1900. N°. 36.
Zaterdag 24 Maart.
87s"5 jaargang.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
KIESRECHT.
FEUILLETON.
Onder de Boerenvlag.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binner als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met byblad 10 cent.
Inzending van advertentiên voor 2 uren op den dag der
uitgave-
C011RA
De prjjs der gewone advertentiên is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 et.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Het gemeentebestuur van Goes brengt krachtens
art. 28 der kieswet ter openbare kennis, dat
cle KlJKZERSluIJSr
voor 1900 in deze gemeente op heden is vastge
steld. Deze lijst, benevens alphabetische lijsten van
de personen, die van de kiezerlijst zijn afgevoerd
en van hen, die daarop na aangifte zijn gebracht,
zijn van heden tot 21 April 1900 op de secretarie
ter inzage nedergelegd en tegen betaling der kos
ten in afdruk of afschrift verkrijgbaar gesteld.
Goes, 22 Maart 1900.
Het gemeentebestuur van Goes,
WESSËLINK.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
GOES, 23 Maart 1900.
Gelijk wij in ons jongste no. nog meldden
is door de Tweede Kamor met 49 tegen 48
stemmen aangenomen art. 34 van het leerplicht-
ontwerp, waardoor de in art. 17 der wet op het
lager onderwijs aan de gemeenten opgelegde voor
waardelijke verplichting, om >zooveel doenlijk" gele
genheid te geven tot het ontvangen van herhalingson
derwijs, veranderd wordt in eene stellige verplichting.
Bij de daarna gevolgde stemming over art. 35,
waardoor op het aldus overal voorgeschreven her
halingsonder wijs toepasselijk gemaakt zou worden
de leerplichtwerd dit artikel met 49 tegen 48
stemmen verworpen.
De stem van dhr. Pijnappel, die wèl voor het
herhalingsonderwijs maar niet voor de verplichting
tot bijwonen daarvan was, gaf in dezen den door
slag. Van alle oppositie-stemmen zegt de N. R. Ct.
is alleen onopgehelderd die van den heer Tijdens
die, zonder zijne stem ook maar met een enkel
woord toe te lichten, bij deze gelegenheid zich ge
plaatst heeft naast de rechterzijde en de heeren
Van Karnebeek, De Beaufort en Bastert, van welke
afgevaardigden hij, voor zoover tot hiertoe geble
ken is, geen geestverwant is.
Bij de stemming ontbraken alleen de heeren Van
Kerkwijk, Tak en Schimmelpenninck, wegens onge
steldheid, de laatste tengevolge van een val van zijn
paard, waarbij hij een beenbreuk heeft bekomen.
Met ernst en nadruk heeft de minister, voordat
de beslissing viel, verklaard, dat de regeering ver
werping der beide artikelen, als eene verzwakking
van het ontwerp, diep betreuren zou. Over hare
verdere voornemens heeft zij zich niet uitgelaten.
Ontegenzeggelijk ontneemt deze uitslag hoewel
hij «enigszins te verwachten was een voornaam
element aan het wetsontwerp. De verpliohting, nu
aan de gemeenten opgelegd, geeft niets. De ervaring,
bjj het reeds bestaande herhalingsonder wjjs opge
daan, heeft afdoende bewezen, dat er schaarsch en
vooral zeer ongeregeld gebruik van wordt gemaakt
en dat ook daarom zij, die er zich voor aanmelden,
binnen weinige dagen eenvoudig allen wegblijven.
Bestaat geen verplichting om dat onderwijs bij te
wonen, dan kunnen vooral de kleinere gemeenten
met den besten wil er niets mede beginnen en was
Historische 'roman uit Transvaal.
(Uit de ontmoetingen van een zendeling.)
Naar het Duitsch van Willem de Rüijter.
Die Vierkleur van ons dierbaar land,
Die waai weer o'er Transvaal
En wee di Godvergeten hand,
Wat di weer neer wil haal
Waai hoog nou in ons helder lug,
Transvaalsche vrijheidsvlag
Ons vijande is weggavlug;
Nou blink een blijer dag!
Het was in de maand September 1895, toen door
de uitgestrekte, onafzienbare grasvelden, onder de
brandende zon van Transvaal, een ossenwagen voort
reed. Langzaam en blijkbaar met weerzin trokken
de acht dieren den grooten, zwaren, zoogenaamden
trekwagen. Hadden de nevens de trekdieren loo-
pende Kaffers met hunne puntige stokken en lange
zwepen de dieren niet gepijnigd en door luid schreeu
wen aangezet, dan was do wagen zeker niet vooruit
gekomen.
Naast den wagen reden op goede paarden twee
mannen. De eene droeg de gewone kleeding der
Boeren: een grooten breedgeranden hoed en een
het tegenwoordig art. 17 der wet op het 1. o. even
voldoende.
Het komt ons voor, dat de 49 leden der Kamer,
dio zich tegen de zaak verklaard hebben, eene groote
verantwoordelijkheid op zich geladen hebben, in
zooverre, dat met hunne medewerking een groot
aantal zonen en dochteren onzes volks verstoken
zullen blijven van de gelegenheid om de weinige ele
mentaire kennis, die zij op de lagere school hebben
opgedaan, te behouden of «enigszins uit te breiden.
De zitting van gisteren begon en liep ten einde
zonder dat de minister van eenig bijzonder voor
nemen deed bljjken.
De voeding en kleeding van behoeftige schoolkinderen
was de zaak, die de ganscho zitting in beslag nam.
Het waren vooral de heeren Kuijper en Lohman,
die de exceptie opwierpen, dat het hier armenzorg
geldt, en die zich dan ook wel bereid verklaarden
iets te doen, als de herziening der armenwet aan
de orde is.
Het resultaat waB, dat het nieuwe artikel 36,
door de heeren Van Kol, Schaper en Troelstra
voorgesteld en luidende als volgt
»In die gevallen waarin gebrek aan voeding
of kleeding oorzaak is van ongeregeld schoolbe
zoek of het kind verhindert in voldoende mate
het onderwijs te volgen, wordt hierin door het
gemeentebestuur voorzien volgens de regelen, vast
te stellen bjj algemeenen maatregel van bestuur.
»De kosten daarvan worden den gemeentebe
sturen voor de helft door het rijk vergoed",
na breedvoerige discussie met 85 tegen 12 stemmen
verworpen werd.
De heeren De Boer, Fokker, Pijnacker Hordijk,
Van Raalte en Rink hadden voorgesteld een nieuw
art. 36 in te lasschen, aldus luidende
>Ter bevordering van het schoolbezoek is de
gemeenteraad bevoegd voeding en kleeding te ver
strekken aan schoolgaande kinderen, voor wie
daaraan behoefte bestaat, of met dat doel subsidie
te verleenen, een en ander volgens regelen, bij
algemeenen maatregel van bestuur te stellen."
Nadat ingevolge aandrang van dr. Schaepman
daaraan was toegevoegd
^Kinderen die openbare scholen en kinderen
die bijz. scholen, als bedoeld in art. 2, le lid van
deze wet, bezoeken, worden daarbij op gelijken
voet behandeld",
werd dit nieuwe artikel aangenomen met het
stereotype getal van 49 togoc 48 st. Ditmaal
schaarden zich bij de gewone tegenstandersDe
Visser, Bastert, Van Karnebeek en Beaufort, ook
de voorzitter. Dr. Schaepman, die van de voorstellers
gedaan gekregen had, dat de bijzondere scholen op
gelijken voet als de openbare behandeld zouden
worden, stemde niettemin tegendaarentegen namen
de heeren Pijnappel e« Tijdens het voorstel aan, en
zoo was (bij afwezigheid van dezelfde leden als
Woensdag) de meerderheid verkregen.
Door dezen uitslag is 't al wederom onzekeider
geworden, of de socialisten zich bij de wet zullen
neerleggen. De heer 'Troelstra uitte op sterker wjjze
dan tot nog toe zjjn bedreiging, dat, als hun niets
op sociaal gebied werd gegund, zij hun stem aan
de wet niet zouden kunnen geven, en de heer Van
Kol had al met een minimum van waardeering ge
sproken van dit »ellendige wetje".
Naar aanleiding van het aangenomen nieuwe ar
tikel, releveert de N. R. Ct. dat eene positieve
winst nu alleen verkregen is voor het bijzonder
lederen Vpak over den rug hing een buks en dwars
over de borst een breede patronen-gordel. Al scheen
hij slechts 23 25 jaar te zjjn, toch lag op zjjn
gelaat een energieke, ernstige trek, die hem voor
veel ouder deed aanzien. Men moest in zijn droom
achtige blauwe oogen zien om zijne jeugdigheid
te ontdekken. De andere was ongetwijfeld ouder
dat bewezen zjjn zware, volle, blonde baard en
zjjn breede ineengedrongen gestalte. Ook bij was
gewapend, doch zijn kleeding duidde aan, dat hij
eerst sedert korten tijd uit Europa was gekomen.
Zjjn eenmaal misschien elegante kleeding was op
dezen tocht gescheurd en bedorven en zoo even was
hij weer te na bjj een der scherpe, meer dan mans-
hooge grasstruiken gekomen, waardoor zij nieuwe
scheuren had bekomen en waarover hij een luiden
vloek uitbracht.
Verduiveld, Pit Thom, waarom liet gjj mij in
dit beroerde struikgewas met zulke lappen rijden.
Had ik in Colesberg maar eerst lederen kleeding
gekocht."
»Zoo" hernam de andere op koelen toon, »ik
maakte er u toch daar opmerkzaam op, maar gij
meendet hier in Engelsche perken te zullen reizen
en ik ben gewoon maar eenmaal te waarschuwen.
»A11 rightmaar wie denkt bjj grasvelden aan
zulke vervloekte, mijlen-lange prikkelhagen. De
duivel hale dat gansche gezelschap in Londen
men verdient die paar pond als hun agent moeilijk
onderwijs. Voor de openbare scholen bestond reeds
de uitlegging, welke door den tegenwoordigen mi
nister aan art 47 der wet op het lager onderwijs
gegeven wordt. Door deze uitlegging wordt onder
»het bevorderen van bet schoolgaan der kinderen
van bedeelden, on- en minvermogenden", dat den
gemeentebesturen tot plicht is gesteld, ook verstaan
het verstrekken van kleeren, schoeisel of eten. Doch
het bijzonder onderwijs, dat in de genoemde wet
onder een bjjzonderen titel staat, deelt daarin niet.
Door het nieuwe artikel der leerplichtwet verkrijgt
het nu in dezen recht op gelijke behandeling.
Er blijft nu alleen nog te behandelen bet laatste
artikel der wet, met het door den heer Schaepman
voorgestelde amendement, om den datum van in
gang te bepalen op een bij eene nadere wet vast
te stellen tjjdstip, dat wil zeggen na wijziging der
wet op het lager onderwijs ten opzichte der subsi-
diën voor de bijzondere scholen.
In de volgende week wordt het afdeelingsonder-
zoek gehouden van de wonings-en de gezondheids
wet en van een paar kleinere ontwerpen. Daarna
komt in openbare behandeling de herziening der
wet op de personeele belasting, voor zoo
veel de klassificeering der ge meenten
betreft.
Gisteravond werd op de bovenzaal van bet »café
Hartman" alhier de jaarlijksche Algomeene
V ergadering gehouden van de werkende en
kunstlievende leden der Harmonie »E u p h o n i a."
Het bestuur benevens ruim eon twintigtal leden
waren tegenwoordig. De voorzitter dhr. I. G. J.
Kakebeeke bracht in herinnering dat verleden jaar
het plan is opgevat het 12 Vs-jarig bestaan der
Harmonie in het openbaar feestelijk te vieren, doch
dat dit plan niet is ten uitvoer gebracht en die
jaardag is gevierd met een huishoudelijk feest.
Nog herdacht hij met een waardeerend woord den
door den dood ontvallen vaandeldrager A. Hufkens,
die zooveel jaren met hart en ziel een verdienste
lijk lid is geweest.
Vervolgens werd de rekening ovor 1899 in ont- j
vang op f 681,96, in uitgaaf op f675,40 en dus
met een batig saldo van f6,56 onder dankbetui
ging aan den penningmeester dhr. P. A. de Lignj
goedgekeurd en de begrooting voor 1900 in ont
vang en uitgaaf op f 576,56 met een post voor
onvoorzien van f50,41 vastgesteld.
De secretaris dhr. L. M. van Campendie aan
de beurt van aftreden was, werd met algemeene
stemmen op één na herbenoemd en nam die be
noeming aan. I
Met den wensch van den Voorzitter voor het
verder welzijn der Harmonie gedurende haar be
staan tot aan baar zilveren feest en onder dank
betuiging voor de opkomst werd de vergadering
gesloten. j
lerseke. Gisteravond hield de gemeente
raad een vergadering ter vaststelling van het
kohier van den hoofdei, omslag.
Behalve dit behelsde de agenda alleen lo. een
verzoek van de schietvereeniging Ierseke's weer- j
baarheid om kosteloos gebruik van een lokaal van
school 1 voor hare algemeene vergaderingen en 2o.
een verzoek van J. J. de Bruijne om ontheffing van
zijn aanslag in de hondenbelasting.
Op beide werd goedgunstig beschikt.
Bij de laatste rondvraag herinnerde de heer
Sauer den voorzitter (den burgemeester) aan zijne
genoeg. Zijn wjj nog ver van uwe hofstede
»Twee steenworpen om een leeuw schuw te
maken."
»Wat beteokent dat
»Iets onbepaalds. Wij rekenen bier niet met
kilometers of uren. In twee dagreizen zullen wij
daar zijn, Mister Warning."
»En altijd door dit boerengras
»Tot morgenmiddag, dan wordt het beter."
»Hoe dan
»Steenen en bergen."
»Een schoon vooruitzicht. Uwe steenen zullen
misschien onbestijgbare rotsen zijn en uwe bergen
Schotsche Hooggebergten."
Trans vaal-Al pen."
^Transvaal-AlpenDe duivel hale die dingen
en zette ze op een andere plaats, dat men ze op
zijn gemak beschouwen kan. En in Londen zeide
men mij nog wel, dat hier de wegen en de omstreken
voortreffelijk zijn alles zooals bij onsweiden, vee
en rijke boeren, en in plaats daarvan vind ik hier
ossen en Kaffergeur en van een goeden beefstuk
is niets te bespeuren, of het moet zijn dat men
zich zelf tot beefstuk rijdt. Vervloekt, Cecil Rhodes
mag voortaan zelf zjjn diamanten op deze wegen
komen zoeken. Ik zie er van af. Hoe ver zjjn we
nog van het zendelingshuis
»Als de ossen aan 't draven gaan, zijn wij er
spoedig-
belofte om te voorzien in den hoogst gebrekkigen
waterafvoer in Polen, die er inmiddels niet op ver
beterd is, zoodat kelders zijn ondergeloopen.
Verder vestigde hij de aandacht op het beden
kelijk afbrokkelen van de slootkanten aan de Dam
straat, waardoor zelfs de straat dreigt weg te vallen.
Zij worden veroorzaakt door een paar rioolver
stoppingen.
De voorzitter zou trachten zoo spoedig en af
doend mogelijk in beide misstanden te voorzien.
Naar wij vernemen beeft de Nederland-
sche regeering op het verzoek om i n -
terventie in den oorlog in Zuid-Afrika, door
de presidenten Kmger en Steyn gedaan, geantwoord
in den geest van hetgeen door andere regeeringen
werd gedaan, namelijk dat zij het verzoek in ernstige
overweging had genomen, doch dat zij, nadat uit
de besliste verklaring van de Engelsche regeering
de onmogelijkheid van interventie was gebleken,
tot haar leedwezen aan het verzoek niet kon vol
doen, daarbij zich evenwel steeds bereid verklarende
stappen tot herstel van den vrede te steunen.
De kommies 4e klasse by 's rijks belastingen
J. A. Thomassen te Kortgene (tijd.), gedeta-
i cbeerd te Aardenburg, is met ingaug van 1 Mei
a. s. verplaatst naar Ulft (prov. Gelderland).
Nog is met gemelden datum verplaatst de kom
mies 2e klasse B. 't Hart van Hansweert naar
Rotterdam.
In verband met het ook door ons opgenomen
bericht, betreffende het gereed zijn tot verzending
aan de Staten-Generaal van de wetsontwerpen voor
de regeling van de landweer en den land
storm, wordt nu weer gemeld, dat die wets
ontwerpen nog niet bij den Raad van State in be
handeling zijn geweest en dat H. M. de Koningin
het advies van dat Staatscollege over die ontwerpen
dus nog niet heeft kunnen ontvangen. De indiening
bij de Staten-Generaal zal dus nog wel eoDigen tijd
op zich laten wachten.
De heer T y d e n s Kamerlid voor Winscho
ten, ondervraagd over de reden van zijn votum
tegen artt. 34 en 35 van de leerplichtwet, heeft
verklaard, dat hy daartegen stemde op grond van
zijne overtuiging omtrent de gegrondheid van de
bezwaren, die het herhalingsonderwijs in het alge
meen en bepaaldelijk het verplicht stellen daarvan
voor het platteland, vooral in de streek door hom
vertegenwoordigd, zou opleveren.
In het krankzinnigengesticht M e e-
renberg, te Bloemendaal, worden ruim 1300
patiënten verpleegd, ongeveer evenveel mannen als
vrouwen. Het gemiddelde cijfer bedroeg in het af-
geloopen jaar 1310.
Onder de oorzaken van krankzinnigheid kwam
het veeivuldigst voor misbruik van sterken drank
42 pCt. en strijd des levens 22.5 pCt. der gevalleD.
In de laatste jaren is bet aantal patiënten, dat
zich met arbeid onledig houdt, allengs toegenomen.
Aan de Telegraaf wordt uit Indië geschreven
Het bericht van den moord op de officieren
van de Generaal Pel heeft, zooals begrijpelijk, een
hoogst pijnlijken indruk gemaaktvooral te Soera-
baja, waar die heeren tal van verwanten en vrien
den telden, veroorzaakte de tijding ofschoon
men, ronduit gezegd, niet veel hoop koesterde
»Wat
»Ja, Sir, ik let op de dieren zij bemerken een
nederzetting veel spoediger dan wij menschen.
Sedert ik hier ben heb ik nog nooit volgens het
horloge gereden."
»Nu, laat Rhodes met zijn staf maar eerst eens
hier zijn. Het zal een ware weldaad voor dit land zijn,
als hij hier beschaving brengt en goede wegen doet
aanleggen. Welk een Ivafferhuisbouding hier!
Daarbij gras, zoo broos als glas en droog als tonder. Ik
heb in den Congo en langs den Nijl gereisd en menig
gevaar doorgestaan, maar zulk een gemeene boel
van gras, doornen en distels als hier nu een
lucifer is voldoende om alles te verwoesten
»God moge ons daarvoor bewaren, mijnheer War
ning. Gij zegt daar onbedacht iets, dat u en mij
zeker het leven zou kosten. Het vuur zou tienmaal
sneller voortwoekeren dan de beste Transvaalsche
renner cn mijlen om ons heen is er niets dan gras."
Na een oogenblik zwygens, ging Warning veort
»Is er van den volgenden ossenwagen nog niets
te zien, Thom Ik wenschte wel, dat hij dichter
bij ons was gebleven, om op dezen langen rit wat
Engelsch gezelschap te hebben. Dokter Jameson,
mijnheer Hapman en zijn vrouw, die gekke dame,
zullen zeker hetzelfde verlangen naar mij hebben."
»Wel, laat ons dan den wagen stil houden en
wachtenminder om hun gezelschap als wel, om
dat Jamesou en Hapman goede geweren hebben en
