1900. N°. 70.
Zaterdag 16 Juni
87sle jaargang.
Bij dit no. bekoort een bijvoegsel.
ROESUHË
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Viijdagavoud,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binner als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bgblad 10 cent.
Inzending van advertentiën voor 2 uren op den dag der
uitgave.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijkB- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Wijzigingen in de kieswet.
ii.
Zooals men weet zijn er ook examen-kiezers.
Capaciteit of bekwaamheid bewijst geschiktheid
en is daarom een grondslag voor kiesrecht.
Men kan kiesrecht verkrijgen door het voldoen
aan zekere wettelijke eischen van bekwaamheid,
noodig om te worden toegelaten tot een ambt, be
trekking of beroep.
Men lette hier op het woord wettelijke. Diploma's
van bekwaamheid, afgegeven door particuliere
personen of vereenigingen, zooals b. v. die der
Nederlandsche vereeniging voor gemeentebelangen,
zpn thans onvoldoende.
Waarom
Op deze vraag is geen geschikt antwoord te
vinden, en ook de regeering meent dat er geen
enkel motief bestaat om de examens te beperken
tot die, welke door of krachtens de wet zijn inge
steld. De uitsluiting is destpds opgenomen om de
mogelijkheid te ontgaan, dat te eeniger tijd aan
het uitvoerend gezag zou worden verweten, door
invoering of wijziging van bepalingen omtrent exa-
pa mens invloed op de samenstelling van het kiezers-
k* corps te hebben willen uitoefenen.
b; Inderdaad, het was ver gezocht
d Vandaar dat ook te dezen opzichte eene wpzi-
d ging wordt voorgesteld, en wel in dier voege, dat
het betrokken gedeelte der kieswet als volgt zal
worden gelezen
»dat zij met goed gevolg hebben afgelegd een
examen, ingesteld door of krachtens de wet, of
aangewezen bij algemeenen maatregel van bestuur
en in verband staande met de benoeming tot eenig
ambt, de vervulling van eenige betrekking of de
uitoefening van eenig bedrijf of beroep."
Wij zouden hier wel de vraag willen doen, of
deze bepaling nu ver genoeg gaat.
Dat het examen er een zijn moet, dat aanleiding
kan geven tot de benoeming tot eenig ambt of de
vervulling van eenige betrekking, en dat dit zoo
moet blijven, begrppen wij zeer goed maar min
der duidelijk is het ons, waarom het examen in
gesteld moet wezen door of krachtens de wet of
aangewezen bij Koninklijk besluit. Wanneer een
examen is afgenomen door een particulier college,
en het door dat college afgegeven diploma bepaal
delijk moet strekken om te verklaren, dat iemand
de kundigheden bezit, voor zekere betrekkingen
vereischt, dan zien wij niet in, waarom ook het
bezit van dit diploma geen grond voor kiesbevoegd
heid zou kunnen zijn. Zonder bezwaar konden de
grenzen hier nog ruimer worden gesteld.
Om nu terug te komen op de quaestie van kiezer
zijn ten gevolge van eigen aangifte, laten wij hier
even een schets van hetgeen thans rechtens is volgen
De meeste kiezers komen thans van zelf op de
kiezerslijst, als aangeslagenen in de Rijksbelasting.
De overigen komen, wanneer er gronden voor
zijn, op de lijst door aangifte. De bedoelde personen
worden tot het doen der aangifte uitgenoodigd bij
openbare kennisgeving van den burgemeester.
Blijft men aan de voorwaarden voldoen en woon
achtig in de gemeente, waar men op de lijst ge
plaatst is, dan wordt de naam in het vervolg op
de lijst gehandhaafd, dus zonder nieuwe aangifte.
Een uitzondering hierop bestaat voor hen. die
kiesbevoegd zijn krachtens dienstbetrekking tegen loon.
Daar hun maatschappelijke stelling dikwqls aan
veel afwisseling onderhevig is, ontvangen zij, zoo
zij nog in dezelfde gemeente wonen, elk jaar vóór
den 8en Februari van den burgemeester een aan
giftebiljet.
In dit gedeelte der wet worden nu volgens de
mildere bepalingen van het ontwerp de volgende
wijzigingen gebracht.
Kiezers krachtens bewoning van een huis of vaartuig.
Personen, die krachtens bewoning van een huis
of vaartuig voor kiesbevoegdheid in aanmerking
kunnen komen, voorzoover zij van den eersten
Augustus van het vorige jaar tot en met den 31en
Januari onafgebroken hebben bewoond eenzelfde
huis of een gedeelte van eenzelfde huis of eenzelfde
vaartuig, doen geen aangifte.
De benoodigde aangifte wordt als zoodanig ge
daan door de verhuurders der huizen, voor zoover
daarvan geen personeele belasting door den huur
der is betaald anders is de zaak natuurlijk bekend.
Dienstbetrekking of werkzaamheid tegen loon.
Door hen, die als zoodanig op kiesbevoegdheid
aanspraak kunnen maken, met uitzondering van
hen, die éénmaal van dienstbetrekking zijn verwis
seld en van inwonende zoons in het bedrijf of be
roep der ouders werkzaam, wordt geene aangifte
gedaan.
De aangifte wordt gedaan door de meesters en
bestuurders van ondernemingen en instellingen.
Ook wordt in het ontwerp eene wijziging voor
gesteld in het recht tot het kiezen van leden voor
den gemeenteraad.
Daarvoor geldt thans het volgende stelsel
»Zij, die niet zijn aangeslagen in eene der in de
Kieswet opgenoemde Zfr/'&sbelastingen, moeten over
het laatstverloopen dienstjaar aangeslagen zijn in
eene plaatselijke directe belasting, minstens tot het
bedrag, dat voor elke gemeente afzonderlijk is vast
gesteld."
Hieruit volgt dus dat alleen zij, die in de Rijks
directe belastingen zijn aangeslagen, en dus ver
plicht zijn in de lasten der gemeentelijke huishou
ding bij te dragen zoodra er op die belastingen
opcenten ten behoeve der gemeente worden geheven
vanzelf ook kiezers voor den gemeenteraad zijn.
j Aan de overige mannelijke ingezetenen, die den
kiesbevoegden leeftijd hebben bereikt, wordt het
kiesrecht voor den gemeenteraad slechts toegekend
wanneer zij bijdragen in de plaatselijke directe
lasten, zoodat bezit of kundigheid enz. op zich zelf
in dezen niet baten.
De in art. 7 der Kieswet voorgestelde wijziging
heeft nu ten doel om voor die kiezers, welke geen
belastingkiezers zijn en aan welke dus om die reden
de eisch wordt gesteld, dat zij zeker bedrag in een
plaatselijke directe belasting betalen, den eisch los
j te laten, dat zij nog daarenboven huur-, loon- of
j bezitkiezer enz. moeten zijn.
I Nog enkele meer op zich zelf staande punten
trekken ten slotte onze aandacht.
Om op grond van belastingvoldoening kiesrecht
te bezitten, wordt de geheele voldoening geëischt,
vóór of op Óen ln Maart, van den aanslag over het
volle laatstverloopen dienstjaar.
Het schijnt wel, hoe vreemd dit ook zij, dat men
het woord volle öf gedachteloos heeft neergeschreven,
öf er geen bepaalde beteekenis aan gehecht heeft. En
bij de behandeling der wet in de Kamers schynt
niemand daar verder op gelet te hebben.
Maar een afdoende grond om aanslag over een
gedeelte van het dienstjaar eenvoudig ter zijde te
stellen, is nergens te vinden.
Vooral met betrekking tot de kohieren der per
soneele belasting is dit punt van gewicht, en daar
aanslag over een gedeelte van het laatstverloopen
dienstjaar in de personeele belasting een voldoend
bewijs oplevert voor den welstand, dien de wet
in het betalen van belasting gelegen acht, wordt
dan ook nu voorgesteld om het woord »volle" te
doen vervallen.
Bij het kiesrecht krachtens huur, kan thans huur,
afgedragen in den vorm van huur aan eene coöpe
ratieve bouwvereeniging, als zoodanig niet in aan
merking komen. Uitdrukkelijk wordt thans het
tegendeel voorgesteld.
Verder wordt een strijdvraag beslist door de
voorgestelde bepaling, dat bij de berekening van
den werkelijken haurprijs, geen aftrek plaats heeft
van de som, verschuldigd voor gas- of waterleiding,
wanneer deze in den huurprijs is begrepen.
In het belang van den werkman bepaalt de wet,
dat hoofden of bestuurders van bedrijven of onder
nemingen, waarin arbeid verricht wordt in fabrie
ken of werkplaatsen, door mannelijke personen van
25 jaren of ouder, aan dezen, voor zoover zij kies
bevoegd zijn, op den dag dor stemming minstens
gedurende twee uren gelegenheid moeten geven om
te gaan stemmen. Wijders dat genoemde bestuur
ders in de fabriek of werkplaats, op eene plaats
waar arbeid verricht wordt, gedurende twee werk
dagen vóór en op den tot stemming bepaalden tijd,
op eene zichtbare wijze moeten ophangen eene door
hen onderteekende lijst, waarop de verlofuren zijn
vermeld.
Ook ten aanzien van deze bepalingen bracht de
praktijk het noodzakelijke eener aanvulling aan den
dag. Zij droegen geen algemeen karakter en dat
gaf tot bezwaren aanleiding. Daarom wordt thans
voorgesteld, dat, tenzij er eene bijzondere vrijstel
ling bestaat, alle personen bij wie, en bestuurders van
bijzondere ondernemingen en instellingen, waarbij
kiesbevoegde mannen in dienstbetrekking zijn, ge
legenheid tot stemmen moeten geven, en wel tus-
schen 8 uren des voormiddags en 5 uren des namid
dags. Zij allen moeten ook voor de geteekende lijst
zorgen, die moet worden opgehangen op een zicht
bare wijze in het arbeidslocaal, of, zoo er meer zijn,
in het grootste of in meer dan één arbeidslokaal.
Deze uitbreiding heeft inderdaad een tamelijk
verre strekking, daar zij op alle werkgevers, in
alle bedrijven, betrekking kan hebben, zoo de om
standigheden het meebrengen.
Ten slotte vermelden wij nog, dat de vraag
»moet kostelooze verstrekking van geneesmiddelen door
een instelling van weldadigheid of een gemeente
bestuur beschouwd worden als sonderhoud", nader
omschreven als ^ondersteuning in geld of andere
benoodigdheden, tot leuiging van nood aan beboef-
tigen verstrekt", en bygevolg van de uitoefening
van het kiesrecht uitsluiten in het ontwerp ont
kennend wordt beantwoord, 't Is bijna nooit uit
te maken, of geneesmiddelen inderdaad verstrekt
worden >tot leniging van nood", zegt de M. v. T.
daarenboven wordt reeds het verleenen van genees
kundige hulp in geen geval als onderstand aan
gemerkt.
GOES, 15 Juni 1900.
Naar men ons mededeelt wordt er door de
Chr. Jongelings-vereenigingen op
Zuid-Beveland, zoowel de afd. v. h. Nederl. als Geref.
Jongelingsverbond, weder een Zomerfeest ge
organiseerd, te houden 28 Juni a. s. in den boom
gaard van den heer Nijssen te Kapelle. Als sprekers
worden verwacht de heer J. van Bommel, van Am
sterdam, en de prod. C. Hunninger, van Vlissingen
ds. L. H. Wagenaar, van Middelburg; J. Kerssies,
van Biezelinge, en G. W. van Leussen, van Goes.
De harmonie »Hosanna" werkt mede, terwpl aan
de regeling der cantine meer zorg zal worden be
steed en ook voor rjj wielen een bewaarplaats zal
worden afgezonderd, wijl de regelings-commissie
een druk bozoek meent te mogen verwachten.
Het uitstapje der kinderen van de C h r i s t e-
lijke school alhier, die wegens getrouw school
bezoek in aanmerking komen, zal plaats hebben op
Vrpdag 29 Juni a. s. met don trein van elf uren
naar Vlissingen en des avonds half negen in Goes
terug. De harmonie »Hosanna" zal het feest op
luisteren.
In de Woensdag gehouden openbare verga
dering van den Raad van State, afd. voor de ge
schillen van bestuur, was o. a. ingekomen een
Koninklijk besluit houdende beslissing dat toegekend
is een tijdelijk pensioen van f 138 voor den tijd van
één jaar aan den gepens. korporaal A. S e r v a a s,
te Hoedekenskerke.
Door huismeesters en regenten van het ge
neeskundig gesticht voor krankzinnigen te Utrecht,
is tot tweeden geneesheer in het gesticht benoemd
de heer M. A. van M e 11 e, med. doctor en arts
en doctorandus in de theoretische philosophie, te
Bergen-op-Zoom.
In eene te Middelburg gehouden vergadering,
bijgewoond door 38 leden en 12 kerkeraden, is
besloten tot oprichting eener Zeeuwscb Hervormde
Diakonessenvereeniging.
L ij d e n b u r g zal niet de laatste sterkte der
Boeren wezen. Die zal zjjn in het Zoutpansbergsche
of liever in Magatoland, dat de Boeren eerst ver
leden jaar hebben heroverd, na het 37 jaren te
hebben overgelaten aan de Kaffers, de oorspronke
lijke bewoners.
Een correspondent van de Morning Leader geeft
eene beschrijving van die woeste bergstreek, vol
dichte bosscben, met amphitheatersgewijze rijzende
bergvlakten en hooge, scherpgetande bergen, een
reeks van natuurlijke sterkten, waar één commando
een groote Britsche legermacht zou kunnen tegen
houden.
Het Britsche leger daar te krijgen zou ontzaglijk
veel kosten. Het land ligt even ver van Pretoria
ten noorden als Bloemfontein ten zuiden, en het
is voor een leger haast onmogelijk er door te komen.
Lord Roberts zou over een afstand van 214 mij
len gebruik kunnen maken van den Pieterburg-
spoorweg (enkel spoor). Maar bet overige gedeelte
van den weg en van de 80 mijlen, welke dan nog af
gelegd moeten worden, eer Louis Trichardt, de
hoofdplaats van Magatoland, is bereikt, is onbe
gaanbaar en loopt door dichte bosschen.
De drie passen, welke tusschen de onbeklimbare
bergen door toegang geven tot het binnenste des
lands de weg naar de hoofdstad, door een nieuw,
sterk fort beheorscht, een andere bij Funyo en een
bij Pisangkop, zijn gemakkelijk door een geringe
krijgsmacht te verdedigen.
De Boeren leerden die woeste streek verleden
jaar kennen en vormden toen hot plan, die te kie
zen tot hun laatste toevluchtsoord. Zij vinden op
de bergen overvloed van water en groote hoeveel
heden meel, welke daar vooraf gebracht en er waar
schijnlijk nog aanwezig zijn.
Daarboven is het klimaat koel en gezond maar
beneden, in de vlakten, waar de Britsche troepen
hun kamp moeten opslaan, beerschen kwaadaardige
moeraskoortsen, die waarschijnlijk wel machtige
bondgenooten voor de Boeren zouden zijn en meer
slachtoffers zouden maken dan de Mausergeweren.
Landbouw en Veeteelt
Aangezien onze correspondent, door drukke
ambtsbezigheden bij de vergadering enz. zelve
verhinderd was verslag te zenden, ontvingen wij,
te laat om in ons vorig po. nog op te nemen,
Woensdag een resumé van de dien dag te Krui»
ningen gehouden vergadering der Maatschappij
van Landbouw en Veeteelt in Zeeland. Wij dee-
len daaruit nu nog korteljjk mede, dat de ver
gadering druk bezocht en gepresideerd werd door
den algemeenen Voorzitter der maatschappij mr.
P. C. J. Hennequin, die een overzicht gaf van
de geschiedenis der maatschappij in bet laatst ver
loopen jaar, welk overzicht uit den aard der
zaak niet veel nieuws meer kon bevatten, nu men
van al het gebeurde, zoowel door de gewone ver
slagen als door het Maandbladvrijwel op de hoogte
is. Nieuw was, meenen wij, de medtdeeling, dat
de maatschappij trachten zal, zoo mogelijk, land
bouwonderwijs aan miliciens te doen geven. Om
trent de pogingen om het hoefbeslag te ver
beteren, deelde de Voorzitter mede, dat de maat
schappij daarmee veel succes heeft gehad. Weldra
zal Zeeland in het bezit zijn van ongeveer 200
knappe hoefsmeden en de maatschappij zal er nu
er voorloopig mede ophouden en het beschikbaar
komende geld voor een ander nuttig doel besteden.
Aan den Wilhelminapolder bracht hij een woord
van dank voor den steun, zoo ruimschoots aan het
onderwijs in hoefbeslag verleend.
Hoewel men met de paardenfokkerpop
den goeden weg is, was het de vraag of men op
het punt van dwang niet te vergaat. De spr. vond
het niet rationeel dat hengsten ook afgekeurd kunnen
worden om gang, stand en bouw. te meer omdat
de merries niet gekeurd worden en het alles behalve
zeker is, dat het veulen in gang, stand en bouw
met zijn vader zal overeenkomen.
Nog eenige bekende zaken werden medegedeeld
en goede wenschen geuit omtrent het houden van
melklijsten, vermeerdering van het aantal veeartsen,
wijziging der bepalingen omtrent de openbare con
trole aan de Rijks-proefstations, ofliciëele keuring
van weegbruggen enz. De Voorzitter eindigde met
er op te wijzen, dat de Koningin als Bescherm
vrouw der maatschappij was opgetreden (bij welke
mededeeling de vergadering hare instemming be
tuigde) en dat de landbouw niet langer als een
stiefkind do )v de Regeering wordt behandeld. Daar
voor bracht hij haar een woord van dank, ook
voor hetgeen zjj op het gebied van waterstaats
werken en landaanwinning voor Zeeland in den
laatsten tpd deed. In verband hiermede werd be
sloten een telegram van hulde te zenden aan de
Regeering in den persoon van minister Pierson,
die zich op dat oogenblik te Philippine bevond
om de ofliciëele opening van het scheepvaartkanaal
aldaar bij te wonen.
Daarna bracht de commissie, belast met het onder
zoek der rekening over 1899, rapport uit, strekkende
tot goedkeuring ervan, in ontvang op f 13,563,96, in
uitgaaf op f 12,538,57 1/2, dus met een voordeelig
slot van f 1025,38 1/2, tot welke goedkeuring werd
besloten.
Vervolgens werd mod'jdeeling gedaan van de
namen der beoordeelaars, belast met de keuring
van de ter tentoonstelling in te zenden voorwerpen.
Als keurmeester-veeartsen waren aangewezen
voor paarden de heer D. G. do Vries te Clinge en
voor rundvee de heer J. Kraamer te Koudekerke.
Verder bleken als keurmeesters aangewezen
voor paarden de heeren Steyaerd te Graauw en
Boogerd te 's Heer Arendskerke
voor rundvee de heeren Sogers te Roozendaal
en Cent van Schelven te Brouwershaven.
voor varkens, schapen en konijnen de heeren E.
van Hootegem te Kruiningen en Tazelaar te Ko-
lijnsplaat
voor werktuigen de heeren Hankon te Wilhel-
minadorp, Voorbeijtel te Rittkem en Hombach te
Hulsten
voor boter de heeren Koert te Middelburg en
W. Kakebeeke te Goes.
(Thans kwam ter vergadering de beerW. A. graaf
van Lynden. De voorzitter heette bet lid van het
Gedeputeerd college welkom en dankte hem voor
de betoonde belangstelling.)
De algemeene vergadering van 1901 zal worden
gehouden in de afdeeling Walcheren.
Daarna was aan de orde de behandeling van bet
▼olgend onderwerp Het is wensclielijk een gedeelte
der geldendie in deze provincie door Rijk en Pro
vincie beschikbaar gesteld worden ten behoeve der ver
betering van den veestapelte gebruiken tot het aan
moedigen van de oprichting van stierenvereenigingen.
Dit werd ingeleid door den beer I. G. J. K a-
k e b e e k e vau Goes.
Na uitvoerig uiteengezet te hebben boe tegen
woordig de premiën van Rijk cn provincie in dit
