leden M. Allewijn, J. Braam en M. Krijnsen, werden
allen herkozen. Vervolgens werd besloten tot onder-
lingen aankoop van varkensvoeder onder controle van
het Rijks landbouwproefstation. Een bepaald soort
varkensvoeder, waarvan een monster ter bezichtiging
aanwezig was, werd door den voorzitter, den heer
J. J. Molnader besproken, doch de vereeniging
besloot niet tot het aanschaffen van dit soort van
voeder over te gaan.
Aanvankelijk telde de vereeniging 50 leden, doch
staande do vergadering traden 9 nieuwe leden toe,
zoodat het ledental thans 59 bedraagt.
Kattendijke. De loop der bevolking dezer ge
meente is als volgtOp 1 Jan. 1903 waren er
527 mannen, 480 vrouwen, totaal 1007 geboren
in 1903 14 m., 11 v., totaal 25 overleden 9 m.
en 9 v., daaronder zijn twee levenloos aangegeven
huwelijken 8in de gemeente zijn gekomen 47 m.,
41 v samen 88 uit do gemeente vertrokken 33
m., 37 v., samen 70, zoodat de bevolking op 1
Januari 1904 546 mannen en 496 vrouwen bedroeg,
totaal dus 1042.
*s-Heer Artndskerke. Op initiatief van den
burgemeester heeft zich ia deze gemeente eene com
missie gevormd voor het geven van een huldeblijk
aan H. M. de Koningin-Moeder, welke bestaat uit
de heeren Jhr. U. E. Lewe van Nijenstein (bur
gemeester) voorzitter, A. Zandee, M. Vermenie, C.
van Strien, Joris Schipper, J. van der Poel, K.
Heijboer, M. van Iwaarden, Jacs. Nijsse, Jacs. Meu-
lenberg, K. Janse, B. de Jager, D. Janse, J. L de
Jager, Jan Dekker, J. J. Gornelisse, L. Goedege-
bure, M. Huige en Jac. Wiskerke.
Kolijnsplaat. In de vergadering der vrijzin
nige kiesvereeniging >Algemeen Belang" alhier, in
het café van den heer M. A. Schik ker Dinsdag 1.1.
gehouden, deed do penningmeester rekening en ver
antwoording van zijn gehouden beheer over het
afgeloopen dienstjaar. Daaruit bleek, dat de in
komsten f22,35 i/s en de uitgaven f 16,60 bedragen
hebben, zoodat het goed slot f 5,75 i/« bedraagt.
Als bestuurslid werd de heer J. Huisson herkozen.
Tot afgevaardigde naar de algemeene vergade
ring der centrale vrijzinnige kiesvereeniging te Goes
werd de heer dr. A. Aaltsz gekozen, en tot diens
plaatsvervanger de heer H. van Gorsel.
Krabbendijke. In de Maandag j.l. gehouden
raadszitting werden herbenoemd tot leden van de
commissie tot wering van schoolverzuim de heeren
I. Lijbaart on G. C. Wabeke en in de plaats van
dhr. Geill, die bedankt had, werd benoemd dhr.
Adr. van t Leven Jz.
Daarna besloot do Raad een sloot te dempen
langs den Oostweg, van da Dorpsstraat tot de
Wilhelminabaan, na eerst een contract gesloten te
hebben met de betrokken eigenaars.
Op het verzoek van de Vrijzinnige kiesvereeniging,
om voor de huishoudelijke vergaderingen een school-
lokaal te gebruiken, werd afwijzend beschikt.
Oranje-Nassau's Oord»
(Te lezen vóór de collecte op Vrijdag a. s
In het Tijdschrift v. Geneeskunde schrijft de redac
teur gérant, dr. U. Burger
«De bestemming, door de Koningin-Moeder, ge
geven aan het haar toegedachte huldeblijk, biedt
mij de welkome gelegenheid, ook in dit blad een
woord van sympathie te doen hooren bij haar
zilveren feest. Als staatsburgers zijn ook wij ge
neeskundigen vervuld van dankbaarheid jegens een
vorstin, die met een waarlijk zeldzame plichtsbe
trachting aan het heil van haar nieuwe vaderland
haar leven heeft gewijd. In het bijzonder echter
spreekt tot ons gemoed de machtige begeerte dezer
hooge vrouw om hulp te brengen aan zieken. Meer
dan door iemand anders wordt door ons gewaar
deerd, dat zij op zoo krachtige wijze vooraan gaat
in den strijd tegen de geduchtste der volksziekten,
dat door haar het grootste sanatorium voor borst-
lijders is gesticht en in stand worden gehouden."
Dr. Burger bestrijdt dan de »nog meer gemom
pelde dan in het openbaar uitgesproken" bezwaren
tegen de stichting »Oranje Nassau's Oord
»Uii inlichtingen, mij welwillend verstrekt
zegt de schr. blijkt, dat in »Oranje Nassau's
Oord", nu het gesticht als regol nagenoeg ge
heel bezet is, de exploitatie in een gezond sta
dium is aangeland, waarin do kosten geheel
worden gedekt. Van de ongeveer 100 patiënten
worden een lOtal verpleegd voor f4 of f5 per
dag, een 20tal voor f3, circa 70 voor den mini
mum-prijs van f2,50. Van deze laataten ontvangen
echter 25 een toelage uit het Emma-fonds van f 1
Begrijpt u dit, juffr. Edith.
Zeker," antwoorddo ze op een eigenaardigen
toon. Jammer, dat zij niet zelf hoort, wat u zegt.
Maar zoo als de zaken nu 6taao, zal mijne zuster
in de eerste maanden niets schrijven."
»Niets vroeg hp verwonderd.
»Neen," zeide ze, >dat was het ook, wat ik u
wilde zeggen. Ik wilde alleen uwe meening er eens
over hooren. Neen, voorloopig zal ze niet meer
schrijven. De reden zal u wel gauw vernemen."
Er volgde eene lange pauze.
Plotseling stond hp op en zeide
»Dan ben ik nu eigenlijk vrij!"
Een oogenblik stond hjj in gedachten verzonken.
Hij gevoelde zich verlicht van dezen last bevrijd
te zpn, maar hij dacht hiermee ook uit de vriend
schap der dames te geraken.
»Nu, dan valt er dus niets meer over te zeggen."
zeide hij eenigszins beleedigd en zal ik u niet
langer op houden.Wil u zoo goed zpn uw
zuster voor al hare goedheid te bedanken. Ik kan
het helaas zelf niet doen."
>En waarom niet?" vroeg ze.
Hp haalde de schouders even op en zweeg.
»U wil ons dus verder niet meer komen bezoeken
ȕk zal u niet lastig vallen," zei bp.
Moeilpk ademhalend maakte hp een buiging en
daags, zoodat zij feitelpk voor f 1,50 worden ver
pleegd. Het bestuur van dit fonds stelt zich als
ideaal, eenmaal al de 70 minimum-betalers met een
bijdrage van fl, ja als dat mogelijk ware, mot
f 1,50 tegemoet te komen. Dan zal een verplegings-
prijs zijn verkregen, die binnen het bereik valt van
werkgevers, filantropen, burgerlijke en kerkelijke
armbesturen, ook van ziekenfondsen, of wie anders
in de toekomst zullen geroepen zpn, de verpleging
der onvermogende tuberculeuzen te bekostigen.
»Eer dit ideaal verwezenlijkt is, moet het Emma-
fonds met f4,400,000 rasp. f700,000 zpn aange
groeid de berekening is gemakkelijk. Zal Neder
land het heuglijk feest der Koningin-Moeder aan
grijpen om te toonen, dat ook in onzen raateria-
listischen tijd idealen nog wel eens werkelijkheid
kunnen worden In Zweden werd aan koning
Oscar bij zijn zilveron regeeringsjubilé door het
volk een som van ruim anderhalf millioen gulden
geschonken en door hem besteed tot bestrijding
der tuberculose. Dr. Pijnappel herinnerde ons het
feit in het Handelsblad van Oudejaarsavond en wees
er terecbt op, hoe beschamen! verre wp op dit
pad bij andore kleine landen, Zweden, Portugal,
Denemarken, ten achteren zpn."
Kunst en Wetenschap.
Zooals uit eene advertentie in dit nommer
blijkt, gaat de voorgenomen voorstelling van den
heer Henri de Vries op Dinsdag 26 dezer, in de
zaal der sociëteit V. O. V., door. Het zal wel
onnoodig zijn het publiek aan t* sporen om te gaan
luisteren, want tal van bladen zijn vol van lof over
de wijze, waarop de heer de Vries dit voor hem
opzettelpk gemaakt tooneelstuk »Brand in de Jonge
Jan" tot zijn recht doet komen. Ook met de vooraf
gegeven aardige voordrachten van Justus v. Maurik
heeft de heer de Vries veel succes.
Editha.
De zangvereeniging van de afdeeling Goes der
»Maatschapprj tot bevordering der Toonkunst" heeft
voor het volgend concert in studie genomen Editha"
een gedicht van Heinrich Seitz, muziek van Hein-
rich Hofrnann.
Voor belanghebbenden en belangstellenden laten
wp hier den korten inhoud van dit werk volgen.
Tot het eiland Rügen is het Christendom nog
niet doorgedrongen. Daar aanbidt men nog de godin
Hertba en voor een lempel staan tal van pries
teressen met den opperpriester Helgi den lof dezer
godin te verkondigen in zangen, als eene oude
waarzegster, Thorhild, komt aangeloopen en aan
de menigte vertelt, dat zij hot witte paard van
den krijgsgod Swantewit (dat volgens de sage des
nachts den tempel in Arcona verliet, om aanruk
kende vijanden te vernielen) heeft zien uittrekken.
Zij heeft echter niet dit dier zien overwinnen, maar
haar droomgezicht is in 't eind verbleekt en alleen
een vaan met een kruis heeft ze zien overblijven.
Terwijl allen nog onder den indruk van dit verhaal
zpn en een strijd tegen het Christendom zien na
deren, verschijnt er een jeugdig ridder, die Editha,
een der priesteressen van Hertha, komt vragen
om een geneesmiddel voor zijn in den strpd ziek
geworden krijgsmakker.
>Gelooft gij dan in Hertha," vraagt Editha hem,
»zonder dat geloof is het middel van geen nut."
En dan antwoordt de ridder, dat hij wel is waar
niet gelooft in deze godin, maar dat hp veel ver
trouwen stelt in de kruidkunde der bewoners van
het eiland en gaarne den drank zou hebben.
Verder bekent hij Christen te zijn en Runolfte
heeten. Zijn krijgsmakker, die ziek is, is de koning
der Denen, diwa ook de bewoners van Rügen weldra
als hun heer rallen moeten erkennen.
Ontzetting heerscht er onder d» priesteressen en
de opperpriester Helgi beveelt Editha een drank
aan den ridder te overhandigen, maar het mag
geen geneesmiddel, doch moet een vergift zijD.
Editha moet eindelpk aan het bevel gehoorzamen,
doch terwpl zij Runolf den drank geeft, waarschuwt
zp hem tevens, des avonds, als de duisternis is in
getreden, op een bepaalde plaats te komen met den
drank, zij zelve zal daar ook zijn.
Als de avond is gevallen, komt Runolf op de
de afgesproken plaats en wacht vol verlangen op
de schoone priesteres, wier blauwe oogen en prach
tige gestalte een onuitwischbaren indruk op hem
hebben gemaakt. Eindelijk komt zij en openbaart
hem het geheim zp geeft hem tevens het bpgeerde
geneesmiddel en in het intiem gesprek dat nu volgt,
bekent zij op de hoogte te zijn van de leer van
Jezus. Runolf verklaart haar zijne liefde en tracht
ging naar de deur.
^Mijnheer Heydemann riep ze plotseling.
Hij bleef staan.
»Zeg mij, voor u voor altijd van ons weggaat.
waarom u niet meer wilt komen, waarom u ons
zoo gemeden hebt in de laatste weken Waarom
toont u zich, zonder eenige oorzaak want ik
weet er geene zoo vijandelijk tegenover ons
»Ik ben mij niet bewustzeide hij ont
wijkend.
»Neen, neen riep zij. »IJ komt er niet recht
voor uit. U wil iets verbergen. U hebt ons, vooral
mij, willen ontwijken. Wat heb ik u gedaan?"
»U mij Niets."
»TochZeg het maarIk verlang hetik ver
zoek u er om."
»Jadat kan ik u zoo niet zeggen. U hebt
mij werkelijk niets aangedaan werkeljjk niets."
»En toch is u ons vijandig gezind."
»De hemel beware me 1"
»Nu de waarheid
»Ik kan het nietik
>U kan het welOpen en ferlijk."
»Nu dan ik geloofde en wel met recht, dat
u niets meer van me wilde weten."
C Wordt vervolgd.)
haar over te halen met hem te vluchten. Ze weigert
echter. In dit innig gesprek worden beiden gestoord
door de komst van de waarzegster Thorhild, die,
eene priesteres in gezelschap van een man ziende,
luide Hertha aanroept. Runolf is gevlucht en Editha
begeeft zich onder de priesteressen, die met den
opperpriester Helgi zijn komen aanloopen op het
geroep van Thorhild.
Deze vertelt wat ze gezien heeft, doch kan den
naam van de priesteres niet noemen, daar de duis
ternis haar belette goed te onderscheiden. De pries
teressen uiten haar afschuw over het gebeurde en
Thorhild vertelt, hoe zp zelvo eens priesteres van
Hertba is geweest, zich aan hetzelfde kwaad heeft
schuldig gemaakt, toen is uitgestooten, en sedert
in armoe ronddwaalt.
Op herhaald vragen van den opperpriester wil
geen der priesteressen bekeDnen, dat zij de schuldige
is geweest en Helgi besluit daarom een godsgericht
te houden. De priesteressen moeten éen voor éen
op een grooten steen gaan staan, dan zal door het
een of ander teeken de schuldige wel worden aan
gewezen. Als de beurt aan Editha komt, laat haar
voet een afdruk op den steen achter. Dat wordt
voor het teeken aangenomen en Editha bekent de
schuldige te zpn. Tevens blijkt hare geneigdheid
tot het Christendom.
Helgi veroordeelt haar om aan Hertha geofferd
te wordenhij zal haar met eigen band van de
rots in zee stooten en bepaalt, dat het vonnis
den volgenden dag bij bet opgaan der zon zal worden
voltrokken.
Zoover zal het echter niet komen, want. op het
oogpnblik, waarop E litha, nadat zij een lofzaug op
bel Christendom heeft gehouden en dit heeft beleden,
van de rots zal worden gestooten, verschijnt, aan
het hoofd van een krijgerscbaar, Runolf, die haar
komt bevrijden. Na hem volgt, het leger met den
Koning der Denen, die door Editha's drank is ge
nezen, aan het hoofd Rügen wordt ingelijfd en het
Christendom wordt or ingevoerd.
Kerknieuws.
Ned. Hervormde Kerk.
Beroepen te Vlissingen (vacature Bakhuizen
van den Brink) ds. J. C. Schuyler te Amerongen.
Men schrijft ons uit Borsele
Tot algemeen en onverdeeld genoegen van al de
kerkgangers hebben kerkvoogden en notabelen der
Herv. gemeente besloten voortaan des Zondags de
kerk te verwarmen. Voor de uitvoering van dit
besluit worden twee vulkachels aangeschaft. Het is
wol wat laat in den winter, maar het geledene is
achter den rug.
Onderwijs.
Bij beschikking van den minister van binnen-
landsche zaken is bepaald, dat de examens ter
verkrijging van akten van bekwaamheid voor huis-
en schoolonderwijs in de nuttige en in de fraaie
handwerken voor meisjes voor dit jaar zullen aan
vangen op 12 Februari e. k., en dat de commissiën,
met het afnemen dez,4r examens belast, zitting zullen
houdenvoor de i.uttige handwerken te Breda,
's-Gravenhage, Utrecht en Zwolle en voor de fraaie
handwerken te Breda, 's-Giavenhage en Zwolle;
en zpn benoemd
te Breda tot lid en voorzitter der commissie
voor de nuttige handwerken, jhr. mr. L. F. H.
Michiels van Kessenichinspecteur van het lager
onderwijs in de eerste inspectietot lid en voor
zitter der commissie voor de fraaie handwerken,
dr. H. P. M. van der Hom van den Bos, schoolop
ziener in het district 's-Hertogenbosch
te 's-Gravenhage tot lid en voorzitter der com
missie voor de nuttige handwerken, J. C. Fabius
inspecteur van het lager onderwijs in de tweede
inspectietot lid en voorzitter der commissie voor
de fraaie handwerken, J. H. Blumschoolopziener
in het district Middelburg.
Land- en Tuinbouw en Veeteelt.
Rilland. Op uitnoodiging van de landbouw-
vereenigiug Reigersberg", trad dbr.J.P.M.Gam-
many Rijksfuinbouwieeraar, hier Maandagavond voor
een vrij talrijk gehoor op en sprak op boeiende
wijze ruim ll/2 uur over vruchtenteelt. Daarna
maakte spreker veel van hetgeen hij verhandeld
had door lichtbeelden aanschouwelijk. Voornamelijk
bepaalde hij zich tot de teelt van appels en peren
toonde aan hoe de boomen moesten 'geplant, ver
zorgd en gesnoeid worden, om op goede vruchten
te kunnen rekenen bracht onder het oog, dat er
steeds meer vraag is naar goede soorten en dat
de"prijzen nog stijgende zpn; gaf als zijn gevoelen
te kennen, dat er nog geen vrees behoefde te be
staan voor concurrentie uit Amerikasprak over
den uitvoer van onze appels naar Duitschland, o. a.
in 1897 6000 waggons a 10000 K.G. naar Stutgardt,
en raadde iederen teler aan zich te schikken naar
de markt. Richt u hier in, zeide spreker, om Lon
den te helpen van fruit te voorzien plant »Rib-
gton Pippeling", die veel voor Engeland gevraagd
wordt, maar behandolt uw boomen goed en ge kunt
geld verdienen. Alles te vermelden, waarop de aan
dacht werd gevestigd, zou ondoenlpk zijn, maar
zoo'n avond is voor hen, die er belang bij hebben,
onbetaalbaar. De Voorzitter der landbouw vereeni
ging, die den spreker had ingeleid, sprak dan ook
zeker in den geest van alle aanwezigen, toen hp
hem bedankte voor alles waarmede hp hen dezen
avond op zoo'n aangename en bevattelijke wpze
had in kennis gesteld.
Buitenlandsche Berichten.
Schandalen aan het Bulgaarsche hof. Eenige
dagen galeden deelde men mede, dat vorst Ferdinand
van Bulgarije, bij gelegenheid van het Grieksch
Nieuwjaar, op staanden voet zijn hofmaarschalk en
het grootste gedeelte van het hofpersoneel had ont
slagen. Op het »waarom" kon men geen antwoord
geven, omdat daaromtrent niets bekend was.
Thans bevat de Petit Bleuvolgens uit Sofia ont
vangen berichten, van een en ander de verklaring.
In de particuliere meubelen van vorst Ferdinand
zouden nl. een groote hoeveelheid belangrijke do
cumenten verborgen zpn geweest, betrekking heb
bende op staatsgeheimen, op intieme betrekkingen
van Bulgarije tot Macedonië en op geheime betrek
kingen met andere Balkanstaten.
Naar het schijnt nu, zpn al deze documenten aan
Rusland in handen gespeeld, hetwelk door geen
andere personen kon geschied zijn dan die ten
paleize een functie bekleoden Toen vorst Ferdinand
na een gestreng onderhoud echter geen bepaalde
aanwijzing van personen kon verkrijgen, meende
hij 't veiligst te doen met maar heel zpn personeel
»en bloc" te ontslaan.
Geweigerd. Naar men verneemt, is aan generaal
De la Rey, die naar Britsch-Indië is gegaaD om de
onverzoenlijke krijgsgevangenen over te halen zich
aan het onvermijdelijke te onderworpen, door de
Britsche regeering aangeboden, als baar gast een
reis door Iudië te maken Hij is thans met de
gewezen krijgsgevangenen, dio, op zeer enkelen na,
de vereischte verklaring van trouw aflegden, op de
terugreis naar zpn vaderland.
Rusland en Japan. Nog altijd onzekerheid
niets stelligs valt er te melden. We bepalen ons
dan ook ditmaal tot hetgeen Reuter aan de bladen
heeft gemeld.
Volgens een telegram uit Sëool, klaagt Rusland
dat de Koreaansche soldaten op Korea onlusten
veroorzaken. De Koreaansche regeering beeft hierop
geantwoord, dat Rusland's recht van inmenging
niet erkend kan worden.
De iulandsche pers wordt hoe langer hoe meer
verbitterd jegens de vreemdelingen en de spanning
te Sëoel neemt toe.
Te Tokio, wordt Rusland's antwoord spoedig
ingewacht. Men gelooft dat het in meerdere of
mindere mate zal toegeven, maar men twijfelt of
de concessies voldoende zullen wezen en ver genoeg
zullen gaan.
Gemengde Berichten.
'«-Gravenpolder. Toen gisterenvoormiddag
de landbouwer M. v. L. van zpn hofstede »Mooije
Staak" naar Goes reed, werd zijn paard, gespan
nen voor een tilbury, schichtig. Het dier begon
te slaan en stortte met de tilbury van den steilen
dijk, dicht bij de hofstede, in een sloot, met het
noodlottig gevolg, dat het paard verdronk. De
tilbury werd erg bescha'digd, doch persoonlijke on
gelukken hadden niet plaats.
Wissenkerke. De gisteren in de openbare
school alhier gehouden openbare uitvoering van
de zangvereeniging »Zang en Vriendschap" mag
weder als uitnemend geslaagd geacht worden.
Alle stukken van het rijke programma werden
goed uitgevoerd. De zang mocht ons echter het
meest bekoren. Toch waren ook de tooneelstukjes
aardig en werden over 't algemeen de rollen flink
vervuld. We zouden echter ter voorkoming van een
te overladen programma in overweging goven in
't vervolg zich tot het opvoeren van één stukje
te bepalen.
Echter was het slotwoord van den spreker uit
het publiek een welverdiend woord, zoowel voor
het gezelschap als voor den directeur G. Flipse en
ook voor het publiek, dat zich uitstekend gedroeg.
lerseke. Blijkens het behandelde in de Maan
dag gehouden jaarvergadering van den varkens-
bond »Voorzorg" is de kas der vereeniging het
verloopen jaar f 158,31 vooruitgegaan, niettegen
staande er ongeveer f 260 moest worden uitgekeerd
als vergoeding voor 17 gestorven of ontijdig ge
slachte varkens. Het geheele batig saldo bedraagt
thans f623,18. Er zpn 71 leden, d. i. 6 meer dan
het vorige jaar.
De aftredende commissarissen M. Scheelt en J
Gebraad werden herkozen.
Het opstootje te Hoedekenskerke. De correspon
dent te Hoedekenskerke van de M. Ct., die het
eerste bericht omtrent de baldadigheden aldaar heeft
ingezonden, verzoekt ons thans als zpn antwoord op
het stuk van ds. K. ook het volgende op te nemen
Mijns inziens is het sehrpven van den heer
Kuijlman al even partpdig als dat van mijn bericht
gever. >Waar twee vechten", geldt ook hier.
Mocht het eene bericht wat overdreven zpn ook
het tweede gaat aan dit euvel mank.
Ik wijs o. a. op 't volgende
De heer Kuijlman goochelt wat met het woord
gemeente; de eerste schrpver bedoeldo burgerlijke
gemeentede laatste neemt het op als kerkelijke
gemeente. Zeer waarschijnlijk vergist de laatste zich,
als hp 't aantal zijner tegenstanders op het door
hem genoemde getal houdt.
Op de uitnoodiging voor de bewuste samenkomst,
Woensdag 13 Januari in de kerk alhier gehouden,
is sprake van eene Ringvergadering", zooals de heer
Kuijlman ook zelf meedeelt, van Christelijke Jonge-
lingsvereenigingen. Bovendien wordt daarop aan
gekondigd, dat bij die gelegenheid, waarbij broodjes,
wpn, sigaren, portretten werden verkocht, potpouri's
en marschen door een muziekgezelschap gespeeld
en wedstrijden in samenspraken en voordragen
zullen worden gehouden.
Het buiten trappen van mevrouw Kuijlman is ook
wel wat ergbuiten komende in het gedrang, kreeg
zp een trap op den voet.
Sterke drank heeft hier geen groote rol gespeeld
die is niet uitgedeeld ik tart den heer Kuijlman
mp zijne bewering te bewpzen. Ook zpn er geen
personen dronken geweestdit verklaarde mp heden
ochtend de brigadier der rpksveldwacht H. Riemens.
Had de menigte drank gebruikt, dan voorzeker
waren erger tooneelen voorgevallen.
De wpze, waarop den heer Kuijlman uitgeleide
werd gedaan, is juist weergegeven."
Onder de tram. Even buiten Rozen daal is
Maandagmorgen een meikverkooper, die voor de