1903. N°. 119.
Donderdag 8 October. 90sle jaargang.
MILITAIR ONDERWIJS.
29 FEUILLETON.
Het BABYLON-HOTEl.
GOESCHE
CGI HAM.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesehe Courant". Directeur-Hoofdredacteur R. G. Rijkens.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, l925.
Afzonderlijke noinmers 5 cent.
Inzending van advertentiën vóór 2 uren op den dag dep
uitgave.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prps
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Aanvrage* om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Zij, die zich hebben aangemeld voor het Militair
Onderwijs, cursus 1903/1904, worden uitgenoo-
digd Donderdag 8 dezer, des avonds 6l/2 uur, te
komen in de lokalen der voormalige Weverij, ten
einde omtrent de lesuren te worden ingelicht.
Goes, 7 October 1903.
De Burgemeester van Goes,
DE KONING KOOIJ.
Zondagsrust.
Zooals men weet heeft de Regeering in do jongste
troonrede aangekondigd de medewerking der Staten-
Generaal te zullen inroepen om de viering van den
wekelijkschen rustdag beter tot haar recht te doen
komen.
Wij zullen dienen af te wachten wat precies met
die woorden is bedoeld. Wil men in de wet eene
wijze van Zondags-viering vastleggen, dan moeten
wij ons daar ten stelligste tegen verklaren, doch
anders wordt het, wanneer men Zondagsrust wil
bevorderen.
Wil men, afgescheiden van godsdienstige motieven,
voor allen een wekelijkschen rustdag eischen op
grond van aller recht op levensgenot, en zoodoende
in de quaestie van Zondagsrust een maatschappelijk,
een oeconomisch vraagstuk zien, dan kunnen wij
hiermede meegaan.
Ook zij, die overtuigd zijn, dat zonder een perio
diek terugkeerenden rustdag geen goede, blijvende
gezondheid mogelijk is, vinden ons aan hunne zijde.
Uit dit laatste oogpunt willen wij thans de
quaestie van Zondagsrust eens bezien. Afwisseling
tusschen arbeid en rust en van afwisseling in
soort van arbeid is o. i. een noodzakelijk iets
voor bet in stand houden der gezondheid.
Evenals een stoommachine om te kunnen blijven
werken, voortdurend toevloed van kolen noodig heeft,
heeft ook bet lichaam toevoer van bestanddeelen noo
dig voor het werkbestanddeelen, die door middel van
het voedsel in het lichaam worden opgenomen. Bij het
werken, zoowel bjj lichameljjken als bij geestesarbeid
worden die bestanddeelen in andere stoffen omgezet,
die op hunne beurt weer uit de werkende organen
verwijderd moeten worden. Het is het bloed, dat bij
deze functies behulpzaam is. Als nu een onzer
organen gedurende een korten tjjd eene kleinere
hoeveelheid arbeid verricht, dan heeft het bloed geen
moeite met deze taak, doch als de arbeid te lang
duurt, of te zwaar wordt, dan is het bloed niet in
staat behoorlijk zijn functies te verrichten en dan
ontstaat er ophooping van afgewerkte omzettings
producten, waardoor de gewaarwording van ver
moeidheid ontstaat, die ons noodzaakt rust te nemen
of den arbeid te staken.
Uit hygiënisch oogpunt is daarmee verklaard de
behoefte, die de mensch hoeft aan periodieke rust
tijden op iederen dag.
Deze dagelijksche rust in den vorm van slaap-
en schafttijden is echter niet afdoende. Verrichtte
de mensch alleen spierarbeid, dan zou bij het ver
moedelijk met deze kleine rusttijden kunnen stellen,
daar hart- en ademhalingsspieren geen lange rust
tijden noodig hebben, maar er wordt door ieder
Naar het Engelseh, van Arnold Bennett.
•Aha Hans, oude vriendzei Aribert terwijl
hij naar den ouden man toeliep. »Ik moet even
met je praten over een ding. Hoe vindt ge zijne
Koninklijke Hoogheid
De oude man bracht hem het militair saluut.
•Niet erg goed. Hoogheid," antwoordde hij. »Ik
ben kamerdienaar bij uw neef sedert hij meerder
jarig is en ik ben vroeger kamerdienaar bij zijn
koninklijken vader geweest, maar ik heb nog nooit
gezien Hij bleef steken en hief zijn gerimpelde
handen smeekend op.
•Maar zeg me eens," hernam Aribert, spel van
onderwerp veranderd, »hoe kwam het dat je den
groothertog mijn neef alleen te Ostende achterliet
en zelf naar Posen terugkeerdet
•Op bevel van zijne Hoogheid, prins", en de oude
Hans, die veel ondervinding had van koninklijke
grillen en bijna alle geheimen kende, wierp prins
Aribert een veel beteekenenden blik toe. »Hij stuurde
me weg met een boodschap, Hoogheid."
•En moest ge u kier weer bij hem voegen
•Ja, uwe Hoogheid. En dat heb ik ook gedaan,
maar, om u de waarheid te zeggen, begon ik wel
te vreezen dat ik mijn meester nooit weer zou terug
zien,"
>De prins is te Ostende erg ziek geweest, Hans."
mensch ook geestesarbeid verricht. En voor geestes
arbeid is langere rust noodig.
Geestesarbeid eiseht veel afwisseling, omdat een
tonigheid in dezen tot groote vermoeidheid en
verstomping leidteentonigheid vereiseht werk
van steeds dezelfde hersencellen, die dus vermoeid
worden, terwijl de andere hersencellen niet tot ont
wikkeling kunnen komen, doordat van deze geen
werk wordt gevergd. Daarom leidt voortdurende
dagelijksche eentonige arbeid tot verstompingen.
Dit kan in het dagelijksch leven met zijn gewonen
sleur veelvuldig worden waargenomen. Vooral in
d© fabrieken, waar de eenzijdigheid van bet werk
van den arbeider steeds erger wordt, doet zich die
verstomping van geest gevoelen.
Afwisseling nu van geestesinspanning is slechts
te verkrijgen door een rustdag, die periodiek terug
keert.
Nu zijn er en hier stappen wij weer van het
hygiënisch© in de quaestie af die meenen, dat
het onverschillig is, welken dag der week men tot
rustdag bestemt, mits er maar gerust wordt.
Toch is dit niet juist.
Een arbeider, die zijn vrijen dag midden in de
week had, zou daarvan misschien uit hygiënisch
oogpunt kunnen genieten, maar uit een sociaal
oogpunt aan dien dag al heel weinig hebben.
Dat meende ook mr. Kerdijk, die herhaaldelijk is
opgekomen tegen de opvatting, dat aan éen dag
rust per week, onverschillig welke, meer waarde
moest worden gehecht, dan aan Zondagsrust.
Die opvatting scheen hem uit ©en sociaal oog
punt verkeerd. Uit een sociaal oogpunt, dewgl het
verkeer van den man en vader met zijn vrouw en
kinderen, zooals het op zijn rustdag behoort te
wezen in aller belang, alléén mogelijk is, wanneer
noch de huishouding hare geregelde eischen stelt,
noch de kinderen naar school moeteD. Voor een
werkman en zijd gezin beantwoordt zijn vrijzijn
van den arbeid op een gewonen dag van de week
niet voor een vierde aan dien eisch.
Zoo is heten daarom moet een liberaal voor
stander zijn van zoo algemeen mogelijke Zondags
rust, gewaarborgd bij de wet.
GOES, 7 Oct. 1903.
Het rijkstelephoonkantoor t© Schore zal met
ingang van 6 dezer op werkdagen geopend zjjn van
7.30 tot 10.30 uur voormiddags, 2 tot 3 en 6 tot
7.30 uur namiddags (Green wichtijd).
Kattendijke. Dinsdag 6 October j.l. hield de
steenkolenvereeniging »De Beproeving" alhier haar
gewone jaarlijksche vergadering. Uit de rekening
en verantwoording bleek, dat er dit jaar waren
aangeschaft 1669 1/2 H.L. kolen, die 76 ct. per H.L.
vrij aan huis konden geleverd worden. Bet aantal
leden bedraagt thans 67.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
In de vergadering van Dinsdag deelde de Voor
zitter mede, dat de stand der werkzaamheden in
de afdeelingen nog niet toelaat een dag te bepalen
•Dat heb ik er uit opgemaakt," antwoordde Hans
droog en wreef langzaam in zijne handen. »En zijne
Hoogheid is nog Diet heelemaal beter
•Neen nog niet. We hebben wel aan zijn herstel
gewanhoopt, Hans, maar dank zij zijn gestel is hij
er weer bovenop gekomen."
•We moeten goed op hem passen, uwe Hoogheid."
»Ja zeker," zei Aribert plechtig, >zijn leven is
Posen erg veel waard."
Op dat oogenblik kwam Eugen, de groothertog
van Posen, de audientie-kamer binnen. Hij zag er
bleek en zwak uit, het was alsof hij zijn uniform
te zwaar vond. Zijn haar was wat dunner geworden
en er was een onrustige, ja bijna ontstelde uitdruk
king in zijn mooie donkere oogen. Bjj was als ie
mand die bang is om achter zich te kijken uit
angst van iets te zien dat er niet behoort te zijn.
Prins Eugen was hersteldin elk geval was hij
beterend en hij was naar Londen vervoerd waar
hg den draad van zijn vorstelijk bestaan weer had
opgevat. De dame met den rooden hoed, de onom
koopbare, woeste juffrouw Spencer, de gewetenlooze,
geniale Jules, de donkere, vochtige kelder, het af
schuwelijke kleine slaapkamertje al die dingen
waren nu voorbg. Dank zij prins Aribert en de
Racksole's was hij aan die gevaren ontsnapt. Hij
was weer in staat om zijn openbare plichten te
vervullen.
De keizer had bericht gekregen, dat hg heelhuids
te Londen was aangekomen na een onvermijdelijk
oponthoud te Ostendezijn naam stond weer onder
de hofberichten der nieuwsbladen. In éen woord,
alles was gesust. Alleen .Jules, Rocco en juffrouw
voor de behandeling van de in de vorige vergadering
genoemde wetsontwerpen.
Hij stelde evenwel voor om achtereenvolgens aan
de orde te brengen de wetsontwerpen a. betrekkelijk
het Bank-octrooi en de muntbiljettenb. tot wijzi
ging van de Gemeentewetc. betrekkelijk den aanleg
van telegrafen en telefonen. Dienovereenkomstig
werd besloten.
De centrale sectie heeft voorts bepaald, dat na
afdoening van de Bankwet in de afdeelingen zal
worden onderzocht het wetsontwerp tot aanvulling
en wijziging van de Militiewet 1901.
Waarschijnlijk zal Donderdag of Vrijdag de open
bare beraadslaging kunnen beginnen.
De vergadering is daarna gescheiden.
Kerknieuws.
Ned. Hervormde kerk.
Beroepen te Vlis6ingen ds. J. Groenewegen,
te Beilen.
Onderwijs.
Maandagavond is de cursus aan de Herhalings
school alhier begonnen met 73 leerlingen. Enkele
patroons konden geen vrijheid vinden om hunne
14- en 15-jarige bediendeD gedurende de avonduren
vrij te geven.
Het was Maandag 50 jaar geleden, dat do
heer H. Bakkerhoofd der school te Rilland, bij
het onderwijs in betrekking trad.
Op 16-jarigen leeftijd ais onderwgzer 4den rang
begonnen te Middelburg, behaalde bij achtereen
volgens hoofdakte en akte Fransch, was successieve
lijk daarna werkzaam te Aardenburg ©n Groede
en werd vervolgens in 1866 benoemd tot hoofd der
school te Bath. In 1883 werd hij, temgevolgo eener
ontstane vacature, op zijn verzoek, in gelijke be
trekking overgeplaatst te Rilland, welke betrekking
hij steeds met den meesten lust en opgewektheid
bekleedt.
Het ontbrak hem niet aan big ken van belang
stelling.
Rechtzaken.
Door den Officier van Justitie te Middelburg
is hooger beroep aangeteekend tegen het vonnis
der Middelburgsche Rechtbank, waarbij de burge
meester van Borsele is vrijgesproken van het hem
ten laste gelegde.
Kunst en Wetenschap.
Het October-nommer van het Maandblad tegen
de kwakzalverij bevat
Agenda van de algemeene vergadering.
HoofdartikelSanden*s Electric Belt Co.
Berichten Dr. G. P. Kortenhorst. f Uit het
jaarverslag over 1902. Nederlandsche bond voor
de Natuurlijke Leef- en Geneeswjjze. Vrijlating
der geneeskunst in Zwitserland.
Mededeelingen van verschillenden aard: Lectocine,
Vyrwey Co. De Atomizer, een toestel voor be
handeling van asthma. Een kenmerkende brief
van James W. Kidd. Hoe de tegenwoordige kwak-
Spencer waren nog op vrije voeten het lijk van
Reginald Dimnock lag begraven in het mausoleum
van het paleis te Posen en prins Eugen moest nog
een onderhoud hebben met den heer Sampson Levi.
•Ontvangt ge hier in deze kamer, Eugen vroeg
Aribert.
•Ja", was het antwoord. »Waaromniet? Al heb
ik hier geen geschikt kostuum, dat is nog geen
reden, waarom ik niet volgens de etikette eene
audiëntie zou houden lHans, ge kunt gaan."
De oude man verdween onmiddellijk. Aribert",
vervolgde de groothertog, toen zij alleen in de
kamer waren, »gij denkt, dat ik gek ben."
Beste Eugen", zei prins Aribert, die ondanks
zichzelf schrikte, »zeg niet zulke gekke dingen."
»Ik zeg u, dat gij denkt dat ik gek ben. Gij
denkt, dat die hersenontsteking sporen heeft nage
laten. Nou, misschien ben ik wel gek. Wie kan
dat zeggen God weet, dat ik in den laatsten tjjd
genoeg heb doorgemaakt om gek te worden."
Aribert antwoordde niet. De waarheid was dat
de gedachte, dat Eugen nog niet geheel normaal
was, wol in hem opgekomen was.
»Tusschen twee haakjes," zei Eugen plotseling,
•ik vermoed, dat ik die Racksole's moet beloonen.
Ik hen hen heusch erg dankbaar. Ais ik do doch
ter eens een armband gaf en den vader duizend
guinjes, wat zoudt ge daarvan denken
•Maar beste Eugen riep Aribert ontsteld uit.
•Duizend guinjes 1 Weet ge wel, dat Theodore
Racksolo heel Posen zou kunnen koopen zonder
daardoor arm te worden. Duizend guinjesGe
kunt hem net zoo goed zestien stuivers geven
zalvers aan portretten komenovergenomen uit
De Boerenstand. Volksgeneesmiddelen.
BoekbeschouwingDr. Pinkhof Hygiënische Vlug
schriften, No. 5. Dr. J. HooikaasBevolkingsleer
en Gezinsbeperking. Dr. Stephanvolgens prof.
FournierWat volwassen jongens wel eens mogen
weten.
Correspondentie
Herhaalde WaarschuwingenBiscuits Olivier.
Land- en Tuinbouw en Veeteelt.
Men schrgft uit het westen van Noordbrabant
aan de N. R. Ct.
Tengevolge van de zware regens wordt de toe
stand in de polders met het uur ongunstiger. Op
al de- laag gelegen velden staan de beetwortelen
onder water, van rooien is geen sprake, terwijl op
andere akkers wegens de weekheid van den grond
de bieten niet vervoord kunnen worden.
De suikerfabriek der firma De Ramte Roosen
daal, heeft wegens gebrek aan bieten, de campagne
reeds moeten staken en meer fabrieken zullen volgen.
Zaadwinning.
In een vorig artikel hebben wij het vermoeden
uitgesproken, dat de oogst van zaaizaad dit jaar
veel zal te wenschen overlaten. Thans komen be
richtten tot ons, die dat vermoeden niet alleen
bevestigen, maar doen zien, dat de opbrengst nog
geringer zal zijn, dan men eenige weken geleden
verwachtte. Een droge en warme maand September
had nog veel kunnen goed maken, doch het gemis
van zonneschijn en het aanhoudende koude en natte
weer beletten het aanrijpen van vele zaden en wat
nog tot tamelijke rijpheid komt, zal toch weinig
kiemkracht bezitten.
De berichten uit verschillende deelen van ons land
komen alle op dezelfde klacht neer.
In Zuid- en Noord-Holland, waar onze meeste
tuinzaden gekweekt worden, is de opbrengst al even
bedroevend als in de noordelijke provinciën.
Uit het Westland (Zuid-Holland) schrgft men,
dat de oogst van spinaziezaad zoo goed als mis
lukt is. Ook de zaadopbrengst van de wortelge
wassen is zeer gering, terwijl het uienzaad van
slechte kwaliteit is.
Ongeloofelijke prijzen worden nn reeds besteed
voor zaden van goede kwaliteit.
Voor sngboonen, vrij van ziekte of roestplekjes,
wordt 3 cent per peul betaald. Dat is dus nog
meer dan een halven cent per boon. In het a. s.
voorjaar zal de prijs van pootboonen, vooral van
sngboonen, dus zeer waarschijnlijk nog hooger zijn
dan 1 cent per boon. En kreeg men dan nog altijd
goede waar
Verleden jaar werden pootboonen (sngboonen)
van zeer goede firma's geleverd. Toch bleek bij
ondervinding, dat deze boonen voor meer dan de
helft wegbleven, of zeer zwakke kiemplanten lever
den. Op eenige andere plaatsen werden eigen ge
wonnen boonen gepoot, reeds in het vorige jaar
gewonnen en in de peulen goed bewaard. Deze
boonen van het gunstig najaar van 1901 gaven
bgna zonder uitzondering mooie planten. De kiem
kracht van dit overjarig pootgoed was dus veel
hooger dan van de pootboonen, in 1902 gewonnen.
Wat moet ik dan doen
•Hem bedanken anders niet. Al het andere
zou een beleediging zijn. Het zijn geen gewone
hotelmenschen
•Kan ik dat meisje geen armband geven
Prins Eugen lachte somber.
Aribert keek hem strak aan. »Neen," zei hij.
»Waarom hebt ge haar gekust?" vroeg prins
Eugen achteloos.
•Wie zei Aribert verontwaardigd en hevig
kleurend, ondanks zijn wanhopige pogingen om
kalm te blijven en te doen alsof het hem niets
kon schelen.
Die juffrouw Racksole."
»Wat bedoelt ge?"
•Ik bedoel dien nacht te Ostende toon ik ziek
was," zei prins Eugen. »Gij dacht dat ik ijlde.
Misschien deed ik dat ook. Maar dit herinner ik
me toch heel duidelijk. Ik herinner me dat ik mijn
hoofd een ondeelbaar oogenblik ophief en juist
op dat oogenblik kustet ge haar. O, oom Aribert 1"
•Luister in 's hemels naam, Eugen. Ik heb Nella
Racksole lief en wil met haar trouweD."
Gij!" Er was een langdurige stilte; dan begon
Eugen te lachen. »Ja 1" zei hg, »zoo praten we in
den beginne allemaal. Ik heb zoo ook gesproken,
beste oom, en hot klinkt heel aardig maar het
betoekent niets."
•In dit geval beteekent het heel veel," zei
Aribert kalm.
Het besliste in Ariborts toon stemde Eugen wat
ernstiger.
•Ge kunt haar niet trouwen," zei hg. »De keizec
