904. Nu. 85.
Donderdag 21 Juli.
91s"' jaargang.
FEUILLETON
Een edel hart.
GOESCH
De uitgave dozor Courant geschiedt Maandag-, Woeuedag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, jT
Afzonderlijke nommers 5 cent.
Inzending van advertentiën vóór 2 uren op den dag der
uitgavea
COURANT.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de pi jjs
slechts tweemaal berekend
Geboorte-, huwelgk»- en doodberichten en de daarop betrekking hebbend*
dankbetuigingen worden van 110 regeli f 1,berekend.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Directeur-Hoofdredacteur R. G. Rijkens.
PUBLICATIE.
Burgemeester en Wethouders van Goes
brengen ter openbare kennis, dat door
D. CAPPON een verzoek is ingediend
om vergunning tot oprichting eener
Ueete Iuckt«oven
in het perceel wijk B no. 11 (kadastraal
bekend in sectie D no. 458.)
Voorts dat het verzoek met de bijlagen
op de Secrotarie is ter visie gelegd en
dat op Vrijdag dea 5 Aug. a. s., des
voormiddags te 10 uren, in het Gemeente
huis gelegenheid zal gegeven worden om
bezwaren tegen de oprichting intedienen
en toetelichten.
Goes, den 21 Juli 1904.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
D. D. VAN DEN BOUT, 1. b.
De Secretaris,
G. A. HAJENIUS.
De Schutterij.
Onze Gemeenteraad heeft Donderdag jl.
het voorstel aangenomen om aan de Ko
ningin te verzoeken de dienstdoende
schutterg hier ter stede, tot den tijd, dat
de Landweer in werking zal zijn, te ver
anderen in eene rustende.
Nu dus ook in onze stad de instelling
der dienstdoende schutterg wel spoedig
tot het verleden zal behooren, zal het
velen misschien belang inboezemen als
wij de geschiedenis der schutterijon nog
eens nagaan.
Den llen April 1827 verscheen het
decreet, waarbjj ter voldoening aan de
Grondwet van 1815 »schutterijen zouden
worden opgericht over de gebeelo uit
gestrektheid des Rijks, welke dienst
doende zouden zijn in de gemeenten,
waarvan de bevolking, binnen den be
sloten kring of omtrèk der gebouwen,
2500 zielen en daarboven bedraagt, en
rustende in alle de overige."
Artikel 203 dier eerste Grondwet be
paalde nl. reeds, dat »het dragen dei-
wapenen, tot handhaving der onafhanke
lijkheid van den Staat en de beveiliging
van deszelfs grondgebied, overeenkomstig
's lands oude gewoonte, den geest der
Pacificatie van Gent en de grondbeginse
len, bij de Unie van Utrecht aangenomen,
een der eerste pligten bleef van alle in
gezetenen van het Rijk" en 't was
dus inderdaad een der eerste plichten van
's lands Regeering, twaalf jaren daarna
eün schutterg wet in te voeren, al was
deze dan ook wellicht reeds toen ietwat
te veel in den geest der Pacificatie van
Gent van 1577.
Misschien is die wet voor haar tjjd
een knap stuk werk geweest. Eene schut
terij, dienstdoende en rustend, was ook
in die dagen vermoedelijk een handige
vorm om aan de onderstelling der Grond
wet te voldoen, maar toch sovereen-
komstig 's lands oude gewoonte" de over
groots meerderheid der ingezetenen van
♦een hunner eerste plichten" vrij te
stellen.
Git het Duitsch.
>0, hemelriep Alice eensklaps ver
schrikt uit.
De directeur keek haar verwonderd aan
en volgde de richting van haar blikken.
Daar kwam over het binnenplein een
man aanhollen. Zijn verschijning zou wel
sterkere menschen dan de freule Von
Waldheim in ontsteltenis gebracht heb
ben. De man scheen tot de razenden te
behooren, waarvan de directeur zoo juist
gesproken had. Zijn mond was met schuim
bedekt, zgn oogen rolden hem wild door
het hoofd en zijn gelaat was vuurrood
van woede. Hij zag er uit, alsof hij ieder
een, die hem in den weg kwam, zou neder
vellen. Zoo stormde hij op den directeur
los. Was dat een mensch Hij leek eerder
een wild beest, dat brullend toesprong
om zijn prooi te verscheuren.
♦Werp hem op den grond 1" schreeuwde
de directeur. »Wel verduiveld, wie
laat dien snaak ontsnappen Hé, Pietro
Enrico
De oppassers snelden toe. Zij hadden
geen tijd meer om naar de gewone dwang
middelen te grijpen, want de razende man
had den directeur reeds tegen den grond
geworpen.
Doodsbleek van angst en schrik zocht
Alice een schuilplaats achter een dikken
boom in de nabijheid. Zij beefde aan al
hare ledematen, toen zij de wanhopige
worsteling zag tusschen den directeur
en den waanzinnige. Dr. Rimoli zou zeker
Toch heeft de nieuw op- en ingerichte
schutterij in 1830, als we do geschied-
boekon mogen geiooven, tegen de blauw
gekielde muiters een schitterend figuur
gemaakt en tegenover de ^zuidelijke
rebellen" blijk gegeven van haar mili
taire waarde reeds na korten oefen ingstijd.
Maar na dio dagen van strjjd was het
met de glorie dor schutterijen weldra
gedaan. Andere tijden kwamen en andere
toestanden en begrippen en toen einde
lijk eerst in 1864 Sleeswijk-Holstein viel,
daarna Oostenrijk in 1866 en ten slotte
Frankrijk in 1870, was 't met de rust
dor schutterijen ganschelijk gedaan en
was de overtuiging gevestigd, dat een
land in onze tijden andere beginselen
had aan te nemen dan die der Pacificatie
van 1577.
Maar de schutterij bleef ♦overeenkom-
stig 's lands oude gewoonte".
In 1867 beproefde de minister Heems
kerk eene hervorming, die zelfs door de
Tweede Kamer heen kwam. Maar al was
ook toen, krachtens de Grondwet van
1848 het dragen der wapenen een der
eerste plichten van alle ingezetenen, de
Eerste Kamer bleef, ^overeenkomstig
's lands oude gewoonte", niet gezind om
dien eersten plicht ook op de schouders
dor zonen van de hoogst aangeslagenen te
leggen en zij verwierp de hervormingswet.
De schutterij van 1827 bleef.
Toen, in 1871, kwam Thorbecke in do
Kamer, onder den indruk der rampen
van Frankrijk, en hield de Staten-Generaal
de noodzakelijkheid voor om te zorgen
voor eene betere legerinrichting »tot
handhaving der onafhankelijkheid van
den Staat."
Maar do jaren kwamen en gingen, en
de schutterg van 1827 bleef een fictieve
weerbaarheid en een rustig ontduiken
van het voorschrift omtrent een der
eerste plichten van alle ingezetenen."
Van wat op algemeenen of zelfs maar per
soonlijken dienstplicht geleek wilden de
machthebbenden niet weten.
De Grondwet bleef een schjjnvertoo-
ning i-overeenkomstig 's lands oude ge
woonte" liet men de verdediging der
onafhankelijkheid over aan haar troepen
en aan degenen, die zich niet konden
vrijkoopen.
Ongeveer twintig jaren later kwam de
Grondwet van 1887, en nu bleek, dat
het toch eigefilijk maar aan die »eerste
plichten" van »alle ingezetenen" gelegen
had. Want in art. 180 werd nu gezegd
♦Alle Nederlanders, daartoe in staat, zijn
verplicht, mede te werken tot handhaving
der onaf ban kelijkheid van het Rijk."
En een veertien jaren daarna is dat
artikel tot een begin van verwezenlijking
Zoo is dus, na een tachtigjarigen strijd,
eindelijk de schutterij gevallen, die meer
dan een halve eeuw lang, met volle be
wustheid van wat werd misdaan, schat
ten geld heeft gekost aan de bevolking
en aan de gemeentekassen, ons belache
lijk maakte in de oogen van landgenoot
en vreemdeling, en een monstrum was
van onrechtvaardigheid.
vermoord zijn gewordeD, als de sterke
oppassers niet bij de hand waren geweest.
Deze bonden den razende na veel moeite
en brachten hem in het gesticht terug.
Do directeur stond niet zoo vlug op
als men wel verwacht had.
Dat kost je je betrekkingriep hij
tandeknarsend tegen een paar oppassers.
Hier, verbmfit de wond met dien zak
doek."
Mijnbeer, mijnheer!" fluisterde Ber
nardo om hem te waarschuwen, dat hg
zgn woede zou beteugelen in tegen
woordigheid der jonge dame.
Mijnheer de directeur heeft zelfver
lof gegeven om hem in den tuin te laten,"
zei een stevige oppasser.
♦Ik heb u nog gewaarschuwd, mijn
heer," zeide Giacomo niet zonder leedver
maak.
♦Ellendige domkoppenschreeuwde
dr. Rimoli, nog bevend van woede.
♦Wilt u op mg steunen tot wjj het
salon bereikt hebbon vroeg Bernardo.
Het verbinden zal daar gemakkelijker
gaan."
♦Giacomo," kermde de directeur, die
veel pijn leed, draag zorg voor die
dame. Verontschuldig mij bij haar. En
jij, Bernardo en Marco, brengt mij naar
mgn kamer."
Pa3 verwijderde de directeur zich met
de beide oppassers of de bevende Alice
kwam uit haar schuilhoek en ging op
een bank zitten, om tot verademing te
komen.
♦Wil ik 't rijtuig van de freule in
het park laten voorkomen vroeg Gia
como, eerbiedig naderbij komende.
♦Dank je wel," zeide Alice; »over
een paar minuten zal het wel over zgn.
Wat de schutterlijke oefeningen en
wapenschouwingen aan de menschen ge
kost hebben in den vorm van verzuim
den tijd en daardoor verloren loon, is
niet in cijfers te ramen, maar 't moet
een kostelijke som 'sjaars zgn geweest.
't Kan zgn, dat de nieuwe vorm
de landweer evenveel kosten zal aan
de gemeentemaar daar gelaten dat dit
dau niet ongelijkmatig op enkele ge
meenten zal drukken, zal men dan althans
waar krijgen voor zgn geld.
Zoodat wij alle reden hebben om ons
te verheugen over het verdwijnen der
schutterij. Dat zij ruste, gelijk zij geleefd
heeft, in vrede.
De ontbinding der Eerste Kamer.
Zooals wij in ons vorig nommer reeds
meldden, heeft het Kabinet besloten de
Koningin te adviseeren de Eerste Kamer
te ontbindeD.
Dr. Km/per zal bij dit advies gedreven
zijn door den wil om voor zijne univer
siteit datgene te eischeü, wat men aan
openbare universiteiten toestaat en bij
zal zich over dat advies verantwoorden
met een beroep op den uitslag der jongste
verkiezingen voor de Provinciale Staten.
Maar als hij een zuiver politiek oor
deel had willen hebben der natie, dan
had hij niet enkel de Eerste, maar ook
de Tweede Kamer moeten laten ontbinden.
Dit oordoel zal hij echter Diet aange
durfd hebben, in aanmerking genomen
den uitslag der herstemmingen voor de
Provinciale Staten.
Of deze daad ons teleurstelt Och
noen; wg beschouwen ze als een daad
van ruw geweld, eigenlijk een bijna re
volutionaire daad, en hoe meer van zulke
daden dit ministerie uithaalt, hoe ge
makkelijker het de overwinning maakt
voor de vrijzinnigen bij den stembusstrijd
van 1905. Uit dit oogpunt bezien, doet
de beslissing ons geen leed.
Christelijk Nationaal.
De Zeeuw komt nog eens terug op het
berichtje in ons blad naar aanleiding van
»de bouw van de Ckr. school te Oude-
lande, welke school aangesloten is bij de
vereeniging voor Christelijk Nationaal
Schoolonderwijs."
Het blad gelooft maar half, dat het
eene vergissing was van onzen corres
pondent, toen deze schreef van een ♦chris
telijk afgescheiden school", want het
plaatst achter het woord vergissing een
vraagteeken, en stempelt verder die ver
gissing als een poging van onzen Oude-
landschen berichtgever en van de Goesche
Courant zelve ♦om bereids de Ohr. school
te Oudelande als een secte-school te
teekonen."
Zulke geniepige manieren houdt ons
blad er echter niet op na. De redactie
van de Zeeuw kan weten, dat wij, als wij
het noodig achten, zelden een klad voor
onzen mond nemen en wij zien er vol
strekt niet tegen op om royaal weg in
onze kolommen te verkondigen, dat wg
hot stichten van al die zoogenaamd Chris-
Hot zou mij aangenaam zijd, als je zoo-
Lang in mgn nabijheid bleefc."
De directeur heeft mij gelast uwe
bevelen te gehoorzamen," zei Giacomo.
Gerustgesteld door zijne tegenwoor
digheid zag Alice nu rond en beschouwde
den fraaien aanleg van het park, waar
door het gesticht San Salvatore zooveel
naam had gemaakt.
Ben je hier reeds lang in dienst?"
vroeg Alice aan den oppasser.
♦Twintig jaar, freule
Wat een lango tijd! En bevalt het je
hier goed
Giacomo haalde de schouders op en
antwoordde aarzelend
♦Och, freule, het loon verzoet den
arbeid
♦Ja, dat is zoo," zeide Alice en keek
toen weer in den tuin rond haar ge
dachten vertoefden echter niet meer bij
de schoooe boom en en bloemen. Eensklaps
keerde zij zich tot den man met de vra&g
Hoe is je naam
♦Giacomo Sorel."
Als je hier reeds twintig jaar hebt
doorgebracht zul je heel wat weten te
vertellen."
»Dat laat zich denken, freule Ik weet
hier alles, ik ken iederen patiënt, en ik
verzeker u, dat niemand beter met hen
kan omgaan dan ik 1"
Dan zal de directeur jo diensten zeker
wel op prijs stellen."
♦O, bij is wel over mij tevreden, maar
ik ben minder met hem ingenomen."
Zoo En waarom blijf je dan bjj hem
Ja, ik wil wel geiooven, dat het leven
in een krankzinnigengesticht niet zoo
bijzonder aangenaam is. Heb je wel eens
een uitgaansdag
teljjke scholeD, die onderling weer ver
schillen, een ramp achten voor het toe
komstig geslacht, waarin nu reeds het
zaad der geloofsverdeeldheid wordt ge
zaaid. Wij missen volstrekt niet den moed
om deze overtuiging uit te spreken dat
kon de Zeeuw weten en daarom staat het
insinueerond vraagteeken baar heel leelgk.
Verder neemt de Zeeuw ons blijkbaar
onze uiting ♦sekten en sek<etjes" bwaljjk,
daar zij zegt: Nota bene, christelijk
nationaal een sektetjoEn een sekte de
gereformeerde kerken 1"
Ja, wat anders Zgn sekten dan niet
kleiue godsdienstige partijen, die zich
door eeredioDst, beginselen, belijdenissen,
enz. van het groote kerkgenootschap af
scheiden En zgn sekte-scholen geen
scholen, die door verschil van beginselen
en methode zich van elkaar onderschei
den
De opmerking, dus gaat de Zeeuw
voort, van de Goesche Courantwas niet
zoo verstandig als wij wel van haar ge
woon zijn.
Zij toonde er mee niet te weten dat
de chr. afgescheiden (gereformeerde) kerk
reeds in 1869 ophield te bestaan en
derhalve van een afgescheiden" school
gesteld zij ging uit enkel van do gerefor
meerden, geen sprake kon zgn.
En ook gaf zg blgk niets te weten van
het ontstaan van de Vereeniging voor
Christelijk Nationaal (Volks-)schoolon-
derwijs".
Neen, wij bekennen volmondig onze
onkunde op dit gebied, maar wij begee-
ren het niet te weten ook het is bene
den onze aandacht. Van zoo'n antwoord
zal de Zeeuw wel griezelen en haar daar
toe in deze warme dagen in de gelegen
heid te hebben gesteld, kan ous aanspraak
doen maken op hare dankbaarheid.
Maar zelf schijnt die redactie dan toch
niet al te best op de hoogte te zijn, als
zij schrijft »dat de Christ, afgescheiden
(gereformeerde) kerk reeds ia 1869 op
hield te bestaan."
Wij lezen ten minste nog van eene
Christelijk gereformeerde kerk, die niet
toegetreden is tot de iD 1892 plaats ge
had hebbende vereeniging dor gerefor
meerde kerken, van eene kerk, die hare
eigen inrichting heeft bohouden, als do
zuivere voortzetting der Christelijk Ge
reformeerde kerk, met het bg de Regee
ring bekende reglement van 1869." Zgn
dat niet de afgescheidenen Maar 't zou
ons niet verwonderen, al8 de Zeeuw straks
zelf niet wijs moer kan worden uit al
die sekten en sektetjes, wier loden zich
natuurlijk allen de ware" Christenen
noemen, hoewel er vermoedelijk weinigen
aan Nabi Issah's zweep bij eene even-
tueele zuivering zouden ontkomen.
Buitenland.
Een aanhouding.
De Russen behalen overwinningen in
de Roode Zee, waar zg Duitsche en En-
gelsche schepen aanhouden. De Duitscbers
zijn slecht te spreken over do aanhouding
Wij hebben weinig vrij-af, freule, 6D
dan toch nooit voor 's avonds."
Alice zag nu zorgvuldig rond of iemand
heD kon beluisteren, en zeide toen
♦Ik wenschte wel iets naders omtrent
de inrichting te vernemen. Ook wilde
ik je wel een paar vragen doen, die je
kunt beantwoorden zonder dat je daarbij
zelf eenig gevaar loopt. Ik zal je raoeito
met goud betalen, maar het is noodig,
dat je mij in het hotel opzoekt. Welk
uur je komt is mij onverschillig. Welnu
In de eerste acht dagen zal ik geen
vrij-af kunnen krggen", antwoordde Gia
como, die wel wat vreemd opkeek en
haar daarom oplettend aanzag.
Nu, over eene week dan
Ah men arm is, neemt men gaarne
een buitenkansje waar, dat
»Natuurlgk", zeide Alice. ♦Daarbij kan
de zaak, waarover ik spreken wil, geen
kwade gevolgen voor je hebban. Hier,
neem dit op afrekening", voegde zij er
bg en duwde bom een goudstuk in de
hand. »Ik logeer in de Prins van Beieren
en ben altijd voor je te spreken."
En uw naam vroeg de oppasser.
Freule Von Waldheim, eerste ver
dieping no. 30."
Met verwondering keek Giacomo haar
aan, toen hij dezen naam hoorde.
Wel", riep hij uit, ♦de naam Yon
Waldheim is mij niet vreemd. Wanneer
hier voor twintig jaar geen baron Yon
Waldheim was geweest, zou ik niet in
dit gesticht zgn aangeland."
♦Hoe dat zoo vroeg Alice verbaasd.
♦O, heel eenvoudig Twintig jaar ge
leden belastte de heer Von Waldheim
mij, met het overbrengen van een patiënt
naar San Salvatore, on zoodoendo bon
van de mailboot Print Heinrich. De ge
zagvoerder werd door het Russische scbip
Smolenok van de vrg willige vloot gedwon
gen 31 zakken met brieven en 24 zakken
met pakketten, bestemd voor Japan, aan
de Ruseen uit te leveren. De Duitsche
bladen zien in de inbeslagneming der
brieven eene schending vau het volken
recht, voor zoover het betreft, de brieven
van particulieren, en ditzelfde geldt van
do pakketten. Slechts pakketten met
oorlogsmaterieel hadden in beslag mogen
worden genomen.
Een protest van do Duitsche Regpering
is ook niet uitgebleven. Nadat de Keizer,
die zich op de Noorweegsche kusten be
vindt, en graaf von Bü'ow, de Rijkskan
selier, telegrafisch van gedachten hadden
gewisseld, heeft de Duilscbe regeering
bij de Russische verzet aangeteekend
wegens de inbeslagneming van de Japan-
sche post. In het protest wordt er nadruk
op gelegd, dat misschien de doorzoeking
van de poststoomboot naar contrabande
en het doorzien van de zich aan boord
bevindende post te rechtvaardigen zou
zijn maar uit een volkenrechtelijk oog
punt is het volkomen ongeoorloofd, de
postzakken in beslag te nemen en mee
te nemen van boord van een Duitsche
postboot. Behalve int diplomatieke pro
test van het Berlijnscbe ministerie van
buitenlandsche zaken, heeft het Duitsche
rgksdepartement van pcstergeu ook Dog
telegrafische aanmaning naar Potersburg
gezonden, met een beroep op het wereld-
postverdrag, om de brievenzakken onmid
dellijk terug te geven en door te zenden.
In de weggenomen postzakken bevond
zich ook de voor Japan bestemde post
uit Londen en Italië.
Wat de regeering te Petersburg heeft
geantwoord is nog niet bekeöd.
Frankrijk en het Vatikaan.
De Temps heeft een bericht uit Rome,
dat het Vatikaan vastbesloten zou zijn
niet te zwichten voor de vertoogen der
Fransche Regeering en de bisschoppon
met de strengste straffen zal treff n, in
dien zg niet naar Rome komen. Indien
het concordaat slpchts zou dienen om de
kerk onder de maebt der Regeering te
stelleD, is bet beter, dat het ophoude te
bestaan. Zoo zou de Paus bij herhaling
hebben verklaard. Een enkele bedreiging
van Franscben kant zou thans met het
terugroepen van den nuntius worden be
antwoord, die dus niet het verstrijken
van het ultimatum zou afwachten.
Van den Balkan.
Als men de geruchteD, die hier de
rondte doen, geiooven mag zoo seint
men uit Sofia aan de Kölnische zgn
nieuwe onlusten op het Balkan-schier
eiland ophanden. Uit, Macadonië en het
wilajet Adrianopel worden hier voort
durend onrustbarende geruchten ver
spreid, waarvan de juistheid niet, te be
wijzen valt, maar die de bevolking in
groote opschudding brengen. Men be
weert, dac de tor stand van do naar Ma-
ik hier in dienst gekomen."
Met kloppend hart vroeg Alice:
De heer Von Waldheim En die
patiënt
Was een beschermeling van den heer
Von Waldheim en ook een Duitsober."
Een waanzinnige?' vroeg Alice drin
gend.
Giacomo knikte toestemmend, na een
oogenblik geaarzold te hebben. Alice had
zijn aarzeling opgemerkt en zeide daarom
ontroerd
♦Spreek de waarheid eD bedenk, dat
je eenmaal rekenschap moet gevpn van
jo woorden. Is de man, die hier in San
Salvatore zit opgesloten, inderdaad waan
zinnig
Weifelend keek de oppasser haar aan.
Die vraag van de ontroerde jonge dame
bracht hom in een moeilijke positie nu
eens keek hij Alice aan en dan weer zwier
ven zijn blikken links en rechts, totdat
bij ze eindelijk liet rusten op «vm ver
pleegde, die, teg«n een boom leunende,
verdiept, scheen in do beschouwing van
de schooue natuur, welke hem omringde.
♦Nommer veertig," stamelde hij einde
lijk.
Wil je niet antwoorden vroeg Alice
dringend.
Dat is nommer veertig," herhaalde
de man, het oog vast op don patiënt ge
richt houdonde. ♦Zijn naam is Von Lud-
wig."
Instinctmatig volgde Alice de blikken
van don oppasser. Zg kroeg een gevrel,
alsof haar do keel werd dicht geknepen
bg bet zien van den gevangene, wiens
schoon gelaat een diopen indruk op haar
maakto.
(Wordt vervolgd
