1904. xN°. 148.
Donderdag 15 December.
91sl° jaargang.
Op den Lindenhof.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen ala buiten Goes, jT
Afzonderlijke nominers cent.
iinz&nding van adyedentiëcü vóór 2 uren op den tiag der
uitgave.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Groesche Courant".
De prps der gewone advortentiön is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bp directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en do daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels f 1,berekend.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent por regel.
Directeur-Hoofdredacteur R. Gr. Rijkens.
Burgemeester en Wethouders van Goes
brengen ingevolge art. 37 juncto art. 12
der Drankwet ter openbare kennis, dat bij
hen is ingekomen liet navolgende ver
zoek om verlof tot verkoop v»u
alcoholhoudende» drank, ande
ren dan sterken drank, van
H. DB JONGE Mz., voor het perceel
Raveljjn E 221.
Binnen twee weken nadat deze bekend
making is geschied, kan ieder tegen het
verleenen van het verlof schriftelijke be
zwaren inbrengen.
Goes, 14 December 1904.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
DE KONING KOOIJ.
De Secretaris,
G. A. HAJENIUS.
Is vrijhandel handels-
bescherming
Door sommige protectionisten is in den
laatsten tijd de stelling verkondigd, dat
vrijhandel eigenljjk niets anders beteekent
dan bsscberming van den handel ten
koste van landbouw en nijverheid en dat
derhalve de freetraders het recht missen
zich te verzetten tegen de protectie van
verschillende industrieën, welke thans in
het aanhangige tariefontwerp wordt voor
gesteld.
Zoo wordt door den heer D. R. Mans-
holt in zijne ter aanprijzing van *vrij
hoogo" graanrechten geschreven brochure
>Vrijhandel, Fiscaliteit en Bescherming"
een waarschuwend woord" gericht aan
den Nederlandschen landbouw tegen de
»eenz\jdige bevoorrechting van den han
del", die hjj x>vooial in ons land buiten
gewoon in het oogvallend" noemt. Waar
in dan de vermeende handelsbescherming
bestaat? Volgens den schrpver in het
van Staatswege besteden »sedert meer
dan een halve eeuw jaar in jaar uit van
millioenen en nog eens miliioenen om
aan Amsterdam en Rotterdam de con
currentie met buitenlandsche havens ge
makkelijk te maken".
De oude klacht van den landbouw over
de aanzienlijke geldsommen, die aan de
verbetering van onze havenwerken, ka
nalen en andere verkeersmiddelen werden
ten ko3te gelegd, moet dus thans dienst
doen om de noodzakelijkheid van nijver
heids- en landbouwbescherming aan te
toonen. Nu moge reeds dadelijk opge
merkt worden, dat deze klacht de erken
ning bevat van datgone, waartegen door
voorstanders van vrijhandel steeds wordt
gewaarschuwd: dat bescherming bevoor
rechting is van den een ten koste van
anderen en dat zjj, eenmaal ingeleid,
steeds voert tot méér. Immers bevordering
van het verkeer wordt »eenzijdige" han
delsbescherming genoemd en op grond
dier »eenzijdige bevoorrechting" komt do
landbouw pleiten, niet voor intrekking
der vermeende protectie, doch voor uit
breiding daarvan, ten einde zelf
wederom ten koste van anderen bevoor
recht te worden.
Doch bevordering van het verkeer en
2 FEÜ1LLVTOH
t De oude deed een paar flinke trekken
aan zjjn pijp en begon
»Sedert je brave moeder in het graf
ligt, is hot bp mp niet in orde, Lize.
Ik zeg dat niet om jou, kind. De hemel
bewaar me Maar zoolang je moeder
leefde, was Johan heel anders dan tegen
woordig.
Er viel Lize een steen van het hart
en met vrper blik zag ze haar vader in
de oogen.
»Dag en nacht zit hij in de bergen en
vindt alleen daar zpn genoegen, totdat
er ten .Blotte een eind aan komt en welk
een eindNu is hp al drie dagen weg
en al komt bij ook van nacht thuis, mor
gen gaat hp weer denzelfden weg op. Zoo
is het jaar uit, jaar in".
»Dat is alles waar, vader, maar wat
is er aan te doen Noch mijn vriende
lijke woorden, noch uw vermaningen
hebben iets kunnen uitrichten. Het is
een waar kruis voor ons. Het eenige mid
del zou misschien nog baten, indien onze
burgemeester hem eens geducht onder
handen nam en hem tot inkeer trachtte
te brengen".
»En nog beter zou het zpn, als hij
eens aan trouwen ging denken. Ik word
oud en zou hem met genoegen de hof
stede overgeven."
>Wel, vader, dat is waarlijk goed be
dacht, maar ik heb nog nooit gehoord,
dat Johan een meisje op 't oog heeft."
»Waarom zou hij al een meisje op het
ontwikkeling van het transportwezen
handels bescherming te noemen, is verwar
ring stichtend en onjuist, omdat do daar-
goor aangewende maatregelen niet hebben
vediend om do concurrentie van buiten
landsche kooplieden en handelaren te
weren, doch om het onze nijverheid on
odz»d landbouw mogelijk te maken door
middel van den handel op de wereld
markt mede te dingen onder zoo gunstig
mogelijke voorwaarden.
Zal men in ernst kunnen volhouden,
dat de aangewende middelen tot verbe
tering van het verkeer met binnen- en
buitenland ^eenzijdig" hebben gewerkt,
dat zij alleen aan den handel ten goede
zpn gekomen, dat dus nijverheid en
landbouw daardoor niet werden gebaat
In de laatste 50 jaren werd o. m. voor
de spoorwegen ruim 320 millioon guldens
besteed, aan verbetering der rivieren en
stroomen ongeveer 62 raillioen, voor
aanleg van nieuwe kanalen^ 42 mil-
lioen de aanleg van de haven te Har-
lingen kostte ongeveer 31/2. die te Lem
mer 1/2 millioon Amsterdam kreeg het
Noordzee-kanaal, in welks kosten ad 37
millioen de Staat mee betaalde, en voorts
het Merwede-kanaal als verbinding met
den Rijn, dat ongeveer 25 millioen vor
derde om Rotterdam tot zeehaven te
maken werd aan den aanleg van den
Nieuwen Waterweg een bedrag besteed
van ruiui 42 millioen.
Dat deze sommen niet nutteloos werden
besteed, blijkt uit de reusachtig vermeer
derde handelsbeweging. Bedroeg toch de
gezamenlijke inhoudsmaat dor in 1850
in onze havens Id- en uitgeklaard» sche
pen slechts 6,325,000 kub. meter, in 1902
wasditcijferg^klommen tot 53,589,000 M3.
De toeneming van onzen internationa
len handel kan worden gekend uit de
volgende cjjfers in het tpdvak 1847
1851 bedroeg de invoer tot verbruik ge
middeld 184 millioen guldens en de uit-
voor uit het vrije verkeer 132 ruillioen
in bet tpdvak 18971901 wareD deze
getallen geklommen tot niet minder dan
1887 en 1601 raillioen guldens. Deze
sfcpging van den handelsomzet is zeker
voor een niet gering deel te danken aan
de verbetering der havens, den aanleg
van spoor- en van tramwegen en van
kanalen, het normaliseeren der rivieren
en stroomen en ook aan de wetgevende
maatregelen als afschaffing der scheep
vaartrechten en tollen, en andere, die
alle ten doel hadden de ontwikkeling
van een onbelemmerd verkeer.
Doch was dit niet ook in het belang
van landbouw en nijverheid
Door den toenemenden bandel en scheep
vaart als gevolg van de verbeterde com
municatie met binnen- en buitenland,
konden do industriëelen niet alleen hnnne
grondstoffen en hulpmiddelen en do land
bouwers hunne benoodigdheden voor den
laagsten prijs verkrggen, doch werden
zij ook in de gelegenheid gesteld hun
afzetgebied binnenslands te verruimen
en met hunne producten op de wereld
markt te concurreeren, omdat het totaal
der kosten om deze op vreemde markten
te brengen aanmerkelijk lager zpn ge-
oog mooten hebben Als ik hem morgeD
de boerderij overgeef, kan Johan bij alle
meisjes aankloppen en nergens zal bp af
gewezen worden, want ieder meisje zal
er een eer in stellen boerin op den Lin
denhof te worden."
»Dat is waar," beaamde het meisje,
maar de kunst is, de rechte te vinden
voor Johan, een, die met hem kan om
gaan en hem weet te leiden."
»Precies, zoo denk ik er ook over
Maar dat is nu juist iets voor jou, Lize.
Jij kent alle meisjes hier in den omtrek
van het meer. Zoek er een voor hem,
en heeft ze al geen geld, dat maakt min
der uit, als zo maar braaf is en er slag
van heeft hem den baas te worden, moer
verlang ik niet. Je zult zoodoend» van
je broer een braaf man maken en mp
van een zware zorg ontlasten."
Bij deze laatste woorden schoot het ge
moed van den ouden man vol en ook
Lize was zeer aangedaan.
»Ik zal doen wat ik kan, vader. Als
ik erin slaag, Johan door oen goede
vrouw op 't rechte pad te brengen, zal
ik me mpn levenlang gelukkig gevoelen".
»En valt het niet goed uit, dan moet
Johan zelf den last dragen," voegde de
oude man erbp. »Dan trouw jp met een
flinken jonkman en ik breng de weinige
jaren, die ik nog te leven heb, bp jou
door. Je zult wel goed voor je ouden
vader zorgen, dat weet ik."
Ware het dag geweest, dan zou Lind
zeker gezien hebben, welk een blos er
op de wangen zijner dochter kwam.
Zeker, vader, zoolang ik leef, zal ik
goed voor je zpn, daar kan je staat op
maken. Maar laten we nu in huis gaan
worden dan vroeger. Door de buiten
landsche verbindingen nam het transitc-
verkeer een geweldige vlucht, waardoor
weer de eigen handel en de eigon np ver
heid en landbouw werden bevorderd, om
dat o. m. door do »lpnbooten" een ge
regelde stoomvaart tot stand kwam op
tal van transatlantische bavpns. Hierdoor
werd voor onze industry en onzen land
bouw de gelegenheid geopend tot bijna
dagelijksche verzending naar alle oorden
der wereld. Aan de handelskaden, waar
de lpnbooten liggen, kan men zich er
van overtuigen boe de meest verschil
lende artikelen van eigen nijverheid en
landbouw daar gereed liggen om vor-
zonden te worden. En naar mate er meer
en meer geregeld verbindingen tot staüd
zijn gekomen tussehen de verschillende
deelen des lands en met het buitenland,
konden ook aan bederf onderhevige
waren vlugger en dus veiliger worden
verzonden. De belangrijke uitvoer van
versch vleesch, van groenten en zuivel
producten is alleen mogelijk geworden
door de dagelijksche gelegenheid tot ver
zending de toeneming van den uitvoer
in zpn geheel was mede hieraan te
danken.
Wil men een voorbeeld Men raad
plege de geschiedenis der Twentscho
katoenindustrie. In 1858 werd de eerste
stap gedaan om Twenthe uit zpn isole
ment op to heffen. In dit jaar werden
de kanalen ZwrlleRaalte en Deventer
RaalteAlmelo geopend, waardoor de
onkosten der fabrikanten aanmerkelijk
daalden. Vóór dien tijd moesten de Eo-
gelsche weefgarens per vmchtwagpn van
Zwolle of Deventer, 12 i\ 14 uren gaans
van de fabrieksplaatsen in Twenthe, wor
den gehaald, ter «pi de gefabriceerde
goederen daarheen moesten worden ge
bracht. Sedert den aanleg der kanalen
konden de EDsehedéscbe, Oldonzaalscbe
en Hengeloscbe fabrikanten alles halen
en leveren te Almelo, ook de steenkolen,
die daar per schip werden aangevoerd
terwpl na de opening van den spoorweg,
waardoor de steenkolen 50 k 60 pet
goedkooper konden worden aangevoerd,
er voor de katrennij verheid geen beletsel
meer was om met Engeland te concur
reeren.
En thans Sinds de afschaffing der
differentieele rechten in 1874 is de waarde
van den afzet der Twentscbe textiel
industrie gestegen van 4 1/2 tot 11 millioen
gulden 's jaars.
Wil men meer cpfers? Het aantal
fabrieken in ons land vermeerderde van
2159 in 1879 tot 4867 in 1902. Voor
zoover deze indusfriëele ondernemingen
vorm hebben van naamlooze vennoot
schappen zpn de winsten bekendzoo
keerden beetwortolsuikerfabrieken en raf
finaderijen in het jaar 1901 1902 ge
middeld een winst uit van 8.03 pet.,
glasfabrieken 7.39 pet., papierfabrieken
9.05 pet., scheepstimmerwerven en dokken
11.72 pet., spinnerijen en weverpen 6.89
pet., fabrieken van stoomwerktuigen
9.34 pet.
Dat ook landbouw en nijverheid voor
deel hebben gevonden bp de verbeterde
het wordt vochtig in de lucht, de nevel
stpgt op uit het meer en je bent zoo
jong niet meer. Misschien komt Johan
wel hongerig thuis en dan moet ik toch
zorgen, dat hij wat te eten vindt."
Er zpn heel wat wonderlijke snaken
in de wereld, maar Johan behoorde zeker
wel tot d« vreemdste onder hen. Hij hield
veel van een pretje en was een liefhebber
van spotten met anderen. Werd hp zelfs
soms ook eens tot mikpunt gekozen, dan
werd hp spoedig boos. Ging iemand er
mee voort, dan was het hem geraden,
zoo snel zpn beenen vermochten, de vlucht
te nemen, wilde hij niet tegen den grond
geworpen worden op een manier, dat zpn
ribben er nog lang daarna gevoelig van
waren. Eens zelfs had hp een jongen
landbouwer, die het hem te erg maakte,
vierh nt door het open venster geworpen.
Na dit voorval had iedereen hem met
rust gelaten.
Daarentegen gaf hij soms een armen
drommel met pleizier zpn laatstê restje
tabak of den laatsten ponning uit zpn
beurs. Maar al was hp in het beste hu
meur, dat veranderde oogenblikkelijk
zoodra bij een jager zag. Naar zpn inzien
behoorde het wild op do bergen en in do
boBSchen aan iedereen, die het schieten
kon. Johan stroopte ni»t om wat te ver
dienen, dat had bjj niet noodigbij deed
het alleen om zpn moed en bekwaamheid
te toonen. Meestal wierp hij zpn jachl-
buit bp den een of andaren armen
stakker over de heining en zulk een
geschenk, waarvan men der. gever wel
kon gissen, was steeds welkom.
Do drie dagen waren voor Johan in
communicatie, blijkt uit deD toenemenden
export hunner producten. Volstaan moge
worden met omtrent enkele voortbreng
selen de cpfers te geven
Saldo-uitvoer in
Artikel.
1847—1856
1902
(gemidd. p. jaar)
Aardappelmeel
16.000 KG.
41.840.000 KG.
Beetwortelen
77-000 000
155.000.000
Boomen, hees
ters, bloem
bollen enz.
294.000 Gld.
8.541.000 Gld.
Groenten
43.000.000* KG.
132.000.000 KG.
Versch vleesch
2.113.000**
49.455.090
Gist
2.765.000
4.882.000
Visch
1.508.000*
4.839.000
Boter
12.581.000
22.181.000
Uitvoer uit hff vrije
verkeer.
Kaas
8.019.000 Gld.
16.635.000 Gld.
Meubelen.
308.000
2.228.000
Bordpapier.
11.000
35.493.000
Manufacturen
7.879.000
53.595.000
Kaarsen.
252.000
4.675.000
Aardewerk
77.000
4.221.000
Glaswerk
202.000
6.328.000
In 1877—
-1886.
In 1867-
-1876.
Van eieren nam de saldo-invoer, die
in de jaren 18471857 nog 11.510.000
KG. bedroeg, af tot op 1.480.000 K.G.
in 1902.
Deze cpfers bewijzen, dat landbouw en
nijverheid een groot aandeel hebben in
den stijgenden handelsomzet, dat ook voor
hen van groot belang is de ontwikkoling
van een onbelemmerd verkeer, dat de
bevordering van binnen- en buiteoland-
sche communicatie ook hun ten goede is
gekomen.
Het denkbeeld, dat het daaraan ten
koste gelegde »eenzijdige bevoorrechting
van den handelzou zijn, berust op de
onjuiste gedachte, dat de handelsbelangen
uit den aard der zaak in strijd zijn met
die van landbouw en nijverheid. Het te
gendeel is waar, zij zpn ten nauwste aan
elkander verbondendeze produceeren
de goederen, die de handel naar vreemde
landen vervoert en inruilt tegen andere
waren, die wij niet of minder goedkoop
kunnen voortbrengen. Met toeDemenden
handel erlangen onze producten groote
ren aftrek. Zeker, geen haodel zonder
goedereD, doch om met Gogel te spre
ken »geen fabryken zonder negotie,
het welberekend belang der fabryken is
een bloeiende handel". Worden derhalve
aan dezen de middelen verschaft om
zijne functie naar behooren te kunnen
verrichten, dan komt dit veneens ten
goede aan de beide andere takken van
volksnij verheid. Doch bovendien brengt
de bevordering van een onbelemmerd
verkeer profijt san allen, die belang heb
ben bp den vrijen invoer van buiten-
landsch goed, dus aan alle verbruikers,
zoodat zij ten slotte ten voordeele strekt
van geheel het Nederlandsche volk.
Is echter door het nieuwe verhoogde
tarief van inkomende rechten de prole< tie
eenmaal binnengeleid, dan wordt daar
door de npverheid eenzijdig bevoorrecht
ten koste der verbruikers, en van handel
en landbouw dun wordt tot schade van
heel de gemeenschap kunstmatig ge-
de bergen veel sneller omgevlogen dan
voor zpn vader en zuster thuis. Twee
nachten had hp het hert gemist, waarop
hij loerde. De eerste maal was hot dier
door een windvlaag verschrikt en gevlucht,
juist toen hij 'het onder schot zou krpgen
en de tweede maal had zpn geweer ge
weigerd. De derde nacht beloofde voor
hem gunstiger te zullen zpn. Hij had
zpn stelling beter gekozen, het hert ver
toonde zich weer op dezelfde plaats en
weldra stortte het neer, doodelijk ge
troffen door een kogel uit Johan's geweer.
Hp had wel willen juichen van vreugde,
maar hij bedwong zich. Hp wachtte een
poos om te zien of er onraad kwam en
sloop toen voorzichtig naar het hert. Een
oogenblik verlustigde bp zich in den
aanblik van hot prachtige gewei en sleepte
het daarna in een grot, waar hij het
verborg om het later te komen weghalen.
Nadat hij zpn kleederen wat, had gezui
verd, begaf bp zich naar Tegernsie om
zich daar aan een kruik bier te ver
kwikken.
Jaren geleden had in de nabpheid van
het meer een klooster gestaan met een
brouwerij, die wijd en zijd vermaard was
om het heerlpke bier. Het klooster was
verdwenen, maar de brouwerij gebleven,
benevens een klein lokaal, waar bier g«-
tapt werd en dat bekend stond onder
den naam van »bet Brouwkamertje."
Daarheen richtte Johan zpn schreden.
De ontbering en inspanning der laatste
dagen, gevoegd bp de vermoeienissen
van den afgeloopen nacht, hadden hem
hongerig en dorstig gemaakt. Hp was
dien dag do eerste klant, die het Brouw
kamertje binnenstapte. Cenzia, de kell-
kweekt een parasitisme en in 't leven
geroepen een strijd van belanger, in plaats
van bevorderd de samenwerking van
koopman, landbouwer en industrieel, die
allen in hun bijzonderen kring zijn ge
roepen te werken aan bet gemeenschap
pelijk doel, de bev rdering der algemeene
volkswelvaart. En biervoor is allereerst
noodig volledige vrpheid van handel en
van verkeer.
(Vlugschrift no. 37 van de
Vereeniging Het vrije ruilverkeer
Buitenland.
Een komedie.
Onze lezers zullen zich herinneren,
dat wp onlangs melding hebben gemaakt
van bet plotseling overlijden van den
Franschen nationalist Syvetondie door
verstikking de gaskachel was ver
stopt om het leven is gekomen. Veel
gewag hebben wij er niet van gemaakt,
omdat het sooit helden, dat meer dan
zestigjarige mannen van achteren aan
valt en klappen toedeelt, ons te weinig
sympathiek is. Niet aldus denken er de
nationalisten over en de begrafenis van
den heer Syveton is een aanleiding ge
weest voor deze heeren om een ware
komedie op te voeren. Aan het graf sprak
de heer Lemaitre.
Hij en de zpnen hebben a1 't mogelpke
gedaan om van 't noodlottig uiteinde van
Syveton voor hunne bedoilingen gebruik
te maken. Het moest heet,en, dal de vrij
metselaars Syveton gedood hadden. Bij
het lijk was te voren reeds komedie ge
speeld. Nauwelijks was de dood van
Syveton bekend of LemaitreFrawqois
Coppée, Léon Daudet en anderen gingen
naar Syvetons woning en gaven hun ge
voelens in dramatische woorden lucht.
Lemaitre riep: »Men beeft u vermoord
Coppée wierp zich op het lijk met den
uitroepEdele, groot,e, hooghartige
vriend Beste aller mannen Men heeft
u vermoord, maar de wraak zal vreeselijk
en rechtvaardig zpn Daarna kuste hij
den doode op bet voorhoofd met den
kreet»God zal ons helpen, gerechtigheid
te oefenen." Aan zijn vrienden zeide bij,
»dat geen menschelijk geweld bem be
letten zou aan het graf van dezen marte
laar de waarheid te zeggen." Daudet riep
bij bet verlaten van bet buis het volk
op straat toe »Hij is vermoord ik ver
zeker het 1" Lemaitre zei tot de nieuws
gierigen »in mpn zi°l ontkiemt een
verschrikkelijk vermoeden."
Hoogdramatisch
Maar Lemaitre schijnt tot bedaren te
zijn gekomen of de familie had hem ver
zocht aan 't graf geen buitensporige
dingen te zeggen. Hij sprak tenminste
vrij kalm. Slechts zeide hp, dat het over
lijden van Syveton geheimzinnig was en
dat de gestorven afgevaardigde in zich
de stof had om Frankrijk te regeeren 1
Dat zou een fraaie regeering geworden
zpn
Het Oostenrijksche Heerenhuis.
Het Oosten rij ksche Heeren huis heeft
nerin, was ijverig bezig kruiken en fles-
schen om te spoelen en bemerkte hem
eerst, toen bij op een baük bij do kachel
plaats oaui.
Het meisje keek hem verwonderd aan
en vroeg
j>Hoe kom jij hier zoo vroeg verzeild,
Johan Waar ben jij zoo vroeg op uit
geweest
»WeI," ik kom van huis," sprak hij
kortaf.
Cenzia keek hem twijfelachtig aan en
zeide toen
>Je hebt zeker hard geloopen, hat zweet
druipt van je voorhoofd."
»Dat kan welhet is warm genoeg
voor den tjjd van het jaar," luidde hefc
stroeve antwoord.
De kellnerin zag haar nieuwsgierigheid
dus nog niet bevredigd. Toen zij haar
bezoeker de schuimende bierkan had
toegereikt, ging ze voor hem staan en
zei
»Je bent alles behalve vriendelijk, Johan.
Is je wat onaangenaams overkomen, of
De komst van een reusachtigen man
onderbrak het meisje in haar woorden.
De bpl op zpn schouder, de gebronsde
huid, door het open hemd tot op de borst
zichtbaar, en de morsige handen deden
den houthakker gemakkelijk kennen.
»Dag, Sepp!" riepen beiden tegelijk.
De man legde eerst voorzichtig de
scherp geslepen bijl ter zijde en ging toen
tegenover Johan zitten, die hem de bier
kan toeschoof.
(Wordt vervolgdj
