1903. N°. 87.
Zaterdag 25 Juli.
90ste jaargang.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
VEILIGHEIDSWET.
Schoolartsen.
FEUILLETON.
De Boekhouder.
COURANT.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Rjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelgki- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per rogel.
G0ESC
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
lasendiag ysii advertentiin vóoi* i^cb op c9«» daf
uitgave.
Aangezien gebleken is dat vele werkgevers in
de meening verkeeren dat van het voorkomen van
een ODgeval onder hun personeel, na de invoering
van de ongevallenwet, alleen aangifte behoeft te
worden gedaan aan de Rijksverzekerings
bank, maakt de Burgemeester van Goes belang
hebbenden attent, dat ook evenals te voren bij hem
aangifte moet worden gedaan ingevolge
de Veiligheidswet, aangezien zij zich anders
zouden blootstellen aan eene vervolging wegens
overtreding van art. 12 der veiligheidswet.
Goes, 23 Juli 1903.
De Burgemeester van Goes,
DE KONING KOOIJ.
Dat de Gezondheidscommissie voor den kring
Goes hare taak niet als eene sinecure opvat, hebben
wij reeds meer gelegenheid gehad op te merken.
Ook thans is dit weer gebleken, doordat deze com
missie een schrijven aan het Gemeentebestuur heeft
gezonden, betoogende de wenschelijkheid om kin
deren, lijdende aan of verdacht van besmettelijke
ziekten, niet opgenomen in de ziektewet, tijdelijk
niet op de scholen toe te laten.
Burgemeester en Wethouders, het blijkbaar eens
zijnde met de Gezondheidscommissie, hebben aan
deze uitnoodiging het oor geleend en zijn zelfs nog
verder gegaan dan de commissie had verzocht en
hebben ook het verbod willen toepassen op kinderen,
die wel niet gevaarlijk kunnen zijn voor den goeden
gezondheidstoestand hunner medescholieren, maar
ook op andere, die wel in meerdere of mindere
mate lijdende zjjn, maar wier verblijf in de school
geen gevaar oplevert. In hunne toelichting zeggen
Burg. en Weth. o. a.
i-Dikwijls toch merkt men leerlingen op, die blijk
geven den onderwijzer niet te kunnen verstaan, al
is diens stem duidelijk en de afstand niet te groot
andere kunnen op voor het gezonde oog normalen
afstand het geschrevene op het bord niet lezen
weder andere doen bij spreken, hardop lezen, dui
delijk hooren, dat de ademhaling, de neus, de keel
holte abnormaal zijn. Een onderwijzer, die hart
voor zijn leerlingen heeft en hen werkelijk goed
gadeslaat, vindt telkens gevallen, waar hjj denkt
het ware toch gewenscht, dat dat kind hoe eerder
Roman van O. Klatjssmann.
Allen, dio zich in het huis bevonden, snelden
toe. Eu de een of ander al te ijverige achtte het
zelfs noodig, mevrouw Hermine Winter zonder
eenige voorbereiding met het gebeurde in kennis
te stellen. Zij snelde toe en kreeg, zooals niet
anders te verwachten was, bjj 't ontzettende schouw
spel, dat haar hier geboden werd, een zwaren
hysterischen aanval.
Terwijl eenige hulpvaardige handen haar naar
haar woning terugbrachten, en terwijl anderen naar
verschillende richtingen* ijlden, om een dokter te
halen, grepen tal van stevige armen toe, opdat de
ongelukkige van den geweldigen last, die op hem
rustte, bevrijd werd. Het was spoedig geluktdoch
een blik op bet on be wegeljjke, met bloed overdekte
lichaam deed ook zon.der nader onderzoek zien,
dat hij vreeselijke verwondingen moest hebbon be
komen. De meesten hielden hem voor dooddoch
toen men aanstalten maakte, om hem weg te dragen,
kwam er weer een dof gekreun uit zijn borst, en
zijne gelaatstrekken verwrongen zich tot eene uit
drukking van namelooze smart.
Zoo voorzichtig mogeljjk legde men hem op een
deken, en droeg hem naar de woning van den j
kassier, waar men hem op een rustbank een voor-
loopig bed had klaargemaakt. j
Voor het kantoor der Glückauf-maatschappij had
zich inmiddels eene aanzienlijke menschenmenigte
verzameld, en een politie-ambtenaar, die zich van
het voorgevallene liet onderrichten, verbood hot
vervoer der brandkast, totdat een onderzoek over
het ontstaan van het ongeluk zou hebben plaats
gehad. Toen kwam een der uitgezonden boden met
dokter Weiss terug, die dadelijk den nog altijd be-
wustelóoze begon te onderzoeken.
Reeds na een kort bezichtigen en betasten schudde
hij het hoofd en zei: »Hier is voor mij ternau
wernood iets te doen. Wat hier noodzakelijk is,
kan alleen in de chirurgische afdeeling van een
hoe beter onder geneeskundige behandeling kwam.
Een diagnose kan en behoeft hij niet te maken,
maar hij kan in zeer veel gevallen waarnemen, dat
het kind geneeskundige hulp behoeft. Dat kinderen
in zulk een toestand op schoorkomen is een gevolg
van onachtzaamheid, onkunde of onverschilligheid
der oudersaan dezen toestand kan door de voor
gestelde toevoeging van art. 8 een einde gemaakt
worden."
De goede bedoelingen van B. en W. blijken dui
delijk en ook wij gelooven, dat door de aanneming
van dit voorstel de Raad een goed werk heeft ver
richt maar toch was onze verwondering groot,
toen dit belangrijk punt van de agenda zoo maar,
zonder eenige discussie, oüder den hamer des voor
zitters doorging.
Immers, behalve het goede kan men ook het
betere hebben. En nu verwondert het ons, dat
geen der Raadsleden bij deze gelegenheid eens een
lans brak voor het invoeren van schoolartsen.
Inderdaad moet het verbazing wekken, dat een
onderwerp, waarover den laatsten tijd in het bui
tenland zooveel hoofden zich warm hebben gemaakt,
dat zooveel pennen in beweging heeft gebracht, in
ons land nog zoo weinig aandacht heeft getrokken.
In het voorstel van B. en W. wordt de zorg voor
het ontdekken van leerlingen, die geneeskundige
behandeling zouden kunnen behoeven, geheel aan
den onderwijzer opgedragen. Maar hoeveel onder
wijzers zijn er niet, die zelf geen of maar zeer
weinig oog hebben voor abnormale toestanden dei-
leerlingen En op scholen met een groot aantal
leerlingen kan men het hoofd toch moeilijk met dit
onderzoek belasten. Ook zal het den onderwijzer,
ook al heeft hij nog zooveel hart voor zijn leer
lingen, moeilijk vallen, zoo niet onmogelijk zijn,
enkele ziektegevallen op te merken, voordat deze
reeds een eind gevorderd zijn. Ook bestaat er reden
te over, om de gezichtsscherpte der leerlingen
periodiek na te gaan, ten einde de oorzaak van den
ongunstigen toestand zoo mogelijk op te sporen,
en re^ds daarvoor alléén zou de aanstelling vaD
een schoolarts gewettigd wezen.
Nog een groot voordeel van het hebben van school
artsen is gelegen in den meerderen spoed, waarmede
in ziektegevallen wordt opgetreden. De onder wijzer
kan geen diagnose maken hij veronderstelt, dat het
kind ziek moet zijn, zendt het naar de ouders en
nu hangt het van dezen af hoeveel tijd er zal ver-
loopen, voordat een geneeskundige wordt geraad
pleegd. De mogelijkheid bestaat, dat zoo'n naar
huis gezonden kind den ouders zeer welkom is bij
ziekenhuis geschieden. Men moet onmiddellijk oen
draagbaar halen, om den gewonde naar het Aller
heiligen-hospitaal te vervoeren".
Hij bepaalde zich er toe, den gewonde, wiens
onrust op een spoedigen terugkeer van het bewust
zijn wees, tot verzachting der pijnen met een be
hoorlijke dosis morphine in te spuiten, en begaf
zich vervolgens naar het aangrenzend vertrek, om
naar mevrouw Winter te zien, die, zooals men hem
gezegd had, eveneens zijn bijstand noodig had.
Hij vond haar evenwel weer bij, weer hersteld
van haar hysterischen aanval en betrekkelijk kalm,
zoodat er voor geneeskundige behandeling geen
aanleiding was. Op haar angstige vraag naar den
toestand van haar broer kon hij niet anders dan
een ontwijkend antwoord geven door zich te be
roepen op de onmogelijkheid van een door hem
alleen in te stellen onmiddellijk onderzoek. Doch
Hermine had zeker op zijn gezicht gelezen, wat
zijne lippen haar verzwegen, want zij verlangde
beslist; dat men haar bij den verongelukte zou laten.
En daar hg in den grond van zijn hart overtuigd
was, dat Miller dezen dag wel niet zou overleven,
achtte dokter Weiss zich, ondanks het met elke
emotie gepaard gaande gevaar voor den patiënt,
niet meer bevoegd, zijne zuster de vervulling van
haar wensch te verbieden.
Hij bepaalde zich er toe, haar tot de meest moge
lijke voorzichtigheid te vermanen en geleidde haar j
zelf naar het aangrenzend vertrek. Stom, maar met
de uitdrukking van een wanhopige knielde Hermine
naast het bed van den kreunende neer. En dit-
maal was er zeker niets gekunstelds in haar smart
want zij had zich er in dezen laatsten tijd zoo aan
gewend, in haar teruggekeerden broer haar eenigen
steun en haar laatste toevlucht te zien, dat de ge
dachte, nu misschien ook hem te verliezen, haar
ondragelijk toescheen.
Weinige minuten na haar binnentreden kreeg
George Miller het bewustzijn terug, en een zwakke^
glans in zijn oogen verraadde, dat hij haar her
kende. -Op haar teedere vraag, hoe hij het maakte,
schudde hij nauwelijks merkbaar het hoofddirect
daarna echter bewogen zich zijne lippen, alsof hij
haar iets wilde zeggen, en alsof bet hem aan kracht
ontbrak, om zich verstaanbaar te maken. Hermino
het verrichten van arbeid, huiselijke bezigheden, enz.
en dat zjj dus talmen met het raadplegen van een
dokter.
Maar wat doet een schoolarts? Hg beslist of het
kir A in zgn eigen belang of in het belang zijner
medescholieren moet worden verwijderd. Hg zou
dan den leerling naar huis moeten zenden met een
nota, waarop de reden der wegzending staat ver
meld. Bij ernsfige ziekten, als diphtheritis zou men
hem kunnen verplichten naar de woning te gaan
van hen, die aangetast zgn, om voor de afzondering
maatregelen te nemen. Hij zou den duur daarvan
kunnen bepalen en de wijze van ontsmetting.
Art. 29 van do epidemiewet van 1872 geeft tot j
zulke instructies naar onze meening uitdrukkelyk
de bevoegdheid. In dat ariikel toch staat»provin-
ciale en gemeentebesturen behouden de bevoegdheid
tot het vaststellen van reglementen of verordeningen
tot voorkoming, wering of beteugeling van besmette
lijke ziekten, voor zoovor zij niet in strijd zijn met
de bepalingen dezer wet."
Nog eens, het thans aangenomen voorstel is eene
stap in de goede richting, maar afdoend komt
het ons niet voor. Van welk onderwijzer toch mag
verondersteld worden, dat hg, zonder daarvan een
zekere studie gemaakt te hebben, de verschijnselen
der betreffende aanstekelijke ziekten zal kunnen
onderkennen Dat zullen tot op zekere hoogte al
leen zij kunnen doen, die bijv. het hoogst nuttige
werk (voor belangstellende onderwijzers stellen wij
het gaarne ter beschikking Red.) ^Inleiding tot
de studie der Schoolhygiëne voor onderwijzers, ge
schreven door Dr. Catharine van Tussenbroek, D.
J. Blok en C. H de Jonghebben bestudeerd.
En zal een onderwijzer zich niet, bij eene even-
tueele aanmerking, altijd met zijne onbekendheid
met die verschijnselen kunnen dekken
Daarom zouden wij zoo gaarne hebben gezien,
dat door den Gemeenteraad een besluit ware ge
nomen bijv. als volgt
»Er zal op eene bezoldiging van f.... 'sjaars
worden aangesteld een schoolarts, wiens werkkring
en bevoegdheden nader bij instructie door B. en W.,
de Commissie van toezicht op het lager onderwijs
en de Gezondheidscommissie gehoord, zullen worden
vastgesteld."
Misschien komt het nog wel eens zoover.
GOES, 24 Juli 1903.
Bij Kon. besl. is, met ingang van 16 Augustus,
benoemd tot directeur van het telegraafkantoor te
legde haar oor tegen zgn mond doch ook nu nog
duurde het geruimen tijd, voordat het haar gelukt
was, hem te verstaan.
'En zij moest datgene, wat hij haar gezegd had,
wel voor een uitvïbeisel van koortsachtige gecst-
verbijstering houden, want op den tooü, waarop
men de dwaze wensehen van een kind pleegt te
sussen, antwoordde zij »Zeker, George maak
je daar maar niet ongerust over Ik zal in elk
geval zorg dragen, dat men haar niet openmaakt.
Maar heb je mij niet misschien eene andere op
dracht te geven
Hij fluisterde weer, en ditmaal koesterde Her
mine blijkbaar niet den geringsten twijfel aan de
helderheid van zijn verstand. Zij knikte herhaalde
lijk ten teeken, dat zij hem begreep en met hem
instemde, en haar gezicht vertoonde nu een veel
minder wanhopige en ongelukkige uitdrukking dan
te voren. Den verongelukte echter scheen de in
spanning van het spreken geheel uitgeput te hebben.
Want hij sloot zwaar ademhalend de oogen,
In volslagen apathie liet hg dan ook alles met
zich doen, toen kort daarna onder geleide van een
dokter de ziekendragers uit het Allerheiligenhos
pitaal verschenen, om hem met de in hun moeilijk
beroep verkregen handigheid voor het transport
voor te bereiden. Hij zei niets meer en gaf geen
geluid van pijn. Misschien ook had hij al weer het
j bewustzijn verloren, toen men hem voorbjj de oor
zaak van zijn ongeluk, de inmiddels opgerichte
brandkast, droeg.
Een uur later moest mevrouw Winter een be
zoeker ontvangen, aan wiens verschijning zg gedu
rende deze laatste weken al meer dan voldoende
gewend was.
Het was de commissaris van politie Neuburger,
die zich door het dienstmeisje bij haar liet aan
dienen* en wiens ongewoon ernstig gezicht zij in
't eerst als eene uitdrukking van verschuldigde de
ferentie voor haar zwaren tegenspoed beschouwde.
Het eerste woord van den commissaris gold dan
ook inderdaad den verongelukte. »Ik hoor, dat uw
broer het slachtoffer van een ongeluk geworden is",
zeide hijdoch hjj achtte het tot haar verwonde
ring overbodig, er de eeue of andere fraze van
Goes, J. R. van Beek, thans commies dor telegrafie
2e klasse.
De St.ct. no. 171 bevat de statuten der aChris-
telijke Jongelingsvereeniging" te Goes.
Volgons het eerste ontwerp der Wmterdienst-
regeling op de Staatsspoorwegen komt er, wat betreft
den treinenloop van Viissingen—Roosendaal on Roo
sendaalViissingen, niet de minste verandering.
Bij Kon. besluit, is met ingang van 16 Augus
tus 1903, benoemd tot directeur van het telegraaf
kantoor te Middelburg, Q. H. Peerboomthans com
mies der telegrapbie van de le kl.
Bij kon. besluit is boven en behalve de bij-
drage, bedoeld bij art. 45 der wet op het lager
onderwijs uit overweging, dat de volgende ge
meenten door de uitgaven tot een behoorlijke in
richting van haar lager onderwjjs vereischt, in
verhouding tot haar middelen en andere uitgaven,
onbillyk zouden worden bezwaard een subsidie
verleend van f4800 aan de gemeente Krabbendijke
en van f 4800 aan de gemeente Kruiningen. Uit de
St. Ct. blijkt, dat dit subsidie strekt tot bestrijding
der kosten voor de gemeenschappelijke school aan
den Oostdijk.
Uit het Voorloopig Verslag der Tweede Kamer
over de instelling van landbouwraden blijkt, dat
een geregelde vertegenwoordiging van den land
bouw bjj verschillende leden weinig bijval vond.
Zeer veel leden e.chter erkenden de behoefte aan
oen wettelijk georganiseerde Jandboawvertegenwoor-
diging. Velen hadden echter tegen de voorgedragen
regeling, zooals ze daar ligt, zoo overwegende be
zwaren, dat zjj niet voor het ontwerp kunnen stem
men. Zij hoopten alsnog op een bevredigende op
lossing der bezwaren.
Verscheiden leden hadden bezwaar tegen een ver
tegenwoordiging van land- en tuinbouw, en velen
achtten niet-opneming van veldarbeiders in de ver
tegenwoordiging een fout.
Ook tegen provinciale landbouwraden hadden vele
leden bedenking, andere niet. De rjjkslandbouwraad
vond meer aanhangers.
In een nota bepleit de heer Van Dedem het cor
poratieve stelsel voor de samenstelling der provin
ciale landbouw-vertegenwoordiging.
Op een adres van den Nederlandschen slagers-
bond om afschaffing van den accijns op het geslacht
heeft de minister van financiën geantwoord, dat
voorloopig daaraan niet te denken valt.
deelneming aan toe te voegen. In plaats daarvan
ging hij op den droogsten ambtelijken toon voort
x>Ik moet daarom eenige vragen, die eigenlijk voor
hem bestemd waren, in de eerste plaats tot u rich
ten. Een waar antwoord kan ik u in uw eigen be
lang dringend aanbevelen. Wat weet u van de deel
neming van uw broer aan den bier gepleegden
diefstal
Hermine staarde den commissaris eerst een se
conde verbjjsterd aan toen echter antwoordde zij
op een toon van vlammende verontwaardiging
»Wat moet dat beteekenen, meneer? Mijn onge
lukkige broer zou
^Pardon geen nuttelooze opwinding, mevrouw
Winter! Uw broer heeft vandaag aan een advocaat
alhier als borgstelling voor de geweDSchte vrij
lating van juffrouw Martha Winter oen som van
tien duizend mark in bankbiljetten van dnizend
mark betaald, die volgens een in onze handen be
rustende lijst zonder eenigen twijfel uit de bestolen
brandkluis der Glückaufmaatschappij afkomstig zjjn.
Zgne deelneming aan den diefstal staat dus voor
ods vast, en het komt er alleen nog maar op aan,
den loop der gebeurtenissen in details vast te stellen.
Hoe bereidwilliger u ons daarbjj helpt, des te beter
zult u uw eigen voordeel dienen."
De toon van zgn woorden en de blik, waarmee
hjj haar daarbjj aankeek, konden bij Hermine geen
twijfel laten, dat zij voor hem eveneens een mede
plichtige was, en zij gevoelde zich eensklaps aan
gegrepen door den onziDnigen angst, dat hjj misschien
gekomen was, om haar eveneens naar de gevangenis
te brengen, zooals zij haar schoonzuster daar heen
had zien gaan.
En niet deze angst alleen, maar in niet ge
ringer mate een aanvechting van jaloersche woede
bepaalde haar houding. Dus dat was George's
broederljjke liefde, waarvan zjj zulke verwachtingen
had gehad 1 Terwijl hg haar met bijna brutale op
rechtheid te verstaan gaf, dat zij zich met een
bescheiden aalmoes zou moeten tevredeD stellen,
juist toereikend, om een armzalig, werkzaam leven
mogelijk te maken, aarzelde hij geen oogenblik,
voor die andere een som van tienduizend mark als
't ware uit het venster te gooien.
Wordt vervolgd.}
