Zaterdag 16 Januari.
91s"' jaargang.
1904. N'. 7.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
FEUILLETON
Vaa Verliezen en Vinden.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs por kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, Ie25»
Afzonderlijke nommerg 5 cent.
Inzending wan advertentiën vóór 2 uren op den dag der
uitgave.
COL
De pr|js der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, elkeu regel meer 10 ct.
B{j directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slecht» tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk»- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Uitgave van de Naaml. Yennootschap „Goesche Courant". Directeur-Hoofdredacteur R. G. Rijkens.
De lotelingen, die als geestelijken, bedienaren van
den godsdienst, zendeliDgleeraren en broeder-diako
nen van eene godsdienstige vereeniging, alsmede
studenten in de godgeleerdheid, zendeling-kweeke-
lingen, die aan eene inrichting van onderwijs tot
geesteljjke, tot bedienaar van den godsdienst, of tot
zendeling-leeraar worden opgeleid, de proef broeders
die tot broeders-diakonen van eene godsdienstige
vereeniging worden opgeleid en de Roomsch-Katbo-
iieke ordebroeders die tot eene binnen bet Rijk ge
vestigde kloosterinrichting behooreD,
ontheffing van dienst
wenschen aan te vragen, moeten tusschen 21 Januari
en 1 Februari e. k. hunne aanvrage mot bewijs
stukken indienen bjj den burgemeester der gemeente,
alwaar zij voor de militie zijn ingeschreven.
Goes, 15 Januari 1904.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
DE KONING KOOIJ.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLÜIJS.
Een Volksziekte.
In een vorig artikel over de tuberculose hebben
we beloofd eens na te gaan, welke middelen er
al zoo genomen kunnen worden ter bestrijding van
deze vreeselrjke ziekte.
Vroeger beschouwde men de ziekte in haar al
geneen bekende verschijnselen als erfelijk en ont
zonk de moed der bestrijding, vooral ook wegens
de slechte resultaten, daarmede verkregen, daar
men de zieken veel te laat behandelde. Nu echter
weet men gelukkig, dat tuberculose dikwijls geneest,
en die neiging tot genezing is veei grooter dan
men vermoedt, want de meeste aandoeningen in de
long genezen. Indien bijv. plotseling, dooreen trein
ongeluk of in een oorlog, gezonde menscben om
komen, is bet tallooze malen gebeurd, dat men in
hun longen genezen longaandoeningen vond. Die
menschen hebben dus vroeger eene lichte tuberculose
gehad, welke genezen is. Het al of niet herstellen
van een zieke is echter van niets zoo afhankelijk
als van zijne levenswijze. Geneesmiddelen kunnen
van bolang zijn en de behandeling van een patiënt
ondersteunen, maar bij die behandeling blijven toch
de voornaamste factoren sterke voeding, frisscbe
lucht en verstandige levenswijze.
Deze drie factoren vindt men hot best vereenigd
in een sanatorium. Vroeger meende men, dat zulk
een sanatorium moest gelegen zijn in eene hoogere
luchtstreek of in zuidelijke landen. Het is echter
gebleken, dat voor Nederlandsche teringlijders de
beste sanatoria ook in ons land zelf kunnen worden
opgericht. In andere laoden is men ons op het
punt van sanatoria wel vooruit, maar ook door
26
Roman van Gerhard Stein.
Maar ik heb u vaa uwen weg afgebracht, juf
frouw Edith" zeide Heydemann verlegen.
♦O, dat is niets," zeide ze lachend. >Ik moet
hier toch in de buurt zijn en wilde het huis ook
eens zien van deze courant."
Ze reikte hem de hand tot afscheid, en bp ging
van haar met eene gewaarwording, welke hem den
geheelen dag niet verliet. Hij werkte er niet goed
om door. Hp zag al maar door in plaats van de
letters, welke hij schreef, het donkere hoofd vaD
Edith met de stralende oogen, en de stem van
Edith klonk hem voortdurend in de ooren, wanneer
anderen met hem spraken. Zijne verstrooidheid was
zelfs opvallend. Zijne collega's merkten het op, ook
de heer Schultze bad het waargenomen.
»Wat heeft u vandaag toch, mpnheer Heyde
mann vroeg hp verwonderd. »Is u iets bijzonders
overkomen U geeft immers al door verkeerde
antwoorden."
Heydemann werd rood van verlegenheid, stamelde
eenige onsamenhangende woorden en trachtte zpne
gedachten bp elkaar te houden.
Nadat het werk was afgedaan ging hp de straat
op en lachte voor zich heen. Bp voelde zich zoo
vrooljjk, zoo gelukkig, hij wist zelf niet waarom.
Toen hij den volgenden dag opstond was zijne
eerste gedachte aan Edith en de tweede was de
wenscb, dat het toeval hen weer samon mocht
brengeD, wanneer bij het huis verliet. Juist als den
vorigen dag, kwam zij weer uit de deur, toen hp
de trap wilde afgaan.
het initiatief van H.M. de Koningin-
Moeder, met wier streven in dezen
de Goesche burgerij don 22en dezer
een klinkend bewijs van sympathie
kan geven in Nederland is op dit gebied
toch ook met ijver en kracht gewerkt. Van de
prachtige resultaten, die de arts Haentjens in zijn
sanatorium te Putten op de Veiuwe heeft bereikt,
spraken we reeds in het vorig artikel. Het verblijf
in sanatoria in eigen land is zelfs te verkiezen
boven dat in vreemde landen volgens professor
Mosier die zeide »Alleeu in een sanatorium iD eigen
land en eigen klimaat, waar de lijder het volgend
gedeelte van zijn leven moet doorbrengen en arbeiden,
kan eene goede, duurzame genezing verkregen
worden."
Het is waar, het verblijf in dergelijke sanatoria
is duurdat kan wel niet anders, omdat er veel
doktoren en verpleegsters noodig zijn en vooral
voor den werkman zullen die kosten van zulk een
verblijf spoedig te boog zijn. De ziekteverzekering,
waarover we een tpd geleden in dit blad schreven,
zal hierin veel tegemoet kunnen komen. De invoering
van deze verzekering zou krachtig kunnen mede
werken tot het bestrijden van de tuberculose onder
den werkliedenstand.
Met sanatoria is echter niel altijd alles gewon
nen. Als iemand in een dergelijke inrichting zoo
ver is vooruitgegaan, dat hij weer zijn gewone
werk kan doen, dan is hij verplicht den eens aan
genomen leefregel zooveel mogelijk te volgen. Doet
hij dat niet, dan loopt hij groot gevaar weer in te
storten. En daarin zit juist de groote moeilpkheid,
eene moeilpkheid, die men beeft trachten te boven
komen, door het stelsel van Colwethe. Bjj dit stelsel
worden de zieken in een sanatorium geneeskundig
behandeld en zoo goed noodig gevoed, maar niet
opgenomen, terwijl dan door ambtenaren van eeii
sanatorium een nauwlettend toezicht op de huise
lijke omgeving van den patient wordt gehouden,
wat ontsmetting van diens beddegoed, waschgoed
enz. betreft, en wat verder noodig is, om de met
hem wonende huisgenooten voor besmetting te
bewaren.
In Engeland zoekt men de bestrijding van de
tuberculose vooral in de verbetering der woning
toestanden.
In Noorwogen heeft men zeer ingrijpende maat
regelen genomen wat het bestrijden der ziekte be
treft. Daar is aangifte van patiënten, ook bp ver
huizing, verplichtna verhuizing of bij sterfgeval
moeten de buizen van patiënten worden ontsmet.
Indien ongehuwde patiënten weigeren de door de
gezondheidscommissie voorgeschreven maatregelen
tot voorkoming van besmetting toe te passen, wor
den ze eenvoudig in een sanatorium opgenomen.
Arme lijders aan tuberculose mogen niet worden
opgenomen in gewone armenhuizen, ten einde ook
daar de besmetting buiten de deur te houden. Aan
minnen en dienstboden, van wie geconstateerd is
dat ze aan tuberculose lijden, is het verboden in
Frisch als de morgen, lachend, vriendelijk als
een liefelijke fee, die geluk komt brengen aan haren
beschermeling, trad ze op hem toe.
En weer gingen ze met elkander den zelfden weg
op, vertrouwelijk pratend als goede bekenden, en
weer ging ze met hetn tot aan het bureau, waar
ze met een hartelijken, vasten handdruk afscheid
van hem nam.
Hij gevoelde het en erkende hetdit was geen
bloot toeval. Want nu trof hp haar eiken dag.
Soms aan de deur, wanDeer hij van boven kwam,
en wanneer hij haar niet zag en treurig verder
ging, zag hij haar voor zich op straat. Eu wan
neer zij 's morgens nergens te vinden was, ontdekte
hij haar 's avonds wel hier of daar op zijn weg.
En hp had haar altijd wat te vertellen, want zij
interesseerde zich voor alles, wat hij deed, voor
al de menschen, met wie hij samenwerkte. Ze wist
in 't laatst zooveel van zpn werk, dat hp er goed
met haar over praten kon, even goed als mot een
collega. En ze begreep alles zoo goed, als was ze
ook voor de courant werkzaam, als zat ze naast
hem aan de schrijftafel, als zag ze hem over den
schouder, wanneer hij schreef.
Hp verwonderde zich over hare opmerkingsgave
en zei haar dit ook eens.
♦Nu, men kan het- niet weten," zeide ze lachend,
♦straks krijg ik nog talent voor de journalistiek
en word journaliste. Er werken immers al ver
schillende dames mee aan de Dagbode."
Hp zag haar verrast en verwonderd aan en had
eene vraag op de lippen.
Maar ze liet hem die niet uitspreken. Ze her
innerde zich plotseling, dat ze haast had en nam
vlug afscheid.
Zoo leefde hij in een gelukkigen roes, toen alles
in eens ophield. Zonder reden, zooals zij den eer
dienst te treden. Vorder zpn er ook voorschriften
gegeven omtrent alle plaatsen, waar veel menschen
bij elkander komen en waar de bron on de oorzaak
der groote besmetting moet worden gezocht.
Zoover zijn we in ons land nog niet. Zoo te hooi
en te gras zorgen sommige burgemeesters er voor,
dat kleeren en beddegoed van aan tuberculose over
ledenen worden vernietigd, maar velen laten dit
ook na, zeer dikwijls, omdat de vergoeding van het
onteigende voor de gemeentekas te bezwarend zou
worden.
In afwachting van sanatoria en van Rijkswege
voorgeschreven maatregelen kunnon echter personen,
die zich zelf bewust zpn aan tuberculose te lijden,
veel tot bun herstel bpdrageu en tevens oppassen,
dat zp geen anderen besmetten. In de sputa, de
fluimen, zit vooral het vergif en de medici schrijven
dan ook direct het gebruik van spuwfleschjes voor.
In Breda heeft de afdeeling van het Groene Kruis"
in de rptuigen van do tram en in voor het publiek
toegankelijke lokalen kaarten opgehangen, waarop
met duidelijke letters staat
De tuberculose (tering) doodt jaarlijks 3000000
menschen. Zij verspreidt zich door het spuwen.
Laat ons daarom niet spuwen op den grond, noch
op straat, noch in onze woningen."
Dit is een goede maatregel, die navolging verdient.
Sputa van lijders aan tuberculose zpn zeer gevaar
lijk, want ze bevatten bijna altijd millioenen bacillen.
Do meeste besmetting beeft dan ook ongetwijfeld
plaats door inademing van kleine deeltjes van die
sputa en daardoor worden dan ook de meesten ziek.
En men besmet er evengoed zich zei ven weer mede
als anderen.
Vorvolgens neme men het volgende in acht
Wie in de mogelijkheid is, voede zich sterk, men
neme dagelijks beweging, men gebruike den neus
voor de ademhaling, niet den mond. Men hoeste
niet noodeloos, trachte zooveel mogeljjk goede lucht
te krijgen en vermpde &tof.
Wie genezen is, moet zich beschouwen als iemand,
die zpn vijand verslagen heeft, maar die desniet
temin nog vooitlurend door dezen bedreigd wordt.
Blijf dus eene genezing wantrouwen en nog lang
daarna uiterst voorzichtig leven.
Het Premierschap.
Onze minister van Binnenlandscbe zaken is naar
Brussel gereisd en heeft zich daar door allerlei
persrxmskieten" laten interviewen, die vermelden,
wat hp gezegd en fantaiseeren, wat bp niet gezegd
heeft. Terwpl het bezoek aan Koning Leopold ver
moedelijk wel hoogst eenvoudige zaken zal gelden,
bemoeien Parpsche an Berlpnsche bladen zich met
het geval en beginnen nu reeds als hun meening
te kennen te geven, dat eene militaire overeenkomst
tusschen Nederland en België zeer stellig niet door
de mogendheden zou worden geduld, enz. enz. An
dere bladen zeggen, dat Nederland zich in den Congo-
staat gaat steken. Noch hooge, noch avontuurlijke
sten keer gekomen was, bleef zij plotseling weg.
De deur van hare woning bleef vast gesloteu. Hij
mocht nog zoo langzaam de trap afkomen. Edith
kwam niet te voorschijn hij mocht nog zoo lang
op straat rondzien, zij, die hp verwachtte, ver
scheen niet. Ze kwam den geheelen dag niet, den
volgenden dag niet en ook niet op den daarop-
volgenden dag ze kwam maar niet. Met oen zwaar
hart ging hij dan telkens naar het bureau en het
duurde dan geruimen tijd voor hij zich goed in
zpn werk kon verdiepen.
Ze kwam maar niet en was nergens te zien.
Waarom Diet Wat had hij dan gedaan Duizend
vragen kwamen bij hem op, maar op geene enkele
vond bij aDtwoord. Waarom was zp er eerst mee
begonnen Waarom had ze dagen lang gedaan,
alsof ze zich voor hem interessoeide Wilde ze
hem alleen maar het hoofd op hol brengen Had
zp met hem gespeeld Maar dan was ze immers
eene koude, hartelooze coquette, ja eene coquette
Hij wilde zich niet overgeven aan deze gedachte.
Van haar kon hij geen slechts verwachten. En hij
dacht met zoo'n dankbaar gevoel aan haar, zp
toch was het geweest, die hem er bijna met geweld
toe had gebracht, om zich onafhankelijk te maken.
Slechts met de gedachte aan bare woorden, had
hij den moed en de energie gevonden om zich bjj
den heer Schultze aan te biedeo. Wat hij nu was,
had hij dus indirect aan haar te danken.
En toch dacht bij met een gevoel van bitterheid
aan haar. Een gevoel van bitterheid en verlangen.
Het was of een nachtmerrie hem vervolgde. Hij
ging er erg onder gebukt en werd zwaarmoedig.
Den collega's met wio bij werkte, viel het op, dat
hij er zoo terneergeslagen begon uit te zien. Hjj
gaf echter zulke korte antwoorden op hunne vrageD,
dat ze hem al gauw niet meer lastig vielen.
Hij wist niet, dat deze sombere dagen, zoowel
politiek vallen over het algemeen bij den Neder
lander in den smaak en het is voor kleine staten
nooit goed, dat ze in opspraak worden gebracht
en dus kunnen we het ons begrppen, dat velen d n
wensch slaken, dat Dr. Kvyper zich niet alleen wat
minder door vreemde journalisten liet interviewen,
maar zelfs geheel zpn deur voor hen sloot.
Maar niet zoozeer hierop wilden wij de aandacht
vestigen, als wel op een artikel van het Vaderland
naar aanleiding van deze reis. Dit blad meent dat
Dr. Kuyper wel niet als minister van Binnenland-
sche Zaken met Koning Leopold zal hebben gespro
ken, maar als premier van het Nederlandsche Ka
binet, en zegt dan verder
Men herinnert zich, waaraan de huidige minister
van binnenlandbche zaken deze waardigheid dankt
aan het nieuwe reglement van Orde voor den raad
van ministers, dat, reeds luttele maanden na de
formatie van bet Kabinet-Kuyper eerst bij geruchte
vermeld, spoedig daarop officieel werd bekend ge
maakt.
Daar is destijds tamelijk veel over te doen ge
weest, en er is toen van de zijde der regeeriDg
en van de met haar bevriends pers zóó hardnekkig
het verschil tusschen het oude en het nieuwe reg
lement als van weinig beteekenis voorgesteld, dat
men ook ter linkerzijde zich ton deele in gerusten
slaap heeft laten wiegen, men veelal de zaak en
bagatelle leerde behandelen en eigenlijk de Eerste-
Kamerrede van den onvergelelijken Fransen van de
Puttebuiten een paar dagbladartikelen, de eenige
forsche aanval was, dien ten slotte deze staats
rechtelijke nieuwigheid te verduren kreeg.
Zal mm zoetjeB aan niet tot het inzicht komen,
dat nu twee jaar geleden voor alarmgeroep wel
degelijk reden was?
Een premierschap naar buitelanlseh model het
heette toen te mal om bet in ernst te vreezen.
Eu thans? Ziet nu niet ieder in dr. Kuyper veel
eer den premier dan het hoofd van het toch niet
onbeduidend Departement van Binnenlandsche Zaken
Nog eens, wat te Brussel verhandeld werd is
ons niet bekend en wij raden er ook niet naar.
Maar dat zullen toch in elk geval wel zaken
zijn, die zeker den minister Van Lyndevdie wel
licht de ministers Harte en De Marez Oyens,
misschien zelfs den minister Idenburg raken. Doch
niet door een hunner, door dr. Kvyper worden ze
bedisseld.
Tegen een premiorschap hadden en hebben wij,
grondwettige en andere bezwaren We zetten ze
thans niet uiteen. Nu er eenmaal een premier is,
ligt het in den aard der zaak, dat hem ook wat te
doen wordt gegeven.
Maar dan moffele men ook niet langer de evidente
waarheid weg, dar, in afwijking van staatsrecht en
staatsleven der laatste ruim halve eeuw, thans dr.
Kuyper èo feitelijk èn reglementair in het Kabinet
nummer één is en dat zpn ambtgenooten èn regle
mentair èn feitelpk mogen figureeren als ministers
tweede klas.
innerlijk als uiterlijk, eene verandering ten goede
bij hem te weeg zouden brengen. Hij werd wat
bitterder, scherper en meer zelfbewust. Hij leerde
zijne waarde schatten, een zekere trots kwam over
hem, die niet zonder invloed bleef op zijne houding
en zijn optreden.
En deze trotB hield bom er ook van terug de
zusters een bezoek te brengen. Want had Edith
met hem gespeeld, dan wilde bij niet langer baar
speeltuig zpn. Had zij i'ts voor hem gevoeld en
*had haar hart zich nu van hem afgewend, dan ook
was het het beste zich niet bij baar op te dringeD.
Zoo gingen er twpe weken voorbij In al dien
tijd liet Edith zich niet zien en niet het geringste
bericht kwam er van mevr. Driessen, die anders
altijd zoo pverig schreef. De vriendschap scheen
geheel afgebroken te zijn. Ea langzamerhand kwam
hij op de gedachte eene kamer te huren in de nabij
heid van het bureau. Zijn hart zou daar weer rust
vinden, de dagelijksche kwelling hij bet zien van
de gesloten deur zou hem niet meer hinderen.
Toen gebeurde plotseling, hetgeen hij nauwelpks
meer verwachtte. Op eenen morgen ging de deur
open en Edith trad te voorschijn.
Ze schoen verrast hem aan treffen.
U hier, mijnbeer Heydemann, goeden morgeD 1"
Zijn hart hield een oogenbiik op te kloppen.
Hp gevoelde hoe het bloed hem naar het. hoofd
steeg en hij had nauwelpks tegenwoordigheid van
geest genoeg, om zijn hoed af te nemen en haren
groet te beantwoorden.
En alsof ze gisteren elkaar nog voor het laatst
gesproken hadden en er niet bijna drie weken
tusschen verloopen waren, dat zp elkaar zagen,
gingen ze weer vertrouwelijk denzelfden weg, leven
dig in gesprek, als goede vrienden, die elkaar veel
te zeggen hebben.
(Wordt vervolgd
