1900. N°. 29.
Donderdag 8 Maait.
87s,e jaargang.
k opent» dienst,
j
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo Dinner als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet by blad 10 cent.
Inzending van advertentïën vóór 2 uren op den dag dep
uitgave.
De prijs der gewone advertentién is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
By directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking bobbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet moor dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Goes
brengen ter openbare kennis dat door G. J. HOL-
LESTELLE te Goes een verzoek is ingediend
om van de gemeente Goes in eigendom te mogen
ontvangen een strookje openbaren ge
meentegrond groot ongeveer 5 Ma., gelegen
aau den Westwal, kadastraal bekend gemeente Goes,
gedeolto van perceel sectie D no. 2469.
Bezwaren tegen bet onttrekken van dien grond
am den openbaren dienst moeten worden ingediond
vóór Zaterdag 10 Maart 1900.
Goes, 7 Maart 1900.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
WESSELINK.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
GOES, 7 Maart 1900.
Voor een vijftigtal belangstellenden, waar
onder eenige dames, trad gisteravond in de Prins
van Orauje" alhier op Mevr. Roland Holst
ter behandeling van bet onderwerp De arbei
dersklasse in Nederland, daartoe uitge-
noodigd door de sociaal-democratische arbeiders-
party, Afd. Middelburg.
Na ingeleid te zijn door dhr. F. Af. Wibaut
ving de spreekster bare boeiende improvisatie aan
met er op te wijzen, boe de arbeidersklasse in de
laatste jaren is uitgebreid, hoe de arbeiders nog
geheel in de macht zijn der kapitalisten en hoe
er tegenwoordig zich overal een streven openbaart
om zich aan die macht te onttrekken. Niet in alle
landen is echter dat streven in gelyke mate aan
wezig in Nederland is bet wel bet zwakst, en
kost bet veel moeite den arbeiders met vrucht op
dezen toestand te wijzen, daar de meesten nog leven
in een betrekkelyke tevredenhoid en niet inzien,
dat, zoolang de invloed van bet kapitaal niet ge
broken is, die toestand nooit goed zal zijn.
Achtereenvolgens besprak Mevr. Holst de quaes-
ties, die voor den arbeider de spil zijn, waarom
bun ganscbe bestaan draait en wel in de eerste
plaats den arbeidsduur. Deze is in Nederland veel
te lang en maakt den arbeider tot een werkdier.
Al beeft bij nog een goed loon, bij kan er niet
van genieten uit gebrek aan vrijen tijd en wegens
vermoeienis na een langen werkdag. Spreekster
noemde verscheidene voorbeelden van werklieden,
die van 1218 uren daags in touw zijn en zelfs
de Impecteurs van den Arbeid in ons land klaag
den in hunne verslagen over den te langen arbeids
duur. Hieraan moet, zeide spr., uit bet oogpunt
van sociale rechtvaardigheid paal en perk gesteld
wordenzij achtte bet dan ook een verblijdend
verschijnsel dat een wetsontwerp is voorgesteld,
waarin de arbeidsdag op 11 uur wordt bepaald,
een tijd, die nog te lang is en moest gesteld wor
den op 8 uur, waarvoor door de sociaal-democraten
elk jaar op den len Mei propaganda wordt gemaakt.
In Zwitserland bestaat reeds sinds 20 jaar een ar
beidsdag van 10 uur, in Engeland van 10, 9 of 8
uur naar de verschillende bedrijven, waarin de
arbeider werkzaam is. De arbeider in ons land kan
zich zulk een duur nog niet voorstellen, en meent
dat die eerst in de verre toekomst kan verkregen
worden, doch in vele andere landen gevoelt men
dat de tijd voor zulk een regeling niet verre meer
af kan zijn.
Een tweede levensquaestie voor den werkman is
het arbeidsfoo7i. Hiermede toch hangt een voornaam
deel van zijn bestaan samen en bet vormt den
grondslag voor zijn levensstandaard daarbij komt
nog, dat geringe loonen noodzaken tot langdurig
werken om in de allereerste behoeften te kunnen
voorzien, wat weer ten gevolge heeft dat de ar
beider spoedig zwak, oud en versleten is. Opmer
kelijk is het, dat zij, die de laagste loonen genieten,
bet moeilijkst zijn wakker te schudden om zich
een beteren levensstandaard te verzekeren zij schy-
nen geen idéé te hebben van een beter leven en
leggen zich bij hunne geringe verdiensten neer.
Juist zij, die bet iets beter hebben, zijn de echte
strijders.
Het is alweer in bet buitenland, dat de loon-
standaard beduidend hooger is, waardoor de arbeiders
daar van het socialisme worden afgehouden. Een
enquête naar de loonen in Londen bracht aan bet
licht dat 80 pet. der arbeiders een loon genoot
van f 12 of meer per week. Daar kent de werk
man dan ook een salon, een kleed op den vloer
4n beafsteak niet alleen bij naamIn Nederland
bedraagt bet loon van 75 pet. arbeiders minder
dan f 12, ja uit een onderzoek in den Haag is
gebleken, dat het loon der arbeiders, per jaar door-
eengenomen, daar niet meer bedraagt dan f 6 a f 7
per week.
Met de lage loonen houdt de geestelijke
ontwikkeling van den werkman gelijken tred.
Ook die laat in Nederland veel te wenschen over,
maar er is verbetering te bespeuren, die hoop geeft
op de vervulling van bet streven der sociaal-demo
craten, dat de arbeiderspartij mettertijd do kern
der maatschappij zal worden.
De pers kan ook in dezen veel doen, doch
zij is bij ons nog zwak in vergelijking met die in
andere landen, waar de socialisten mededoen aan
bet politieke leven en organen bezitten, die duizenden
abonné's tellen.
De wet op den arbeid juichte spr. zeer toe, als
bet wapen om den werkman tegen den wetgever
to beschermen en als bewijs van den invloed der
arbeidersbeweging. Tegen deze wet werden echter
twee bezwaren geopperd en wol dat plattelands
kinderen daarvan zijn uitgesloten en dat voor de
patroons de straffen op overtreding te zacht zijn
met een paar kwartjes boete loopt bet gewoonlijk af.
Omtrent de veiligheidswet bracht spr. in bet midden,
dat de controle daarop te zwak is50 pet. der
ondernemers van werken houden er geen rekening
mee. Zij noemde die wet een mager beestje, want
zij doet meer kwaad dan goed en wekt bij den
werkman bet ongeloof door de wet beschermd te
worden. Om een betere toepassing te verkrijgen
achtte spr. bet noodig het personeel der controle
uit te breiden en wel met een commissie uit het
midden der arbeiders zelf verkregen.
Opdat de werkman zou gevrijwaard zijn tegen
de gevolgen van lichamelijk letsel, werd de Onge
vallenwet door de sociaal-democraten met vreugde
begroetjammer dat daarin de veldarbeiders niet
zijn opgenomen.
Om een onbezorgde toekomst en een
rustigen ouden dag te genieten moet de
arbeider van zijn verdiensten iets overleggen, doch
dit is hem bij de lagere loonen onmogelijk. Andere
bronnen moeten dus voor hem worden geopend,
die zijn toekomst verzekeren.
Aangaande die verzekering wensebte spr. staats-
pensioneerxng, zooals in Duitscbland, doch zoodanig
ingericht, dat de bijdragen komen uit den zak der
kapitalisten. Zij toch betalen aan de arbeiders slechts
een deel terug van wat dezen hebben verdiend.
De nationale rijkdom wordt door den werkman
aangebracht en bet is dus billyk, dat hij daarvan
een deel terug ontvangt in den vorm van pensioen.
Vervolgens beschouwde mevr. Roland den arbei
der als Staatsburger. In theorie bezitten alle Neder
landers gelijke rechten, doch in werkelijkheid is
de slavernij nog niet afgeschaft. Men wil tegen
woordig de arbeiders geschikt maken tot Volks
weerbaarheid, maar om de ware vaderlandsliefde
te gevoelen moet men toch een deel van dat land
bezitten en bet helpen besturen zonder dat zullen
de arbeiders niet zeer warm zijn om dat land te
verdedigen.
De indirecte belastingen drukken hem bet meest,
evenals het militaïrisrac, dat aan den meer gegoede
nog eenige voordeeiun of gemakken aanbiedt boven
die aan den arbeider, die bovendien nog eenigen
tjjd uit zijn werk wordt gerukt.
Met bet kiesrecht staat bet ook al slecht met
hem, daar dit gebonden is aan zekeren welstand,
waardoor 80 pet. der arbeiders van dit recht zijn
uitgesloten. Ook andere landen kunnen in dezen
ons land ten voorbeeld strekken, al is in Belgié
de stem van den arbeider minder waard dan die
van iemand uit de bezittende klasse.
Het recht van vereenigen en vergaderen bezit do
arbeider volgens de wet even goed als ieder ander,
doch feitelijk is dat recht voor de meeste arbeiders
een leugen, want het bestaat voor ben niet. Vele
patronen beletten hunne werklieden lid eener ver-
eeniging to zijn zelfs durven sommigen de candi-
daten-lysten voor verkiezingen niet mede onder
teekenen, uit vrees door de patroons hierover lastig
gevallen, ja zelfs ontslagen te worden.
In Engeland is deze toestand heel wat gunstiger
daar worden de vakvereenigingen bij olïicieele ge
legenheden door de overheid verwelkomd zij zijn
in tel, geacht en gewaardeerd. Van waar dit ver
schil
Het is te zoeken by de arbeiders zelf. Door strijd
hebben de Engelscbe arbeiders zich die achting
veroverd door aaneensluiting hebben zij zich sterk
gemaakt.
Als politieke partij beginnen de sociaal-democraten
zich te doen hooren, maar, zeide spr., bet gaat te
langzaam. Reeds 15 jaar strijden zij tegen het kapi
taal en zy hadden gehoopt spoediger een macht te
vormen in den staatdaardoor teruggeschrikt is de
partij in elkaar gevallen, doch begint nu weer op
te groeien. Ook bestaat er een historische grond
voor dien langzamen vooruitgang, gelegen in maat
schappelijke omstandigheden. Onze arbeiders bo
booren voor een zeer groot gedeelte tot den land
bouwenden stand en voor ben is bet moeilijk zich
te organisoeren, terwijl de industrie bier te lande
betrekkelijk gering on te zeer verspreid is om tot
organisatie to kunnen komen.
Ook de druk der kerk doet het zijne. Het geloof
heeft de arbeidende klasse verzwaktspr. wilde
echter niemand van zijn geloof terughouden, want
daarom gaat bet niethet is te doen om bet klas-
senbelang, de aardscbe mammon moet allen ver
eenigen.
Ten slotte spoorde spr. aan tot bet aanwenden
van krachtige pogingen om algomeen kiesrecht te
verkrijgen, en wel spoedig met bet oog op de vele
sociale vraagstukken, die weldra ter behandeling
in de Kamer aan de orde zullen zijn. De sociaal
democraten willen daaraan medewerken, opdat men,
zeide spr., geen wetten zal maken over ons zonder ons.
Na een krachtige opwekking tot do arbeiders om
ook alhier een afdeeling van de sociaal-democra-
tische arbeiderspartij op te richten, sloot de be
gaafde spreekster bare zaakrijke, met den gloed der
overtuiging uitgesproken rede, die door de aanwe
zigen met de meeste aandacht word aangeboord en
die wy slechts, met bot oog op onze ruimte, in
hoofdtrekken konden weergeven.
Van de gelegenheid tot debat werd geen gebruik
gemaakt.
Ook dhr. Wibaut beval de oprichting van eene
Afdeeling alhier aan en beloofde den raad en steun
der Middelburgscbe Afd., zoo die werden verlangd.
Met dank aan de spreekster en de aanwezigen
sloot bij de bijeenkomst.
Maandagavond vergaderde te 's-Sraven-
polder de afdeeling van de Vereoni-
ging van biotenverbouwers. Met alge
meen e stemmen werd besloten bet contract voor
do campagne 1900 niet aan te gaan zooals bet thans
luidt en liever geen enkele biet to zaaien dan op
zulk een wijze te verkoopen. De leden vonden den
prys van f 9 zeker zeer gering, maar de overige
bepalingen, door de suikerfabrikanten gemaakt, al
te bezwarend en dus onaannemelijk. Voorts word
de wenscbelijkbeid uitgesproken, dat er eene alge-
meene vergadering van bietenverbouwers zou uit
geschreven worden om te zamen de zaken te over
leggen en voor bet vervolg zich te vrij waren tegen
handelwijzen van den bond, waarvan nu vele bieten
verbouwers de slachtoffers zullen zijn.
Tot secretaris der afdeeling werd gekozen dhr.
P. de Koster, in plaats van dhr. J. Rissceuw, die
wegens zijne benoeming in het hoofdbestuur be
dankt heeft.
De secretaris van bet hoofdbestuur
van de Vereeniging van Bietenverbouwors deelt
ons mede dat hij een schrijven van den secretaris
van den Bond van Fabrikanten ontvangen beeft
met de mededeeling, dat bereids aan bot verlangen
van de vereeniging is tegemoet gekomen door de
termijnsbepalingen to veranderen in drie in plaats
van in vier ergo laatste leveringstermijn van half
October tot half November. Dit i» al iets gewonnen.
In het jongste nummer der door de maat
schappij tot bevordering van Landbouw en Veeteelt
in Zeeland uitgegeven blaadjes komt een onder
werp voor een uitgeschreven prijsvraag voor.
De voorzitter dezer Maatschappij, do beer mr. P.
C. J. Hennequin, looft een prijs van f 50 uit voor
den samensteller van bet beste model voor eene
eenvoudige boekhouding voor gewone boeren.
Overtuigd van bet groote nut van eene goede
boekhouding in bet landbouwbedrijf, is het niette
min een feit, dat de meeste landbouwers zich slechts'
bepaleu tot bet maken van losse aantcekeningen.
Nu is bet de bedoeling van den uitschrijver der
prysvraag om op de eenvoudigste wyze die aan-
teekeningen te ordenen en onder verschillende hoof
den te brengen. Daartoe zouden z. i. een drietal
i boeken of boekjes voldoende zijn een dat den in-
j venlaris van het bedrijf bevat, een journaal voor
gewone dagelijksehe ontvangsten en uitgaven en
een grootboek, waarin die ontvangsten en uitgaven
over een vast tijdsverloop worden gegroopeerd on-
der verschillende hoofden uitgaven veevoeder, dag-
i loonen, opbrengst granen, mest, enz. enz.
Een commissie bestaande uit de beeren G. A.
Vorsterman van Oijen, I. G. J. Kakebeeke en L.
i J. M. Koert zal over de ingekomen inzondingen
hebben te oordeelen.
Het Handelsblad verneemt dat tot penning-
meester-administrateur van den Algomeenen Neder-
landscben Wielrijders Bond benoemd is de beer C. A.
S p r e n g e r burgemeester van Kloetinge.
Bij Koninklijk besluit is, met ingang van 1
April 1900, de heer J. Luteyn voor den tijd
van drie jaren opnieuw benoemd tot directeur uit
den handel bij bet vrij entrepot te Middelburg
Bij Koninklijk besluit is, met ingang van 2
Mei 1900, benoemd tot voorzitter der Algemeene
Rekenkamer in Nederlandscb-Indiö, dhr. n. IC. J.
van den Busscbe, lid van bet college.
Naar men ons meldt zullen met ingang van
1 Mei de dagmailbooten der Maatscb. Zeeland in
plaats van te 5.15 uren eerst ten 7 uren te Ylis-
singen aankomen.
Dat de antir. ICiesvereeniging »Nederlaud en
Oranje" te Middelburg den beer mr. P. Dieleman,
advocaat en procureur te Middelburg, candidaat
gesteld beeft voor lid der Provinciale Staten, gelijk
is gemeld, is volgens de Zeeuw onjuist. Eerst Don
derdag wordt door de centrale kiesvereeniging een
candidaat gesteld.
De beer Ten Bruggencate, inspecteur van het
middelbaar onderwijs, beeft een bezoek gebracht
aan de Rijks H. B. S. te Bergen-op-Zoom en hield
eene samenspreking met bet Dag. Bestuur dier ge
meente over de mogelijkheid der uitbreiding
van die school tot een met 5-jarigen cursus,
waarvan de wenscbelijkheid door de autoriteiten
zeer wordt voorgestaan.
Het bestuur der weesin richting te
Neerboscb beeft in zijne vergadering van 2
Maart 11. besloten mode met bet oog op den
klimmenden leeftijd van den directeur een 2e
adjunct-directeur te benoemen. Deze zal,
aan de zjjde van den directeur, den beer Joh. van
't Lindenbout, bet toezicht hebben over allester
wijl aan den heer Jacob van 't Lindcnhout is op
gedragen de zorg voor de drukkerij, binderij en
boerderij.
Tot 2e adj.-directeur is benoemd de beer G.
Jacobs te Meppel.
Dit mededeelende voegt het Oosten er bij
Bovendien is besloten, dat aan elk der verdere
mede-arbeiders en -arbeidsters een instructie zal
gegeven worden, die zij moeten onderteekenen, op
dat niemand in de toekomst zich kan verontschul
digen, wanneer er iets mocht voorkomen dat niet
in den baak is, door te beweren ik heb zulks
niet geweten, bet is mij niet
Naar wij uit goede bron vernemen, moet by
de Regeering bet plan bestaan de exploitatie van
alle Nederlandscbe spoorwegen eerst
een paar jaren in handen van de Hollandscbe
IJzeren Spoorwegmaatschappij te geven, alvorens
de spoorwegen in eigen beheer by bet Rijk te doen
overgaan.
De beer Van Hasselt, gedelegeerd lid van de
H. S. M. zou alsdan als directeur-generaal der
Nederlandsche spoorwegen optreden. (Zutf. Ct.)
Door het Transvaal-Comité te Ba
tavia is telegrafisch een bedrag van f 75,000
naar Nederland overgemaakt aan bet adros der
Zuid-Afrikaansebe Vereoniging te Amsterdam.
Mr. L, J. Plemp van Duiveland zegt in zijn
Buitenlandscb Overzicht van Elzeviers Maandschrift .-
Als volk (tegen het onrecht dat Enge
land bedrijft) machteloos te zijn en als persoon.
Men gevoelt dat eerst recht, waar men onze land-
genooten, de leden der Nederlandsche Vereeniging
te Londen, in dezo dagen, onder voorzitterschap
van den nieuwen Nederlandscliun gezant, bun jaar
lij kscb feestmaal ziet houden, aanvangend met een
dronk op de Engelscbe koningin, welke meldden
ons de bladen met opmerkelijk meer geestdrift
werd begroet dan aan bet afscheidsmaal, den been-
gaanden baron Van Goltstein kort te voren aange
boden. Opmerkelijk, inderdaad. O, ik weet wel, dat-
banketten in hot land waar gij zooals bet euphe-
mistisch boet gastvrijheid geniet, steeds met don
traditioneelon heildronk op the Queen behooreu
aan te vangen en dat bet dus niet meer dan een
vorm was, dien gij ook nu badt in aebt te nemen.
Maar zegt mij, welke noodzakelijkheid, wolk belang
dwong u, u Nederlanders, tot bankotteereu in deze
dagen, in de Engelscbe hoofdstadwat dreef u
toch want zulk »feestelijk" samenzijn moet u
immers tegen de borst gestuit hebben naar een
maaltijd, dien gij niet anders openen kondt of mocht
dan met een zegevvensch aan bet monarchaal sym
bool van bet land der vrijheid, dat de vrijheid uwer
broeders smoort in bloed'? Uwe positie daarginds
is moeilijk in deze omstandigheden, ik erken bet.
Maar nog eens, was zij zoo hopeloos bonauwd, dat
gy baar niet redden kondt dan door dit lugubere
feest.
In de Italiaanscbe Kamer beantwoordde Vis
conti Venogta een vraag van Basdari, van de uiterste
linkerzijde, die wilde weten of er kans was op
tusschonkomst in den oorlog in Zuic1-
Afrika. De minister zeide, de gevoelens van
Basdari te waardeereo, maar overtuigd te zijn dat
een dergelijke tusscbenkomst slechts uitgeoolend
mag worden als d.» omstandigheden van die i aard
