1903. N°. 62.
Dinsdag 26 Mei.
9Ösle jaargang.
FEUILLETON
De Boekhouder.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrjjdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,25*
Afzonderlijke noinmers S cent.
iaace«3dfi!«g nsivqöp 2 isswi dag ier
ustgsvei
BRANDWEER.
Burgemeester en Wethouders brengen ter kennis
van de ingezetenen, dat is benoemd tot onderbrand
meester bij Spuit 3 de heer J. Korstanje, ter
vervanging van den heer L. Franken, aan wien op
zijn verzoek als zoodanig eervol ontslag is verleend.
Goes, 22 Mei 1903.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
DE KONING KOOIJ.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
COURANT.
De prgs der gewone advertentiön is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 et.
BS directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelgki- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels i 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
PUBLICATIE.
De BURGEMEESTER van GOES maakt bekend
dat ter gelegenheid van den 2en Pinksterdag op
1 Juni a. 9., de herbergen kunnen geopend big ven
tot 2 uur 's nachts en dat het geoorloofd is dien
dag na afloop der godsdienstoefeningen in die in
richtingen danspartijen te geven en muziek te raakeD,
onder uitdrukkelyke voorwaarde evenwel, dat zoodra
er ongeregeldheden voorvallen, de vergunning on
middellijk doop de politie kan worden in
getrokken.
Goes, 25 Mei 1903.
De Burgemeester voornoemd,
DE KONING KOOIJ.
Bij het gemeentebestuur is door G. ECKHARDT
tö Goes ingediend een verzoek om vergunning voor
het oprichten eener
Broodbakkerij met heete-luchtoven
in perceel A no. 114, gelegen in de Korte Kerk
straat.
Verzoek en teekening liggen ter visie op de Secre
tarie, gedurende eiken werkdag van des voormiddags
9 tot des namiddags 2 uren, terwijl Vrijdag 5 Juni
1903, des voormiddags te 10 uren, ten Raadhuize
gelegenheid zal worden gegeven tot het indienen
en bespreken van bezwaren.
Goes, den 22 Mei 1903.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
DE KONING KOOIJ.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
De lijst van inkwartiering,
aanduidende de inwoners, die voor het verleenen van
inkwartiering en onderhoud in aanmerking komen,
en de mate, waarin ieder hunner geacht wordt
daarin te kunnen voorzien, is herzien vastgesteld,
en zal gedurende 14 dagen tor Secretarie voor een
ieder ter inzage liggen.
Goes, 25 Mei 1903.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
DE KOMING KOOIJ.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Aan den ontvanger dor directe belastingen is op
heden uitgereikt het kohier no. 2 voor de belas
ting op het
PK JRSOWEEt,
dezer gemeente, voor het dienstjaar 1903, zoodat
19
Roman van O. Klaussmann.
»Het geld of wat anders. Is nog niet de
gedachte bij u opgekomen, dat wij hier misschien
te doen hebben met een erger misdaad dan de
trouweloosheid van een oneerlijken kassier een
met ongehoorde brutaliteit gepleegde misdaad van
de ergste soort
•U denkt aan een moord
De rechter van instructie knikte. »Er zijn zekere
dingen, die daarop schynen te wijzen. Laten wij
de zaak nog eenmaal nagaan. De kassier Winter
wordt ons van alle kanten als een nauwgezet,
eerlijk en rechtschapen man geschilderd, bij wien
geen van hen, die dageljjks met hem omgingen,
ooit iets van verderfelijke hartstochten of gevaar
lijke neigingen waargenomen heeft. Hg was boven
dien volgens de verklaring van den dokter erg
ziek en van natuur eenigszins bang. Indien hij
ondanks dit alles, door omstandigheden, waarover
wjj tot nu toe niet eens een vermoeden kunnen
uitspreken, genoopt ware, de misdaad te begaan,
zou hg dan niet zijne vlucht met meer zorg voor
bereid en anders uitgevoerd hebben dan volgena
onze bevindingen geschied moet zijn Daar ia in
do eerste plaats zijn gemeenschappelijke nachtelijke
arbeid met den boekhouder Bartel 1 De uren van
ieder aangeslagene, na bekomen kennisgeving ver
plicht is het door hem verschuldigde binnen den
bepaalden tijd te voldoen.
Goes, 25 Mei 1903.
De Burgemeester van Goes,
DE KONING KOOIJ.
Wijziging Gemeentewet.
Nu het voorloopig verslag der afdeelingen van
de Tweede Kamer over het wetsontwerp tot wij
ziging van de Gemeentewet is verschenen, heeft
de Leidsche hoogleeraar in het Staatsrecht, prof.
Oppenheimhierover in de Prov. GronCourant
het een en ander geschreven. Volgens dezen gaat
het, op de keper beschouwd, alléén om eene sim
pele wijziging, die eigenlijk reeds sinds 1879 in
uitzicht is gesteld en heusch in een handomdraai,
wij zouden zeggen met een pennestreek, is tot stand
te brengende wegneming uit de gemeentewet
van het gebiedend voorschrift, dat de ambtenaren
van den burgerlijken stand moeten voortkomon uit
den raad. Dat imperatief gebod werkt demoralisee-
rend en daarom is het reeds in 1879 uit het bur
gerlijk wetboek, waarin het ook geschreven stond,
verwijderd. Demoraliseerend werkt het, omdat niet
van den burgemeester of den wethouder, die amb
tenaar van den burgerlijken stand is, en nog veel
minder van het raadslid, dat die functie bekleedt,
kan worden gevergd, en het voor hen ook niette
doen is, op eiken dag eenige uren bureau te hou
den en met name de aangevers van geboorten en
overigden en hunne getuigen te woord te staan en
van hunne aangiften dadelijk en in hunüe tegen
woordigheid eene acte op te maken, zooals het bur
gerlijk wetboek uitdrukkelijk verlangt.
Waarom dit wetsvoorstel zooveel moeite heeft
om het tot het Staatsblad te brengen
De heer Oppenheim zegt dat in de volgende be
woordingen
De minister van binnenlandsche zaken heeft in
de eerste plaats de wijziging, die noodig is om aan
den bestaanden, even onzedelgken als onwettigen
toestand, op het stuk der acten van den burgerlijken
stand een eind© te maken, zoo omslachtig en on
praktisch getroffen, dat tegen haar vele bedenkingen
rijzen. En hg heeft wat erger is den lust
niet kunnen bedwingen om bij deze gelegenheid
tegelijkertijd eenige andere wijzigingen van zooge
naamd eenvoudigen aard in de gemeentewet aan te
In dit andere en meerdere zit het vergift. Om
tweeörlei reden. Eene wet als onze gemeentewet,
die aan hooge eischen van techniek voldoet en een
streng systematisch, van alle kanten doordacht,
geheel te zien geeft, is voor wijziging bij stukjes
en beetjes ongeschikt. Zij loopt gevaar in haar
merg en stelsel te worden aangetast, als zij te
hooi en te gras aangevuld of met veranderde be
hoeften en öischen in overeenstemming gebracht
wordt. Eene en dezelfde, vaste, hand moet dat
werk in handen hebben en houden en éene ge
dachte moot bij de omwerking voorzitten en worden
vervolgd, zal het gevaar bezworen worden, dat een
niet naar gelijke beginselen ontworpen samenstel
van bepalingen de éenheid van stelsel komt ver
storen, die van ons gemeenterecht het prachtige is.
dezen voor een zoo gewichtig plan bestemden
nacht moesten toch zeer kostbaar voor hem
zijD, en het zou hem ongetwijfeld gemakkelijk
gevallen zijn, den boekhouder onder het een of
ander steekhoudend voorwendsel reeds om tien
uur of nog vroeger te verwijderen. In plaats daar
van liet hij hem eerst tegen half twee naar huis
gaan. Hij was daarbij volgens de geloofwaardige
verklaring van den man in een toestand van vol
maakte kalmte, een toestand, die een zoo zenuw
achtig mensch bezwaarlijk had kuünen huichelen,
als hij kort daarna zoo opgewonden moet zijn ge
weest, dat hij zelfs vergat, zijn privaat vermogen
mee te nemen.''
•Vergeef mg eene interruptie, meneer 1 Voor het
feit, dat hg deze papieren achtergelaten heeft, is
misschien toch nog eene andere verklaring dan
enkel vergeetachtigheid. Hij kan gemeend hebben,
dat zijne vrouw recht op het privaat vermogen
I heeft, en dat men het haar dientangevolge ter hand
zou moeten stellen."
1 »Een eenigszins ver gezocht vermoeden, naar
hot mij voorkomt. Do man had een uitgemaakte
domkop moeten zijn, om zoo iets te moenen. Laten
wij liever eerst eens big ven bij de door mg ge
stelde mogelijkheidU hebt de plaatselijke ge
steldheid in oogenschouw genomen en zult mij
toegeven, dat het voor een of meer spitsboeven
betrekkelijk zeer gemakkelijk moet zijn geweest,
ongehinderd in het kantoor van den kassier te
komen. Het garnizoenskerkhof strekt zich tot aan
de 's nachts zeer stille en eenzame Klooster-
Van de voorzieningen, die de Regeering bij de2e
gelegenheid in het wetsvoorstel wil zien opgenomen,
noemt de hoogleeraar de voornaamste, die, waardoor
de aanstelling van vier wethouders in do gemeenten
van meer dan honderdduizend zielen verplicht zal
worden on deze gemeenten de vrijheid zullen krggen
het getal wethouders op vijf of zes te stellen als
de raad eene zoo sterke bezetting noodig oordeelt
en Gedeputeerde Staten geen spaak in het wiel steken.
Het is, zegt hij, gemakkelijk in do wet permissie
te geven vjjf of zes wethouders aan te stellen en
het zullen dan wel altijd zes moeten zijn, wil men
bet gevaar van staking van stemmen, met het daar
uit voor den burgemeester voortvloeiend overwicht,
tot een minimum terugbrengen. Maar de wet moest
dan zoo vriendelijk wezen er bij to zeggen hoe men
ze vinden zal. Ja, als men de wethouders buiten den
raad gaat zoeken, zooals verschillende leden, met
eene verwijzing naar Pruissen, aanraden en inder
tijd ook voor de colleges van de Gedeputeerde
Staten is aanbevolen. Maar op het volgen van dat
recept, 't welk het stelsel van onze gemeentewet
totaal onderstboven keeren zoude, dat het karakter
van het college van burgemeester en wethouders
volledig zoude veranderen en uit welks toepassing
bedenkelijke botsingen zouden te duchten zijn, mag
men zich eerst nog wel drie malen beslapen.
Prof. Oppenheim zou hot verstandig vinden, als
de minister al de wijzigingen terug nam, die niet
tot den burgerlijken stand betrekking hebben. Er
is door hem te veel hooi op de vork genomen.
Urgent is de wegneming van het kwaad, dat zich
bg het opmaken der acten van den burgerlijken
stand voordoet. Maar voor het voorstellen van de
andere voorgedragen wijzigingen is de aanleiding
precies zoo dringend of geringer als voor het ter
hand nemen van tal van andere aanvullingen en
verbeteringen, die de gemeentewet noodig heeft,
maar die niet aan de orde zgn gesteld.
De Leerplichtwet.
De Haagsche correspondent van de Zutphensche
Ctdie in zijn officieele positie reeds de beschikking
heeft over het Regee rings verslag omtrent hethoogor-,
middelbaar- en lager Onderwijs, zegt, dat in bjjna
alle van het rijkssckooltoezicht ontvangen verslagen
mededeelingen voorkomen over de aanvankelijke
werking der leerplichtwet en dat die mededeelingen
•over het algemeen wijzen op niet ongunstige
resultaten."
De inspecteur van de tweede inspectie, waartoe
Zeeland behoort, geeft vele uittreksels uit de rap
porten der schoolopzieners. Die van Middelburg en
Goes klagen zeer over trage berechting van straf
vervolgingen in zake overtreding der leerplichtwet.
Die van Middelburg zegt, dat hij nog niet in
staat is een oordeel te vellen, maar hg wijst er op,
dat in het arrondissement Hulst in 1901 nog geen
enkel proces-verbaal was opgemaakt. Het oDgunstigst
is het rapport van den schoolopziener uit Goes Hg
klaagt, dat nog vele ouders doen alsof er geen leer
plicht bestaat. Desniettemin geeft hg ook getuige
nissen van eenige hoofden van scholeD, die over
de werking van de leerplichtwet zouden tevreden zgn.
•Mij komt het voor zoo eindigt de inspecteur
zijn verslag dat do leerplichtwet in de hand van
straat uit, en de muur is daar voor een gooefen-
den gymnast oven gemakkelijk te beklimmen als
hier, waar hij het kerkhof van de binnenplaats
van het kantoor der maatschappij scheidt. De
dieven kunnen dan door de niet gesloten deuren
in het huis en in de bureaux binnengedrongen zijn
en kunnen den kassier verrast en gedood hebben,
voordat hg ook maar tyd vond, hulp te roeper.
Mogelijk ook is hij door hen op de binnenplaal»
gelokt en daar omgebracht. Wij hebben daarvoor
geen bepaald uitgangspunt, dat erken ik, maar het
is ten slotte een combinatie, zooals elke andere.
Indien zg juist ii, dan hebben wij het lgk van dan
kassier nergens anders te zoeken dan op het kerk
hof, welks nabijheid den moordenaar als 't ware
moest uitnoodigen, zgn slachtoffer te verbergen.
En daarom acht ik het dringend noodzakelijk, dat
dit terrein afgezocht wordt."
•Het zal met pijnlijke nauwgezetheid gebeuren,
meneerOok ik heb er een oogenblik aan ge
dacht, dat Winter bij zgn nachtelgk werk kan zijn
vermoord en daarna weggestopt, hoewel eigenlijk
alles tegen zulk een onderstelling spreekt. Maar ik
zon de moordenaars niet in de kringen der gewone
inbrekers gezocht hebben."
•En tegen wien zou uw verdenking zich gericht
hebben."
•Tegen den portier Nitschke en dan boekhouder
Bartel, want zij alleen waren met de plaatselijke
gesteldheid en met de gewoonten van den heer
nauwkeurig genoeg vertrouwd om de daad te kunnen
volbrengen en hunne sporen zoo meesterlijk uit te
tactvolle schoolopzieners een voortreffelijk middel
is om zwakke, slordige, afhankelijke ouders te
steunen in het vervullen van hun ouderplichtdat
zij uitstekend werkt tegenover bandelooze kinderen,
zoolang de ouders niet bepaald tegenwerken maar
dat zij faalt tegenover opzet en moedwil van de
zyde der ouders." Voor een deel schryft hg dat
ook toe aan langzame berechting.
GOES, 25 Mei 1903.
De heer C. Risseeuw, benoemd gemeente-ont
vanger van Goes, heeft zgn eervol ontslag aange
vraagd als secretaris en ontvanger der gemeente
Kattendijke.
1 Dhr. J. Sturm van Goes slaagde voor het
examen als klerk der postergen en telegraphie.
Bg kon. besluit is bepaald, dat de miliciens-
verlofgangers der lichtingen van 1900 en 1901,
behoorende tot de regimenten infanterie en tot het
j korps genietroepen, die onder de wapenen zgn ge
weest, deswege geacht worden tevens een herhalings
oefening te hebben volbracht van één periode van
vijf weken, met dien verstande, dat die verlof
gangers daardoor hebben vervuld
die der lichting van 1900, de herhalingsoefening,
waartoe zij in dit jaar zouden moeten worden op
geroepen
die der lichting van 1901, de herhalingsoefening,
waartoe zg anders in 1904 zouden worden aan
gewezen.
De Minister van Binnenl. Zaker brengt ter
kennis van belanghebbenden, dat dit jaar de exa
mens ter verkrijging van akten van bekwaamheid
tot het geven van lager onderwgs in de Fransche
taal zullen worden gehouden in de maand Augus
tus, zoo noodig ook in het laatst van Juli
de examens voor de Engelsche en Hoogduitscht
talen, zoowel voor het lager als voor het middel
baar onderwgs, zullen worden gehouden in de
maand Augustus, zoo noodig aanvangende in het
laatst van Juli
die tot het geven van lager en middelbaar on
derwgs in de land- en in de tuinbouwkunde zullen
worden gehouden in de maand Augustus en zoo
noodig in de eerste dagen van September
die tot het geven van lager onderwgs in het hand-
teekenen (bedoeld in art. 65bis 7an de wet op het
lager onderwgs), in de maand Augustus zoo noodig
ook in de tweede helft van Juli.
Zg, die zich aan deze examens wenschen te on
derwerpen, moeten zich vóór 21 Juni e. k. bg het
Departement van Binnenlandsche Zaken aanmelden
bg schrijven op ongezegeld papier, met nauwkeu
rige en duidelgke opgave van naam, voornamen
(voluit geschreven), woonplaats, adres en van de
begeerde akte, en, voor zooveel noodig, met over
legging van de reeds verkregen akte van bekwaam
heid, waaruit de wettelgke bevoegdheid om het
examen af te leggen, of het recht op de bg de wet
verleende vrijstelling van eenig deel van het onder
zoek moet big ken.
Zg, wier aanvragen op 21 Juni e. k. het Dept.
van Binnenl. Zaken niet hebben bereikt, kunnen
niet tot de examens worden toegelaten.
wisschen."
•En de man, die in de woning van Winter den
koffer gepakt heeft, om zich daarna doodbedaard
door het promenade-hek te verwijderen Wie zou
dat volgeDS u moeten zijn De boekhouder Bartel
misschien
•Die zeker niet. Want voor zulk een handel
wijze van den boekhouder zou elke verklaring ont
breken. En ik herhaal, dat ik het nog altijd het
waarschijnlykst vind, dat de kassier zelf die persoon
geweest is. Maar als wjj de onderstelling van een
op Winter gepleegde misdaad verder ontspinnen,
kunnen wg hier slechts aan eon van buiten gere-
quireerden medeplichtige denken bjj voorbeeld
aan den schoonzoon van den portier, die volgens
mgne informaties in het district Waldenburg als
mjjnwerker werkt en wiens medewerking men doel
matig kan hebben geacht, om den kassier snel en
zeker te overweldigen."
•Dat is een gedachte, die wg niet van de hand
mogen wjj zen. Zend als 't u blieft morgen vroeg
met den eersten trein een ambtenaar naar Walden
burg, die nauwkeurig informeert, waar de bedoelde
schoonzoon van Nitschke gedurende de laatste acht
enveertig uur geweest is. Én laat zoowel den portier
als den boekhouder voortdurend scherp bespieden."
•Dit bevel is reeds gegeven, meneerDie twee
kunnen geen stap doen of ik word er van onder
richt. Ook de vrouw van den kassier zal natuurlijk
onder strenge bewaking gesteld worden."
De rechter van instructie, die uitgeput was,
verliet het huis, om zich naar zjjne woning t&
