1900. N°. 50.
Zaterdag 28 April.
87sle jaargang.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
i5 FEUILLETOM.
Onder de Boerenvlag.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binner als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bjjblad 10 cont.
Inzending van advertentiën vóór 2 uren op den dag der
uitgave.
GOES, 27 April 1900.
De afgevaardigde ter He Kamer voor het
distr. Goes, de heer De Savornin Lohman,
wiens vredelievende houding inzake de leer
plichtwet even voor en na de aanneming ervan
bleek, zette dezer dagen in De Nederlander de be
palingen dier wet uiteen en eindigde aldus
»Ziedaar de bepalingen der wet. Is daaronder nu
éene, die christelijke ouders in de noodzakelijkheid
kan brengen zich daartegen te verzettendie hen
plaatst voor de vraag of zij den menschen meer
moeten gehoorzamen dan Goddie hen in strijd
brengt met hun geweten
Nog eens wij verdedigen uit wetgevend oog
punt de wet nietwij meenen dat het gevoel van
persoonlijke verantwoordelijkheid der ouders er door
zal worden verzwaktwij hebben nog tal van andere
bedenkingen, en wensehen alsnog hare verwerping
door de Eerste Kamer. Maar wij zien niet in, dat
de toepassing dezer wet in den waren zin des woords
eene botsing kan doen ontstaan tusschen de eischen
der overheid en de christelijkeo cnsciè'ntie".
Door de werklieden-vereeniging Eige n hulp
alhier werd gisteravond de gewone driemaandelij k-
sche vergadering gehouden. Uit het verslag, op die
vergadering uitgebracht, bleek, dat het eerste kwar
taal van dit jaar verre van gunstig voor de ver-
eeniging is geweest. Tegenover eene ontvangst van
f431,79, waaronder de jaarlijksche contributie der
buitengewone leden en begunstigers, alsmede de
rente van de spaarbank, staat eene uitgaaf van
f503,08. Aan 35 personen werd uitkeering wegens
ziekte verstrekt tot een gezamenlijk bedrag van
f 423, benevens f 80 aan de nabestaanden van een
overleden lid. Het kas-saldo bedroeg op 31 Maart
f2720,71, dat der reservekas f582,69.
Het ledental is nagenoeg hetzelfde gebleven en
bestond op genoemden datum uit 218 personen.
Wissenkerke. In de jl. Dinsdag gehouden
vergadering van don gemeenteraad werd met
algemeene stemmen besloten adhaesie te betuigen
aan het adres uit Goes, om de aldaar bestaande
Hoogere Burgerschool te veranderen in eene Rijks
Hoogere Burgerschool, achtende de Raad zulks ook
in het belang van Noord-Beveland.
De verordeningen tot heffing van kaai-, haven
en liggeld te Kamperland en die op de begrafenis
rechten, welke slechts mochten gelden tot 1 Januari
1901, werden opnieuw onveranderd vastgesteld.
Men meldt uit Ylissingen van 24 dezer aan
de N. R. Ct.
Den eommandant van Hr. Ms. wachtschip Bulgia,
luitenant ter zee le kl. C. A. Dominicus, die
1 Mei ontheven wordt van het commandement over
dien bodem en Vlissingen gaat verlaten, werd heden
eene aangename verrassing bereid. Des avonds te
acht uren had zich de bemanning van het wacht
schip in het vereenigingsgebouw rereenigd om zich
van daar met vaandel (Nederlandsche vlag) en met
het muziekgezelschap >De Werkmansvriend" aan
het hoofd naar de woning van hun hooggeachten
In het zendelingsihuu van Haldeu heerschte se
dert eenige dagen een levendige drukte. Een groot
aantal ossenwagens vormden daar een lager, het
was alsof hier een trek der Boeren stil hield, om,
zooals in vroegeren tijd, een nieuw land te ver
overen, daar zij het oude moesten afstaan aan de
overmacht der Britten. Van het zendelingshuis
wapperde de Transvaalsche vlag en in de veranda
treffen wjj den ouden Oom Jacobs aan in gesprek
met Halden en eenige Boeren.
»Gij meent dus, vriend Halden, dat Pit Thom
sterk genoeg is geweest om deze Engelsche spion
te volgen vroeg Jacobs aan den zendeling.
»Zeker," antwoordde deze, »maar bet zou toch
vergeefscbe moeite geweest zijn hem daarvan af te
brengen. Neen, het was alsof de booze geest in
den ongelukkigen jongen man was gevaren. Nauwe
lijks had hjj de kracht een paard te bestijgen, of
hjj wilde met alle geweld weg, en dat deed hij
ook. God behoede hem, hij is een braaf mensch."
»En gelooft gjj werkeljjk, beste Halden, dat het
dat het een onzalige liefde voor deze duivelsche
vrouw is, die hem tot haar drijft Het is haast
niet te gelooven, het klinkt mij in do ooren als
een roman. Deze vrouw, die hem zoo schandelijk
heeft verraden, den dood heeft prijsgegeven, die
die satan in haar duivelsche schoonheid wordt
en humanen commandant te begeven. Daar werd
den commandant door het muziekgezelschap eene
serenade bij fakkellicht gebracht en toen hij naar
voren kwam, sprak de stuurman-majoor der marine,
de heer Oosterhout, hem namens de bemanning toe
en besloot zijne rede met een driewerf »leve de
commandant en zijn gezin en overhandigde hem
een groote foto, voorstellende Hr. Ms. Bulgialig
gende in het Marinedok voor bet admiraalshuis,
een bemande vlet en mailboot langs zijde van het
schip en do overige manschappen in den mast en
op het dek verspreid. Onder de foto, die zeer fraai
is omlijst, staat gedrukt
Souvenir
van de equipage Hr. Ms. kanonneerboot Bulgia
aan hunnen commandant den luitenant ter zee der
eerste klasse
C. A. Dominicus.
5 Mei 1898 Vlissingen 1 Mei 1900.
Dc commandant bedankte hartelijk voor de blijken
van achting en voor het geschenk, zoomede den
directeur en »De Werkmansvriend" voor de eer
hem bewezen. Hij zal den 24en April niet vergeten
en op dien datum steeds daarvan doen blijken.
Toen de President-Kruger-marsch werd gespeeld,
waarin aan het slot het Transvaalsche volkslied
voorkomt, zong het publiek dapper mede.
Dr. Schaapman schrijft in Het Centrum
Nu naar mijne bescheiden meening aan de leer-
plichtbetoogingen wel een eind zal zijn gekomen,
wensch ik een kort woord van dank te richten tot
allen, die mij na de stemming over de leerplichtwet
van hun vriendelijke gevoelens deden blijken.
Nooit heb ik getwijfeld, of velen zouden de
houding, door mijn hoogvereerden vriend en mede
strijder mr. Kolkman en mij aangenomen, waardeeren
en begrijpen.
Verzwijgen mag ik echter niet, dat onze daad te
eenvoudig is om hulde te verdienen. Zij was geen
daad van durven, maar van moeten. Een moeten,
opgelegd door overtuiging, eer en geweten.
Steeds vijand van napleiten, eindig ik met her
haalden dank. Te gelegener tijd en wijle zal ik
van mijne politieke gedragingen aan de eerstrecht-
hebbenden rekenschap geven.
In de Woensdag te Middelburg gehouden
raadszitting werd medegedeeld een schrijven van het
comité voor eene tramverbinding Middel
burg Domburg, houdende bericht dat tegen
de voorwaarden, aan de concessie verbonden, geen
bezwaar bestaat en de concessie wordt aanvaard.
H. M. de Koningin zond een brief van
rouwbeklag aan de familie van den in Zuid-
Afrika ten gevolge zijner wonden overleden luite
nant N i x.
Het bestuur van den Nederlandschen
Journalistenkring, vertegenwoordigd door
de beeren dr. A. Kuyper, voorzitter, P. J. Appel,
vice-voorzitter en Jacques Deen, secretaris, bood
gisteren ter audiëntie bij Hare Majesteit de Ko
ningin te Amsterdam de hulde van den kring aan
en verzocht bij voortduring de hooge bescherming
van Harer Majesteits regeering voor de Nederland
sche pers. Hare Majesteit antwoordde dat de pers
door dezen dwazen man bemind. Hoe is het toch
mogelijk Verduiveld, dat is nog gekker dan dat
de Engelscheu reeds in Pretoria regeerden. Ik kan
het niet gelooven", hernam Oom Jacobs. Ook de
andere toehoorders schudden twijfelachtig het hoofd.
Halden echter antwoordde
»Het is nochtans zonder twijfel het geval. Luister.
Toen Pit Thom uit zijn ijlende koorts ontwaakte
en na verloop van twee weken weer zijn bewust
zijn terug kreeg, was zijn eerste verstaanbaar woord
Hetty." Ja, Hetty, zoo heet zij met haar voornaam.
Hij sprak dat woord op zulk een diep treurigon,
verlangenden toon, dat ik er door ontstelde. Er zijn
uitdrukkingen onzer ziel, lieve vrienden, waarin meer
ligt dan in een gansche leven kan gezegd worden.
Uit zijn voorafgegaan ijlen had ik reeds een klaar
begrip gekregen van wat geschied was. Ik had echter
verwacht hem wraak roepend voor mij te zien in
plaats van zulke woorden te hooren. Ik liet hem voor-
loopig aan zich zeiven over, tot hij weer meer op
zijn krachten was. Treurig en onverschillig lag hjj
daar, geen opvroolijking, die mijn vrouw en mijn
zoon hem trachtten te bezorgen, vermocht hem an
ders te stemmen. Ik bemoeide mij nu met hem.
Voorzichtig als een dokter, die de wonde peilt,
sprak ik als zieleherder en ons onderhoud werd
besloten met de volgende woorden van hem >Kwel
mij niet, mijn goede Halden, al uwe goede woorden
en voorstellen zijn niet het middel tegen het gift,
dat ik van hare lippen heb gedronken. Ik kan niet
anders, neen, ik kan niet. Ik koester slechts den
eenigen wensch, een enkele maal weder aan haar
steeds op hare belangstelling rekenen kon en be
tuigde den voorzitter persoonlijk de belangstelling,
waarmede zij kennis had genomen van zijn stuk in
de Revue des Deux Mondes over de Zuid-Afrikaan-
sChe crisis en sprak daarbij de verwachting uit dat
dit stuk ook in het buitenland in ruimen kring
moge verspreid worden. Toon de voorzitter hierop
antwoordde, dat dit stuk spoedig in de Engelsche
en Duitsche talen het licht zoude zien, voegde Hare
Majesteit er aan toe, dat zij verspreiding vooral in
Amerika van veel belang achtte.
De minister van oorlog heeft zoo schrijft
mon ons terecht begrepen, dat het door hem
ingediend wetsvoorstel betreffende de legerorgani-
satie, niet volledig zou kunnen worden be
oordeeld, indien de in dat voorstel bedoelde orga
nisatie van de landweer, welke van onze levende
strijdkrachten een zoo voornaam element zal uit
maken, niet iu bijzonderhedoa bekend was. Ten
einde hieraan te gemoet te komen, en te zorgen
dat, wanneer de legerorganisatie in de afdeolingcn
der Tweede Kamer onderzocht wordt, de voornemens
der regeering ten aanzien van de landweer alge
meen bekend zijn, zal eerstdaags ook de wet op
de landweer bij de Staten-Generaal aanhangig
gemaakt worden. (N. R. Ct.)
De algemeene vergadering der Vereeniging
^Volksonderwijs" zal worden gehouden te
Amsterdam op Dinsdag 5 Juni 1900.
Het hoofdbestuur stelt, naar aanleiding van de
aanneming der leerplichtwet door de Tweede Kamer,
een breed gemotiveerde motie voor, strekkende om
dank en hulde te brengen aan haren vroegeren
voorzitter, den minister van binnenlandsche zaken
mr. H. Goeman Borgesius, die door het nemen van
het initiatief tot het indienen dezer wet van zijne
warme liefde voor het volksonderwijs opnieuw het
bewijs heeft geleverd, en die er door zijne krachtige
en talentvolle verdediging in de Tweed© Kamer
zoo belangrijk toe heeft bijgedragen om den Neder-
landschen wetgever den eersten, zij het ook nog
bescheiden, stap te doen zetten op den weg, leidende
tot waarlijk voldoend ontwikkelend volksonderwijs;
en ten slotte den wensch uit te spreken, dat ook
de Eerste Kamer der Staten-Generaal aan dit wets
ontwerp hare goedkeuring moge hechten.
Wij vernemen, dat de heer Zwier Visser te
Alkmaar een weigerend antwoord heeft ontvangen
op het door hem tot H. M. de Koningin gerichte
verzoek, dat het Haar zou behagen eene door hem
te organiseeren revue der visschersvloot
op de Zuiderzee bij te wonen. (N. R. Ct.)
Men schrijft uit 's-Gravenbage aan de N. R. C.
Uit de beste bron kan worden medegedeeld, dat
het Zuid-Afrikaansche buitengewone ge
zantschap aan den vooravond van het vertrek
uit de residentie, zich van een der gewichtigste
gedeelten van het program zijner zending heeft
gekweten.
Gistermiddag te 5 uren hebben de heeren Fischer,
Wessels en Wolmarans een langdurig onderhoud
gehad met onzen minister van buitenlandsche zaken,
den heer De Beaufort, dat een hoogst vertrouwe
lijk karakter droeg en in den loop waarvan Zijne
hart te rusten, een blik uit hare oogen te ontvangen
en dan mag zij mij dooden, dat zou mijne redding
zijn. Laat mij met rust, geef mij een paard, ik moet
weg en mijn noodlot ondergaan, zooals het voor
mjj bestemd is." Daarna stond ik op en ondervond
op nieuw, dat er geen grooter raadsel bestaat dau
het menschelijk hart elke redeneering, elk inzicht
zwicht voor zyn wil. Wie weet of hij nu nog leeft,
dan of zijn noodlot in vervulling is gekomen.
Met een glimlach, die diepe treurigheid verwekte,
vertrok hij als een waanzinnige in den stikdonkeren
nacht. De Almachtige schenke hem rust
Een oogenblik van diepe stilte volgde op deze
woorden. Ieder was in zijne eigen gedachten ver
zonken eindeljjk sprak Oom Jacobs op verwijten
den toon
»Zijn vaderland verlaat deze Pit Thom in het
oogenblik des gevaarszijn hart hangt aan de
vijandin van zijn stam. Wat duivel, laat hem dan
maar in de strikken van zulk een wijf vallen, zulk
een dwaas verdient dat."
Halden echter zeide
»Jacobs, gij dwaalt. Zooals het mot Pit Thom
gaat, zoo gaat het met ons allen. In de goedheid
on zes harten laten wij ons door de Engelschen de
wet stellen, laten ons de grootste rijkdommen des
lands ontnemen, offeren steeds nieuw broeder
bloed aan die Engelsche goudaanbidders, sluiten
telkens een vrede, die voor ons de mogelijkheid op
uitbreiding van ons gebied vermindert en laten ons
alles welgevallen, wat het gezond verstand eigenlijk
niet veroorlooft, maar waarbij ons hart in zijn
Excellentie zeer vriendelijke toezeggingen deed aan
de deputatie.
Het vertrek van het gezantschap zal heden wor
den vastgesteld, in verband met alsdan te verwachten
tijdingen uit het buitenland.
Uit St. Petersburg wordt aan de Petit Bleu
geseind, dat de C z a a r eindelijk geantwoord
heeft op den brief van onze Koningin,
waarin H. M. hem verzocht tusschenbeide te komen
in den Zuid-Afrikaanschen oorlog. In dit antwoord
zou de Czaar zich verontschuldigd hebben, dat hij
niet in staat was aan dit verzoek te voldoen.
Te Libau worden thans duizend paar
den verscheept, die bestemd heeten voor de ko
lenmijnen in Engeland. De Petersburgsehe Novosti
vermoedt, dat men de beesten naar Z.-A. wil ver
zenden en dringt op handhaving der neutraliteit aan.
Aan de N. R. C. wordt geseind, dat op Ce
lebes is vermoord de opzichter van den wa
terstaat Muller. Do vermoorde, in Indië geboren,
heeft hier to lande geen familie.
Oorlog Transvaal.
Scheen het een 10 a 14-tal dagen geleden alsof
het den Boeren weder wat gunstiger ging, 't komt
ons voor, dat dit, als de jongste berichten betrouw
baar zijn, niet bepaald meer kan gezegd worden en
zonder te willen vooruitloopen op den einduitslag
van den oorlog, meenen wij toch, dat voor onze
meermalen geuite vrees dat voor de overmacht der
Engelschen de Boeren eindelijk zullen moeten zwich
ten, in de laatste dagen weer meer grond is ont
staan. Moge het al zijn, dat het gelukkig zonder
groote verliezen gaat en zonder dat men in den
val is geloopen, een feit is het, dat de Boeren op
verscheidene punten weder terugtrekken of terug
gedreven worden.
Zoo lezen wij in de telegrammen van 25 April
Roberts seint uit Bloemfontein Chermside heeft
hedenochtend de-Wetsdorp bezet, zonder tegenstand."
De vijand is vannacht uit den omtrek van We-
pener teruggetrokken hedenochtend vlucht hij in
noordoostelijke richting. Langs den weg naar Lady-
brand zag men 4 of 5000 Boeren.
Ongetwijfeld was deze terugtocht door de om
standigheden geboden. Het zou zeker dwaas zijn
geweest van Do Wet en Olivier, zoo zij nog langer
in het zuidoosten van den Vrijstaat waren gebleven.
Want zij liepen gevaar afgesneden te worden van
hun terugtochtsweg en omsingeld door een Engel
sche strijdmacht, die van Dewetsdorp of Wepener
een nieuw Paardeberg wilde maken. Door hun han-
digen en tijdigen terugtocht hebben zij het plan
van lord Roberts verijdeld, na hem genoodzaakt
te hebben bijna zijn gohoele troepenmacht in het
veld te brengen. En de opmarsch van lord Roberts
en zijn strijdmacht werd vertraagd verschillende
kleine nederlagen werden toegebracht aan Engel
sche afdeelingen, maar met dat al kan men toch
niet anders zeggen, dan dat de Boeren er weder
eenige posities hebben moeten prijsgeven.
Nog een ander voordeel is door de Engelschen
behaald, nl. het bezetten van het pompstation van
Bloemfontein te Sannah's Post, dat sedert de over
rompeling van Broadwood's konvooi in de handen
godsvrucht en naastenliefde zich nederlegt. Die
vroomhoid onzes harten is ook de hemelsche leids
vrouw, die onze zielen met een innig vertrouwen
op onzen God, trots haat en vervolging, weder
terugvoert op dezelfde goede wegen van voorheen.
Kjjk, bij dezen Pit Thom is het op mensohelijke
wijze dezelfde weg des harten, en hij zal wel weder
op den goeden weg terugkeeren. Hoe het ook zij,
hij is wel te verontschuldigen."
»Gij hebt gelijk, Halden. Met ons hart is het
werkelijk zoo gesteldhet booze kampt met hot
goede en zoo zal het altijd zijn hopen wij dat Pit
Thom met Gods hulp ongedeerd uit zijn zielostryd
te voorschijn treedthet zou anders jammer zijn
bij is zulk een degelijk, braaf man.
Vrienden, binnen een uur vertrekken wij. De
Kafferbode bracht ons uit Johannesburg gewichtige
tijdingen. De Uitlanders schijnen zich te wapeneu
en willen ons overweldigen. Binnen een week moeten
wij met Cronjé te Hoogeveld samenkomen en het
Kerstfeest in de open lucht vieren. Vaarwel, Halden,
en hopen wij op een wederzieu. Ik heb een voor
gevoel alsof het mijn laatste kommando is, dat ik
voer. Zoo God wil, zien wij elkaar hier of daar
boven weder. Halden, wij verzoeken u voor ons te
bidden."
Oom Jacobs knielde neder en de aanwezigen volg
den zijn voorbeeld. Met vaste stem bad Halden met
aangrijpende woorden den Leider van ons aller lot
om hulp en bescherming voor zijne trouwe knechten
en eindigde met het »Onze Vader." Daarna stonden
de msnnen op, gingen, zonder een woord te spreken,
De prijs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 oent, eiken regel meer 10 ct.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 et.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
