1905 N", 97.
Doiiderdug 17 Augustus.
92sle jaargang.
FEUILLETON.
Uit het leven
mijner oude vriendin.
Do uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prjj* per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes,
Afzonderljjke nommeii 3 cent.
Inzending van advesrtentiën vóoi* 2 uren op den dag der
uitgave.
De prjjs der gewone advertentiön is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjj*
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjki- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Directeur-Hoofdredacteur R. G. Rijkens.
Gedurende de kermis zal de passage
met rij- en voertuigen door het Rijfe-
laarsstraatje en de Sialfttraat,
alsmede over de
VLASMARKT
gestremd zijn, met dien verstande, wat
de Vlanmarkt betreft dat deze alleen
mag bereden worden van uit het Water
straatje naar de Wijngaardstraat, in
rechte richting, langs de woningen der
heeren F. J. Boone en A. van Schelven.
Voorts is het draven op de markten
en in de belendende straten verboden.
Goes, den 16 Augustus 1905.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
DE KONING KOOIJ.
De Secretaris,
G. A. HAJENIUS.
Den belanghebbenden wordt herinnerd
dat, zonder vergunning van Burgemees
ter en Wethouders, op verbeurte eenor
boete van ten hoogste vjjftien gulden, de
Stoepen of opene plaatsen
vóór de panden in deze gemeente, niet
voor hot. geven van vertooningen of het
doen van uitstallingen afgestaan of voor
dat doel ingenomen mogen worden.
De aanvrage om vergunning moet ge
schieden bij den marktmeester.
Goes, den 16 Augustus 1905.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
DE KONING KOOIJ.
De Secretaris,
G. A. HAJENIUS.
Evenredige vertegenwoordiging.
Wij hebben nog zeer onlangs in ons
blad de aandacht gevestigd op het on
billijke dat er gelegen is in onze tegen
woordige wjjze van kiezen, aangetoond
dat van een zeer groot gedeelte der kiezers
de stemmen zonder uitwerking blijven,
althans niet dat kuDnen bewerken, wat
door die kiezers wordt gewenscbt, en dat
het antwoord op de vraag, welke partij
de macht in handen zal krijgen, niet af
hangt van het totaal-stemmencijfers, dat
de partgen in het land ontvangen, maar
van de toevallige, wijze waarop die stem
men verspreid zijn.
Indien eene meerderheid gelijkmatig
over een landstreek is verdeeld, zooals
bij ons bijvoorbeeld in Noord-Brabant en
Limburg het g9val is, dan zal zulk een
meerderheid in die landstreek over al de
zetels kunnen beschikken, en zullen de
minderheden daar geen enkelen harer ean-
didaten gekozen, zien.
De jongste verkiezingen hebben de
onrechtvaardigheid van het meerderheids-
stelsel bjj districtsgowjjze verkiezingen,
wat de partjj verhoudingen betreft, weer
duidelijk aan het licht doen komen. Dit
43
Door W. Heimburg.
Vertaling van mej. J. A. v. d. L.
Van Eberhardt had ik niets meer ge
hoord hij was voor 't oogenblik naar
Potsdam overgeplaatst, vernam ik toeval
lig. Ruth vervoelde zich meer dan ooit.
»Zij doet den geheelen dag niets anders
dan brieven schrjjven," had Lisette eens
tegen Katrien gezegd. Tegenover mg ge
droeg zij zich half uitdagend, half ver
legen als ik baar zoo nu en dan eens
open en vast aanzag, sloeg zjj soms hare
oogen nöer, en vloog een licht rood over
haar schoon gelaat.
Zoo was het eindeljjk zomer geworden.
Ik had er evenwel geen genoegen meer
in, voor mij bloeiden er geen bloemen
meer, maar terwille van Katrien verheng-
de ik mg. Nu konden wij haar soms eens
met haar stoel naar buiten dragen, waar
zij dan met volle teugen de heerljjke,
frissche lucht kon inademen.
Die oude, eenvoudige ziel, had een edel
kafftkter, niemand kon mij met meer fijn
gevoel behandelen dan zij. Met geen
enkel woord had zij over mjjn verdriet
gesproken, maar altijd zooveel mogelijk
door duizend kleine opmerkzaamheden,
en verdubbelde hartelgkheid mg beproe
ven te troosten. Ik was heimelijk bang
geweest voor hare verwjjten, en had er
vast op gerekend te zullen moeten hooren
i>ik heb het van te voren geweten
je hebt niet anders gewild ik heb
je gewaarschuwd". Maar niets van dat
alles. Zij had mij gewaarschuwd, en nu
ik in het ongeluk gekomen was, kwam
zij mij vol liefde tegemoet, en liet er
niets van merken, hoeveel zij er zelf
onder leed.
De zomer naderde zjjn einde, en reeds
is aangetoond door den heer C. E. van
Koetsveld, den redacteur van het tijdschrift
Evenredige Vertegenwoordiging
Op de vraag »zijn de gekozenen ook
werkelijk de meest begeerden ant
woordt de heer v. K
Nemen wij eerst enkele distn
het pleit reeds bjj eorste stemmii
beslist
Gekozen werd den 16en Juni in het
district
Rotterdam III een candidaat met 2093 st.
Amsterdam IV 1680
Niet-gekozen op 16 Juni in het district
Gorinchem een candidaat met 3401 st.
Middelburg 3542
Amersfoort 3593
Ridderkerk 3676
Doetinchem 4042
Sterker nog spreken de cjjfers zoo wjj
ons afvragen hoeveel stemmen 16 Juni
werden uitgebracht op den 28 Juni, bij
herstemming gekozenen of gevallenen.
De bij herstemming gekozen candidaat
in het district
Schoterland verkreeg op 16 Juni 2085 st.
Amsterdam VII 1667
Utrecht II 1351
Amsterdam VIII 1336
Zevenbergen 1325
Amsterdam II 722
Naar aanleiding van de vraag »Heeft
mgn woonplaats invloed op de waarde
van mgn stem geeft de redacteur van
E. T. het volgende voorbeeld, dat tege-
ljjk bet antwoord is op die vraag
Enschedé telt 14.396 kiezers. Kwamen
die allen ter stembus, dan zouden 7199
stemmen noodig zijn om de meerderheid
te halen. Elke stem heeft dus als het
ware voor 1/7199 over den uitslag te
beslissen. In Amsterdam II echter, waar
1741 de grootst noodige meerderheid
vormt, beteekent elke stem 1/1741 van
het succes. In Amsterdam II heeft dus
een stem ruim viermaal meer waarde
dan in Enscbedé.
Maar men behoeft niet van de eeae
gemeente naar de andero te verhuizen
om de waarde van zjjn stem geweldig
te zien stijgen. Eene verhuizing van de
eeoe straat of gracht naar de andere is
daartoe óók reeds voldoende. Men ver
gelijke maar eeDS met elkander de Am-
sterdamscho districten, uiteenloopend van
12 748 tot 3481 kiezers
Van hoe weinig stemmen het verwer
ven of verliezen der Kamermeerderheid
kan afhangen, wordt aangetoond door
het volgende
Indien bij de stemming van 16 Juni
anders gestemd hadden (nl. rechts in
plaats van links)
in het district Gorinchem 53 kiezers
t> Amsterd. VII 68
II 78
Samen 199 kiezers
voer de herfstwind over de gemaaide
koreDvelden, en iedere dag bracht mg
Dieuwe herinneringen aan de gelukkige
dagen van don vorigen herfst. Den avond
van 2en September, scheen de m&an juist
zoo helder als het vorige jaar, en onder
onzen lindeboom staande, tuurde ik naar
het slot en het park in de verte. Zoo
helder als toen zond de maan hare stralen
niet neder, het was of er een lichte
nevel, fijn en doorzichtig over het land
schap hingof waren het de tranen die
mg in de oogen stonden Het oude, be
kende lied kwam mij in de gedachten, dat
ik juist een jaar geleden, zoo jubelend
gezongen had, toen ik met mgn hand in de
zijne het boschpad langs reed. »0, niet
het laatste vers had hg mg toen tegen-
Do maan is verdwenen,
Verbleekt elke ster,
Zoo bleek mijne wangen,
En bijach zoo ver.
Waar zon hij wel zgn Geen dag, geen
uur verliep, dat ik niet aan hem dacht;
hoe kon ik hem ooit vergeten Als ik
hem maar eens zag, of hg gelukkig was,
dan zon ik mjjne smart gemakkeljjker
kunnen dragen. Ach, al het geluk dat
de wereld maar geven kon, wenschte ik
hem toe.
De weken volgden weer eentonig elkan
der op en KerstmiB naderde. Sneeuw
dekte weer huizen en velden door de
ontbladerde boomen kon ik de grijze
muren van het slot onderscheiden, als
ik in de studeerkamer van mgn vader
voor het raam stond. De kinders maak
ten de voetpaden glad als ijs en hadden
onder onzen lindeboom een sneeuwpop
Het Kerstfeest stond voor de deur.
Wat zag ik daar tegen op, hoe zou ik
dien avond doorkrijgen Zonder eenige
blijdschap zorgde ik voor een paar kleine
verrassingen voor mijn vader en Katrieü,
en menige traan viel op de mij door
dan was de verhouding in de Kamer ge
worden rechts 51, links 49.
Als verder nog rechts haddon gestemd
in plaats van links
in bet district Enkhuizen 78 kiezers
Amsterd. VIII 107
Dordrecht 178
Zierik/.oe 187
Rotterdam IV 201
Leiden 235
Gouda 235
met de vorigen samen dus 1420
dan ware de verhouding in de Kamer
gebleven rechts 58, links 42.
Bovendien nog in Rotterdam II 243
kiezers, dus totaal 1663, dan ware de
verhouding gewordenrechts 59, links 41.
Hadden daarentegen licks in plaats
van rechts gestemd
in het district Steen wijk 5 kiezers
Ridderkerk 10
Middelburg 53
Tietjerksteradeol 235
samen 303
gan ware de verhouding in de Kamer
deworden rechts 44, links 56.
Er waren dus verschuivingen noodig
over slechts 1663 -f- 303 1966 kiezers
om de samenstelling der Kamer te doen
varieeren tusscheD 59 rechts en 41 links
tot 44 rechts en 56 links.
Als men het bovenstaande eens kalm
overweegt, moet men wel tot de over
tuiging geraken, dat het toeval de partij
verhoudingen in Vertegenwoordiging be-
heerscht, en niet, zooals bedoeld is, de
getalsterkte dor partgen in het land.
En dan zal mea tevens erkennen, dat,
verreweg boven het tegenwoordige ki«F-
stel8el te verkiezen is het stolsel der
Evenredige Vertegenwoordiging, waar
onder het geenszins onmogeljjk is de
door de kiezers uitgebrachte stemmen
op zoodanige wjjze te rangschikken en
samen te voegen, dat door elke stem
gelijke invloed wordt uitgeoefend op het
resultaat der stemming, zoodat de ver
tegenwoordigende vergadering, hetzij Ka
mer, Provinciale Staten of Gemeenteraad,
nabij komt aan het doel, dat zjj in mi
niatuur het spiegelbeeld geve van de
wensch8n en denkbeelden der vertegen
woordigden.
Jhr. de Stners heeft in zijne met goud
bekroonde verhandeling over »De ver
houding der volksvertegenwoordigers tot
hunne kiezers" van de vertegenwoordi
ging de volgende juiste karakWteeke-
ning gegeven
»Zg stelt in miniatuur het volk voor,
en bare inrichting moet van dien aard
zgn, dat zg het volkomen juist doet. Elk
belang, dat in bet volk leeft, moet in de
vertegenwoordiging zgn voorspraak vin
den elke wensch moet daar bekend zgn
en wanneer de gemoederen des volks
onder den indruk van eenige groot,e ge
mevr. v. Bendeleben toegezonden stof,
waarvan ik kleedingstukken vervaardigen
moest voor arme kinderen. En toen kwam
de baron mij vragen of ik zijne vrouw
wilde komen helpen bjj de toebereidselen
voor het feest. »Natuurlijk alleen als je
't graag doet, Greet", voegde hij er bjj.
»Je komt tegenwoordig zoo zelden, en
ziet er dan zoo bleek en treurig uit, dat
we het baast niet durven vragen. Ik bad
mg dat geheel anders voorgesteld, had
je tenminste iederen dag ééns bij ons
verwacht. Maar nu de oude Katrien ge
heel verlamd is, en jjj het huishouden
tegelen moet, kan dat misschien moeiljjk.
Zeg, kind, zing je nog wel eens
»Neen", zei ik zacht, »ik geloof niet
dat, mgn vader er veel om geeft", en
wilde ik er bij voegen ik heb er ook
geen lust meer in; maar dat zweeg ik toch.
's Daags vóór Kerstmis bevond ik mij
weer in de groote zaal en legde de ge
schenken onder den Kerstboom, terwijl
mevr. v. Bendeleben zicb kalm en vriend
schappelijk met mg onderhield.
»Je komt toch morgenavond ook naar
hier, Greetje"? vroeg ze. »Het zullen
stille Kerstdagen zgn, dit jaar. De Bergen's
komen Diet, daar Hanna niet meer van
hais darft, zoodat wij wel geheel alleen
zullen zijn. Kom, al is 't maar een nurtje,
bij ons mjjn man zou je erg missen
als je er niet waart. Dit is voor die
groote Anna van den boschwachter, die
met Paschen aangenomen wordt," zei ze,
nu weer met haar werk voortgaande,
en een naam hechtend aan eene zwarte
japon. »Die is uit eene rouwjapon van
Ruth gemaakt. Het is weer al een jaar
dat zij weduwe is," zeide ze met een
zucht, en Btreek zacht met de hand over
de zwart wollen stof. »Eergister was het
de sterfdag, en op dea derden feestdag
kwam zij hier aan. Ik zie haar nog bleek
en ontsteld de zaal binnenkomen. Wat
een mensch toch al doorleven moet 1"
Wij waren spoedig gereed met de
voorbereidselen.
dachte bewogen worden, wanneer daar
een snaar trilt, moet ook de weerklank
daarvan in de vertegenwoordigende ver
gadering gehoord worden. Dan alleen is
dit lichaam een waarheid dan alleen kan
het zijn bestemming met vrucht vervul
len".
Maar dat kan het zeer zeker niet onder
de tegenwoordige wijze van kiezen.
De crisis geëindigd.
Het is den heer Goeman Borgeeius ge
lukt een nieuw ministerie samen to stal
len dat hij er zelf geen zitting in heeft
geDomen, moge men bejammeren, omdat
daardoor een kracht van don eersten rang
buiten het kabinet wordt gehouden, aan
den anderen kant valt het niet te ont
kennen, dat de oppositie minder geprik
keld zal zgn, nu de man, aan wien zjj
voornamelijk den val van dr. Kuyper
toeschrijft, zelf geen portefeuille heeft
aanvaard.
Indien men de rede, door den heer
Borgesius gehouden in Januari j.l. bjj
gelegenheid der vergaderingen van Libe
rale Unie en V.-D. Bond, herleest en dan
een oog slaat op de namen der leden vao
het nieuwe ministerie, komt men tot de
overtuiging dat het op bovengenoemden
datum aangenomen concentratie-program
ook de basis is geweest, waarop dit ka
binet is saamgesteld. Dus geen cabinet
d'affaires.
Mogen er onder de nieuwe ministers
ook enkele personen zgn, die hunne spo
ren op politiek terrein nog niet hebben
verdiend, hun bekwaamheid en kennis
op wetenschappelijk gebied mag als waar
borg worden genoemd voor hun bruik
baarheid als minister. En bekwaamheid
en kennis zal zelfs door de tegenpartij
aan geen der nieuwelingen ontzegd kun
nen worden.
Men hebbe nog slechts een mannd ge
dold en men zal kunnen zien in welke
richtiög deze combinatie van mannen
het schip van staat verder willen staren.
Dat in elk geval de koers vooruit zal
zijn, lijdt geen twgfel.
Verschillende bladen hebben reeds hun
oordeel over het nieuwe Kabinet uitge
sproken.
»Dat", zegt het Handelsblad,* de criBis
niet vroeger is geëindigd, is een gevolg
van den zeer bijzonderen staatkundigen
toestand, door de jongste verkiezingen in
het leven geroepen. Trouwens over 't al
gemeen pleegt de samenstelling van mini
steries bier te lande niet zeer snel te
gaan. In 1888, toen bjj de eerBte ver
kiezing na de grondwetsherziening de
liberalen in de minderheid waren gekomeD,
duurde hot ook bijna 6 wekeD alvorens
»WiI je niet eens even aan de gravin
gaan vrageD, Greetje, of zij het feest ook
bijwonen zal," vroeg de barones mij du.
»Ik zal ondertusschen de kaarsen in den
boom aansteken. Hoor eens wat een leven
de kinders hiernaast maken, zjj zgn zoo
ongeduldig, dat jutfrouw BiszmaD ze bjjna
niet in toom houden kan."
Die opdracht viel niet erg in mgn
smaak. De herinnering aan dien keer,
toen ik mot Hanna de schoono gravin
was gaan roepan, kwam weer levendig
in mij op. Ik hsd juist besloten Johau
te zenden, toen Lisette in jjlende baast
de kamer der gravin verliet, en mij bjjna
omverliep.
»Juffr. Greetjp, nu mag u wel niét
boos meer op mg zgo nu komt het uit
dat ik geljjk had. Ik heb het dadelijk ge
zegd. Nu kunt u het aan Katrien vertel
len, die heeft het nooit willen gelooven.
Nu kan u het zelf zien, dal mijnheer de
luitenant, mevr. de gravin in zjjn arm
houdt, en baar mjjD liefje, en weet ik wat
nog meer, noemt. Nee maar, wie had
daar vanavond op gerekend. Dat moet ik
oogenblikkeljjk beneden gaan vertellen,
daar weet nog niemand er iets van."
»Lisette," zei ik haar star aanziende
en greep baar hg den schouder, »over
wie spreek je Wie meen j"
»Nu, wie zon ik anders meenen, dan
luitenant Eberhardt riep zij uit. »Hjj
is heelemaal onverwachts gekomen, en
bevindt zich op 't oogenblik bjj mevr.
de gravin, ik heb het dadeljjb gedacht,
dat dat wel een paar worden zou."
Weg was zg, on als verdoofd bleef ik
staan en drukte mjjn hoofd tegen den
koelen muur, terwijl al de kwellingen der
ijverzucht in mjjn binnenste woedden. Dus
daarom beminde bij mjj niet meer, omdat
hjj die schoone vrouw liefhad, en wat
was ik bjj haar vergeleken.
Plotseling ging de deur van Ruths
kamer open en deed eene breede licht
straal in de gang vallen. Ik zag zjjn'
ho^g1, slanke gestalte^ de kamer uitko
het kabinet-Mackay in het leven trad.
In 1891 ging de Kamer weder naar linke,
maar verschenen eerst op 21 Augustus
de benoemingen van nieuwe ministers in
de Staatscourant. En nn 4 jaren geleden,
na de besliste overwinning van de ver
bonden christelijke partgen, was 1 Augus
tus reeds iu het land, eer de samenstelling
van het kabinet-Kuyper officiëel bekend
werd gemaakt.
De voornaamste leden van het Kabinet
teekenen het als geavanceerd, maar geen
van hen is sterk op den voorgrond ge
treden. Blijkbaar is er dan ook bij de
samenstelling naar gestreefd alle aanlei
ding te vermjjden, die op grond van het
staatkundig verleden der ministers een
personenstrijd kon uitlokken.
Aan bet slot zijner beschouwing zegt
het blad
In den regel is het gewenscht, dat de
leiders der richting, die aan bit bewind
komen de verantwoordelijkheid zelf aan
vaarden, omdat anders de regeerkracht
allicht van de Kamer en niet gelijk
behoort van de regeering uitgaat.
Onder de omstandigheden waarin ons
land thans verkeert, scbjjnt echter de
thans gekozen oplossing de voorkeur te
verdienen. En het genoemde gevaar, dat
de leiding uit de Kamer zou moeten
komen, wordt zeer getemperd, nu \an
het ministerie overigens kan worden ge
tuigd, dat bet over 't geheel uit zeer
bekwame mannen bestaat, van wie men
hooge verwachtingen mag koesteren. Eo h
niet mag worden verheeld, dat zg een
uiterst moeilijke taak hebben aanvaard
en een zeer bezwaarlijke nalatenschap
vinden, die vooral op financieel gebied
de grootste zorg en inspanning vraagt.
Dat zij de omvangrijke, topzwaar ge
worden departementen van binnenland^che
zaken en van waterstaat, handel on njjver
heid hebben ontlast door de instelling
van een afzonderlijk departement voor
arbeid (landbouw, handel en njjverheid)
verdient ten zeerste te worden goedge
keurd.
Wg zullen gaarne het nieuwe Kabinet
aan den arbeid zien en hopen van harte
dat het de ontzaglijke moeilijkheden,
welke het op zgn weg vindt, zal weten
te overwinnen."
De Midtlelb. Ct. schrjjft
Van deze mannen, die geen van allen
ooit minister waren, die dus zonder an
tecedenten als zoodanig optredenvan
wie men een ernstig en degeljjk bestuur
van 's lands zaken mag verwachten, en
die, als terugslag op het vorige vier
jarig tijdvak, ons zeker wel langB rustige
paden zullen voeren in de goede richting
van deze manDen zien wg in September
met groote belangstelling de gebruike
lijke verklaring tegemoet wat wg van
hen verwachten kunnen.
men en eene vrouw, in een wit, slepeüd
gewaad, volgde hem.
»Au revoir, mgn liefste", zeide zij,
beide armen om zgn hals slaande, toen
bjj haar nogmaals omhelsde en haar tee-
der aanzag. »Ik ga nu toilet maken en
dan mag je je verloofde komen afhalen.
Pas maar op dat mama niet in zwijm
valt, als je met je onverwacht aanzoek
voor den dag komtik geloof dat zg nog
eer aan het instorten des hemels denkt,
dan aan eene verlooving. Zjj heptt er
geenerlei vermoeden van, dat wg elkan
der al zoo lang liefhebben".
Ik hoorde haar helder lachje, en nn
boog bjj zich nog eens tot haar neder en
kuste haar. >Tot weerziens mjjn engel,
ik ga nu dadeljjk naar je ouders".
Met gosloton oogen verborg ik mij zoo
ver mogeljjk in één der in den muur
aangebrachte nissen en was bjjna waan
zinnig van toorn en smart. >Als hg mij
toch maar niet ziet", dacht ik. Maar mgn
angst was onnoodig, reeds ging hg mjj
voorbij met fier opgeheven hoofd, schit
terende oogen en een trek van innig geluk
om den mondzoo had ik hem nog eens ge
zien, toen hg mjj den eersten kus gaf O,
had ik maar naar hem toe mogen ijlen rn
hem toeroepen »ge vergist je, mij alleen
heb je liefje bedriegt jezelf, zooals zjj
jon bedriegt, dit hartelooze, koele schep
sel Nu wiBt ik wat haten wasgloei
end haatte ik haar, die mij zgn hart
ontstolen had. Tot nn toe had ik dat
gevoel altjjd beslist teruggedrevenik
praatte mijzelf voor, dat zg mjj alleen
bg hem belasterd had, omdat zjj tot geen
prjjs wilde, dat ik, een gewoon burger
meisje, zjjne vrouw zon worden. Maar
nu wist ik, dat zjj hem voor zich zelf
begeerde, en het was voor haar gemak-
keljjk geweest mjj te verdringen, daar
zij alles vóór had, rjjk, buitengewoon
schoon en verstandig was, en wat kon
ik daar tegenover stellen
f Wordt vi rvolgd)^
