1900. N°. 55.
Donderdag 10 Mei.
87ste jaargang.
FE5JILLETO:ï.
Onder de Boerenvlag.
courant.
De pips der gewone adverientiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binner als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bijblad 10 cent.
Inzending van advertentiën vóór 2 uren op den dag der
uitgave.
GOES, 9 Mei 1900.
In het uittreksel, dat wij in ons vorig no.
gaven van de hoogst aaugeslagenen in
de prov. Zeeland over 1900, is bij vergissing ver
zuimd op te nemen den naam van den heer Jo
hannes Marinus Pilaar alhier, die daarop
evenals in vorige jaren voorkomt.
Gelijk reeds is gemeld, houdt de Liberale
Unie haar gewone jaarljjksche vergadering op 2
Juni e. k.
De hoofdschotel van de agenda is het bekende
voorstel omtrent het kiesrecht. De behandeling er
van wenscht het bestuur te doen uilloopen op de
aanneming van een besluit, waarbij de noodzake
lijkheid van grondwetsherziening wordt uitgesproken
voor een regeling der kiesbevoegdheid, los van eiken
band met de belastingen, en wel in dien zin dat
invoering van het algemeen kiesrecht voor mannen
en toekenning van het kiesrecht aan vrouwen moge
lijk worden.
Dit was ook de bedoeling der bekende circulaire,
welke in het begin dezes jaars is rondgezonden en
bp velen vooral bedenking had uitgelokt, omdat
men daarin den eisch van grondwetsherziening als
een der leuzen bij de Kamerverkiezingen van 1901
opgesloten achtte.
Het bestuur stelt nu echter voor aan het genoemd
besluit te doen voorafgaan de overweging»dat,
zoodra dt politieke omstandigheden dit veroorloven, in
voering van algemeen kiesrecht voor mannen en
de mogelijkheid van toekenning van kiesrecht aan
vrouwen wenscheljjk zijn."
Beteekenon de door ons gecursiveerde woorden
>zoodra" enz. dat grondwetsherziening geen inte
greerend deel zal uitmaken van het verkiezings
program voor 1901, maar afhankelijk wordt gesteld
van de apolitieke omstandigheden" Is dit de be
doeling, dan heeft de overweging inderdaad groote
waarde en komt zij aan het gerezen bezwaar te
gemoet.
Hebben die woorden echter een andere beteeke-
nis, dan schpnen zij ons niet zeer duidelijk toe.
Welke zijn de apolitieke omstandigheden", die in
voering van algemeen kiesrecht enz. veroorloven
Zoodra daarvoor een meerderheid in beide Kamers
te vinden is Dit is iets wat zoozeer van zelf
spreekt, dat het wel niet bedoeld zal zijn Maar wat
dan Wij zullen onze weetgierigheid daaromtrent
wel moeten opschorten tot de vergadering van 2 Juni.
Hand.)
Reuter seint uit Dresden, dat Koningin
Wilhelmina en de Koningin-Moeder
gistermiddag te Blankenburg in Thuringen zijn
aangekomen.
De kommies bij 's rijks belastingen P. V e r-
s 1 u ij s te Hansweerd is bevorderd van de 2e tot
de le klasse.
Naar vernomen wordt, is het onderzoek van
het wetsontwerp tot herziening van de Kies
wet, door den Raad van State ten einde gebracht,
zoodat de indiening aan de Staten-Generaal niet
lang meer op zich zal laten wachten.
Gisteren zijn in de Tweede Kamer de
werkzaamheden hervat.
Tot voorzitters der afdeelingen werden gekozen
de heeren Donner, Pijnappel, Kuyper, Kerdpk en
Mees.
Besloten werd heden de behandeling aan te vangen
van een reeks wetsontwerpen, waaronder de boter-
wet en de wetten op de ouderlijke macht, onder
voorbehoud de beraadslaging af te breken, indien
spoedeischende ontwerpen tegenwoordigheid van
ministers in de andere Kamer of afdeelingswerk dit
noodig mochten maken.
Krabbend ij Jee. Het kohier voor den hoof
de 1 ij k e n omslag over 1900 bevat 344 aan
slagen tot een bedrag f 4404,111/«> waarvan de
laagste aanslag f 1,21 en de hoogste f 412,50. Het
vorige jaar bedroeg een en ander f 4400,93 tya met
322 aanslagen.
In 't kiesdistrict Zierikzte is opgericht
eene vrij-antirevolutionaire kiesver-
e n i g i n g die den naam zal dragen van »Groen
van Prinsterer". Reeds is een reglement vastgesteld
en een bestuur van vijf leden gekozen.
De Ned.)
Het aandeel van den Staat in de winst van
de Nederlandsche Bank is voor het afge-
loopen boekjaar vastgesteld op f 2.210.504,10, het
hoogste cijfer tot op heden onder de werking yan
het nieuwe octrooi aan den Staat uitgekeerd.
Volgens berichten uit Limburg wordt, naar
het Centrum mededeelt, de toestand van dr. Everts,
lid der Tweede Kamer voor Roermond, steeds on
gunstiger, zoodat de hoop op behoud allengs begint
te verflauwen.
Het Dagblad deelt uit goede bron mede, dat,
ofschoon zijn toestand niet achteruitgaande is, mgr.
Everts, wegens gezondheidsredenen en vergevorder-
den leeftijd, voornemens is zijn Kamerlidmaatschap
neer te leggen. Dr. Everts is sedert 14 Nov. 1893
afgevaardigde voor Roermond.
Belasting wegens rijwielen. De
vraag is gedaan, of iemand, die uit het perceel,
dat hij op 15 Januari bewoonde, naar een ander
perceel verhuist en daarna een rijwiel aanschaft,
aanspraak kan hebben op toepassing van het recht
op geheele of gedeeltelijke remissie en, zoo ja, van
welke woning die aanspraak afhangt.
Naar aanleiding van het laatste gedeelte der
vraag wordt bij resolutie van het Ministerie van
Financiën opgemerkt, dat het recht op geheele of
gedeeltelijke remissie uitsluitend kan voortvloeien
uit de huurwaarde der woning, die men op 15 Jan.
in gebruik heeft, of na dien dag, doch anders dan
bjj verhuizing in den zin der wet, in gebruik neemt,
en de woorden der wet niet kunnen slaan op een
perceel dat onverschillig hoe hoog de huur
waarde mocht zjjn voor de belastingheffing bui
ten aanmerking blijft.
Volgens meergemelde beslissing vervalt het recht
volgens eene dor gunstige bepalingen bij verlaten
der woning, door welker huurwaarde het is ver
kregen, niet. Immers, gedurende het geheele jaar
blijft het waar, dat de belanghebbende wegens het
gebruik van »een" door hem bewoond perceel hetzij
niet is aangeslagen, hetzij belastingplichtig faan de
belasting onderworpen) is naar eene huurwaarde,
niet hooger dan het tweevoud, resp. niet hooger
dan het viervoud van de bij art. 12 bepaalde som.
Ook ter zake van rijwielen, die hij eerst na de ont
ruiming van dat perceel mocht aanschaffen, heeft
hij derhalve aanspraak op toepassing der betrekke
lijke bepaling.
In Woord en Beeld vinden wij een portret
van den heer I. D. Fransen van de Putte,
door H. J. Haverman. Daarbij schrijft mr. C. Th.
van Deventer een paar zeer waardeerende bladzijden
over den oud-minister, »die voor Indië het ancien
régime heeft afgesloten en den nieuwen tijd, waarin
wij thans nog leveu, ingeluid." Men bogrjjpt, dat
de schrijver deze gelegenheid, om nog eens op de
geschiedenis van de batige sloten" te wijzen en
op de door hem voorgeitane teruggave aan Indië,
niet verzuimd heeft.
Hij besluit zjjn opstel aldus
>Zeldzaam en verheffend schouwspelEen staats
man, vergrijsd in den parlementairen strjjdge
zegend zooals weinigen met huiseljjk geluk, met
door hem zeiven veroverde aardsche goederen, met
eer en aanzien en toch, niettegenstaande zijn acht-
en-zeventig jaren, jong geblevenniet door den
voorspoed verblind of tot zelfgenoegzaamheid ver
leid, niet angstvallig gehecht aan eenmaal gevormde
meeningen, niet overdreven bevreesd om in strijd
te komen met »antecedeuten," niet uitermate be
zorgd over het hooge standpunt, dat hij inneemt
en dat standpunt met diplomatiek beleid, met wikken
en wegen van elk woord, verdedigend maar
vriendelijk, joviaal, openhartig tegenover een elk,
die tot hem komt en het in zijn oog wèl meent
met de publieke zaakontvankelijk voor nieuwe
denkbeelden bereid het reeds gearresteerde in
nadere overweging te nemen, en, zoo noodig, te
herzien vol belangstelling in alles wat om hem
heen gebeurtrusteloos in het onderzoek en im
mer strijdvaardig.
Vraagt men welk het geheim is, waaraan Van
de Putte die jeugd des harten, die frischheid van
geest en van gemoed dankt, dan meen ik te mo
gen antwoorden zoek het in de liefde, die hij
toedraagt aan het land, waar zjjn huiselijk leven
aanving, aan het volk, te midden waarvan hij tien
jaren lang met noeste vljjt en schrander overleg
werkzaam was een liefde die, al zjjn thans reeds
een-en-veertig jaren verstreken sedert hij dat land
en dat volk vaarwel zeide, onverzwakt in zijn bin
nenste is blijven voortleven en die hem onveran
derlijk het heil der Indische gemeenschap doet
beschouwen als Indië's hoogste wet." (Hand.)
Omtrent de typografen-beweging
te Amsterdam wordt gemeld, dat staking overwogen
wordt voor de drukkerjj der heeren Roeloffzen
Huebner, tenzjj de bekende eischen wordeH inge
willigd. De firma heeft ongeveer 300 man in haren
dienst, van wie in den regel ongeveer 90 voor het
Nieuws van den Dag werken. Naar men verneemt
zou de directie van het Nieuws niet ongeneigd zjjn,
de loonsverhooging dezer 90 man voor 75 pet. voor
hare rekening te nemen. Ten laste der firma R.
H. zou dan komen 25 pet. der verhooging van het
personeel, dat Yoor het Nieuivs werkt, en de volle
verhooging voor het overige personeel. De directie
der drukkerij Elsevier heeft aangekondigd, dat zij
de bjj haar gestaakt hebbende gezellen voor goed
heeft ontslagen.
Ook de Electrische Drukkerij heeft aan hare
stakers to kennen gegeven dat zjj zich ontslagen
konden achten.
Er is overigens weinig verandering in den stand
van zaken gekomen.
President Kruger opende Maandag den
Volksraad te Pretoria. De leden en het publiek
waren trouw opgekomen, de tribunes waren vol.
Op de zetels van wijlen de generaals Joubert en
Koek lag een laurierkrans. De President bracht een
bewogen hulde aan de nagedachtenis van Joubort
en prees de standvastigheid en de trouw van het
Pit Thom was den volgenden dag op een versch
paard naar Johannesburg gesneld en kwam daar
den daarop volgenden dag aan. Hjj wilde zijn rol
tot het einde toe vervullen en alles, wat zjjn land
van nut kon zjjn, als boete voor zijne liefde, trach
ten te weten te komen en zich ten nutte te maken.
Hij kwam des avonds aan het gebouw der Mjjn-
kamer aan op hetzelfde oogenblik, dat de Refor
mers zich verzameld hadden om een vertooning te
maken, die de regeering van Transvaal op nieuw
zand in de oogon moest strooien.
In den voormiddag, namelijk, had de president
van Transvaal, Paul Kruger, een proclamatie uit
gevaardigd, luidende, dat de Johannesburgers ern
stig werden gewaarschuwd geen uitvallen te be
proeven en zich te houden aan de wetten des lands
.zoo niet, dan zouden zjj het op levensgevaar zelf te i
verantwoorden hebben. Ook werd een regeerings-
commissie gevormd om met de ontevredenen, de
zoogenaamde ^Reformers", te onderhandelen. Het
Reform-comité, dat niet vermoedde, dat de Boeren 1
slagvaardig waren, wilde hen natuurlijk om den I
tuin leiden en zoo lang mogeljjk ophouden tot
Jameson in Johannesburg zou aangekomen zijn.
Zij hadden daarom met de regeerings-commissie
lang en breed onderhandeld, zich daarna oogen-
schijnljjk volkomen tevreden gesteld en verklaard
den eed van trouw aan de Boerenvlag te zweren.
Met dit doel hadden zij zich reeds om de regeerings-
commissie verzameld en mr. Hammond verscheen
voor haar met de Transvaalsche vlaghjj ont
plooide die, ontblootte het hoofd en riep de aan
wezigen op, den eed van trouw te zweren. Allen
staken drie vingers op en zwoeren op bet vaandel,
dat van nu af hunne vlag zijn zou. Doch welk
een list gebruikten zjj daarbjj 1 Zij hadden de kleu
ren der vlag in verkeerde volgorde vastgemaakt en
haar op deze wjjze tot vaandel van de nieuwe
republiek gewjjd.
Op dit oogenblik verscheen Pit Thom, door een
bediende gevolgd, en gaf aan Charles Leonhard den
brief van dokter Jameson.
Zorgvuldig had Thom hem geopend gehad en
weer gesloten. Haastig scheurde Leonhard het cou
vert af en las de regelen. Onmiddellijk werd hij
door de overige Reformers omringd en gevraagd.
Hjj zoide slechts, op veel beteekonden toon
»Vrienden, wij hebben zoo even een goede zaak
bezworen en danken God, dat het zoo ver is."
Een levendige bewoging ontstond nu in de rijen.
Er vormden zich kleine groepenLeonhard gaf den
brief verder en weldra wisten alle aanwezigen, dat
Jameson heden, den 30 December, des nachts de
grenzen zou overtrekken en ter bcvrjjding zou op
rukken. Ondanks de aanwezigheid van den Regee-
ring6-commissaris riep iemand op eens: >Leve Ja-
meson met onstuimig gehuil werd de uitroep
opgenómon en »Leve Jameson" klonk het uit de
kelen der Reformers.
Pit Thom echter ging onopgemerkt heen, sprong
op nieuw op zjjn paard en reed nog in denzelfden
nacht don weg naar Ottoehoop terug. In de straten
van Johannesburg staarde menigeen verwonderd
den vertrekkenden Boer aan. Eenige mannen vroe
gen bom, waar hij nog heen wilde. Thom ant
woordde Binnen twee dagen zullen de Boeren
de stad boven uw hoofd in brand steken", waarna
hij in de duisternis verdween. De Reformers, die
hem wilden zoeken en uithooren, konden niet be
grijpen, waar de raadselachtige bode, die als in
den grond gezonken was, zjjn kon.
Den volgenden dag wist de gansche stad van
den brief van Jameson, maar onder de vroolijke,
zegevierende stemming mengden zich verontrus
tende geruchten, die plotseling zooveel schrik yer-
i spreidden, dat vele Johannesburgers hun huizen
volk van Oranje-Vrjjstaat. De betrekkingen met
de vreemde mogendheden, behalve Groot-Brittanië
waren goed, zeide hjj, de openbare meening in de
geheele wereld was op de hand van de .Zuid-Afri-
kaansche Republiek. In den oorlog zou de regee
ring alles doen wat in haar macht was, om den
vrede te herstellen. De geldeljjke toestand van het
land was bevredigend, de mjjnen bloeiden.
Men herinnert zich het Engelsche bericht, dat
kolonel Schiel op St.-Helena een poging heeft
gedaan om te ontsnappen. Hjj schreef daartoe een
briefje naar den Nederlandschen kruiser, die in de
haven lag, maar bjj ongeluk kwam het op een
Engelsch oorlogsschip terecht en zoo werd de toe
leg ontdekt. Naar de N. R. Ct. uit goede bron
verneemt, is dat geheele verhaal verzonnen. Mis
schien heeft het wel dienst moeten doen om een
strenge opsluiting van de gevangenen te recht
vaardigen.
Oorlog Transvaal.
In ons vorig no. meldden wjj dat Roberts de
Vetrivier was overgetrokken. Een aan sommige
andere bladen gezonden bericht, dat generaal Ha
milton W i n b u r g bezet heeft, is tot dusver niet
bevestigd. Onwaarschjjnljjk is het op zich zelf niet,
zoo merkt de N. R. Ct. op, want hjj was op weg
erheen en had Welkom, een 25 K.M. ten zuiden
van Winburg, reeds een paar dagen geleden bezet,
en nu de Engelschen ook Smaldeel, het aanknoo-
pingspunt van den spoorweg van Winburg met de
hooldlyn, bezet hebben, zullen de Boeren er wel
zeker niet aan denken, de plaats te houden. Voor
de overmacht terugtrekken tot het terrein hun
gunstig wordt, bljjft de boodschap. Zoo hebben zij
ook weer bjj Taba'nchu gedaan, waar zjj geheel
verdwenen heeten. Maar de Engelschen zullen hen
wel weer terugvinden mettertjjd. De wereld, zooals
de Boeren zeggen, is daar al knapjes bergachtig.
Zij is het veel te weinig, helaas, ten noorden van
Veertienstroomen, op den weg naar Mafeking. Het
eenige, wat daar de Boeren helpen kan, is de lange
afstand, dien de Engelschen nog af te leggen heb
ben. In het noorden duikt de ongeluksvogel Plumer
weer op. Naar luid van een telegram uit Louren<}0
Marques aan de Daily Mail heeft hjj weer ver
sterking gekregen van waar, bljjkt niet. Carring-
ton is nog lang niet in zjjn buurt.
Op zijn marsch van de Vetrivier naar het spoor
wegkruispunt Smaldeel heeft Lord'Roberts geen
tegenstand ondervonden. De laatste trein van de
Boeren was Zaternacht vertrokken, de achterhoed#
der Boeren stond Maandagochtend op 15 K.M. ten
noorden van Smaldeel.
Een bericht van do Times uit Maseroe schjjnt
belangrijk zegt de N. R. C. verder, maar het is
in de eerste plaats de vraag of het waar is, of dat
de angst dezen correspondent van de Times parten
speelt: dat is al moer gebeurd. Hjj seint dan dat
verscheidene duizenden Vrrjstaters zich ophouden
in een gebied, 20 of 25 K.M. breed, eü besloten
in een halven cirkel, die zich uitstrekt van Thaba
Patchoa, naar den oostkant van Thaba Nchu «n
vandaar over Korannaberg naar Ficksburg. Binnen
dat gebied zijn talrjjke kudden saamgebracht, en
er zijn goede weiden en voedsel genoeg voor man
nen en paarden, ook overvloed van water.
De Times is het met den correspondent eens,
dat het achterblijven van die vjjandeljjke troepen
macht een bedreiging vormt voor Robert's leger.
barrikadeerden of naar het station jjlden en met
den trein zoo spoedig mogelijk verlangden weg te
komen.
Algemeen klonk het »De Boeren komen, zjj
zjjn erger dan de Indianen, zij moordden en brand
den reeds in do omgevingin den nacht waren
reeds Boeren afdeelingen gewapend in de stad ge
weest en hadden alles doorzocht."
Dergeljjke geruchten verspreidden zich de hoof
den waren op holde vrees voor de komonden
werd van uur tot uur sterker. Zij, die vroeger het
hardst schreeuwden om wapenen, smeekten aan
het station om een plaats in een goederenwagen.
Ten slotte ontstond er een paniek, zooals zelden
gezien werd. Alles wilde weg, wilde vluchten, uit
vrees voor de Boeren. Wien het maar eenigszins
mogelijk was, verliet met zjjn familie de onheil
spellende plaats. Tot stikkens toe werd de eene
trein na den andoren gevuld en weer geleegd.
Trein op trein rolde naar den Vrijstaat, naar de
Kaap-kolonie, zelfs naar Pretoria tot op de daken
der wagens klauterden de vluchtelingen, zinneloos
van angst. De Kaffers, die in de mjjnen werkten,
kwamen naar de stad, half waanzinnig van vrees
en ontsteltenis. Bjj hoopen liepen zjj de treinen
achterna, klemden zich vast aan do buffers der
waggons en de beambten moesten hen die met
