1905 Nu. 60.
Zaterdag 20 Mei.
92slc jaargang.
7 FEUILLETON.
Uit het leven
mijner oude vriendin.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Öoesche Courant". Directeur-Hoofdredacteur R. G. Rijkens.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
.Prgs por kwartaal, zoo binnen als buiten Goaf, J* §gS3L
Afzonderlijke uommors 5 cent.
inzending van adverdenïêëti vénr 2 aren ep sSes* dag der
uitgave*
De prjj* der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bjj d Irecte opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjfi
slechts tweemaal berekond.
Geboorte-, hnwelyks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 rogels A 1,berekond.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Bij dit no behoort een bijvoegsel.
Wat willen <le Vrijzinnigen l
Het antwoord op die vraag is gegeven
door de Liberale Unie, die met het oog
op de algem9ene verkiezingen van 1905
het volgende program van actie heeft
vastgesteld
Met handhaving van de Openbare
School, verheffing van het peil van het
Volksonderwgs in zijne verschillende ver
takkingen.
Sociale Hervormingen Verzekerings
wetten, waaronder in het bijzonder de
verplichte invaliditeits- en ouderdoms-
verzekering met geldelijke bijdrage van
den Staatherziening vaa de Armenwet,
waarbij de openbare armenverzorging
niet blijft uitsluitend politiezorg.
Hervorming vaa het defensiewezen in
de richting van een volksleger.
Tor voorziening in de financiëele be
hoeften, ook ter verkrijging van eon
betore verhouding tusschen de geldmid
delen van Rijk en Gemeente, in de
eerste plaats, bezuiniging op militaire en
andere uitgaven, on verder, met hand
having van de vrijzinnioge handelspoli
tiek, eene meer rationeele regeling van de
directe belastingen, door welke, zy hot ook
thans in gosplitsten vorm, de inkomsten
worden getroffen, alsmede uitbreiding der
progressie; billijke regelingen verhooging
der successie-belasting, voorts belastingen
op voorwerpen van weelde.
Daarnevens worde, zonder dat andere
wetgevende arbeid hierbg behoeft achter
te staan, wijziging van de Grondwet, in
dien zin, dat aan den gewonen wetgever
volkomen vryheid bij de regeling van
het kiesrecht wordt toegekend ter hand
genomen, terwijl het vertrouwen wordt
uitgesprokon, dat deze zoodanig worde
voorbereid, dat vóór het einde van het
vierjarig tijdvak de eerste beslissing over
een daartoe strekkend voorstal kan ge
nomen worden.
Dit i3 het werkprogram dat door de
twee eenigo in Nederland bestaande
bonden van vrijzinnige kiesvereeaigingen
is aangenomen en vastgesteld met het
oog op de aanstaande Juni-verkiezingen.
Niemand minder dan de heer Goeman
Borgesius heeft dit program op uitvoerige
wijze toegelicht en die toelichting is
verschenen in het Propaganda-boek voor
de vrijzinnige beginselen.
Dit propagauda-boeb, een 150-tal pa
gina's beslaand, is met voorkennis en
medewerking van het Hoofdbestuur dor
Liberale Unie, verkrijgbaar gesteld voor
de geringe som van 5 cents, honderd
exemplaren franco aan huis f 5.
Wij hebben er meermalen de aandacht
op gevestigd, dat er van couranten in
de verkiezingstijden soms wei wat al to
veel wordt geëischt en gehoopt. Eon
exemplaar dor courant wordt dikwijls
door meer personen gelezen en blijft niet
het eigendom van allen. Maar brochures
kan men den kiezers thuis zendenze
bewaren deze en lezen ze in rustige uren.
Daarom zullen kiesvereenigingen, wier
kas bet toelaat, een byzonder goed werk
doen met o. a. dit Propaganda-Boek onder
de kiezers te verspreiden.
Door W. Heimburg.
Vertaling van mej, J. A. v. d. L.
De volgende dagen had ik bijna geen
lijd, al was 't maar vluchtig, mij dat alles
te herinneren, want er was veel te doen,
na 'fe vertrek van graaf Sateruski. Mevr.
v. Bendeleben begon met al den trots
van eene gelukkige moeder aan het uit
zet voor Ruth en ook wij durfden niet
gemakzuchtig te zijn. De groote kasten
in de linnenkamer werden geopend en
geheele stukken van het fijnste linnen
werden versneden. In een groote kamer
waren zes naaisters druk bezig en wij
moesten helpen, daar wij volgens mevr.
v. Bendeleben het een en ander daarbij
leeren konden. Een tijdlang reden wij
iederen dag naar de stad, gingen van
winkel tot winkel en kwamen telkens
met de onmogelijkste paketten thuis. In
ods torenkamertje lagen groote boopen
fijne kleedingstukken en Hanna en ik
zaten midden erin en, ons werk op een
plomp vastgesteld, deden wij ijverig ons
best mooie steekjes te maken.
Buiten ontplooide de lente zich steeds
heerlijker, wij keken het park in, dat
met het helderste groen getooid was.
Meer zjjwaarts lag het dorp, waar de
De inhoud is rijk, want behalve dat
hot program van actie er in wordt toe
gelicht door mr. Goeman Bcrgesivs, be
handelt mr. De Louter er do Liberale
Concentratie in, schrijft Dr Roessingh er
over do tegenstelling der »Christeiijke"
politiek, terwijl mr. Levy er een schitte
rend pleidooi houdt voor do Openbare
School. De haer Reijne zet de bezwaren
tegen de Tariefwet uiteen, kapitein Thom
son geeft zijn meening over de hervor
ming van het defensiewezen in de rich
ting van een Volksleger mr Van Deventer
noemt de koloniale politiek van het »chris-
telijk" Kabinet onder handen en de heer
Van Rij deelt staaltjes mee van Partijdige
benoemingen. Mengelwerk op bet politiek
gebied besluit hot boekje, dat wij niet
genoeg ter lezing kunnen aanbevelen en
waaruit wij voor de verkiezingen nog wel
eens het een en ander zullen raöadeelen.
Buitenland.
Keizer Wilhelm,
Keizer Wilhelm is weer in volle functie
eerst naar Marokko om met zijn onweer
staanbare persoonlijkheid de Mooron, do
roovors, do volgelingen van Raisoeli,
Boe Hamara of hoe die vorstjes-op-eigen
houtje meer mogen heeten, te imponeeren.
De Sultan was wat in zijn schik, dat ligt
voor de hand, en liet zich de vriendelijk
heden met groot welgevallen aanleunen.
Maar tegenover de Fransche regeering
is hij, zeker van keizer Wil helm 8 hooge
bescherming, zoo onhandelbaar geworden
als maar met oenige mogelijkheid te
denken was. De nederlaag van de Fran
sche diplomatie is volkomen geworden,
nu een Duitsch gezantschap, onder leiding
van graaf Tattenbacb, in Fez aan den
Sultan dank is komen brengen voor de
schitterende ontvangst, don Keizer in
Tanger bereid, euz. enz. En daarbij
zoo en passant uitte de gezant den
wensch, dat do Sultan Dog lang zijne
macht onafhankelijk zou mogen uitoefe
nen. We zijn er natuurlijk niet bij ge
weest, maar kunnen het ons levendig
voorstellen, dat graaf Taftenbach op dat
woordje »onafhankelijk" wel eenigen na
druk zal hebben gelegd Een ridderorde
heeft als stoffelijk bewijs van 'b Keizers
vriendschap gediend.
Maar 't is volgens de Kölnische Ztg.
tegenover Frankrijk heeft de Maroc-
caanscho autoriteit nu een heel andere
houding aangenomen dan toon van Wil-
helms vriondschap nog niets te zien viel:
aan de Fransche regeering is te kennen
gegeven, dat haar voorstellen niet aan
nemelijk zijn voor den Sultan, omdat
dit is den Sultan van Duitsche zijde ge
woonweg in don mond gelegd Marokko
te rekenen iieefc met internationale over
eenkomsten
Wat zH in Frankrijk ergernis bestaan
over een en ander. Pauvre Delcassé 1 de
minister zal moeilijke uurtjes doorbrengen
als men hom heden iaterpelloert, wat
het plan was.
En na een reisje door de Middel-
landsehe Zee is Keizer Wilhelm naar zijn
vaderland terug gereisd om in Metz bin
nen te vallen, die plaats weer te verlaten
en er weor torug te komen. En daar zyn
huizen van tusschen de bloeiende vruebt-
boomen kwamen kijken, als uit een groo-
ton hoop sneeuw. Ik zong en jubelde
onder mijn werk met de vogels om 't,
hardst. Als het wéér evenwel zoo heerlijk
was, slopen wij in onze rijcostumes weg
en draafden op onze paarden door het
van lentegeuren doortrokken boseh.
Zoo kwam spoedig de tijd, dat het
huwelijk gesloten zou worden. De groote
boffers en kisten waren al weggezonden.
Hanna bad, tot mijne verrukking, baar
bruiloftscostuum eens aangepast, en er
bekoorlijk uitgezien en op een heerlijken
Meimorgen stond ik op het voorplein met
een witten doek te wuiveD, en uit den
reiswagen, die met vier paarden bespan
nen den postweg afrolde, waaiden ook
witte doeken. Ik zag hem na, tot de
boomen hem aan mijne blikken ont
trokken, toen droogde ik de tranen, die
het afscheid van Hanna mij in de oogen
gebracht had, en ging erg treurig naar
enze kamer. Het was heel vreemd voor
mij zoo alloen te zijn, niemand te hebben,
met wie ik babbelen kon. En toen alle
troostgronden, die ik mij /.elf voorhield
dat veertien dagen zoo gauw voorbij zijn,
dat Hanna beloofd had altijd aan mij
te denken niets hielpen, maar de
tranen steeds wsor voor den dag kwamen,
zette ik mijn stroohoed op, en ging naar
mijn vader.
Ik was in den laatsten tyd erg weinig
thuis geweest; de gedachte, den jongen
dominé daar te ontmoeten, deed my
de pennen nu weor in beweging geraakt
en de persen zouden hebben gezucht ea
gepiept ouder de papier»eepen, wanneer
ze er ceuig besef van hadden gehad, hoe
zwaar er weor is gefantaisierd, hoe zon
derlinge plannen in het brein van de
schrijvers konden opkomen. De Keizer
kreeg in Motz op zijn bburt een lintje
van den Paus en dfefc was genoeg om
gevolgtrekkingen te maken ellenlang
De Duitscne regeoring zou het protec
toraat over den christelyken godsdienst
van Frankryk willen overnemen, DuitBch-
land zou de plaats van liefhebbende doch
ter der Roomsohe kerk, door Frankrijk
opgegeven, innemeD, en dat alles zou de
verhouding tusschen Frankryk en Duitsch-
land er met beter op maken
En er waren scherp uit de oogen
kijkenden, die hadden opgemerkt, dat de
Keizer ministers van oorlog en binnen-
landsche zaken met generaais en andere
hooggeplaatsten samen had geroepen in
Metz. Ea men bad bespeurd, dat de ver
ordeningen in Metz alleen in hot Duitsch
werden uitgegeven, zooals vroeger in
Fransch en Duitsch en men fluisterde
en men knikte geheimzinnig alsof een
oorlog voor de deur stoDd
Er zouden misschien in Frankryk wel
zijn, die een oorlog ais afwisseling zouden
wenschen voor de politiek, gericht op
het ont-clericaliseeren van het land, maar
deze zijn to doorzichtig
Kreta.
Op Kreta is het gewoonweg opstand
alle beschermende en waarborgende
mogendheden ten spijt en prins George,
de gouverneur van dat Ryk, dat geen
Rijk meer wezen wil op deze manier, zit
in een lastig paiket. Een legertje van
opstandelingen legert op de hoogten om
Oauea, do hoofdstad, en do vuren van do
bivakken zijn in de stad zichtbaar. En de
gendarmerie, die de orde moest handha
ven, begint aan gondarmennood te lijden,
omdat alleen de gegradueerden blijven,
maar van Jde Rnderen al een tiende ge
deelte is overgeloopen
Prins George, door de mogendheden
in zyii waardigheid verheven, schryft
nota op nota aan de regeeringen, maar
vooral Engeland schijnt het tegen te hou
den, dat verandering in den toestand
komt. Natuurlijk zoekt men daar weer
wat achter dat is in de politiek nu
eenmaal niet anders en als »men"
zoekt, wordt er ook wel wat gevonden.
Ditmaal *vond men naijver op Italië, dat
in Kreta den baas zou willen spelen en
de twee Italiaanscho kruisers bij Kreta
geven aan die bewering eenigen steun.
GOES, 19 Mei 1905.
In een ingezonden stuk in Het
Centrum, onderteekend door de heoren
jhr. L. Ridder de van der Schueren te
Zevenaar, voorzitter, J. L. Pauwen te
Pannerdon, ondervoorzitter, en G. tan
den Eisen te Hees wijk, secretaris van den
(Christelijken) Nederlandsehen Boeren
bond wordt o. a. gezegd, dat de tariefwet,
zooals zij thans ontworpen is, den boeren
stand in slechter conditie brengt dan
waarin bjj thans verkeert, en dat zij niet
de belangen van het algemeen, maar
pijnlijk aan. Ik had zelfs den Zondag,
toen hij als dominé in ons dorp beves
tigd werd, de kerk niet bezocht, iets
waardoor ik Katrien ernstig boos gemaakt
had, zoodat ik moeite had, haar weer
zachter te stemmen.
De eigenlijke pastorie lag tegenover
het huis van myn vaderik was zeer
verwonderd, toen ik dien dag zag, hoe
eij veranderd was, bijna niet te herken
non. Zij was op nieuw geverfd, en do
ruiten blonken zoo helder en de sueeuw-
witte gordijnen en de keur van bloemen
voor de ramen deden haar er zoo vrien
delijk uitzien. Onder den ouden linde
boom, in den kleinon voortuin, stond een
tafel, door een wit kleed bedekt, met een
bank. Het slot aan de oude voordeur
blonk en schitterde in de zon. Alles
zog er zoo aanlokkelijk uit, dat ik onwil
lekeurig bleef staan, om er Daar te zien.
Daar kwam het hoofd eener oude vrouw
van achter de bloemeD te voorschijn, een
paar vriendelijke blauwe oogen ontmoet
ten een paar seconden de mijne, toen
boog het zich weer en zag ik alleen
maar de punt van een wit mutsje.
Mij toen naar ons huis tookeerende,
kwam mij dit dubbel akelig voor. De
vensters zoo kaal, zonder gordijnen, de
kalk van den muur afgebrokkeld, de ver
woorde voordeur mot diepe reton ik ging
naar binneD, de deur van de woonkamer
stond open, en Katrien, op den grond
geknield, de delen schurende, vertoonde
zich aan mjjn oog.
slechts die van enkele standen bevordert,
terwijl de belangen der boeren voor enkele
standen wordon opgeofferd.
WemeldiRge. In de Woensdagavond
gehouden vergadering der vry zinnige kies-
vereeniging alhier is besloten aan de
Centrale te Goes een txtra bijdrage uit,
de kas te geven van vjjf-en-twintig gulden
en voor het geval hier een lezing wordt
gehouden of een debater wordt gezonden
door de Centrale, voor de daarvoor te
maken kosten nog vijf-en-twintig gulden.
Als candidaten voor den gemeenteraad
zyn met algemeene stemmen gesteld
het aftredende lid dhr. J. Nijseen en de
heer Jan Lindenhergh Cz.
Kivuiningen. St.bl. no. 134 bevat
een Kon. besl. van 4 dezer, tot vernieti
ging van het besluit van den raad dezer
gemeente van 6 Januari 1904 tot benoe
ming van de leden der commissie tot
wering van schoolverzuim voor het dorp.
De vernietiging geschiedde op grond, dat
do derde categorie van personen, waaruit
de commission tot wering van schoolver
zuim behooren te worden benoemd vol
gens art. 22 der Leerplichtwet, in de
commissie ni6t vertegenwoordigd was.
Deze categorie is die der meerder
jarige onderwyzers, die aan eene bijzon
dere lagere school in do gemeente werk
zaam zijn."
Kerknieuws.
Doopsgezinde kerk.
Zondag 21 Mei, geen dienst.
Ned. Hervormde kerk.
Ds. A. de Visser te Wolfertsdijk,
heeft het beroep naar Groningen aan
genomen.
De St.-Ct. no. 116 bevat de wyzi-
ging der statuten van de Christelijke
Evangelische gemeente te Goes.
Ingezonden Stukken.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie)
Kiezers van Hontenisse l
Hebt ge al eens gedacht over den
grooten strijd, die ook ons in ons district
wachi Zrjt gij bewust van do grootheid
van dezen strijd Gevoelt gij wat van
den uitslag afhangt Ziehier drie vragen,
die wij u ter overweging geven. Daarbij
willen wy u het volgende in herinnering
brengen.
In 1901 hadden wij 8 candidaten, nl.
de heeren Fruytier (kath.), Van Deinse
(lib.) en Heemskerk (a.-r.). De laatste
viel by eerste stemming uit, zoodat wij
kregen herstemming tusschen Fruytier
en Van Deinse. Zooals gij weet, werd de
eerste gekozen met eene meerderheid van
224 stemmen. Bij deze herstemming is
van clericale zyde alles in het vuur ge
bracht, wat zij hadden. Een zwerm van
anti-revolutionairo sprekers is hier van
wyd en zijd op onze dorpen neergedaald
om den Roomschen eandidaat te komen
aanbevelen. Geen middel is daartoe on
beproefd gebleven. Het is bun dan ook
maar al te wel gelukt
>Kom hier niet in, anders maak je 't
wöer vuil", zei ze niet al te vriendelijk.
»Ik ben bezig den boel een beetje op te
knappen, je zou kunnen hebben, dat de
moeder van den jongen dominé eens hier
komt, en ik wil niet hebben, dat zij zeg
gen kan, dat Katrien eene slordige huis
houdster is."
»Is die oude vrouw voor 't venster
aan den overkant zijno moeder vroeg
ik.
»Ja Greet, en een modolvrouw is zy,
dat kun je gelooven zy heeft ook naar
jou gevraagd, en ik moest je uitnoodigen
haar eenB te komen bezoeken. Ik kon 't
je niet eerder overbrengen, want ge zjjfc
in een dag of twaalf niet hier geweest,
en naar 't slot kom ik niet I"
»Is 't waar," begon zy weer na een
kleine pauze, en toen zij gepn antwoord
van mij kreeg, »is 't waar, dat de familie
naar Weenen is, om bruiloft te houden
Ik vertelde haar, dat zjj een paar uur
g«loden afgereisd waren.
»Dan kom je zoolang zeker wel bij
ons Greet vroeg d© oude met een glans
van blijdschap op het gelaat.
»Neen Katrien", zei ik zoo vr'tndelyk
mogelyk, »dat kan ik niet, daar ik op 't
slot over 't huishouden gaan moet, mevr.
v. Bendeleben heeft mij de sleutels ge-
gever."
In plaats van my te antwoorden be
gon Katrien zoo heftig te schrobben,
dat zy mjjn lichtblauw kleedje bespatte.
Ik trok my terug cn liep de steile trap
En hoe staan wij er nu voor De anti
revolutionairen hebben geen eigen ean
didaat gesteld, doch steunen direct de
candidatour-Fruytier. Tegenover ons
hebben wy dus hetzelfde groote bloc,
dat wy iu 1901 bij de herslemming moes-
len bestiyden. Gelukkig zyn er thans
eenige lichtpunten, waarop gewezen kan
worden.
In de eerste plaats op den stilstand van
alle sociale wetgeving in dit vierjarig tijd
perk. Want wat anti-revolutionaire spre-
kerB ook mogen zeggen, hoe groot het
aantal ingediende wetsontwerpen moge
wezen, een feit is het, dat io deze vier
jaren geen enkele sociale wet in het Staats
blad is gekomeneen feit is het, dat
vier jaar is geregeerd, zonder dat iets
voor de kleine luiden is gedaan.
Vervolgens kunnen wjj wijzen op den
godsdiensttwist, dien deze regeering met
kwistige hand heeft gezaaid. De verdee
ling van ons volk in cbristmen en hei
denen heeft op vele vreedzame dorpjes
haat en tweedracht gebracht en alzoo de
scheidingslijn duidelyk aangewezen.
En dan de boeman van 1901, de leer
plichtwet. Ook deze bracht stemmen voor
Fruytier mede, in de hoop, dat de belofte
van introkking zou worden gestand ge
daan. Aan dat bedrog zullen de kiezers
zich niet meer wagen.
Een vierde lichtpunt zijn de partijdige
onderwijswetten. Wat een haast om dezo
nog voor de verkiezingen biünen te halen
Voor subsidie, voor dubbel'jes, neen voor
miüioenen aan de byzondere scholen, moest
al het andere wachten of wijken. Ook dat
zal veleD de oogen open doen gaaD, waar
door wij komen aan een voor ons vijfde
voordeelde onverschilligheid van velen
ie gewekenen heeft plaats gemaakt voor
oprechte belangstelling. 't Valt niet te
ontkennen, dat in 1901 vele vrijzinnigen
van de slembus thuis bleven, omdat zij
niet konden overzien het groote gevaar
van een clericaal bewind, omdat zij te
licht schatten het d ijven van kerkelijke
partijen. Nu is dat anders. Nu hebben
sommige cleiicale gemeenteraden zelfs
laten zieü, hoe van vrijheid geen sprake
ÏB, als zy de kans daartoe schoon zien.
Ook dat waait in onze zeilen.
En nu nog gewezen op een zeer qroot
voordeel onzerzijds. Zooals wij te voren
zagen, had van Deinse in 1901 slechts
224 steramen minder dan Fruytier. Wel
nu, ruimschoots is dat getal aangevuld door
de vele nieuwe kiezers, die van vrijzinnige
zijde op de l iezerslijst zijn gekomen.
Als wij nu alles kortelijk samenvatten
komen wij tot deze conclusie
Vrijzinnige kiezers van Hontenisse, als
gjj allen gevoelt waar het om gaat, als
gij allen beseft den ernst van den toe
stand, als gij allen ter stembus gaat, en
niet thu^s blijft, kortom als gij allen uw
plicht doetj dan is de kans groot, dat
van Deinse wordt gekozen.
C. V. K.
Verbetering.
In bet ingezondeD stuk van den beer
I. D. Fransen v. d. Putto iu ons vorig
nommer staat »nlleen mijne afkouring
sprak ik uit in den gemaakten vorm eener
motie". Dit, moet zijn gewraakten enz.
op naar mijn papa s kamer.
»Het is goed, dat je komt", zei deze,
toen ik hem goeden dag gezegd had. >Ga
eens naar de overburen en vraag oi mijn
collega eoDS even komt, ik meet hem
spreken over zaken."
»Kan Katrien het niet doen vroeg ik.
»Ja, dat is mij betzelfde", zei myn
vader.
Katrien sloeg myn verzoek rondweg af.
>Moet ik mij eerst aankleeden om dat
kleine eindje te gaan, gij ziet dat ik zoo
niet kan", voegde zij er by op, haar natte
schort wjjzende. >Loop er zelf maar even
heen, gij hebt nog jonge beenen."
Ik bad den groofsten zin het te weige
ren, maar ging toch, om niet or willig
te schijnen. Aarzelend liep ik de straat
over en bleef voor de deur d^r pastorie
staan. >Maar mijn lief mevrouwtje",viel
de oude dame zichrelve in de rede, >het
is wel niet zeer hoffelijk van me, dat ik
u vandaag zco voor de huisdeur van
don jongen dominé laat staan, maar ik
hob in lang niet zoo veel gesprokon ea
ben er door ODtroerdik heb het wel
wat uitvoerig verhaald. Het stsat mij
alles nog zoo duidelyk voor den geest,
en vandaag kan ik toch niet aan het
eind komen met myn geschiedenis, ik
wil liever op één der volgende dagen
verder vertellen, als gy het hooren wilt."
(Wordt vervolgd
