1904. JV". 91.
Donderdag
4 Augustus.
91st"
jaargang.
Een edel hart.
De uitgave öezor Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs por kwartaal, zoo binnen als buiten Gloei, jT 5,2$..
Afzondorljjko non mors 5 cent.
Inzending van advertenties* vóop 2 uren op den dag der
uitgave.
C01
De prjjs der gewono advortentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjji
slecbtB tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjkt- en doodberichten en do daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 rogeli l,berekend
A navragen om en vermolding van liefdegaven 5 cent por regel.
Uitgave van de Naaml. Yennootschap „Goesche Courant". Directeur-Hoofdredacteur R. G. Rij kens.
Buitenland.
Frankrijk en het Vatic a an.
In ons vorig nommer hebben wij mel
ding gemaakt van het afbreken van weers
zijden van de diplomatieke betrekkingen
tusscben Frankrijk en den Heiligen Stoel.
Daze gebeurtenis stond te wachten, nu
het hard tegen hard ging en niemand
heeft er zich dan ook over verwonderd.
Men mag de vraag stellen of aan weers
zijden met verstand is gehandeld. Eigen
lek vorandert het afbreken der diploma
tieke betrekkingen weinig aan den toe
stand, omdat deze weder kunnen worden
aangeknoopt, wanneer het huidig geschil
is bjjgelegd. Doch men vergete niet, dat
do Regeeringsmoerderheid, waarop Oom-
bes steunt, er thans wel eens toe zou
kunnen overgaan om het concordaat op
te zeggen en de volledige scheiding van
Kerk en Staat te voltrekken. Dat is in-
tusschen geen kleinigheid en m9n is het
er dan ook nog lang niet over eens.
Want zooiets is enkel langs geleidelijken
weg ta bereiken, zonder schokken, en te
voren dient vast te staan, hoe men dien
toestand zou willen regelen, die van eene
dergeljjke scheiding het gevolg zou zijn.
Natuurlijk is reeds eene interpellatie
in de Kamer aangekondigd over het ver
breken der diplomatieke betrekkingen en
wei door den heer Grousseau.
Intusschen is de Regeering aan de
nieuwsgierigheid te gomoet gekomen,
door in het officieele blad openbaar te
maken den tekst der gewisselde diploma
tieke bescheiden.
Een van die stukken is een brief van
den minister Combes en zijn ambtgenoot
Delcassédien wij hier, omdat hij tevens
de geschiedenis van den twist behelst,
laten volgen.
»Ik heb," zoo schrijft de Premier, den
25en Mei de eer gehad, u een afschrift
te zenden van een brief, waarin kardi
naal Vannutelli, namens den H. Stoel,
het ontslag eischte van don heer Geay
bisschop van Laval, en daarbij uw aan
dacht erop gevestigd, dat dit optreden
in twee opzichten ongeoorloofd was. Ik
meende, dat het onbehoorlijko van die
houding erkend was en dat, de druk, die
op den bisschop van Laval werd uitge
oefend, had opgehouden.
Dat was geenszins het geval, want de
heer Geay heeft mij den brief gezonden,
die hierbij ingesloten is, en waarin hem,
onder dagteekoning van den 2en dezer,
rechtstreeks dezelfde eischon gesteld wor
den (alleen met dit verschil, dat thans de
kardinaal-staatssecretaris onderteekent)
in dezen brief wordt de bisschop be
dreigd met schorsing, indien hij niet bin
nen twee weken naar Rome, voor sde
Heilige rechtbank van den H. Stoel"
verschijnt.
En daar de bisschop van Laval, door
mij uitgenoodigd zijnde te blijven waar
hij was overeenkomstig het recht, dat
ons volgens het Concordaat toekomt
niet naar Rome was gegaan, wordt de
zelfde eisch, onder dagteekening van 10
dozer, herhaald met dezelfde bedreiging
tegen een bepaald tijdstip.
Het zal u niet ontgaan, mijnheer de
15
FEUILLETON
Uit het Duitsch.
Dat iedereen nieuwsgierig was naar
den afloop van deze zaak, is licht te be
grijpen. En wat de belangstelling ver
hoogde was het feit, dat deze zaak geen
Italiaan maar een Duitscher betrof.
De rechtbank had daarin echter geen
verzachtende omstandigheid gezien, maar
was met het onderzoek zorgvuldig voort
gegaan. Ludwig von Erlenburg was uit
San Salvatore verwijderd en aan de zorgen
toevertrouwd van den directeur van het
krankzinnigenhuis voor gevangenen. Deze
moest verslag uitbrengen over den toe
stand van den patiënt. Na korten tijd
legde deze geneeskundige do verklaring
af, dat Ludwig von Erlenburg ten volle
bij zijn verstand was. Toch zou hjj onder
geleide van genoemden directeur op de
terechtzitting verschijnen.
Ook de freule Von Waldheim had bevel
gekregen Rome niet te verlaten, voor dat
de rechtbank uitspraak zougedaan hebben.
Zonder de gevolgen te berekenen, had
Alice op dien Zondagavond de aanklacht
verzonden. Thans gevoelde zij behoefte
aan hulp en steun en schreef daarom
aan den geestelijke Barnau, die het voor
zjjn plicht hield zijn pupil bjj stand te
verleenen. Dientengevolge was de waar
dige grijsaard eenige dagen voor de te
rechtzitting in de Prins van Beieren af
gestapt. De tjjding van zijn aankomst
Minister en waarde collega, dat het voort
duren van zulke handelingen vooral
wanneer ze in verband gebracht worden
met dergelijke voorvallen, waarop ik el
ders uw aandacht heb gevestigd een
bepaalde uittarting vormt en iets als een
opzegging van het Concordaat door open
lijke miskenning van de rechten, die dit
aan de Fransche Regeering toekent.
Wij zullen in den eerstvolgende Mi
nisterraad moeten overleggen, welke maat
regelen genomen beboeren te worden om
de waardigheid der Fransche Regeering,
welko zoo ernstig miskend is, te hand
haven. Ik mag niet voor u verbergen,
dat ik besloten heb om, tenzij de hier
bijgevoegde brieven eenvoudig ingetrok
ken worden, u voor te stellen, alle di
plomatieke betrekkingon met don H. Stoel
af te breken."
De moord op minister Pleiiwe.
Alle verhalen over Pleliwe's moorde
naar ten spijt, schijnt men niet veel verder
te zijn gekomen om te ontdekken wie
en wat hij eigenlijk is. Hij moet onge
veer 25 jaar zijn en naar zijn ondor-
kleeding te oordeelen tot den beteren
stand behooren. Behalve zijn wonden aan
het onderlijf heeft de man zelf een oog
minder door den aanslag.
Naar gemeld wordt, heeft de aanslag
de ambtelijke kringen niet verrast. Reeds
voor twee weken heeft, naar mon beweert,
de officier van justitie den Keizer mee
gedeeld, dat ongeveer twintig anarchisten
naar Rusland gekomen waren, die tegen
Pleiiwe en den minister van justitie mis
dadige plannon in het schild voerden.
Pleiiwe wist wat hem wachtte en de ge
heime politie ontbrak ook niet bij zijn
laatsten rit naar het Peterhof. Ook wordt
verteld, dat de misdadiger door een ge
heimen politieagent, daar hij dezen ver
dacht voorkwam, op don grond werd
ge werpen. Daar de politieagent zelf ook
kwam te vallen, had de moordenaar ge
legenheid, liggende op den grond, de bom
onder het rijtuig van den minister te
werpen. Wanneer deze voorstelling juist
is, zou daardoor bewezen zijn, dat het
aan voorzichtighoidsmaatregolen niot heeft
ontbroken. Zonderling ware het in ieder
geval geweest, indien hot ten uitvoer
leggen van don aanslag mogelijk geworden
was door nalatigheid van de politie, aan
welk corps Plehwe zoo groot.e opmerk
zaamheid schonk, dat hem verweten werd,
slechts met politie te kunnen regeeren.
Chamberlain's- politiek.
In het feit, dat de liberalen onlangs
weer de zege hebben behaald bij de ver
kiezingen voor een Parlementslid te Os
westry, vinden de Engelsche liberale
bladen aanleiding eens na te gaan, hoe
de zaken voor de consorvafcieven staan.
Sedert Chamberlain zijn tegenwoordigen
politiekon veldtocht begon d. i. onge
veer veertien maanden geleden hebben
er 23 tusschentijdsche verkiezingen plaats
gehad. Van die 23 zotels hadden de
liberalen er slechts 6; de andere 17
behoorden aan de Tories. Nu hebben de
liberalen er 15 en de conservatieven nog
slechts 8. Alle stemmen bjj elkaar geteld,
was als 'n loopend vuurtje door de stad
gegaan.
De dag van de terechtzitting was een
heerlijke Octoberdag. Alice en do grijze
priester waren zeer ontroerd Ludwig
v. Erlenburg wachtte met kloppend hart
het oogenblik, dat men hem de vrijheid
zou teruggevon en Giacomo die was
er slecht aan toeHoe waren de droom
beelden van toekomstig geluk in rook
vervlogen 1 Hij scheen vernietigd bij de
gedachte, dat hij als medeplichtige aan
een schandelijke misdaad gestraft zou
worden. De directeur, die wonder wel
zijn uiterlijke kalmte bewaarde, beefde
bij de gedachte aan zijne papieren, waar
onder eon bewijsstuk kon gevonden wor
den, dat hem den genadeslag zou geven.
Op den dag der terechtzitting was de
ruimte in de gerechtszaal reeds vroeg
ingenomen door menschon van allerlei
rang en stand.
Na de gewone formaliteiten verricht
te hebben, liet de president de getuigen
oproepen Ludwig von Erlenburg, Gia
como Sorel, dr. Francesco, Alice van
Waldheim, dr. Parnese, als directeur van
het krankzinnigengesticht voor gevange
non en len laatste eenige oppassers uit
San Salvatore.
Deze werden daarop weer verwijderd
en trad dr. Rimoli, door politieagenten
geleid, voor de balie.
♦Hoe is uw naam luidde de eerste
vraag.
♦Carlo Alfonso Rimoli," antwoordde
de doodsbleeke directeur, de oogen strak
naar den president richtende.
Uw ouderdom
rekent men, dat het steimuencijfer der
liberalen bij al deze verkiezingen is
vooruitgegaan met 29566dat der con
servatieven met slechts 1145.
De Drbijpüs-zaak.
De overste Roliii, de kapitein Maresclial
en Francois en ook Dautrichezijn voor-
loopig in vrijheid gesteld.
Zij zijn uit de gevangenis Chercfae-Midi
te Parijs vrijgelaten. Rolin en Dautriche
die te Vincennes en to Parijs wonen, zijn
naar huis gegaan. Do tweo andere luwen
moeten te Parijs blijven ter beschikking
van den kapitein-rapporteur.
Dautriche heeft nu preventief gezoteü
sedert 27 Mei, do drie andere officieren
zaten sedert hot laatst van Juni. Zooals
men weet wordt Dautriche ervan verdacht,
dat hij als ambtenaar van den inlich
tingendienst indertijd geknoeid beeft in
de hoeken om het wegraken van 25000
francs te verbeimelijkun en werden de
3 andere heeron eerst, als getuigen op
geroepen in deze zaak en in den loop
van het verhoor govangen genomen.
Engelsche bemoeizucht.
Ilenniher Ueaton zal in het Lagerhuis
den 4den Augustus de regeering vragen
of de regeering mot de andore Europee-
sche mogendheden baar goede diensten
wil aanbieden om le bewerken, dat de
twist tusscben Nederland en den sultan
van Atjeh gebracht worde voor het hof
van arbitrago in den Haag, daar de Atjeh-
oorlog reeds zoo lang duurt en deze oorlog
zooveel ellende brengt over do inboor
lingen van dat stukje van Sumatra.
Deze Pecksniff komt met zijn gevoelig
heid eonigo jaren te laat. Hij bad die
moeten luchten bij hot begin van den
Zuid-Afrikaanschen oorlog.
GOES, 3 Aug. 1904.
De St.-Ct. bevat de statuten van
de uaatnlooze vennootschap »L>e Kant,er
en Hordijk's bank" te Goes.
Do directour-goneraal der poste
rijen en telegrafie maakt bekend, dat hot
aantal plaatsen voor surnumerair dor
posterijen en telegrafie, waarvoor in Au
gustus examen wordt gehouden, be
draagt 30. (St. Ct.)
Jhr. J. A. Q. van der Staalpar
ticulier secrotaris van H. M.de Koningin,
is gisteronnacht op het Loo plotseling
overleden.
Rijkspensioenen. Het bestuur der
Pensioenvereenigiug van burgerlijke rijks
ambtenaren, die bijna 8000 leden telt,
heeft zich tot de Tweede Kamer gewend
met een adres ter weerlegging van de
memorie van antwoord, die de regeering
indiende op het afieolingsverslag der
Kamer over het wetsontwerp, dat het
surplus van het pensioenfonds der rijks
ambtenaren besteden wil om daaruit ge
deeltelijk do onder wij zersper.sioenen te
bekostigen.
Do adressanten betoogen nogmaals,
dat dit surplus door de te hooge bij-
der ambtenaren is ontstaan, dat
Vijftig jaar."
Uw geboorteplaats?"
♦Correggio bij Bologna."
♦Zijt go gehuwd
»Ik ben gehuwd geweest."
Hebt ge kinderen
»Neen."
Hoe staat het met uw vermogen
Waarin hebt ge het belegd Hoeveel
beloopt het thans
Dr. Rimoli wachtte oenigo oogenblik-
ken om over deze vragen te denken en
antwoordde toen
Van rag zelf bezat ik tien duizend
francs. Ik huwde later met een weduwe,
die mij tot baar eenigen erfgenaam be
noemde. Zij stierf en liet mij honderd
en tien duizend francs na. Twee jaar
na haar dood kocht ik voor die som het
gesticht San Sdvatoro. Naar rajjne schat
ting bon ik thans driehonderdduizend
francs rijk."
Was de prijs, waarvoor ge het ge
sticht hebt overgenomen, juist honderd
en tien duizend francs
»Neen, veel moer. Ik betaalde dadelijk
vijf en zeventig duizend, een jaar later
nog vijftig duizend, bet volgende jaar
weer vijftig duizend en vervolgens elk
jaar twintig duizend francs, totdat de
koopsom geheel afbetaald was."
♦Go bezat van u zelf tien duizend
francs en ge hebt honderd en tien dui
zend francs geërfd. Hoe hebt ge dan het
tweede jaar vjjftig duizend francs kunnen
betalen
Dr. Rimoli keek den president eenige
seconden strak aan en antwoordde toen
Gedeeltelijk nam ik dat geld uit de
do staat door een eenzijdig dienstcon-
tract don ambtenaar tot die to hooge
bgdragen dwong en dat het niet anders
dan billjjk is, dat nu ook het surplus
te hunnen bate worde aangewend.
Ten behoeve van de weduwen en weezen
van andere calegorieëo van personen mag
men niet alleen van de ambtenaren en
niet van andere belastingplichtigen bg
dragen vergen.
In 1890 is tusschen het rijk en het
pensioenfonds finaal afgerekend en den
staat komt op het surplus van thans
geen moreel recht toe.
KoSijnsplaat. In de vergadering van
ingelanden van don Oud Noord-Bove-
landpolder, Maandag 11. alhier ten ge
meentehuizo gehouden, werd voor de va
cature van gezworen van genoemden
polder in plaats van wijlen den heer
M. de Regt Sz. van Kats de volgende
voordracht opgemaakt: no 1, P. J. Ta
zeiaar van Kats, no. 2, C. v. d. Maas van
Kats, no. 3, M. de Jonge van Kolijns
plaat.
Het voorstel tot afsluiting van den
.duiker, onder den binnendijk van Wan-
teskuip, door een waterkeerondo schuif
(raming f 30), werd aangenomen.
'a-Heerenhoek. In de gemeente
raadsvergadering, gehouden op Maandag
jl-, waren 6 leden tegenwoordig. Afwezig
dhr. P. van Steef zonder kennisgeving.
Na het lezen dor notulen, welke zondor
verandering werden goedgekeurd, en de
ingekomen stukken, die voorkennisgeving
werden aangonomen, benoemde de Raad
met algemeene stemmen tot telefoniste
mej. Marg. Engelbertin plaats van wijlen
haar vader A. Engelbert en tot plaats
vervangster mej. Joh. Geus, wed. A
Engelbert.
Op de voordracht voor 2 leden van
het collego van zetters werden geplaatst
dbrn. M. de Baar en P. van Stee Nz.,
aftredende, en AJ. v. d. Meulen en J. B.
Werri.
Do begrooting van het armbestuur voor
1905 werd in ontvangst en uitgaaf vast
gesteld op f.710, met een subsidie uit
do gemeentekas van gelijke som.
Het suppletoir kohier hondenbelasting
word vastgesteld op f8,50
Daarna werd de begrooting voor 1905
den Raad aangoboden.
Eene gevaarlijke gewoonte.
(Ingezonden).
Tuberculose, bestaat er wel een ge
vaarlijker vjjand van don mensch, een
vijand, dien men bestrijdt, en die, tn-
danks den boftigsten tegenstand, het rijk,
waarover hg den scbepter zwaait, iedoren
dag weet uit te breiden en telkens meer
slachtoffers maakt Is er wel eene ziekte,
wier gevaar men, vooral in de laatste
jaren, meer en meer gaat beseffen, die
venijniger den mensch binnendringt, voor
welken men zich meer moet hoeden en
waartegenover men vaak schier machteloos
staat Overal lo« rt zo, haar bacillen zwe
ven rond in donkere, onzuivere krotten,
temidden van heldere zonnestralen, in
huis, op straat, overal schiet zij hare
kas der inrichting en 't overige werd mij
door een goed vriend geleend."
Hoe heette die vriend?"
Benetto; hij is nu twee jaar dood."
Weet go geen andere bron aan te
wjjzen, waaruit dat geld werd geput?"
vroeg de president scherp.
NéeD," antwoordde dr. Rimoli beslist.
Welnu," sprak de president, ♦mis
schien kan ik uwe herinneringen wel wat
opfrisschen. Ge wordt beschuldigd den
baron Ludwig von Erlenburg uit winst
bejag twintig jaar lang gevangen gehou
den te hebben onder voorwendsel, dat hg
krankzinnig was. 13 dat de waarheid?"
Volstrekt Diet
Wat hebt ge er tegen in te brengen
De heer Von Erlenburg is twintig
jaar geleden als waanzinnige aan mijne
zorgen toevertrouwd. Wanneer zijn toe
stand nu beter is dan voorheen, dan heeft
bij dit aan mjjne zorgen te danken."
♦Wilt ge daarmede zeggen, dat de heer
Von Erlenburg nog op dit oogenblik
krankzinnig is?"'
♦Ja zeker 1 Echter komen de aanvallen
thans niet. meer dagelijks voor, zooals in
de eerste jaren 't geval was."
♦Dr. Parnese, directeur van het krank
zinnigengesticht voor gevangenen, is van
oordeel, dat bij den heer Von Erlenburg
niet het geringste spoor van waanzin is
waar te nemen."
♦Mgn ondervinding in het vak is ge
noeg bekend," antwoordde dr. Rimoli
schouderophalend.
Hoeveel geld werd u jaarljjks uitbe
taald voor de verpleging van den baron
Von Erlenburg
giftige pglen, die helaas maar al te dik-
wjjls doel treffen.
Voor eenigen tijd vond ik in het Fran
sche dagblad le Journal een kernachtig
en bolangrjjk artikel over deze ziekte
van de baud van een zich achter het
pseudoniem ♦Vidi" verschuilend dokter
en 't is daaruit, dat ik eenige gegevens
putto voor het opstel, dat ik hier volgen
laat.
Een iegenljjk is in dezen tjjd bekend
met deze krankheid, welke de longen der
menschen doet wegteren, hare slacht
offers maakt onder jeugd en ouderdom.
De ongelukkigen, die deze ellendige ziekte
langzaam vermoordt, zij komen in elk
oord, met zich voerend de besmetting
hunner kwaal, men telt hen onder de
rjjke en arme bevolkingwaar zjj ver
schijnen, daar doemt mede op het Bpook
dor tuberculose, reeds uitrekkend zjjne
klauwen naar bet slachtoffer, dat aan
gestoken wordt, zonder 't zich zei ven
bewust te zjjn.
Tn groofce steden woekert nafuurljjk op
heftiger wjjze dan in kleino het kwaad
daar vindt men, mede in achterbuurten
broeinesten, wier uitroeiing meer dan
noodzakelijk ware, doch waar men bjjkans
machteloos is. Ruuds heeft men menigeu
veldtocht tegen de gevaarlijke ziekte on
dernomen, de vertegenwoordigers der ge
neeskunst hebben zich tot machtige le
gerscharen verbonden, teneinde die ves
ting van rotheid te bestormen en te ver
overen, doch nog steeds is het menseheljjk
vernuft niet opgewassen gebleken tegen
dien verschrikkelijken vgand, die nog
altjjd zjjn lied der overwinning zingt.
Eu wa^r de reden van deze nederlaag
der menschen te zoeken
De mensch zelf is de meest getrouwe
boudgenoot der ziekte, die hjj verafschuw!;
de mensch zelf, hg belemmert den op-
marsch der krijgers, welko zich tot levens
taak stelden de uitroeiing der tubercu
lose. Hij zelf geeft voedsel aau een ondier,
dat den hongerdood moet sterven, uit
don weg geruimd tot heil van de gebeele
wereld. En die belemmering vindt hare
oorzaak in eene gevaarlijke gewoonte,
d1. het spuwen. Men denkt er niet bjj
nette menschen doen het alleen op straat,
minder op zindelijkheid gestelde peisonen
besproeien cafés, zelfs hun eigen huis
en ziedaar iets, dat het groote publiek
als hoogst onschuldig beschouwt, de ver
breider eener verwoestende ziekte.
De mensch is van nature een egoïst,
bovenal is hg 't, wanneer hg krank is.
Niemand zal gelooven, dat hg op een
gegeven oogenblik een publiek gevaar
kan zijn nooit walgt iemand van zijne
eigen ziekte, slechts die van buurman
is gevaarlgk en dient gevreesd te worden.
En liever dan met de gewoonte van
♦spuwen" te breken, eene gewoonte, die,
op de keper beschouwd, vuil en afschuwe
lijk is, verspreidt men rondom zich een
groot aantal doodelijke kiemen dit laatste
natuurlijk, wanneer men ziek is. Heeft
men echter een gezond lichaam, dan geeft
men een slecht voorbeeld, dat haast even
gevaarlgk is. Door het spuwen wordt het
kwaad veroorzaakt, en men zal eerst tot
gunstige resultaten geraken, met de go-
♦Zes duizend francs."
Is die som niet buitengewoon hoog
De heer Von Waldheim, die mijden
patiënt toevertrouwde, wjlde dat bjj zou
behandeld worden met alle onderschei
ding, waarop hij volgens zjjn hoogen
stand recht had."
En waarom hebt ge zjjn naam veran
derd ♦En waarom werd hij in uwe
inrichting Von Ludwig genoemd
Dat berust op eene vergissing. Ik
verkeerde in de meening, dat bij Von
Ludwig heette."
Hoe kwam het, dat de heer Von Er
lenburg aan uwe zorgen werd toever
trouwd? Kunt ge mjj ook zoggen, waar
om de heer Von Waldheim, die toch een
Duitscber was, hem niet liever in Duitsch-
land of Oostenrijk liet verplegen
♦De heer Von Erlenburg was op reis
en werd ziek, toen bjj in de omstreken
van Napels was. Daar mjjne iulichting
algemeen geroemd wordt, had de heer
Von Waldheim geen reden om hem later
in eon ander gesticht te plaatsen."
Nadat de president eenige oogenblik-
ken had nagedacht, vroeg hjj
♦Hebt ge nog iets te zeggen om de
aanklacht te bestrijden
♦De aanklacht is valscb 1" riep dr. Ri
moli. »Ik verzoek derhalve de heeren
rechters mg in mgn eer te herstellen
door de aanklacht ongegrond te verkla
ren."
Do president wenkte den beschuldigde
te gaan zitten en gaf bevel den eerBten
getuige bimien to brengen.
Wordt vervolgd
