1903, N", 82.
Dinsdag 14 Juli.
90s"' jaargang.
FEUILLETON,
10e Boekhouder.
De uitgavo dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Frijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1^25.
A-fzonderlpke nommers 5 cent.
vws* t?6»ss $=*0 ö#<WF
De prps der gewone adverfcentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 et.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfdo advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en do daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 rogels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
GOES, 13 Juli 1903.
Bij kon. besluit is mot ingang van 16 dezer
benoemd tot adjunct-directeur bij don dienst der
postergen H. Helling Wz., thans hoofdcommies
en zijn bevorderd: tot hoofdcommies der posterijen
o. a, D. van der Hoek en M. Zandeethans commies
le kl.tot commies der posterijen le klasse
o. a. J. H. de Laat de Kanter, K. SohraverW. C.
Callenfels en J F. Rommelthans commies 2e kl.
tot commies der posterijen 2e klasseo. a. M. A.
RamondtB. Boogaart en F. G. Rijstenbü, thans
commies 3e kl.tofc commies der telegrapbie
2e klasseo. a. J. W. FransenD. Bijlo, W. A.
Moelker en H. Vertregtthans commies 3e kl.
Dhr. P. M. JeronimusRijksteekenaar bij het
kadaster te VGravenhage, wordt met 1 Augustus
a. s. overgeplaatst naar Rotterdam.
Benoemd bij den Raad van Beroep (onge
vallenverzekering) te Middelburg tot plaatsvervan
gend griffier de heer mr. H. Oele, advocaat aldaar.
Bij Kon. Besl. is benoemd tot notaris bin
nen het arrondissement Middelbnrg, ter standplaats
de gemeente Middelburg, J. Hosang, candidaat-
notaris aldaar.
Men schrijft uit Zeeland aan de N. R. Ct.
De groei der oesters op de banken is, naar men
ons mededeelt, zeer goed en daar de ontwikkeling
reeds betrekkelijk vroeg is ingetreden, heeft men
goeden moed voor de toekomstde voorteekocen
vaa een rijken zaai val, ook weer in dit jaar, zijn
voorhanden, zoodat geen vrees behoeft te bestaan
voor gebrek aan broed. Waar als verschijnsel sedert
eenige jaren werd waargenomen, dat in de Grove-
lingen de oesters veel beter »geviseht" waren dan
op de pereeelen in de Oosfcer-Öchelde, daar wordt
thans gehoopt op goeden grond, dat vele pereeelen
in dit bekken hun room van weleer thans weer
zullen handhaven.
Naar de Tel. uit goede bron verneemt, zal
aan de spoorwegbeambten, belast met het toezicht
op het personeel langs de lijnen, eene belangrijke
gratificatie worden toegekend wegens meerdere
dienstverrichting gedurende de stakingsdagen.
Naar men verneemt, zal de Regoering bij
aanvullingsbegrooting tot dekking der gemaakte
kosten vóór en tijdens de spoorwegstaking een
bedrag aanvragen van ongeveer één millioen gulden.
Men schrgft aan de iV. R. Ct.
In alle Bredasche couranten is ni9t verontwaar
diging melding gemaakt van de kennisgeving van den
minister van binnenlandsche zakeD, dat de examens
in vreemde talen dit jaar aldaar niet zullen worden
gehouden wegens het heerschen der pokken.
Het gemeentebestuur en misschien andere autori
teiten, die wisten, dat van dit laatste niets bestond,
zijn op inlichtingen uitgegaan en een der bladen
ontving daarop de volgende officieel© medodeeling
Ministerie van binnenlandsche zaken.
's-Gravenhage, 7 Juli 1903.
Naar aanleiding van het in uw blad van 3 Juli
38
Roman van O. Klaussmann.
Martha vertelde aan Schroder haastig de reden,
waarom zij Bartel hield voor den bewerker van
haar ongeluk»lk had eenige weken geleden, toen
ik het huis binnentrad, een boek verloren, het eerste
deel van een roman, dat hg vond en mij den vol
genden dag op de straat terug gaf. Hij had het
's nachts gelezen en legde in allerlei tamelijk on
begrijpelijke woorden een zoo groote belangstel
ling voor den inhoud aan den dag, dat ik mij
uit erkentelijkheid voor den bewezen dienst ver
plicht achtte, hem ook het tweede deel ter lezing
aan te bieden. Ik deed hem het boek door mijn
broer toekomen en had door de verschrikkelijke
gebeurtenissen, die spoedig daarna op mij aanstorm
den, het onbeduidende voorval geheel vergeten,
toon mg op een middag het zal drie of vier
weken na mijn terugkeer geweest zijn het dienst
meisje van mgn schoonzuster meldde, dat de boek
houder Bartel mij wenschte te spreken. Ik was juist
in de keuken en zij had de onhandigheid begaan,
den vreemden man in mijne kamer te laten. Toen
ik de deur opende, meende ik duidelijk te zien, dat
hg iets bg mgn schrijftafel deed. Maar ik was van
mgn zaak toch niet zoo zeker, dat ik hem er over
kon onderhouden, te meer daar ik ook aan niets
ergers dan aan een zeer onhandige nieuwsgierig
heid dacht. Hij verklaarde, dat hg gekomen was
1.1. voorkomend bericht, dat door mij een besluit is
genomen om de examens in de vreemde talen dit
jaar niet te Breda te doen houden wegens het
heerschen der pokken aldaar, heb ik de eer u
mode te deelen, dat in hot schrijven, door mij aan
de examencommissiën in de vreemde talen gericht,
met geen woord sprako is geweest van het heer
schen van .pokken in eenige gemeente.
De Minister van Binnenlandsche Zaken.
(w. g.) Kuiper.
Aan de Redactie van het Dagblad van Noord-
Brabant", voorheen ^Nieuwe Bredasche Courant"
te Breda."
j Eon ander blad, De Bredanaar, voegt nu hier
echter aan toe, dat het bestuur van Concordia, de
zaal, waar gewoonlijk deze examens gehouden wor
den, een schrijven had ontvangen, bevattende de
medodeeling, dat de examens in de vreemde talen
niet te Breda zullen gehouden worden, waarbij
werd opgegeven als beweegreden wegens de al
hier voorgekomen pokkengevallen."
Door het bestuur van »Concoröia" werd hiervan
kennis gegever aan het gemeentebestuur, dat van
niets afwistde burgemeester verzocht den brief te
mogen zien, waaraan voldaan werd. Het gemeente
bestuur, dat het belang van Breda ernstig gekrenkt
voelde, heeft daarop de zaak in handen genomen.
Bedoeld schrijven was afkomstig van de commissie,
belast met het afnemen van het examen in de
Engelsche taal en geteekend»op last van den
minister van binnenlandsche zaken, van Neck."
Borsele. Bij de Vrijdag gehouden stemming
voor drie leden van den gemeenteraad zijn inge
leverd 120 stembiljetten, waaronder 4 blanco's,
zoodat de volstrekte meerderheid bedroeg 59. Op
dhr. C. van t Westeinde (aftr.) waren uitgebracht
102 stemmen op dhr. Rottier Lz. (aftr.) 89op
dhr. J. Minderhoud Pz. 52op dhr. O. Mol Az. 52
en op dhr. J. Duijnkerke 47 stemmen.
De heoren C. van 't Westeinde en J. Rottier Lz.
zijn mitsdien herkozen, terwijl herstemming moet
plaats hebben tusschen de heeren J. Minderhoud Pz.
en C. Mol Az.
Strabbendijke. Alhier zijn tot leden van den
gemeenteraad herkozeD P. O. v. Nieuwenhuyze met
133 en C. P. Vogelaar met 125 Btemmen. Voorts
bekwamen J. v. Qorsel 105 en J. Sinke 83. Uit
gebracht waren 239, waarvan 2 van onwaarde.
De toestand van den Paus.
Het bulletin van Zaterdagavond 7 uur luidt: De
dag ging vrij rustig voorbjj. Daar de algemeen©
toestand vorlicht bleef, kon men het onderzoek van
de borstkas herhalen. De stand van de kleine hoeveel
heid vocht, die overbleef na de gisteren verrichte
borstoperiing, is dezelfde gebleven. In het bovenste
gedeelte van de plek, waar het vocht zit, hoort men
licht bor3tgoreutel met niet overmatig slijmgeruiscb.
De pols is minder klein en minder zwak. De pols
slag is 86, de ademhaling 28 en de temperatuur
36,9. Alles to zamen gevoelt de zieke zich meer
verlicht.
om mij het geleende boek terug te brengen. Maar
ofschoon ik alle moeite deed den onbescheiden man
dadelijk weer te doen vertrekken, kon ik toch niet
verhinderon, dat hij mij zijne deelneming betuigde
en mg zgn bgstand aanbood voor het terugbeko
men van mijn klein vermogen. Eerst na een zeer
duidelijke weigering besloot bg been te gaan. Hij
moet de geheimzinnige gever van het bankbiljet
van duizend mark geweest zgn, want ik herinner
mij nauwkeurig, dat ik de schuiflade met de brieven
gedurende mijn korte afwezigheid niet gesloten had.
Maar dandeze verdere gevolgtrekking kwam
haar thans eerst in de gedachte >dan zou hij
immers ook de dief geweest zgn 1"
»Hij is het," zeide Herman Schröder zeer ern
stig, »en hij is waarschijnlijk nog iets veel ergers
dan dat. Ik geloof, juffrouw Winter, wij zgn op
het punt, die oplossing van het raadsel te vinden.
Maar u moet mij verontschuldigen, als ik mij thans
geen oogenblik langer ophoud, want hier is spoedig
en krachtig handelen gebiedend."
Hij reikte haar do hand en drukte op den elec-
trischen knop, voor den cipier bestemd. Met de ge
vangene tegelijk verliet hij de kamer en keerde
met rassche schreden naar den rechter van in
structie terug, van wien alleen de noodige maat
regelen tot vervolging van het gevonden spoor
konden uitgaan.
Den geheel en dag had Joseph Bartel den brief
aan den officier van justitie bg zich gehouden voor
hij den moed had, hem in de bus te werpen. Maar
bijna reeds op het oogenblik, waarop de brief zijn
handen ontgleed, had hg berouw gekrogen over zijn
Het rapport is geteekend door RossoniMazzoni
en Lapponi.
Na het consult van Zaterdagavond ontving de
Paus vier kardinalen en deze spraken vgf minuten
met hem. Zij bevonden hem beter dan zij gedacht
hadden. Ofschoon hij zeer vermagerd is, vertoont
zich zijn gelaat niet als dat van eon stervende. Het
gezicht is goed, de spraak vast, het geheugen nor
maal. Toen de kardinalen zich wilden verwijderen,
vroeg de Paus aan Mgr. Agliardi of bij reeds was
geïnstalleerd in zgn nieuwe betrekking van vice-
kanselier der Kerk. »Neen," antwoordde de kardinaal,
»ik wacht de onderteekening van Z. H." >Ha",
hernam de Paus, wacht dan".
Een bericht uit Rome aan de Débats bevestigt,
dat de toestand van den Paus is verbeterd sedert
Zondag, den negenden dag, den dag van de crisis.
Een kardinaal heeft den correspondent van dat blad
gezegd »Ik geloof, dat de Paus nog kan leven tot
de maand September". Een ander meende, dat
hij kan genezen, maar dat men altgd rekening
moet houden met een plotselinge crisis. Toch is de
ongerustheid der laatste dagen, zoowel bij het
publiek als in het Vaticaan, gevolgd door een al
gemeen gevoel van algemeene ontspanning.
Het bericht van hedenmorgen van de internun-
eiatuur zegt, dat de gisteren waargenomen ver
betering in 's Pausen toestand aanhoudt.
Kerknieuws.
Hed. Hervormde kerk.
Aanstaanden Woensdag 15 Juli zal de Alg.
Synode der Nederl. Herv. Kerk samenkomen tot
het houden van hare gewone jaarlijksche vergadering.
Als afgevaardigde der prov. kerkbesturen zal
zitting hebben voor Zeeland ds. C. R. van Lelyveld
pred, te Goes.
EBfewoudsdijk* Na Zondag in den voormiddag
bevestigd te zgn door ds. G. van der Giesen, predi
kant te Rotterdam, die tot tekst had genomen
Prediker 114 en 6, deed des namiddags ds. D.
Bins alhier zijne intrede, naar aanleiding van 2
Kronieken 2910, eerste gedeelte.
Gereformeerde kerken in Nedei'land.
Bedankt voor het beroep naar Baarland door
ds. C. Steketee, te Middelharnis.
Onderwijs.
De voordracht voor do benoeming van eene
onderwijzeres aan school B alhier bestaat uit de
dames 1. F. Baetens te Iersoke, 2. A. E. A. Leupen
te Stavenisse, 3. A. Blackstone te Hoedekenskerke.
J.l. Zaterdag werd in >do Prins van Oranje"
aJhier een vergadering gehouden door deVereeni-
ging van Onderwijzers en Onderwijzeressen, belast
met de opleiding van onderwijzers en onderwijze
ressen, in Zeeland. Door een samenloop van verschil
lende oorzaken, als ziekte, ambtsbezigheden, eene
andere vergadering te Middelburg, was de opkomst
gering; van de 80 leden waren slechts 21 tegen
woordig, waaronder een dame. De vergadering werd
al te moedig gedrag. Het smachtend verlangen, het
geliefde meisje een dienst te bewijzon en haar mis
schien de vrgheid te verschaffen, hadden hem daar
toe gedreven. Nu echter, nu de wil tot daad geworden
was, traden de mogelijke gevolgen plotseling in de
schrikkelijkste beelden voor zgn geest. En als hg
een middel geweten had, den brief weder in zgn
bezit te krijgen, hij zou zeker niet geaarzeld heb
ben, zich er van te bedienen.
Tevergeefs verbeeldde hg zich telkens opnieuw,
dat hij immers met de uiterste omzichtigheid ge
handeld had, dat niemand in het onregelmatig,
met de linkerhand geschreven gekrabbel, zgn hand
schrift zou herkennen, en dat noch het papier,
noch de enveloppe hem konden verradeD. De pijni
gend® angst, dat hij bij alle voorzichtigheid iets
over het hoofd kon hebben gezien, wilde hem ondanks
alles niet verlaten. Hij bracht een slapeloozen nacht
door, waarin hij zich bij zichzelf voorzeide wat
hij antwoorden zou, als men hem iets omtrent
kennis van den brief zoude ondervragen. Hij was
nooit meer vermoeid en verslagen aan zijn werk
gegaan dan den volgenden morgen.
In den loop van den dag, toen er zich niets
zorgwekkends voordoed, werd hij weliswaar een
weinig kalmer, maar de naderende schemering,
die altgd zijn ergste vjjandin was geweest, deed
alle in het heldere daglicht meer en meer verbleekte
spookgestalten in tastbaren vorm weer opleven.
Toen bg na het verstrgken van de bureau-uren
het kantoor verliet, zou hij om niets ter wereld
besloten hebben, dadelgk in de eenzaamheid van
zijn vier wanden terug te keeren.
Het was een drukkend heete dag en dreigende
geleid door dhr. Van Ruijven, directeur der R. N. L.
te Axel.
Na opening der vergadering werd breedvoerig
gediscussieerd over een voorstel om een adres te
richten aan de Regeering, waarin zou verzocht
worden de onderwijzeressen en onderwgzers aan de
Noormaallessen te willen opnemen onder de vast-
aangestelde Rijksambtenaren, ten einde later pen
sioen of wachtgeld te kunnen genieten. Nadat de
meerdere of mindere kans van succes op een der
gelijk verzoek van alle zijden was beschouwd, werd
met bijna algemeene stemmen het bestuur gemach
tigd zich in contact te stellen met de besturen van
andere Normaalscholen in ons land, ten einde deze
zaak in overweging te nemen.
De rekeningen der beide laatste jaren werden
goedgekeurd die over 1901 in ontvang op f 128,855,
in uitgaaf op f71,295, en dus met een batig saldo
van f 57,56die over 1902 in ontvang op f57,65,
in uitgaaf op f 16,19 deze wees dus een goed slot
aan van f 41,46.
In plaats van dhr. De Haasdie als bestuurslid
heeft bedankt, werd gekozen dhr. L. A. E. van der
Ley te Middelburg.
Daarna werd door dhr. H. J. Vooren van Neuzen
ingeleid: >De kennis der methodiek van lezen,
schrijven en rekenen voor aanstaande onderwijzers."
Breedvoerig zette hg uiteen, dat methodiek wel
een vak van studie is, maar dat de kweekeling
daarbij zoo moet geleid worden, dat hg later naar
eigen opvatting, persoonlijkheid en karakter het
geleerde kan toepassen en zich boven de aangeleerde
methode kan stellen, zonder een slaaf te zgn van
boeken-studie. Elke methode achtte spiober goed
in de handen van een goed onderwijzer. Achtereen
volgens besprak hij de wijze, waarop het lezen,
schrijven en rekenen dient aangeleerd te worden
en stelde daarbij op den voorgrond, dat op de
examens van den kweekeling niet raag gevergd
worden, dat hg reeds veel weet, maar dat hij door
latere ondervinding veel kan leeren. Hij hechtte
groote waarde aan de praktjjk, waarschuwde voor
overdrijving van de eischon bij de examens en
vestigde er bijzonder de aandacht op, dat het ge
leerde moet worden dienstbaar gemaakt aan het
praetisehe leven.
Na eenige discussie over het gesprokéne dankte
de Voorzitter den inleider voor zijne zaakrijke be
handeling van dit onderwerp en deelde daarna mede,
dat het laatste punt der agende, wegens het ver
gevorderde uur moest worden aangehouden tot de
volgende vergadering.
Na rondvraag sloot de Voorzitter onder dank
voor de opkomst deze bijeenkomst.
Te Wageningen zgn o. a. bevorderd tofc de
2d9 klasse Hoogere Landbouwschool C. K. van
Daalen te Wilhelminadorp voor de Nederlandsche
en W. B. Fopma te Biezelingo voor de Indische
Afdeeling.
Land- en Tuinbouw en Veeteelt.
Men schrijft van de Belgische grenzen aan
de Tel.:
Verleden week zijn de drie nieuwe quarantaine
onweerswolken, die zich aan den westelijken hemel
samenpakten, hadden het ongewoon vroeg donker
doen worden. Hier en daar Hitsten reeds vaal
blauwe bliksemschichten in den wolkenmuur, en
het dof gerommel van den verren donder liet zich
hooren.
Tofc de vele als 'fc ware aangeboren eigenaardig
heden van Bartel behoorden ook de buitengewoou
zenuwachtige opgewondenheid en vrees, die zich
telkens, al geruimen tijd voor het uitbreken van
een onweer, van hem meester maakten en die ge
durende het voor de meeste andere menschen nog
al onverschillige natuurverschijnsel bij hem dikwijls
in een ondragelijk pijnlgken toestand ontaardden.
Vandaag vooral, nu zjjn zenuwgestel bovendien
al overspannen was, meende hg in de drukkende
onweersatmosfeer van angst bijna te moeten ver
gaan. En hij nam zijn toevlucht weer tot het
wanhopige middel, dat hem althans voor eenige
oogenblikken verdooving en vergetelheid beloofde.
In een tingeltangel bij de brug, een uitspannings
lokaal van de minste soort, zette hij zich bg ver
schillende andere, reeds behoorlgk aangeschoten
personen aan tafel, en verwierf zich door zijne
mildheid het recht, aan hun onderhoud deel te
nemen.
Het waren woeste en ruwe gesprekken, die onder
gewone omstandigheden niet iu zgn smaak zouden
zijn gevallen. Vandaag echter dreef hg het bijna
nog verder dan de anderen, en wekte door de
hoeveelheid spiritualiën, die bij verorberde, de be
wondering dor drinkeboors. Hg begon wartaal te
spreken en werd baloorig, toen men hem begon uit
te lachen. Toen de waard hem daarop mot nog at
