1904. N". 62.
Zaterdag 28 Mei.
91sle jaargang.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
24 FEUILLETON,
Een Trein-Misdaad.
goesch
Uitgave van de Naaml. Yennootschap „Goesche Courant". - Directeur-Hoofdredacteur R. G. Rijkens.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- on Vrij dagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f ae25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
Inzending van advertentiën vóór 2 uren op den dag der
uitgave.
De prijs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bp directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjk»- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Verkiezing Provinciale Staten.
Is liberaal onchristelijk?
Nu de verkiezingen voor de Provinciale Staten
ditmaal meer dan ooit, met het oog op de samen
stelling der Eerste Kamer, een politiek karakter
dragen, is het niet ondienstig eens na te gaan of
er niet in 1901 eene valsche leuze is aangeheven
door den godsdienst te mengen in de staatkunde
en het te doen voorkomen, alsof tusschen geloof en
ongeloof moest worden gekozen. Wij zijn het nog
niet vergeten, dat de triomf op de liberalen is be
haald door dag op dag aan het Nederlandsche volk
voor te houden, dat hun wetgevers en bostuurders
»het recht van 's Heoren souvereiniteit miskend",
de ^christelijke beginselen" ondermijnd hadden.
Daarvoor ia van de toespraak aan den eigen avond
van het stembusvonnis door den tegenwoordigon
Minister van Binnenlandsche Zaken tot een groep
jeugdige manifestanten gehouden, te veel ophef
gemaakt, dat hot ons nog niet in de ooren zou
klinken, dat »de naam van God de zege had be
haald in ons vaderland."
Reeds kort na de bijeenkomst der Kamer werd
er gevraagd op welke wijze dan nu do »souvereiniteit
des Heeren" in eere zou worden hersteld en welke
opvatting van de >christelijke beginselen" dan van
nu af haar stempel zou drukken op het staatsbestuur
En het antwoord daarop luidde
»Het terrein der staatkunde behoort tot het
natuurlijke leven en bij alle volken vertoont het
volksleven een eigenaardig karakter, dat bepaald
wordt door hun onderscheiden opvatting van de
natuurlijke levensverhoudingen. Toont nu de historie
dat deze verhoudingen, onder velerlei schakeering,
toch een zeer wel herkenbaar en duidelijk onder
scheiden specifiek type vertoonen bij heidensche,
bij islamietsche en bjj christelijke natiën, dan is men
ten volle gerechtigd van christelijke beginselen te
spreken."
Goed, maar in dezen zin worden de christelijke
beginselen aangehangen door alle partijen, de liberale
evengoed als de andere, ja, aan deze opvatting van
het begrip kan zelfs de niet-chrislen zich aansluiten.
Verder heette het
»De tegenstelling op politiek gebied concentreert
den strijd om de vraag, of ook in den staat en in
zijn recht al dan niet met de opperhoogheid van
God almachtig over volkeren en natiën te rekenen is."
Dat wa3 de inzet van den strijd, daarmee moest
alle heftigheid worden verklaard, waarmee het
kiezersvolk tegen hot vongeloof'' is opgehitst.
En laat ons nu eens nagaan of er diepgaand
verschil is tusschen de liberale richting en die
welke bij de stembus van 1901 hare triomfen heeft
gevierd.
Wjj geven daartoe het woord aan den man van
bet liberalisme bij uitnemendheid, minister Thorbecke.
Deze schreef in een brief aan zijn vriend Groen van
Prinsterer
DOOR
ARTHUR GRIFFITHS.
Geheel vermocht de generaal de onrust, die zich
van hem meester maakte, niet te verbergen, en dat
kon een zoo scherp opmerker als Flocon was, niet
ontgaan, die zich dan ook haastte om er zijn voor
deel mee te doen.
»Kom, meneer de generaal," zei hij met ge
huichelde goedhartigheid, »ik zie hoe de zaken bij
u staan, en ik verzeker u, dat ik oprecht mede
leden met u heb. Wjj allen laten ons immers ge
makkelijk meeslepen en in uw geval vind ik het
zeer begrijpelijk. Maar thans geloof me, ik heb
goede redenen om dat te zeggen is onze ver
denking tegen de dame zeer sterk en steunt ze niet
alleen op vermoedens en veronderstellingen, maar
op feiten. Nu zult u toch niet meer aarzelen om
onze zjjde te kiezen
»Op welke wijze
»Zeg ons openhartig alles, wat u weet waar
deze dame heen is gereden. Help ons haar te vatten."
»Dat zullen uwe eigen manschappen wel doen
ik heb immers gehoord hoe u den man bevel gaaft
haar te volgen."
»Waarschijnlijk, maar ik zou de inlichting liover
van u hebben. Dan zou ik van uwen goeden wil
overtuigd zgn en ik behoefde mjjn toevlucht niet
tot strenge maatregelen te nemen."
>Van mg zult u stellig geene inlichting ontvan
gen", antwoordde de generaal bits. Alles, wat ik
»In de stelling, dat christendom het historisch
middelpunt en de grondslag onzer wetenschap is,
verschillen wij vermoedelijk minder dan gij denkt.
Dat recht, geschiedverklaring, het schoone en de
wetenschap niet strijden mogen met de godsdienstige
waarheid, is mijne innige overtuiging. Maar volgt
hieruit, dat wij de staatkunde onmiddellijk nevens
den bijbel behooron te plaatsen? Ik meen ook niet,
dat God zich alleen in de openbaring heeft ge
openbaard. Het komt mij voor, dat de onderschei
dene kringen van menschelijke kennis en bedrijf
alle door de ééne goddelijke waarheid worden inge
sloten. Doch ieder van die kringen heeft zijne
bijzondere wetten, die onze werkzaamheid binüon
denzelven regelen en die niet dan door eene lange
opklimming van tusschenleden samenhangen met
den hoogsten wil. Dien hoogsten wil, naar deszeifs
stellige openbaring, rechtstreeks te maken tot het
constitutief en organiseerend beginsel, van den staat,
schijnt mij een salto mortale (luchtsprong), daar
ik voor terug wijk. Ik ken eerst den staat uit zjjne
eigene, insgelijks door God gegevenregels, eer ik
derzelver hoogere gronden *door alle verschillende
instanties terug leide tot hetgeen over alles is."
Men ziet het, er is geen zakelijk verschil tus
schen de opvatting van Thorbecke van don invloed
op recht en staat van de ^Christelijke beginselen"
en de ^opperhoogheid" van de voorzienigheid die
doze Regoering huldigt.
De zaken zoo staande, is het duidelijk voor een
ieder, dat er in 1901 eene valsche leus vóór de
stembus is aangeheven.
En evenals het met de Christelijke beginselen
is gegaan, is het gegaan met de positieve maat
regelen van wetgeving en bestuur.
Het specifiek-christelijke in de wetgeving heeft
op zich laten wachten dat hopen wij in een ander
artikel aan te toonen.
GOES, 27 Mei 1904.
De vergadering van de leden der Liberale
Kiesvereeniging ^Vooruitgang," alhier gisteravond
in de Prins van Oranje gehouden was zeer schaars
bezocht. Ofschoon de agenda vermeldde, dat oen
wijziging van het regiement zon plaats hebben
in verband met de aansluiting der Vereoniging
aan de Centrale Vrijzinnige, werd besloten tot
die wijziging nog niet onmiddellijk over te gaan,
doch het oude reglement in handen te stellen van
eene commissie van drie leden, die staande de ver
gadering werden benoemd en zullen onderzoeken
welke veranderingen gewenscht of noodig zijn. Met
het oog hierop werd ook de verkiezing van het
bestuur, wegens periodieke aftreding, tot eene vol
gende vergadering uitgesteld.
Uit do rekening en verantwoording van den
penningmeester bleek, dat de Vereoniging zich mag
verheugen in een toenemend aantal leden en de
financieele toestand bevredigend is.
Ten slotte werd door dhr. Boluijtverslag uit
gebracht als afgevaardigde naar de jongst gehouden
vergadering der Centrale vrijzinnige kiesvereenigiug.
Na afloop dezer vergadering werd door het be-
van de gravin weet of van haar gehoord heb, is
me heilig. Bovendien geloof ik nog aan haar
onvoorwaardelijk. Niets van hetgeen u me hebt
verteld, kan mg in mgn geloof doen wankelen."
»Dan moet ik u verzoeken mij naar de prefectuur
te vergezellen, en ik hoop, dat deze uitnoodiging
voldoende is om u mee te doen gaan."
De chef sprak kaim, maar met een groot vertoon
van waardigheid en op 't woord ^uitnoodiging"
legde hg een weinig nadruk.
»Wilt u hiermee zoggen, dat u, als ik weiger,
krachtiger maatregelen zult toepassen
»Dat zal volkomen onnoodig zgnik hoop het
tenminste. Inlusschen
»Ik zal met u gaan, waarheen u wilt, maar zeg
gen doe ik u niets meer, geen enkel woordmaar
eer we wegrijden moet ik mijn vrienden bij het
gezantschap gaan zeggen, waar ze mjj kunnen
vinden."
Omet het grootste genoegen," antwoordde de
chef schouderophalend. Wij kunnen daar voorbij
rijden en ik zal het den portier zeggen. Ze zullen
weten, waar ze u kunnen vinden."
Sir Charles Collingham en zijn geleider, meneer
Flocon, stapten mot hun beiden in een vigelante
en lieten zich eerst naar den Faubourg St. Honoré
rgden. De generaal deed zijn uiterste best om zijne
onverschillige houding te bewaren, maar hij was
door de wending, welke de zaak had genomen, toch
eenigszins terneergeslagen en meneer Flocon, die
in eene opgewekte stemming verkeerde en in stilte
juichte, bemerkte dat heel goed. Voor ze het ge
bouw van het Britsche gezantschap bereikt haddea
en de generaal den rijk gegalloneerden portier, die
hen ontving, zgn kaartje had overhandigd, wissel-
stuur een bespreking gehouden met een paar op
gekomen belangstellenden in de oprichting van eene
propaganda-ciub, tengevolge waarvan in beginsel
is besloten een club van jonge liberalen tot stand
te brengen. Van andere plaatsen, waar dergelijke
vereenigingen bestaan tot het verbreiden der libe
rale beginselen, waren bewijzen van adhesie ge
zonden en werd het verstrekken van verlangde in
lichtingen toegezegd.
Donderdag vergaderden te 's-Gravenpolder de
ingelanden van de polders Ooster-Zwake en Middel-
Zwake.
De rekening van Ooster-Zwake werd goedgekeurd
in ontvang op f 475,12, in uitgaaf op f 380,38,
sluitende met een batig slot groot f 94,74. De
begrooting werd vastgesteld op f 451,12. Betdijk-
gesehot werd met 25 cents verhoogd.
De rekening van Middel-Zwake werd vastgesteld
op f 860,475 ontvangsten, f 603,34 uitgaven, aldus
het batig slot op f 257,135. De begrooting werd
op f 837,785 gebracht met eene vermindering van
dijkgeschot van f 2,op f 1,75.
Ingekomen was een brief van het Waterschap
's-Gravenpolder met het bericht, dat een weg, mede
in onderhoud van Ooster-Zwake, door bedoeld Water
schap begrint en voortaan onderhouden zal worden.
Natuuvlgk hadden ingelanden geen bezwaar tegen
deze verandering, welke geheel in hun belang en
in dat van tal van aanliggende eigenaren is.
De heer J. J. van Weel te Wolfaartsdijk is
herkozen als lid van het dagelijksch bestuur van
het Nederlandsch Landbouwcomité.
Bjj het exameu voor candidaat gemeente-secre
taris slaagde de heer M. Wagtho te Amsterdam,
onlangs volontair ter secretarie van Arnemuiden.
Kerknieuws,
Doopsgezinde kerk.
Zondag 29 Mei, 's morgens 10 uur. Godsdienst
oefening door ds. S. Spaans.
Ned. Hervormde kerk.
Ellewoutsdijk. Bij de op 21 dezer gehouden
herstemming voor een lid in het college van Nota
belen bij de Ned. Herv. Gemeente alhier is mot 34
stemmen gekozen de heer H. Kooleterwijl op den
heer G. Molhoek 24 stemmen worden uitgebracht.
De regelingscommissie voor het op 30 Juni
te houden zomerfeest dor Chr. Jongel. Vereen, op
Zuid-Beveland deelt mede, dat alle sprekers die
zijn gevraagd, bereidwillig waren de uitnoodiging
aan te nemen. D. V. zullen optreden ds. G. E.
Meloenpred. te Kloetinge (openingswoord), dr. J. C.
de Moorpred. te Breda, ds. J. li. Schreuder, pred.
te Arnhem, ds. D. Hoek, pred. te Heinkenszand,
ds. J. J. v. Heest, pred. te Dordrecht, ds. N. G.
Kersiespred. te Biezelinge.
Het harmoniegezelschap Hosanna" van Goes zal
het feest opluisteren met muziek.
den ze geen woord.
j>Wilt ge zoo goed zijn dit onmiddellijk; asn
overste Papillon te geveD," zei de generaal, nadat
hij op den achterkant van het kaartje had geschre
ven i>Ik ben opnieuw in or aangenaamheden ge
raakt. Bezoek mij op de prefectuur van politie,
als ge er tijd voor kunt vinden."
»Do overste is juist in de kanselarij. Willen do
heeren niet een oogenblik wachten vroeg de
portier uiterst beleefd.
Daarop wilde de chef echter niet ingaan en bij
mengde zich daarom in het gesprek en antwoordde
in de plaats van sir Charles.
»NeeD, dat is onmogelijkwe rgden naar de
Quai l'Horloge en hebben haast."
De portier wist wat Quai l'Horloge beteekende
en vermoedde, wie de spreker was. Ieder Fransch-
man herkent een politiebeambte en heeft in den
regel geen grooten dunk van hem.
»Goed," zei de portier nu kortaf en wierp het
hek van den voortuin in het slot, toen de vigelanto
wegreed, en met het overhandigen van het kaartje
aan overste Papilion haastte hij zich volstrekt niet.
»Moet dat beteekeneD, dat ik gearresteerd ben
vroeg sir Charles, wien iets in de keel scheen te
geraken, wat hem heel gemakkelijk gebeurde.
»Het beteekent, dat u zich in handen der justitie
bevindt, meneer, tot u rekenschap zult hebben ge
geven van uw gedrag van daar sti aks", antwoordde
de chef met het gezicht van een geweldenaar.
Daartegen protesteer ik".
»Ik wensch geene verdere opmerkingen te hoo-
ren. U kunt ze sparen, tot u voor den persoon
staat, die het recht heeft u uit te booren".
Het geduld van den generaal werd op een zware
proef gesteld. Zooals de zaak thans stond, beviel
Zoo men weet hoopt men dit feest te Kloetinge
(bij Goes) te vieren op een terrein welwillend daar
toe afgestaan door den eerzamen Joz. Trivxpe.
Rechtzaken.
Arrondissements-Rechtbank te Middelburg.
In de zitting van heden werden voroordeeld
J. O., 17 jaar, arbeider te Ierseke, wegens diefstal
tot f5 b. s. 5 d. h.M. S 14 jaar, leurder to
Goes, wegens diefstal tot 1 m. gevang.C. H., 22
jaar, arbeider te Kapelle, wegens mishandeling tot
2 in. gevang.H. D., 34 jaar, arbeider te 's Heer
Abtskerke, wegens mishandeling tot 3 m. gevang.
Buitenlandsche Berichten.
Vrijheid in Rusland. De minister Plehwe heeft
het tijdschrift Woschod, dat sedert 26 jaar het licht
ziet, voor den tjjd van zes maanden onderdrukt.
Het blad had de aandacht gevestigd op de schrik
barende armoede onder de joden in het zoogenaamde
nederzeltingsgebied en kritiek geoefend op de be
kende geschiedenis van de uitzetting van jocdsche
gezinnen uit Kiëf, wier hoofden als dokters of
ingenieurs bij het leger in Mantsjoerjje zgn inge
deeld. De onderdrukking van de Woschod wordt
in Rusland algemeen betreurd.
Arm Finland. De Russische regeering beeft,
voor oorlogsdoeleinden, 3,840,000 gulden van een
som van 6,720,000 gulden afgenomen, welke in de
Finscho schatkist aanwezig was.
De Finnen zgn bang, dat de rest van hun batig
saldo denzelfden weg zal opgaan.
Uit Zuid-Afrika. Ta Pretoria vergaderde op
Pinkstermaandag een Boerencongres. Er waren 134
afgevaardigden tegenwoordig. Onder de aanwezigen
merkte men de voornaamste Boerenleiders op o. m.
de generaals Botha en De la Regde heeren Schalk
Burger en Smuts. In zgn openingsrede verklaarde
generaal Botha het doel van het congres; om daarna
de onderwerpen te behandelen, welke de afgevaar
digden bespreken zullen. Hij stelde voor in grooten
getale protesten tegen de diamantwet en het ontwerp-
goudwet te teekenen, welke wetten z. i. in strijd
zijn met de eigendomsrechten der inwoners. Wat
betreft de quaestie van het openbaar onderwjjs wees
hij op de noodzakelijkheid in dezen do regeering
tegen te werken door do kinderen slechts naar do
scholen dor Boeren te zenden en dus de staats
scholen als bet ware te boycotten.
Sprekende over de mogelijke invoering der »ver-
antwoordeljjke regeering" in Transvaal, zeido gene
raal Botha, dat, zoolang de grondwet niet berust
op breede basis en op beginselen met bet bestaan
der inwoners overeen te brengen, zoodat het land
daardoor in voorspoed zou kunnen komen, de quaestie
of de Boeren met de regeeriDg moeten samenwerken,
nog steeds een twijfelachtige bljjft.
De generaal verklaarde zich vóór het protest,
door de Boerenleiders aan de Engelsche autoriteiten
gezonden, naar aanleiding van het invoeren van
Chineesche werkkrachten in Transvaal.
ze hem volstrekt niet, maar wat kon hg doen
Het verstand behield echter de overhand en bij
beBloot na een korten tweestrijd zich in het onver
mijdelijke te schikken, opdat hem niet iets nog
ergers zou overkomen.
Inderdaad moest hij zich iets nog ergers laten
welgevallen. In de macht van dezen kleinen man
te zijn, die thans op zijn eigen terrein, voor tiran
speelde en or bljjkbaar een boosaardig vermaak in
schepte, om zjjne macht te toonen, dat was wer
kelijk hoogst verdrietig en sir Charles gehoorzaamde
blijkbaar zeer verontwaardigd, toen hem op brus-
quen toon werd bevolen uit te stappen, door eene
zijdeur de prefectuur binnen te gaan, zgn deftigen
geleider door de lange gewelfde gangen van het
uitgestrekte gebouw en laDgs vele steenen trappen
te volgen en staan te blijven, toon ze eindelijk bij
eene diebte deur op eeno der bovenverdiepingen
wai*6n gekomen.
»Wij zgn waar we moeten wezen," zei Flocon en
draaide zonder complimenten en zonder te kloppen
de deurkruk om.
»Ga binnen."
Voor een kleinen lessenaar, die midden in een
groot kaal vertrek stond, zat een man, die dadeljjk
zwijgend opstond, en eerbiedig boog, toen hg me
neer Flocon zag.
»Baume, ik laat dezen heer bjj jo. Maak het hem
prettig", zei de chef op bevelenden toon en bljjk
baar spottend, »en als ik roep, breng je hem da-
deljjk in mjjn kabinet. En u, meneer, zult mij ver
plichten met hier te blijven."
Sir Charles knikte on verschillig, nam den eersten
den besten stoel, dien bij kon krijgen en ging bjj
den haard zitten.
Wordt vervolgd
