1905 it. 20.
Dinsdag 14 Februari.
92s,e jaargang.
&ê4s3fr>
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prgs por kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, ïs2S>.
Afzonderlijke nommere ÊS cent.
inzending van ad verton tien vóór 2 uren op den dag der-
uitgave.
De prjjB dor gewone advort.eniiën is van 1-5 regels 50 cent, elkon regel meer 10 ct,
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
alechts tweemaal berekend.
Geboorte-, howclgka- en doodboi 'nten en do daarop betrokking hebbende
dankbetuigingen worden van i10 regel» a 1,berekend
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Directeur-Hoofdredacteur R. G. Rijkens.
OPENBARE VERGADERING
van den
Raad dei* gemeente Goes
op DONDERDAG 16 FEBB. 1905,
des namiddags 8 uur.
Goes, 13 Februari 1905.
De Burgemeester,
DE KONING KOOIJ.
Punten van Behandeling
Resumtie notulen der vorige ver
gadering.
1. Ingekomen stukken.
2. Adres van de firma Wed. J. H. O.
Kakebeeke Gz. ter verkrijging van
grond in erfpacht.
3. Definitieve vaststelling der bouw
verordening.
4. Vaststelling van rooilijn voor te
bouwen perceelen aan den Ouden
Siugel en den Oostsingel.
5. Rekening over 1904 ec begrooting
voor 1905 der Gasfabriek
6. Wijziging der heffiogsverordening
van het vergunningsrecht.
7. Rekening dergildefondsen over 1904.
8. Verlenging der concessie tot heffing
van sas- en havengelden.
9. Wijziging der gemeentebegrooting
dienst 1904.
10. Af- en overschrijving van posten
op de begrooting dienst 1904.
11. Betaling uit den post voor onvoor
ziene uitgaven dienst 1904.
12. Wijziging der begrooting van het
Burgerlijk Armbestuur, dienst 1904.
13 Rekening en verantwoording schut
te^
14. Wijziging der verordening (no. 95)
betrekkelijk do straten, stegen enz.
15. Aanbieding van bet verBlag, bedoeld
bij art. 52, der Woningwet.
16. Missive van het Bestuur van het
Waterschap >de Breede Watering
bewesten Ier3eke", betreffende het
in onderhoud nemen van gemeente
wegen.
17. Aanvragen voor teruggaaf van Hoof-
delijken Omslag en Schoolgelden.
18. Reclame inzake Hoofdelijken Omslag
suppl. kohier 1904.
19. Vaststelling 2e suppletoir kohier
v/d Hoofdei. Omslag, dienst 1904.
Burgemeester en Wethouders van Goes
brengen ingevolge art. 12 der Drankwet
ter openbare kennis, dat bij ben is
ingekomen hot navolgende verzoek om
vergunning tot den verkoop van
sterken drank in het klein, van:
O. ORANJE Lzn voor het perceel
Voorstad E 118.
Binnen twee weken nadat deze bekend
making is geschied, kan ieder tegen het
verleenen van de vergunning schriftelijke
bezwaren inbrengen.
Goes, 13 Februari 1905.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
DE KONING KOOIJ.
De Secretaris,
G. A. HAJENIÜS.
Stoomtram Borsele Goes
Woffertsdijksche veer.
Naar wij van goederhand vernemen
zal binnen enkele dagen een onderzoek
in loco plaats hebben door den Raad van
Toezicht op de Spoorwegdiensten van de
plannen voor den stoomtramweg Bor
seleGoesWolfertsdijksche voer. Dit
met het oog op het advies dat door
dezen Raad aan de Regeering zal wor
den uitgebracht in zake een te verleenen
Rijkssubsidie.
Bij die gelegenheid zal door don con
cessionaris een staat moeten worden over
gelegd, waaruit bljjkt, dat alle betrokken
gemeenten en waterschappen eene sub
sidie, en welke, hebben toegestaan.
Thans wordt verstrekt door de ge
meenteBorsele f 118,65; Driewegen
f 101,70; Ovezande f226; 's-Graven-
polder f113; Goes f791; Wolfertsdijk
f339; Nisse f84.75 Kortgene f84,75;
Wissekerke f84,75 Coltjasplaat f84,75
Kloetinge f 68,76 's-Heer Arendskerke
f 169,50 's-Heerenhoek f 84,75 door
de polders en waterschappen Ovezande
f 158,47 de Breede Watering bewesten
Ierseke f 565Ellewoutsdijk f113; Buiten
polder Nisse f 30alle per jaar en ge
durende een tjjdvak van twintig jaren.
Da waterschappen en polders Borsele,
's-G raven pol dejr, Oosterzwake, Middel-
zwake en Nissestellepolder hebben nog
geen vergadering gehouden over het in
gekomen verzoek om verhooging van de
toegestane subsidie met 13 en ver
lenging van den termijn tot twintig jaren.
Aangezien nu het Rijk geen subsidie
verleent, als niet de gemeenten, water
schappen en polders het vau hen ge-
wenschte subsidie bijeenbrengen, is het van
het grootst* belang, dat de laatstgenoemde
lichamen spoedig eene beslissing in deze
nemen. Dat, zij er eene in guustigen ziu
zullen nemen, daaraan twijfelen wij niet,
aangezien het tot stand komen van deze
tram voor de omstreken van Goes van
hot grootste belang is. Daarom zou het
jammer zijn indien de zaak moest afstuiten
op bet achterblijven van enkele water
schappen.
Buitenland,
Rusland.
De werkstakingen jn Petersburg en in
Polen zijn nog niet geheel geëindigd ge
weest, of Vrijdag werden opnieuw ver
schillende fabrieken stilgezet, doordat de
arbeidors het werk neerlegden. De arbei
ders in Petersburg hebben dadelijk wel
bemerkt, dat men hen met beloften weer
aan den arbeid had gelokt, maar hun
toestand er niet op was veranderd en
zoo was het in de rumoerige steden van
Polen eveneens. D9 spanning onder het
volk bestaat natuurlijk ook na de reac-
tionnaire maatregelen van de regeering,
al bedaarde de drift van eenige weken
geleden, en het uitbreken van deze nieuwe
staking is een aanwijzing daarvoor. In
Warschau, in Lodz, in Sosnowice hebben
weer ernstige botsingen plaats gehad mot
de politie en de troepen en weer is her
haaldelijk door de soldaten geschoten,
zoowel op vreedzame volksmenigtes als
op de stakers, die andere fabrieken tracht
ten in te dringen om de werkenden tot
aansluiting te bewegen. Vooral in Lodz
is het weer ruw toegegaan een aantal
stakers bevond zich daar bij stilstaande
fabrieken en vroeg aan de fabrikanten
bet loon te willen uitbetalen van de
stakingsdagen. Opeens vertoonden zich
soldaten on het duurde maar enkele
oogonblikkon of de straat was bezaaid
met dooden en gewonden. Elders werd
van uit naburige huizen op de troepen
geschoten, die dreigend tegenover een
kalme menigte stonden, waarop weer
salvo's antwoordden en met gewild de
straten werden ontruimd. Op echt oud-
Russische manier treden de politie en
troepen op en telkens komen staaltjes
van wreedheid tegenover gevangen man
nen en vrouwen de reputatie van de
Russische regeering nog zwarter maken.
Scheiding van Kerk en Staat.
Minister Rouvier is bij de meer naar
links gezeten leden van de Kamer van
Afgevaardigden weer een beetje meer in
de gratie gekomen. Hij heeft namelijk
in alle ernst een wetsontwerp ingediend
tot oplossing van de groote en hangende
quaestie, door de geheele scheiding van
Kerk en Staat. Dat was het einddoel van
de politiek in de laatste jaren, onder de
beide vorige ministeries gevoerd en op
den weg naar dat doel had minister
Combes die nu nog in den SeDaafc zii
het reeds een heel eind ver gebracht.
Er waren verscheiden leden der linker
zijde en waarschijnlijk nog meer leden
der clericale oppositie, die hadden ver
wacht, dat Rouvier minder streng het
donkbeeld der anti-clericale politiek zou
huldigen en meer op gematigde wijze
het staatshulkje zou voort doen gaan
door de ongewisse baren van de parle
mentaire zee. Maar men is bedrogen uit
gekomen, tot vreugde van de links ge
zeten radicalen, liberalen en socialisten,
tot ergenis van de oppositie. Deze laatste
heeft dit reeds dadelijk laten weten door
aan te kondigen, dat zjj de behandeling
vaD het ingediende wetsontwerp zal
trachten uit te stellen, wat' zij zal zien
te doen door voor te stellen eerst de
sociale wetten, de arbeiderswetten, op
het programma te zetten, die voor de
radicalen en de mannen als Millerand
de man der laatst ingevoerde arbeidswet
veel bekoring hebben.
Het is trouwens wel aan te nemen,
dat de partijen der oppositie, die zoovele
bekwame leiders bezitten, oude staats
lieden met goed inzicht in den stand
der zaken, reed3 hebben gerekend op
het geval, dat de wet tot scheiding van
Kerk en Staat zal zijn aangenomen, en
hun politiek daarnaar zulleu inrichten.
Het wetsontwerp zelf is zeer radicaal
en komt in vele punten overeen met dat
der Kamer-commissie, die een vorig ont
werp had onderzocht en zelve met een
nieuw voorstel was gekomen. Zal RouviePs
ontwerp wet worden wjj gelooven,
dat de kans wel groot is, daar de poging
van Jaures om het bloc te verbreken
door afscheiding zijner partijgenooten niet
is gesteuud door zijn mede-Kamerloden
dan komt de Staat geheel vrij te
staan tegenover de Kerk geen subsidies
voor dit, goen gratis gebruik van kerk
en andere gebouwen, geen tractemonten
meer uit eenige publieke kas. Maar de
Kerk zelve wordt ook veel vrijerde
Staat zal niets meer te maken hebben
met benoemingen van priesters, van bis
schoppen enz., en zich niet mogen men
gen in kerkelijke zaken. Een wet op do
congregaties zou dunkt, ons niet
mogelfik zijn of altbaus met vrijzinnige
begrippen niet overeen te brengen in
een toestand van volkomen vrijheid, zoo
als Rouvier nu en terecht wil
scheppen meer overeenkomstig onze libe
rale opvattingen zou het ?iju geweest,
wanneer de scheiding van Kerk on Staat
aan alles had voorafgegaan dan had
het vereenigiogsrecht op gewono wijze
kunnen worden toegepast op geestelijke
vereenigingen als de kerken.
GOES, 13 Fobr. 1905.
Vrijdagavond hield in de zaal van
de sociëteit V. O. V. de Vereen. voor
Alg. Weteoscb. Belangen" alhior een
openbar* vergadering waarin als spreker
optrad de heer dr. N. v. Wijk van hier,
die tot onderwerp had »Het Russische
Volk, beschreven door een Russischen
schrijver". De heer Van Wijk schetste,
naar aanleiding van de letterkundige pro
ducten van Rusland en van eigen ervaring,
opgedaan tijdens een verblijf van eenige
maanden in het Tsarenrijk, het karakter
van den Rus, van verschillende types uit
bet Russische volk. Het was vooral aan
de hand van den schrijver Dostojewski
dat spreker den aard van deo ontwikkel
den* zoowel als van den onontwikkelde»
Rus beschreef, waarbij hij tot de schil
dering kwam van b»t volk als een zelf
standig volk, waarvan slechts enkele groe
pen personen de YVest-Europcescbo be
schaving bezitten, t*i wijl het moerend eel
in aard geheel verschilt met de Europe
anen en zich waarschijnlijk ook niet hun
aard zal eigen maken De heer Van Wijk
wees op het impulsieve, dat een der voor
name kenmerken is van don Rus, waar
door bij tot plotselinge handelingen komt,
meegesleept door een grooten, innerlijken
drang naar iets buitengewoons. Verder
had de spreker bij zijn verbljjf in Rus
land opgemerkt, dat het volk zeer gods
dienstig is en de vereering van den Tsaar
inderdaad van dien aard is, dat men in
den heerscher meer ziet dan een gewoon
aardsch machthebber
De zaal was goed bezet, do spreker
had een dankbaar gehoor, terwpl de heer
dr. Leigneè Bakhoven hein dank zegde
voor ziju optreden.
ÈNieuwdorp, Alhier overleed in den
hoogen ouderdom van 80 jaren de heer
G. de JagerSedert 1875 was hij raadslid
en sedert 1886 wethouder der gemeente
's-Heer Arendskerke. Niet minder dan
50 jaren had dhr. De Jager zitting in
den kerkeraad der Gercf. gemeente. Door
het behartigen der gemeente en kerkelijke
belangen heeft bij zich in hooge mate
verdienstelijk gemaakt. Nieuwdorp ver
liest in hem een g*acbt en invloedrijk
burger. Het laat zich begrijpen dat het
gemis van den ^wethouder" spoedig ge
voeld zal worden.
Kolijnsplaaaft. Zaterdag 1.1. bad in
de openbare lagere school alhier namens
de afdeeling »Noord-Beveland" vaD den
Bond van N. O., de heer P. R. Peerl-
kamp van Middelburg, voor een zeer tal
rijk gemengd publiek 200 personen),
waaronder 2 dames, op, met het onder
werp»De openbare school".
Na eene korte inleiding van den heer
D. U. Jonk vau Kortgene, voorzitter der
genoemde afdeeling, begon do spreker
eerst het goed recht d*r openbare school
aan te toonen aan de hand der vier
volgende stellingen
lo. Het stelsel van 't. bijzonder onder
wijs geeft ons geen voldoende waarborgen,
dat 't wereldlijk onderwijs tot zjjn recht
komt.
2o. De openbare school verdient de
voorkeur, omdat ze berust op gezonde
paedagogisch* grondslagen.
3o. Da openbare school is me*r dan
de bijzondere geschikt om Christelijk* en
maatschappelijke deugden aan te kweeken
en ze doet dit ook beter.
4o. De vrije school is geen vrije school.
Na deze stellingen helder te hebben
toegelicht, stelde spr. de Onderwijswet aan
de orde. Eerst besprak bij een tweetal ver
beteringen in die wet, zijnde de betere
opleiding tot onderwijzer door uitbrei
ding van kweekscholen on inkrimping
van normaallessen en de verbetering der
rechtspositie van de onderwijzers bij 't
bijzonder ónderwjjs. Maar verder vond
hij zeer veel te laken alsde bevoor
rechting der bijzondere school en der
onderwijzers boven de openbare, de op
richting van veie kleine scholen, die,
zeker minder goed, heel wat vordaeld-
heid in de gemeenten zullen brengen en
het niet verbeteren van het treurig lot,
dat vermoedelijk velen openbaren on
derwijzers, op wachtgeld gesteld door
opbeffiog huDner betrekking, wacht.
Met de grootste aandacht werd de
spreker in zijne beschouwingen, duidelijk
en klaar uiteengezer, gevolgd.
Van de gelegenheid tot debatteeren
werd door ds. F. Staal alhier gebruik
gemaakt.
Nadat nog de heer Peerlkamp den
debater beantwoord had, sloot de heer
Jonk onder de gebruikelijke plichtplegin
gen deze vergadering. Bij het. verlaten
van het schoollokaal werd namens de
afdeeling aan velen ren populair ge
schriftje van Volksonderwijs", getiteld
»Zoo zal het wordenter band gesteld.
fe oreele. In December 1.1. besloot do
gemeenteraad aan de Koningin voor te
stellen B. en W. te machtigen, boven
hit maximum, vergunning te verleenen
tot verkoop van sterken drank in bet
klein in eene localiteit, welke deel uit
maakt van eene buitengewone inrichting
voor maatschappelijk verkeer. Dit is door
de Koningin niet ingewilligd, aangezien
bedoelde localiteit niet voldoet aan de
omschrijving van art. 5 der Drankwet.
In deze gemeente zijn 4 vergunningen
boven het maximum.
Wemeldinge. Zaterdagmorgen weid
te 9 ure een raadsvergadering gehouden,
waarbij alle leden tegenwoordig wareD.
In een korte rede heette de voorzitter
allen welkom op deze eerste vergadering
in 1905. Hij wees op de werkzaamheden
in 't vorige jaar verricht, waarop met
genoegen teruggezien kan worden, en
sprak de verwachting uit, dat dit even
zeer op de toekomstige werkzaamheden
van toepassing mag zijn.
Ingekomen waren Het jaarverslag der
commissie tot wering van schoolverzuim
wijziging verordening op de schoolgeld-
hfffiog voor do bewaar- en haudwerk-
schoolwijziging verordening op het vor-
gunDingsrechtwijziging begrooting 1904;
wijziging bouwplan bewaar-en handwerk-
scboolbericht van den minister van
Marine, dat deze gemeente niet zoo ge
lukkig geweest was een brandspuit te
loten.
Medegpdeeld werd dat een kas-opne-
miog bad plaats gehad en de kas in orde
was bevonden.
Besloten werd adhaesie te betuigen aan
het request der Vereeniging van Han
delsreizigers" te Bergen-op-Zoom inzake
deu loop der treinen op de Zneuwsehe
lijn.
Voorlezing werd gedaan van een door
de gezondheidscommissie van Kruiningen
opgestelde verordening op de vleesch-
keuring, welke verordening in zijn geheel
werd goedgekeurd.
Besloten werd bij den minister van
W H. on N. ecu verzoek in to dienen
tot uitbreiding van da losplaats aan de
Bon zjj brug.
Niets meer aan de orde zijnde, sloot
de voorz. de vergadering.
Kunst en Wetenschap.
Zeor voldaan waren de vele toeschou
wers over de soiió", die j 1. Vrijdagavond
in de Prins van Oranje" alhier word
gegeven door de ZangverecDigiDg Excel
sior". Naar gewoonte was deze uitvoe
ring, als tweede in bet seizoen, in hoofd
zaak gewijd aan het toon*eh
Vóór de pauze werd opgevoerd »Ver-
leden", een drama in drie bedrijven, door
Ina BoudierBakker. Ofschoon het geven
van drama's voor een liefhebberij-tooneel-
gezelscbap niet zelden een waagstuk is,
beeft >Excelsior" ook nu weer getoond
daarvoor vrjjwel berekend te zijn.
De strekking van dit in vele opzichten
degelijk stuk is te doen uitkomen de on
houdbaarheid der stolling, dat bij, die
eenmaal een misstap heeft begaan, geacht
moet worden tot. het uitvoeren van meer
dere misdrijven in staat te zijD. Ee n jong-
mensch do hoofdpersoon in het stuk, on
der vond daarvan al de onaangenaam heden.
Jong en onervaren had hij in bet buiten
land een betrekking bekleed en zich daarin
aan oneerlijkheid schuldig gemaakt. Na
daarvoor zijn straf te hebb*n ondergaan,
dreef heimwee h*m weder Daar 't ouder
lijke huis, bezield met de beste voornemens
tot beterschap. Met vreugde werd h{j
daarin ontvangen, doch al spoedig be
merkte bij, dat men hem nog steeds ver
dacht van -nieuwe misdrijven. Do ver
keerdheden van anderen werden on
bewezen hem aangerekend, al was hij
er geheel onschuldig aan. Het voortdu
rend en ongegrond onder verdenking lig
gen virdroot hom zoo zeer, dat bij be
sloot het ouderljjke huis en zelfs zijn
verloofde weer te verlaten en elders een
hem aangeboden betrekking aaD te nemen.
Dit onderwerp, in het drama breed
voerig uitgewerkt, gaf aanleiding tot
menig treffend tooneelvooral een on-
deihoud tut-scben hem en zijn verloofde,
die geen kwaad van hem wilde weten,
en de betuiging van wsnhoop tot- zjjn
huisgerooten over de grievende verden
king, die men van b> m koesterde, waren
tooneeltjes, die pakten en blijkbaar op
het publiek indruk maakten.
Een verdiensto van het stuk is, dat de
schijn tegen den verdachte als ééa draad
door het gebeele 6tuk loopt alle in zijn
omgeving gepleegde verkeetdbe-den wor
den hem aangerekend.
Er werd met. veel gevoel gespeeld,
waai uit bleek, dat de spelers zich een
juiste voorstelling hebben weten te vor
men van wat de auteur beeft willen uit
beelden. Enkele tooneel'j>s rechtvaar
digden zelfs de meening, dat men met
spelers van professie 1* ooen bad. Een
langdurig applaus was dan ook hel. loon,
dat den executanten werd gebracht voor
do goede vertolking van dit drama.
Na de pauze werd gegeven een operette
in 8 tafereelen, getiteld >Krelisboer en
Ganzendonk" door P. Vasatur. Ook hierin
werd goed Bfel te zien gegeven. Voegt
men bierbij, dat de zangwijzen zjjn ont
leend aan bekende populaire volksliede
ren en de inhoud aan meermalen voor
komende landelijke toestanden, dan is het
verklaarbaar, dat ook dit gedeelte der
soiiéo de tevredenheid van het publiek
wegdroeg.
Aan het slot van het laatste tafereel
werd een volkslied gezong.n bij het licht
van Bengashch vuur, dat een aardig
effect maakte tot sluiting van dezen weer
goed geslaagden avond.
Een verboden tooneelstuk.
Wij hebben bet genoegen gphad dezer
dagen te '''roningen eene opvoering ie
kunnen bp wonen van Heijermaws jong6te
tooneelstuk j>AllerzieleD".
Die Heijermans is fc">ch een zondags
kind Daar wordt door ren paar al te
angstvallige burgemeesters dit stuk ver
boden. Prachtiger reclame is niet denk
baar, want, zooals geen boeken vlijtiger
worden gelezen dan verboden boeken,
eveneens vindt men nergens talrijker
publiek dan bij tooüeelstukkeu, die hier
en daar verboden zjjn. Wil men de proef
op de som Bij de voorstelling in Gro
ningen moesten 1200 menschen worden
teleurgesteld, doordat er voor ben geen
plaats meer was. En zoo gaat het overal.
Het is geen gewoonte bi*r looceel-
stukken te bespreken, waarvan in Goes
nog geen opvoering heeft plaats gehad,
maar het rumoer, dat »Allerzielcn" in
bet land heeft gemaakt, maakt, dat ODze
lezers het recht hebben van ons te vragen
hen eeDs met dit stuk op do hoogte te
brengen. Hier volge dan de inhoud
Een negentienjarig meisje, Rita ge-
heeten, wordt door pastoor Nansen op
een avond in deerniswaardige toestand
voor zijn deur gevonden. Hij neemt haar
in huis, Jaat haar zijn eigen bed geven
en behelpt zich zelf met een, van den
koster geleend, ledikant, dat in zijn stu
deerkamer wordt opgeslagen, Rita wordt
moeder en daar zjj zwak is, moet er
voor baar kind een min gezocht worden,
die gevonden wordt in do boerin Jan
netje. Pastoor Nansen heeft een voldaan
gevoel, in de overtuiging christelijke
barmhartigheid te hebben gepleegd. Het
dorp denkt er echter anders over, wat
d*n priester op ruwe wjjze wordt dui-
del pk gemaakt, door den wethouder Van
Dale, een zijner parochianen, die inlich
tingen heeft ingewonnen omtrent Rita
en vernomen heefr, dat doze niet voor
de wet getrouwd is.
't. Wordt oen publiek schandaal in het
dorp. In de herbergen en op straat moet
Nansen h*t ontgelden en ten slotte komt
pastoor Bronk, een vri*nd zijner j°ugd,
bern opzoeken, b*m op de hoogte bren
gen van do lasterpraatjes, die van bom
ia omloop zijn pd tracht te betogen dat
in Nansen, die dienaar d*r k*rk is, de
kerk zelve gehoond wordt, te moer omdat
protestanten aan de relletjes mêedoen.
Nansen wijst op Christus zelf, die geen
liefdeloosheid had gewild, maar al zijn
spreken helpt, niets. Bronk blijft onver
zettelijk eiscbeD, dat hij »die deerne"
op straat moet zetten, ook al vertelt
Naoeea hom, dat dit, daar de dokter
het verboden heeft, een onverantwoor
delijke daad zou zijn.
Pastoor Nansen heeft daarenboven de
meening, dat hij bij Rit*, die langzaam
herstelt, geloof zal kunnen wekken en
zoo aan b re ziel te kunnen arbeiden,'
waarin Rita hem echter weerstaat.. Zij
wil niet »gered" word*n, omdat zij zich
gelukkig gevoelt. Godsdienst is voor baar
