1904. N°. 66.
Dinsdag 7 Juni.
91s" jaargang.
Een Trein-Misdaad.
COURANT.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrjjdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
PrjjB per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,25»
Afzonderlijke nommers 5 cent.
Inzending van advertentiën vóór 2 uren op den dag der
uitgave-
Uitgave van de Naaml. Yennootschap Goesche Courant".
GOESGH
De prgs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijkt- en doodbericbton on de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,borokend.
Aanvragen om en vermolding van liefdegaven 5 cent per regel.
Directeur-Hoofdredacteur E. G. Rijkens.
Bij gelegenheid van de a. s. verkiezing
voor de Prov. Staten zal in den loop der
volgende week een extra nummer van ous
blad verschijnen, dat aan alle (7*300) kiezers
in dit district, Zuid- en Noord-Beveland om
vattende, wordt toegezonden.
Eene bepaalde ruimte van dat nummer
zal gereserveerd worden voor advertentiën
van hoogstens 40 regels, welke advertentiën
u i t e r 1 ij k a. s. Woensdagavond 8 Juni aan
ons bureau moeten bezorgd zijn, terwijl zij
slechts zullen worden opgenomen naar volg
orde van ontvangst tot zoover de beschikbare
ruimte toelaat.
DE ADMINISTRATIE.
Verkiezing Provinciale Staten.
Liberalisme en Socialisme.
Het sprookje, dat de liberale partij de wegbe-
reidster zal zijn voor de sociaal-democratie, is
ontstaan door verschillende uitingen van den
tegeuwoordigen eerste-minister, Dr. Kujper en
wordt door dezen voortdurend in de hand gewerkt.
Om de weerleggingen van zijne beweringen, o. a.
bij de algemeene begrootingsdebatten door de
heeren Goeman Borgesius en Unieker, bekommert
deze minister zich in het minst niet en daaruit
blijkt dan ook duidelijk, dat het hem er om te
doen is de liberale partij dood te drukken tusschen
de kerkelijke partijen en de sociaal-democratie.
Dit is natuurlijk en verkiezingstactiek. De Re
geer ing wil het blijkbaar daarheen trachten te
leiden, dat de politieke strijd zich meer en meer
concentreert tusschen twee uiterste partijen. Hoe
meer het dien weg opgaat, des te gunstiger wordt
natuurlijk de positie van dit Ministerie, want
als de middenpartijen, die tusschen de clericalen
en socialisten instaan, in het gedrang komen,
dan is er in Nederland slechts een parlementaire
Regeering mogelijk, nl. die van de tegenwoordige
coalitie.
Maar al is, dus sprak mr. Goeman Borgesius
bij de begrootingsdebatten, op dien grond de ge
voerde taktiek te begrijpen, daarom heeft de Re
geering nog niet het recht de liberalen, de midden
partijen, voor te stellen als inconsequente sociaal
democraten en halve heidenen. Dergelijke polemiek
moest de minister, als hem onwaardig, liever aan
enkele organen van de rechterzijde overlaten, waar
men het altijd voorstelt, alsof de socialisten en
de liberale leden van dezelfde familie, broertjes
en zusjes ziju.
Wie, die ook maar eenigermate
op de hoogte is van de politieke
richtingen en de politieke begin
selen, weet niet, dat er, ook wat het
beginsel betreft, een groote kloof
bestaat tusschen de liberalen en
de sociaal-democraten, al willen de
eerstgenoemden ook in de verste verte niet mee
doen aan ketterjacht en al komen zij er ook tegen
op, als men beproeft eene partij, die ook vecht
28 FEUILLETON
DOOR
ARTHUR GRIFFITHS.
»Wat Hoe Ik begrijp het nietriep overste
Papillon zeer verbaasd, want hij was eenigszins
trager van begrip dan de andere aanwezigen.
♦O, de zaak is heel eenvoudig, mijn beste Jack,"
verzekerde de generaal. »Ripaldi moet hebben be
proefd Kwadling geld af te persen, zooals dat zijn
plan was, maar Kwadling heeft de zaak een andere
wending gegeven. Ongetwijfeld is er toen een wor
steling ontstaan en Kwadling heeft hem omgebracht,
misschien uit noodweer. Waarschgnlijk zou hg zich
bij de politie hebben aangegeven, wanneer hij niet
als bedrieglijk en voortvluchtig bankroetier in een
eigenaardige positie had verkeerd. Zoo is mijn op
vatting van de zaak, en me dunkt, deze beide
heeren zijn thans geneigd mij gelijk te geven."
♦Werkelijk, we moeten toegeven," zei de rechter,
thans zeer tegemoetkomend, ♦dat wij deze voor
stelling van 't verloop der zaken hoogstwaarschijnlijk
achten, maar bepaalde bewgzen voor de naamsver
wisseling waren toch zeer gewenscht. Als we maar
van bestaan heeft, buiten het recht te stellen.
En professor Dr acker, die zijnerzijds er ook
protest tegen aanteekende, tusschen de Regee-
ringspartij eenerzijds en de sociaal-democraten
anderzijds in politieken zin te worden doodge
drukt, zeide bij diezelfde gelegenheid
//Ik verwerp de grondstellingen van het socia
lisme ik bestrijd het revolutionaire karakter
van de sociaal-democratieik wraak hare opvat
ting van de maatschappij, als bestaande uit scherp
gescheiden en onverzoenlijk tegenover elkander
staande groepen ik keur af haar tactiek en haar
wijze van optredenik keur af hare gewoonte
van verdachtmaking," enz.
Deze woorden zijn gesproken door een der
woordvoerders van de liberalen der uiterste lin
kerzijde de anderen zullen er dus niet beter
over denken.
Maar er is meer. Als deze minister ons libe
ralen voorstelt als wegbereiders van het socialisme,
dan zijn wij zoo vrij dien bal terug te kaatsen,
en het tegenwoordige Kabinet te beschouwen als
het sterkst propaganda te maken voor de sociaal
democratische partij. En dan behoeven wij het
niet, zooals deze minister, alleen bij een macht
spreuk te laten, maar dan kunnen wij aan de
hand van de geschiedenis aantoonen, dat de
sociaal-democratie het weligst tiert en bloeit in
die landen, waar de vrijheid het meest beperkt
wordt, waar de arbeidstoestanden het minst gunstig
zijn en waar de protectie het sterkst bloeit. De
sociaal-democratie heeft de grootste kans van uit
breiding onder een bewind als het tegenwoordige,
en is in de slechtste condities in landen waar,
zooals bijv. in Engeland, de arbeidstoestanden
het best zijn.
Het is de liberale partij, die op hare beurt
het meest voor de volkswelvaart en de arbeiders
heeft gedaan, dus wilt ge het socialisme tegen
werken, werkt dan niet deze Regeeriug in de
hand, maar stemt de liberale candidalen.
GOES, 6 Juni 1904.
Jl. Vrijdag werd de tweede vergadering ge
houden van het Comité tot steun van do uitgesloten
diamantwerkers. Aanwezig waren de afgevaardigden
van zes organisaties, terwijl do afd. Patrimonium
nog zal worden uitgenoodigd.
Als adhaerenten treden op de hh. Jde Koning
KooijA. S. J. DekkerWKakebeekeJ. Buy se
Jac. Rischdr. Leignes Bakhoven en ds. Boersma.
Van enkele andere aangezochten was nog geen be
richt ingekomen. In het Dagel. bestuur werden
gekozen de hh. J. J. van Aartsen tot secretaris en
F. J. Thiery tot penningmeester, terwijl een voor
zitter nog moet worden benoemd. Besloten werd
spoedig een manifest te zenden aan de burgerij en
do arbeidende klasse tot geregeld terugkeerende
ondersteuning gedurende do eerste drie maanden.
Een openbare vergadering zal worden gehouden,
waarin een vakman uit Amsterdam den toestand
on den strijd zal uiteenzetten en ds. Wisse van
Leiden, die zich eveneens heeft hereid verklaard
op te treden, ten behoeve van de uitgestotenen een
opwekkend woord zal spreken. In de commissie
van bijstand van den penningmeester werden ge-
konden zeggen, wie de vermoorde is en onomstooteljjk
vaststellen, dat het Kwadling niet is. Nog beter
ware het, dat wjj ons dezen zoogenaamden Ripaldi
niet door de vingers hadden laten slippen. Ge zult
hem nooit vinden, mijn waarde Flocon, nooit
De kleine chef liet bet hoofd hangen en erkende
zwijgend de gegrondheid van het verwijt.
♦Misschien kunnen wij u in beide richtingen be
hulpzaam zijn, mijne heeren," zei sir Charles beleefd.
♦Mijn vriend hier, overste Papillon, zal wel kunnen
zeggen of het lijk dat van Kwadling is, want hij
heeft dezen voor een paar jaren in Rome nauwkeurig
gekend."
♦Een oogenblik, meneeren riep de chef van de
veiligheidspolitie, drukte op een bel en beval, dat
or dadelijk twee vigelantes voor de deur moesten
komen.
Dat is goed, meneer Flocon," sprak de rechter,
we zullen dadelgk naar de Morgue rijden, waar
het lgk thans moet zijn. U zult ons uwe hulp niet
weigeren, overste?"
♦Nog slechts een minuut," vervolgde Flocon.
♦Wat de andere zaak betreft, meneer de general,
kunt u ons helpen om dezen booswicht, wie het ook
mag zijn, te vinden
♦Ja. De man, die zich Ripaldi noemt, houdt zich,
of hield zich ten minste een uur geleden in hei
hotel Ivoire, Rue Bellechassa, op, maar ik vrees,
kozen de hh. J. de Koning Kooij, Jac. Risch en
A. S. J. Dekker. Op alle gemeenten in Zuid- en
Noord-Beveland zijn invloedrijke personen uitgenoo
digd de steunbeweging ter hand te nemen en gelden
in te zamelen.
Groot was de belangstelling in de rede over
Het goed recht der openbare school", die jl.
Zaterdagavond in ♦de Prins van Oranje" al bier werd
gehouden door dhr. Th. Al. Ketelaarlid der Tweede
Kamer. Uitgenoodigd door de Afdeeling Goes van
den ♦Bond van Nederlandscbe Onderwijzers", werd
de spreker ingeleid door dhr. J. J. van Aartsen
lid van bet bestuur dier Afd. Als aanleiding tot
de uitnoodiging van dhr. K. noemde bij het feit,
dat onlangs bij gelegenheid van de viering van het
50-jarig bestaan der Bijzondere school alhier door
ds. Talma den lof van het bgzonder onderwgs is
verkondigd cu de openbare school is aangevallen.
De Bond van Nederlandscbe Onderwijzers achtte het
daarom niet ongewenscht die zaak ook eens van
andere zijde toe te lichten, ook in verband met de
pogingen Tan ds. Boersma om alhier een hervormde
school lot stand te brengen. Verder deelde bij mede,
dat dhrn. Talma en Boersma waren uitgenoodigd
deze vergadering bij te wonen, doch dat van dhr.
T. geen bericht was ingekomen (waarschijnlijk door
een misverstand) eu dat dhr. B. beeft gemeld ver
hinderd te zijn, evenals dhrn. schoolopzieners en
het hoofd der Bijz. school alhier.
Hierna verkreeg dhr. Ketelaar het woord. Hg ving
zgne boeiende rede aan met de opmerking, dat men
tegenwoordig niet genoeg op zijn post kan zgn om
de aaDvallen op da openbare school af te weren.
Iu den lftatsten tijd toch wordt van de bijzondere
school alles goeds en van de openbare alles kwaads
verteld Hij wilde niet de school van de tegen
standers aanvallen, maar het goed recht der open
bare school aantoonen eo verdedigen, alsof dhr. T.
alhier niet had gesproken. Hij hoopte dan ook, dat
zijn woorden een goeden invloed mochten hebben op
zgne hoorders bij de keuze van een school voor
hunne kinderen.
De openbare school wordt op twee wijzen aan
gevallen le. zegt men, dat zjj nadeelig is voor
de opvoeding der kinderen en 2e. het onderwgs is
niet neutraal.
Alsnu trad spr. in een beschouwing van de wor-
dings-geschiedenis van het neutraal onderwijs. Hij
liet daarbij uitkomen, dat de neutraliteit daarvan
zich wgzigt naar de tijden; het had aanvankelijk
een kerkelijk karakter, doch ondanks dat was de
jeugd, eeuweD geleden, toch zoo verdorven, dat
zelfs eene verordening moest worden uitgevaardigd
tegen hunne, ondeugden, als vloeken, schelden, liegen,
dobbelen enz. Het Christelijk onderwijs baatte dus
in dezen niets en bovendien was de verdraagzaam
heid onder het volk ook niet groot. Op het laatst
der 18e eeuw ontstond dan ook een streven om
het onderwgs aan de kerk te onttrekken en alle
dogmatiek uit de school te houden.
Het was de Maatschappij tot Nut van het Alge
meen, die zich daartoe inspande daaruit heeft zich
de neutrale school ontwikkeld, en bloven do bij
zondere scholen secte-scholen. Daar echter het aan
tal secten (die ieder voor zich het ware geloof
zeggen te hebben) in ons land zeer groot is, bleek
het onmogelijk voor elke een godsdienstige schooi te
stichten en daarom werd een openbare neutrale de
aangewezene. Daar toch leeren de kinderen in goede
harmonie met elkaar leven, eikaars geloof eerbie
digen en als goede burgers met elkander omgaan,
dat er veel tijd verloren is."
Toch zullen we er iemand heen zenden."
♦Ook deze Hortenso was bjj hem, toen we laatst
van hem hoorden."
♦Hoe weet u dat vroeg do chef, weer opnieuw
wantrouwig geworden.
♦Bah l" viel de rechter hem in de rede, »dat
heeft tjjd tot later. Thans is het oogenblik gekomen
om te handelen en wij zgn den generaal te veel
verschuldigd dan dat we hem zouden mogen wan
trouwen."
Dank u. Het doet mij pleizier, dat van u te
hooren," vervolgde sir Charles, ♦maar als ik u
eenigszins van dienst ben geweest, bewijst u me
misschien wel een kleinen wederdienst. Die arme
dame Stelt u nu eens voor wat ze moet lijden.
Nu zult u haar toch stellig vrjj laten, wanneer ik
u. er om verzoek
♦Het doet me van harte leed, meneer do gene
raal, maar ik zie niet, hoe ik dat met mijn plicht
overeen zou kunnen brengen," wierp de reehter
hem tegen.
♦Sta haar dan tenminste toe naar haar hotel
terug te keeren. Daar kau zo ter uwer beschikking
big ven, daarvoor sta ik u iü."
Hoe kunt u voor haar instaan?"
♦Zij zal, denk ik, doen, waarom ik haar verzoek,
wanneer ik haar oen paar regels mag schrjjven."
terwijl door al die sectenaeholen slechts verdeeld
heid wordt gezaaid in de gemoederen der kinderen.
Toch gunde spr. een bjjzondere school aan hen,
die dit verlangen.
Nadat in 1848 de vrijheid van onderwgs was
erkend kwam, in 1857, oen nieuwe schoolwet, die
in art. 28 de neutraliteit der openb. school waar
borgde, zoodat nieraands godsdienstige overtuiging
werd gekwetst en zelfs Israëlieten kondon staan
aan het hoofd eener openb. school, wat meermalen
is voorgekomen. Langzamerhand waren sommigen
niet tevreden met die neutraliteit en wilde men de
dogmatiek en daarmede den bgbel weer op de school
ingevoerd zien. Hier vond spr. aanleiding er op te
wgzen, dat de bijbel geen lectuur is voor kinderen
óf zij begrijpen hem niet, óf hij bevat dingen, die
niet voor kinderen geschikt zgn. Wil men toch den
bijbel aan de kinderen l6eren, laat het dan ge
schieden door een godsdienstonderwijzer of door de
ouders zelf. Maar bovendien, de indrukken, die
men bij kinderen aanbrengt, zgn niet zoo onuit-
wischbaarevenals als een beeld in was gedrukt,
laat het eene denkbeeld zich spoedig en gemakkelijk
door het ander verdringen. Daarom is het beter
door degelijk onderwgs de kinderen zelf te brengen
tot lust in lezen en tot geschiktheid tot oordeeleu
de zedeleer op de school geeft weinig uitwerking
laat de school daarom liever zorgen, dat de leer
lingen do wereld ingaan met deze beide leefregels:
Hebt uw naasten lief als uzelven" en >wat gij
niet wilt, dat u geschiedt, doe dat ook een ander
niet." (Applaus)
Nog haalde spreker een voorbeeld aan dat
-- in strijd met do leer van ds. Talma een
doleereud predikant, ds. Postma van Voorburg, zgn
kinderen zond naar de openbare school. De heer
k. keurde een bijzondere school, als zoodanig
niet af, mits er maar degelijk onderwgs wordt ge
geven, waarom hg zich dan ook verklaarde voor
meerdere subsidie daaraan, want deze eischt waar
borgen voor degelijkheid van onderwgs en voor
het voldoen aan de eischen der wet.
Na de pauze behandelde spr. de tweede grief
tegen het openbaar onderwijs »De neutrale school
is niet neutraal", een beschuldiging, die nog altjjd
op bewijs wacht. Men zegt: de kinderen krggen
revolutionair onderwijs, zij worden in den grond
bedorven, de onderwijzers leiden niet op tot Chris
telijke en maatscbappelgke deugden, de band tus
schen huis en school wordt verbroken, alle be
schuldigingen, die niet door feiten zijn bewezen,
doch die men alleen weet van hooren zeggen en
door die praatjes gaat men gelooven, dat er toch
wol iets van aan zal zijn, dat de de openbare school
niet neutraal is. Doch juist sedert jaren zorgen de
openbare onderwijzers er voor op de school geen
sociale zaken te bespreken het hindert dan ook
niet welke politieke richting zij zgn toegedaan,
mits zij zich houden aan art. 38, en dat doen ze.
Met het aanhalen van feiten en het noemen
van namen ontzenuwde dhr. K. al deze beschul
digingen, en stelde daar tegenover te verlangen,
dat de vrijheid van den onderwijzer in de politiek
behouden blijft buiten de school.
Om te bewijzen, hoe het volk in den waan wordt
gebracht, dat het onderwgs niet neutraal zou zijn,
haalde spr. o. a. aan wat door Kvyper is gezegd
op de vergadering, die gehouden is ter viering
van het 50-jarig jubileum van het Christelijk on
derwijs. Dbr. K. toch zeide daar, dat de tjjd voorbij
is, dat met hot bgz. onderwgs werd gespot en dat
Glimlachend om het aandringen van den generaal,
gaf de rechter toe, want zgn scherpe blik doed hem
vermoeden, wat er achter zat.
Korten tijd daarna vertrokken twee vigelantes
van het gebouw der prefectuureen afdeeling po
litiebeambten begaf zich op weg om Ripaldi in
hechtenis te nemen, de gravin keerde naar het
hotel Madagascar terug en de rechter en zij, die
bij hem waren, reden naar de Morgue, welke niet
ver verwijderd was en waar ze weldra met alle
bewgzen van eerbied en voorkomendheid werden
ontvangen.
De préposé, de voornaamste beambte der Morgue
werd geroepen en ging met ontbloot hoofd en met
een diepe buiging voor zgn voorname bezoekers
Daar de vigelante.
Bonjour, Père la Pecho!" sprak Flocon. >Wij
komen om de identiteit van iemand vast te stellen.
Het lgk van den mau, die in den slaapwagen werd
vermoord, is toch zeker reeds hier
♦Zeker, meneer de chef," antwoordde do oude
man dienstvaardig. ♦Als de heeren zoo goed willen
zijn op het bureau te gaan, zal ik ze dadelijk naar
de doodenzaal brengen. Er zgn vele menschen daar
ginds."
De gewone menigte ni -uwsgierigen trok langzaam
de groote glasruiten van de vreeselgkste uitstal-
vensters der wereld voorbjj, waar de uitgestalde
