1905 M". 113
Zaterdag 23 September.
92sle jaargang.
59 FEUILLETON.
Uit het leven
mijner oude vriendin.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geichiodt Maandag-, Woenidag- en Vrgdagavomd
uitgezonderd op feestdagen.
Prgi per kwartaal, zoo binnen all buiten Goes, ly25c
Afzondorlgko nommon 5 cent.
Inzending van adves*tentiën vóór 2 uren op den dag der
uitgave.
De prfli der gewone advertentiön ia van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 et.
directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelgki- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regelt 1,berekend.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Directeur-Hoofdredacteur R. G. Rijkens.
kozakken bevel is gegeven met meer
klem op te treden. We weten wel, wat
dat beteekent
Uit de Pers.
De Pers en de Troonrede.
Wij laten bier nog enkele beschouwin
gen volgen uit bladen van verschillende
richting over de Troonrede.
De Prov. Gron. Ct. zegt over het voor
nemen tot Grondwetsherziening bet vol
gende
•Hot schijnt met de uitvoering van dit
voornemen" vooreerst niet zoo'n vaart
te loopen. Immers aan de toezegging op
dit punt is een voorbehoud vastgemaakt.
De regeering wenscht «vooral te doen
onderzoeken, welke andere wjjzigingeu
nog in de Grondwet moeten gebracht
worden". Let wel niet slechts wijzigia-
gen in verband met die welke de kies-
rechtartikelen zullen ondergaan, maar
wgzigingen in het algemeen. Wjj hebben
dus allerwaarschgnlgkst een staatscom
missie te wachten, die een algemeens
grondwetsherziening voorbereidt. Een
werk, dat het bij uitstek twijfelachtig
maakt of in de eerstvolgende vier jaren
de herziening haar beslag krggen zal.
Door de algemeene herziening der Grond
wet aan die voor het kiesrecht zóó nauw
te verbinden, raakt de verwezenlijking
der toezegging op het punt van het kies
recht wel ietwat uit het gezicht. En het
is geoorloofd te onderstellen, dat de hoop
op deze wijze den tegenstand der oud
liberalen tegen het blanco-artikel te bre
ken tot bet leggen van 't zoo Dauw ver
band heeft doen besluiten".
Het Volkdat twee artikelen aan de
rede heeft gewijd schrijft in bet eerste o.a
Hier hebben wg den ouden liberalen
stijl van de troonrede terug, on ook, met
wijziging naar de tijdomstandigheden, den
ouden liberalen inhoud. Tak van Poort
vliet heeft in 1891 niet zoo heel veel
anders verteld. De voorlaatste zinsnede
houdt bljjkbaar voor de vrijzinnige mini
sters de rechtvaarding van hun optreden
in. Zij zal uit den kierikalen hoek wel
een stormpje uitlokken, want al wordt
Kuyper niet van een misdadige woeling
beschuldigd, er wordt toch bedekt ge
zinspeeld op partgrogeering, en dit is
voor een ministerie weinig minder dan
misdadig.
Wij hopen speciaal, dat in het
arbeidskontrakt nog de noodige wijzigin
gen worden gebrachten dat het een
maal door de arbeiders verkregene bij
de ongevallenwet niet door de ziektever
zekering zal worden teruggenomen. Dit
zgn, voor de vuist weggenomen, een paar
van de eischen die de gezamenlijke ar
beiders aan dit kabinet mogen en moeten
stellen. Het pensioen zal niet worden
ingevoerd, vóór het geld ervoor is, en
hoe het geld ervoor zal komen, weet de
regoering zelf nog nietHet best
het laatstde belofte van grondwetsher
ziening brengt het algemeen kiesrecht
iets nader bg. Wel wordt er een algemeene
grondwetsherziening voorgespiegeld, en
kan daardoor de zaak langduriger en in
gewikkelder wordon, en het slagen moei
lijker, en wel wordt geen algemeen kies
recht, maar slechts eon blanco-artikel
beloofdmaar de hoofdzaak is op hei
oogenblik, dat de regeering grondwets
herziening op het 6luk van kiesrecht
noodzakelijk heeft verklaard. Dat is een
concessie aan de demokratie, die niet licht
meer ongedaan wordt gemaakt Het is
voor het overgroote deel de vrucht van
den on vermoeiden arbeid der sociaal-
demokratie."
In haar tweede artikel zegt Het Volk,
dat de zwakke stee in het optreden der
regeering to vinden is in het gemis van
een plan van financieele hervormingen.
Elk kabinet, dat sociale wetgeving
van eenige beteekenis wil tot stand bren
gen, en dat de gemeenten wil in staat
stellen haar sociale taak redelijk te vervul
len, moet een financieel plan in zjjn hoofd
hebben. En wil het vertrouwen wekken in
zjjn bedoelingen, dan moot het dat plan ook
rondweg uitspreken, opdat van den aan
vang af bljjken zal door wien zjj het gelag
wil laten betalen. Egd der meest princi-
pieele punten bljjft in 't duister. Durft
de regeering het geld zoektn waar het
overtollig, is, of zal de arbeider gedwon
gen worden zelf zjjn nooden met hom
afgedwongen belasting te lenigen, zooals
de voorgangers wilden
Deze verzwijging kan het begin zjjn
van een scharrelpolitiek, die van den
aanvaDg af van deze regeering een kreu
pel kabinet maakt."
De Nederlander spreekt van »in menig
opzicht een goeden indruk". Er loopt,
zegt het blad, een draad van verzoenings
gezindheid door, welke er op scbjjnt te
wijzen, dat de ministers,zich losmakende
van de onreinheid der verkiezingen, zoo-
voel doenljjk de continuïteit met het vo
rig Kabinet willen bevorderen. De voor
laatste zinsnede der Troonrede doet het
blad zeggen
Wjj vermoeden, dat deze woorden, nu
ze eons gebruikt zijn, wel stereotiep zul
len worden in de Troonreden althans
in de eerste van elk niouw Kabinet. Im
mers elk ministerie zal wel steeds dezelfde
bedoeling hebben, en geen volgend Ka
binet zal, door weglating dier woorden,
den schijn) op zich willen laden van het
tegendeel te beoogen.
Toch kunnen wij het opkomen van
deze nieuwigheid op dit oogenblik wel
begrijpen en woardeeren. Na de harts
tochtelijke felheid van den afgeloopen
zomer, waarover zelfs nobele liberaleD,
als prof. Holwerda, schande spraken, had
het Kabinet blijkbaar behoefte door een
opzettelijke uitspraak zich te zuiveren.
Dit valt te prjjzen en is moedgevend.
Ook zjj wenschen, bjj wat het Kabinet
doet en aanbiedt, zijn oorsprong te ver
geten, en, niet ziende op wat achter ligt,
zjjn daden naar haar eigen n érites te
beoordeelen."
Sprekende van de financieele plannen
van het nieuwe kabinet, zegt De Ned.
•Het tariefontwerp is nu ingetrokken.
Wat zal er voor in de plaats komen. De
zeven millioen van prof. Treub, voor
een goed deel berustende op speculatieve
berekening van do opbrengst eener ge
combineerde vermogens- en bedrijfsbelas
ting Of, ten deele, toch oen getem
perde tariefsherziening, zooals onder het
kabinet-Pierson na de anti-invoerreebten-
campagne aan de stembus van '97 Hier
is een Achilles-hiel van het nieuwe ré
gime. In afwachtieg worden maar vast
de invaliditeit»- en oudordomsverzekering
uitgesteld totdat »de vereisebto middelen
beschikbaar zullen zjjn", en wordt over
den fioancieelen toestand der gemeenten
een welsprekend stilzwjjgen bewaard."
Het Centrum zegt o. a.
•Wat het nieuwe kabinet beoogt met
•een herziening van de Armenwet" zal
men moeten afwachten, en hetzelfde geldt
ten aanzien der in 't verschiet gestelde
wjjziging der Drankwet.
De Troonrede is omtrent deze punten
nog zeer vaag, nog vager dan omtrent
de financieele kwestie, waarover wjj vast
een meer bepaalde toezegging hadden
verwacht. Dat »een zuinig en omzichtig
beheer beslist noodzakelijk is", zal wel
nimmer door een minister van financiën
worden ontkend. Maar waar de Troon
rede toegeeft, dat desondanks versterking
der middelen noodig is, niet sL-cbts tjjde-
ljjk, maar ook duurzaam, is de mededee-
ling, dat >maatregelen worden voorbereid"
wel wat erg beknopt. Zjj zegt niets men
kan er van denken wat men wilen zjj
sluit niet den twjjfel uit, of inderdaad
de voor de urgent geachte sociale wet
ten benoodigde gelden gevonden zullen
wordeD. De financieele paragraaf is dus
ongetwjjfeld zwak, vooral wanneer men
zich herinnert, dat juist - de financieele
qnaestie onder het vorig kabinet en
bjj de stembus znlk een groote plaats
innam. Op de vraagwaar het geld zal
gevonden worden, is nog altjjd zelfs geen
begin van een antwoord gegeven. En
toch zonder geld geen sociale wetgeving
van beteekenis
•Summa summarum is de belangrijk
heid der Troonrede, wat de nieuwe pun
ten betreft, niet geëvenredigd aan haar
lengte en vertoont óók dit staatsstuk de
leemten, welke de linkerzjjde in haar
houding als oppositie steedB onaange-
vuld liet.
Thans echter had die aanvulling niet
achterwege mogen bljjven.
Wat intusschen niet wegneemt, dat do
rechterzijde in 's lands belang hare mede
werking wel niet onthouden zal aan het
geen dit uitvoerig werkprogram voor
goeds bevat."
GOES, 22 Sept. 1905.
De afgevaardigde van do Tweede
Kamer voor Goes, jhr. rar. A. F. do
Savornin Lobman, gaat dozer dagen, vol
gers de Ned, voor eenige wekon naar
het buitenland.
Door de Koningin is tot voorzitter
van de Tweede Kamer, voor hot tijdperk
der togenwoordige zitting, benoemd jhr.
mr. J. Rö»ll, lid van die Kamer.
Mot ingang van 25 dezer is bjj
Kon Besl. de heer mr. N. d. Berg
herbenoemd tot president-directeur van
de Nederlandsche Bank.
Bjj Kon. Betel, is aan jhr. mr. K.
A. Godin de Beanfort, oud-minister van
financiëa, mr. R. Rink, minister van
binnenlandsche zaken, en mr. F. A. C.
graaf van Ljjnden van Sandenburg, op
daartoe gedaan verzoek eervol ontslag
verleend als lid en voorzitter, als lid en
alB secretaris van de staatscommissie voor
een onderzoi k naar den fioancieelen toe
stand der gemeenten, ingesteld 1 Juli 1903.
Men scbrjjft ons: Binnen enkele
dagen zal de visscherjjpolitie op de
Schelde en Zeeuwsche Btroomeu uniform-
kleeding krjjgon. Tot heden onderscheidde
haar alleen de pet.
Door het bestuur der Soc.-Dem.
Arb. Partjj is besloten, dat de volgende
punten door bet Partijbestuur in verband
met de discussies in Het Volk onderzocht
zullen worden
1. Het optreden van Gorter c.s. tegen
over Troelstra als redacteur.
2. Het optreden van Gorter c.s. tegen
over de Kamerfractie.
3. De beschuldiging tegen Troelstra
van »onvaste leiding".
4. Hot voorgevallene omtrent de hoofd
redactie dit jaar vóór en op bel Congres.
5. De beweerde desorganisatie van de
partijleiding.
Behalve het onderzoek omtrent de
hierboven aangegeven punten besloot het
PartjjbfBluur buiten verband mot de ge
voerde discussies en zonder de verplich
ting om reeds op het a. s. CongroB hier
over aan de partij rapport uit te brengen,
in de hier genoemde volgorde te be
handelen
a. De stand en de beteekenis van het
pBrtgorgaan.
b. Intellectucelcn en arbeiders in de
partg.
c. De verhouding van De Nieuwe Tijd
tot de partg.
Wolfertadijk. Woensdagavond jl.
werd in de vergadering van «Landbouw
en Veeteelt" een ontwerp nieuwe statuten
behandeld, aangezien in Februari a. s. de
termgn van 29 jaar, waarvoor de vor-
eeniging was aangegaan, verstreken zal
zgn. Ook wegens uitbreiding van het
ledental was vernieuwing van het regle
ment noodig. Het bestuursontwerp werd
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
Buitenland.
Een ernstige toestand.
Steeds onrustbarender worden de be
richten, die uit Petersburg naar het
Westen overwaaien. De Petit Journal, eeu
Pargsch blad, ontving zelfs een telegra
fisch bericht uit de hoofdstad van het Tsa-
renrgk van dezen inhoud»Om de on
lusten te doen eindigen, die het Rgk in
opgewondenheid doen brengen, is besloten
tot een algemeene mobilisatie. De gou
vernementen St.-Petersburg en Moscou
zullen 50,000 soldaten leveren. Men ver
zekert, dat het geheele Rgk in staat van
beleg zal worden verklaard en deze be
slissing, genomen gedurende do onlusten
in den Kaukasus, zal zeer spoedig be
kend worden gemaakt."
Wanneer daartoe werkelgk zal worden
overgegaan is het de vraag of niot do
opstand juist dan zal losbreken met volle
macht. De regeering zet hard tegen hard
de doema is haar eenige concessie aan
hen, die hervorming eischen, ma^ar meer
wil zg niet. En toch is er meer noodig
en de dreigende houding van geheel het
volk in de meest uiteenloopende gedeel
ten van het Rgk is daarvan een sprekend
bewgs. Staaltjes van den geest, die overal
doirdringt, zgn te kiezen.
Te Riga aan de Oostzee hebben Woens
dagmorgen om drie uur een honderd
personen de centrale gevangenis aange
vallen. Nadat de telefoondraden waren
doorgesneden kwamen de aanvallers in
de gevangenis, waar een gevecht ontstond
met de bewakers, van wie 2 werden ge
dood en 3 ernstig verwond. Twee bekende
politieke gevangenen werden bevrijd,
waarop men er vandoor ging. Door de
politie, die de daders achtervolgde, werd
een der bevrgders gevangen genomen.
In den Kaukasus heerscht in de kleine
plaatsen nog een waar schrikbewind en
de berichten van vorige dagen geven een
tooneel van groote ellende en wanorde
te zien. In den nacht van 16 September
b.v. werd een plaatsje, Jutsauovka, door
Tartaren overweldigd, die alles verniel
den, wat hen in den weg kwam. En zoo
ging het op tal van dorpen. In Bakoe
kan men geen water uit de waterleiding
meer krggen, gemeenteraadsleden, dokters
en anderen verlaten de stad, workloozen
worden door de regeering de stad uit
gezet, van hervatting van den arbeid is
geen sprake.
In Warschau is dezer dagen een oud-
industrieel, Paul Wroblewski, vroeger
eigenaar van een groote smelterg, door
revolutionnairen vermoord, nadat men
hem herhaaldelgk had bedreigd, omdat
in hem een politie-spion werd gezien.
TrouwenB in Polen gaat het in 't geheel
niet naar den zin van de regeering en
er gaan dan ook geruchten, dat aan de
Do or W. Heimbübg.
Vertaling van mej. J. A. v. d. L.
Dien dag dan was ik, zooals ik reeds
gezegd heb, een uurtje in de pastorie
geweest. Toen ik de straat overging,
rukte de storm aan mgn kleederen, en
eene huivering overviel mg. Willy jubel
de luid toen ik thuis kwamik nam
hem op den arm en stond midden in de
kamer met hem. Katrien knikte mg sla
perig toe. Tobü was het mg op eenmaal
alsof er een nevel voor mgne oogen kwam,
en de lamp maar een duister geelachtig
schgnsel gaf. Ik zette het kind snel op
den grond, en greep met de hand naar
het voorhoofdjuist op dat oogenblik
sloeg de torenklok zeB uur. Had ik den
kleine verschrikt, door hem zoo haastig
neer te zetten, of had ik hem daarbg
pgn gedaan, ik weet het niethg bleef
een oogenblik onbeweeglgk zitten, en
hief toen een luid en angstig geschrei
aanik tilde hem haastig op, en toeu
werd hg weer rustig.
Een angstig gevoel overkwam mg toen
evenwel plotseling mgn hart klopte hef
tig. Ik liep snel een paar keer de kamer
op en neer en luisterde naar de woede
van den storm; toen keek ik eens naar
Katrien, die ingesluimerd was. Ook het
hoofdje van het kind was op mgn schou
der neergezonkenzacht legde ik den
kleinen slaper op do canapé en draaide
de lamp zoo, dat de schaduw op zgn
gezichtje viel. Toen drukte ik de handen
tegen mgn hart, als om er het angstig»
gevoel uit te bannen, dat mg zoo plotse
ling had overvallen. Ik haalde Eberhardts
brief, dien Frits mg dien morgen gebracht
had, uit de zak van mgn japon te voor-
scbgn, en las hem nog eens woord voor
woord over. Daar buiten huilde de wind
op allerlei wgze en mgn onrust steeg al
maar meer.
Ik ben niet bggeloovig, maar in dat
uur heb ik gevoeld, dat iets vreeselgks
mg boven 't hoofd hing. Wat ik al deed
om mijne onrust te bedaren, weet ik niet
meer. Later in den avond, toen wg ge
geten hadden, en Katrien en het kleine
ventje sliepen, beproefde ik te lezen, om
toch maar mgne gedachten bg iets te
bepalen maar tevergeefs, zg dwaalden
toch gedurig af. Het was doodstil in het
kleine vertrek en toch luisterde ik met alle
inspanninghet was een luisteren met
het hart. Ik dacht aan hem, of hg zich
ook zoo angstig om mg maken zon. Het
weer was nog erger geworden, ik begaf
mg te bed en luisterde naar het huilen
en woeden van den storm en naar de
gelgkmatige ademhaling van het kind
naast mg, doch mgne oogen werden door
geen slaap geloken.
Eindelgk tegen den morgen viel ik in
eene lichte sluimering ach, later heb ik
dikwgl6 gewenscht dat ik er nooit meer
uit ontwaakt ware. Een luid en heftig
kloppen deed mg opschrikken ik ging
zitten in bed en luisterde met kloppend
hart toe, of het geen droom geweest was.
Maar neen, daar was het weer, nog har
der en nadrukkelgker viel de klopper op
de metalen plaat aan de voordeur, terwgl
op 't zelfde oogenblik eene stem »Marie,
Marie", riep.
In een oogwenk had ik eenige kleede
ren aangetrokken en snelde met een licht
naar de deur die ik open maakte. Bon
koude luchtstroom kwam mg tegemoet,
en deed het licht uitgaan, zoodat ik alleen
maar onderscheiden kon hoe eene gestalte
binnentrad, zonder haar te kunnen her
kennen. De vraag naar zgn naam bestierf
op mgne lippen, want juist kwam ook
Marie met hare lamp naar beneden, en
het schgnsel daarvan viel fl.kkerend en
onzeker op het ontstelde gelaat van Frits.
Eén blik op hem zeide mg, dat er iets
vreeselgks gebeurd was. Hg was bloots
hoofds, de haren hingen verward om zgn
gezicht, terwgl zgne oogen angstig van
mg naar Marie dwaalden, en toen weer
naar mg. Hg wilde spreken, maar koD
niet, en ik staarde hem in doodsangst
aan, evenmin oen woord kunnende uit
brengen. «Dat is Frits", gilde het meisje,
»o, wat is er dan toch gebeurd
Mgnheer de luitenant!" stamelde hg
eindelgk, na eene stilte, waarin ik duide-
lgk mgn hart hoorde kloppen. «Mgnheer
de luitenant", barstte hg toen uit, zich
aan mgn voetend werpend, »hg is dood.
Gisteravond. O, de barmhartige God
moge mg mgne zonde vergeveD, maar
ik wilde dat ik dood waB. O, juffrouw,
wat eene ellende, wat eene ellende 1"
De man brak in een heftig weonen
los, terwgl ik de hand tegen het voor
hoofd drukte, en het mg voorkwam dat
ik een verschrikkelgken droom droomde.
Als in oen droom hoorde ik ook den gil
van het dienstmeisje, het snikken van
den man aan mgne voeten, terwgl het
nog steeds in mgne ooren klonk «Dood
Gisteravond Mgn hart was opeens zoo
stil geworden, alsof het opgehouden had
te kloppen.
Toen lachte ik hardop, het was toch
al te belacheljjk wat zjj daar zeiden. Wil
helm zou dood zgn Mgn Wilhelm Dat
was eenvoudig onmogelgk. Hoe kon hg
sterven, hg, zoo vol leven en gezond
heid, hoe kon hg koud en stgf nederlig-
gen, hg, aan wien ik dag en nacht vol
liefde en verlangen dacht >Ben je krank
zinnig riep ik boos en stiet Frits, die
nog steeds mgn japon vasthield, terug.
Toen ging ik in de kamer, zocht tastend
Daar Katriens bed en riep «Katrien, word
wakker en zeg gg togen die menschen,
dat het niet waar is, dat Wilhem niet
dood kan zgn. Neen, het kan niet zgn,
het is niet mogolgk 1"
Ik herinner mg nog duidelgk deze
woorden en de rustige zekerheid waarmee
ik ze uitte. Ik was volkomen bg mgn
verstand, hoewel men mg later wel ge
zegd heeft, dat men in die ure voor mgn
verstand vreesde. Neen, ik was volkomen
bg mgn zinnen, maar ik hield dat ont
zettende voor onmogelgkik kon het
niet begrgpen, dat ik het dierbaarste
dat ik op aarde bezat, verloren had,
dat ik van de hoogte van het geluk in
de diepste ellende gestort was.
Marie had, zooals ik later hoorde,
mevrouw Renner gewekt, met den kreet:
•ach, kom toch eens, de luitenant iB dood,
en de juffrouw is krankzinnig geworden."
Ik zat nog in stikdonker op den rand
van het bed der doodelijk verschrikto
Katrien, wier koude, bevende banden de
mgne hieldeD, toen ik in de woonkamer
licht bemerkte, en stemmen hoorde. Toen
kwam het licht ook naar de slaapkamer,
en zag ik het doodsbleek© gelaat der
oude mevr. Renner, dat mg ontzet aan
staarde ik ging haar tegemoet, en liet
mg naar de woonkamer brengen. Daar
stond Frits tegen de deur geleund, h«t.
gelaat in de handen verborgen, terwgl
Marie bezig was vnur aan te leggen in
den haard.
•Greetje, mgn arm kind," zeide hot
kleino vrouwtje, terwgl groote tranen
oyer hare wangen rolden, >troosten kon
ik je niet, dat kan alleen God."
Het onderdrukte snikken van Frits »-n
de bevende woorden der oude dame
drongen als een dolksteek in mgn hart
do zekerheid, dat het verschrikkelijke
toch Wi.ar was, drong met ontzettende
duidelijkheid tot mgn bartr door. •Wil
helm! Wilhelm; schreeuwde ik, iit wilde
Smart, en toqn verloor iir het bttwustzgn.
Toqn iJf weer byk,weipr was het vol
uit dw? géwordén, een koude, held**0»
winterdag. Ik ontwaakte met het volle
bewusfczgn van het leed dat mg getroffen
had. Met eene kalmte, die mg, nu nog
verwondert, en in eene kracht, die in
zulke dagen van smart alleen God ons
geven kan, stond ik op, en kleedde mg
aan, hoewel mevr. Renner zjch daar sterk
togen verzette. Toen wilde ik Frits spre
ken, om uit zguen mond te hooren, hoe
en op welke wgze dit vexschrikkelgk
voorval had plaats gegrepen, fig was
evenwel roeds weg, en movr. Renner
deelde mg met een door tranen verstikte
Btem mede, dat Eberhardt een jong paard
bereden had, dat met hem op bol gegaan
was, en hem toen afgeworpen hadT waarbg
hg met het hoofd op een steen terecht
gekomen was, en oogenblikkelgk dood
geweest was.
Ik huiverde, on mgn hart kromp in
een ik zag hem voor mg, het schoone
gelaat verminkt, de donkere oogen ge
sloten. Ik zag strak voor mg uit in de
ledige ruimte, toen plotseling de gedachte
bg mg opkwam gg moet naar hem gaau
zien, hem nog éóus zien, voor de laatste
maal.
(Wordt vervolgd).