1900. N°. 3.
Zaterdag 6 Januari
87sle jaargang.
1899.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binner als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bijblad 10 cent.
Inzending van advertentiën vóór 2 uren op den dag der
uitgave.
C01IR4N
De prijs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bp directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prgs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Dienstaanbiedingen> moer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvra£ïen om en vermelding van liefdegaven 5 cent por regel.
Slot.
Hebben we van do in ons vorig no. besproken
rijken van Europa in het algemeen niet veel goeds
kunnen zeggen, ook bij de nog niet door ons ge
noemde staten vallen niet veel lichtzyden op te
merken.
Tot vervolens toe moesten wij onze lezers in
1899 bepalen bij OostenrZjk-Hongasnje en bij
den strijd, die daar bestond om don voorrang tus-
scben de verschillende nationaliteiten in de afzon
derlijke deelen van het Rgk. Keizer Frans Joseph
en zgn minister Golichowski hielden vast aan het
Drievoudig verbond, waardoor zij de plannen van
den Duitschen Keizer tot behoud van den Euro-
peeschen vrede steunden en de buitenlandsche staat
kunde van het Ryk onveranderd bleef, maar inde
binnenlandsche staatkunde waren de verwikkelingen
des te grooter en de storm, opgewekt door de on
wettige daad van Badeni met de taalverordening
ligt nog versch in het geheugen. Een oogenblik
bedaarde de storm, toen eerst Badeni, daarna Thun
aftraden en eindelijk Clary-Aldringen de gehate
verordeningen weer introk. Maar nu staken weer
de Czechen de hoofden op, terwijl de Duitschers
tevreden waren en het einde is, dat ook Clary, die
de afkondiging der verordening bij keizerlijk be
sluit zonder medewerking van het parlement in
strijd achtte met zgn regeeringsprogram, aftrad en
dat een ministerie ad interim is opgetreden onder
graaf Wittek, dat den onwettigen toestand met die
verordening voorloopig schijnt te aanvaarden.
In het zoo machtige en bloeiende Duitsche
Rijk leverde 1899 het tooneel van het verstokt
vasthouden aan het persoonlijk monarchaal regeer-
stelsel aan de eene en den wassanden invloed van
een geducht socialisme aan de andere zijd*. Heeft
dit Rijk succes gehad met zijne buitenlandsche
staatkunde in Oost-Azië, als gevolg daarvan deed
zich de behoefte voor aan eene goed toegeruste
vloot. Een wetsontwerp tot verdubbeling der tegen
woordige zeemacht is ingediend. Het is te verwach
ten, dat dit lievelingsdenkbeeld van den Keizer
ten slotte wel vervuld zal worden, maar andere
gewichtige ontwerpen van den Keizer vonden bij
den Pruisischen Landdag geen genade, b. v. het
graven van het Middelland-kanaal, waardoor drie
groote rivieren zouden worden verbonden, de tucht-
huiswet enz., zoodat ook keizer Wilhelm ondervindt,
dat het persoonlijk monarchaal regeerstelsel zelfs
in Duitschland niet absoluut tieren kan. Ook is de
wassende invlood van het socialisme in Duitschland
te geduchter, wijl het zich beweegt op den stovigen
bodem der wetenschap en van behoorlgke partij
organisatie. Met zulk eene richting moet wel reke
ning worden gehouden en het is zaak haar in de
gewenschte bedding te voeren.
Over de toekomst van dit Rijk behoeft men zich
echter evenmin ongerust te maken als over die
van het groote Russische Rijk. Veel goeds zou
van dat land en dien Vorst te zeggen zijn. Het
initiatief door den Czaar genomen tot de vredes
conferentie, een plan dat, ernstig gemeend, slechts
in eene edelmoedige ziel kon opkomen, bracht in
den aanvang van 1899 de gansche beschaafde wereld
in verrukking. Ook nam hg verscheidene maat
regelen om het ontzettend despotisme in Rusland
te breidelen, en reeds waande men in dat Rijk een
gansch andere toestand te zien aanbreken. Maar
ziet.... in dat zelfde jaar begaat die Vorst een
schromelijk onrechtde Alleenheerscher toekende
hot besluit, waarbg het Finsche volk van zgne
rechten en vrijheden werd beroofd en ingelgfd
bg het Russische Ryk
Alle politieke gebeurtenissen werden op dat
oogenblik by dezen aanslag in de schaduw gesteld.
Eene eigen belofte en die van zyn grootvader Alexan
der I wg toonden het onlangs uitvoerig aan
werden daarbg geschonden
Het waardig volk van Finland antwoordde niet
met het zwaard in de hand, maar het deed in een
bezadigd adres eene poging om den vorst zyn on
rechtmatige daad onder het oog te brengen. Het
mocht niet baten smadelyk werd eene deputatie
afgewezen en zoo is in 1899 een smet op Rusland
geworpen, waaronder ook de aanvankelgke sym
pathie voor den Czaar heeft geleden. Op zich zelf
is het Rgk er natuurlyk te machtiger door ge
worden, maar de achting voor den Czaar is er door
verzwakt, en voor velen is deze monarch een raad
sel geworden.
Van het verder gebeurde in Rusland valt niet
meer te melden dan ds studenten-onlusten, ver
oorzaakt door het ruwe gedrag der politie, de vol
tooiing van den Siberischen spoorweg en een hon
gersnood in het voor- en najaar.
België, met zgne zoo scherp tegenover elkaar
staande partyen, heeft in 1899 de groote moeie-
lykheden eener kiesrechthervorming ondervonden.
Het meerstemmige kiesstelsel was algemeen ver
oordeeld, maar door welk zou het vervangen wor
den Hierover bestond bg regeering, Kamer en
volk de grootste verdeeldheid.
Den minister Van den Peereboom, die het oude
stelsel met eenige concessies behouden wilde, kostte
de quaestie het politieke leven. Niet alleen in de
Kamer ontstonden in verband met de oplossing van
het vraagstuk heftige tooneelen, maar zelfs op
straat dedon zich rumoeren voor, die een oogen
blik den staat van zaken in gevaar brachten. Het
ministerieDe Smet de Nayer hakte den knoop
door en na veel tegenstand van do reactionairen
aan de eene en van de socialisten aan de andere
zyde zag het eene proportioneele vertegenwoordi
ging aangenomen, onder welk stelsel voortaan de
verkiezingen zullen worden gehouden.
Op sociaal gebied is in België, eveneens na lang
durige en niet ongestoorde beraadslagingen, een
wet op de arbeiders-overeenkomst tot stand gekomen.
Van de groote staten rost nu nog te bespreken
Engeland, dat tot kort geleden meételde onder
de eorsten, die voor beschaving en vryheid waren,
en dat dien eere-titel heeft verloren, nu het tegen
over Zuid-Afrika ruw geweld en despotisme in
toepassing brengt. Zal het opnieuw eene les op
doen als in' den Amerikaanschen vryheidsoorlog
Moge die les dan voor het trotsche Albion dit
maal vrucht dragen, opdat het de achting her-
winne, die het verloren heeft, en hot aantal zyner
vganden vermindere, die het nu op de wereld zoo
wat overal heeft. De toestand van het machtige
Rgk is op dit oogenblik kritiek. Voordeelen in den
stryd heeft het nog niet behaald en alle beschik
bare troepen tot zelfs de yeomanry zyn ten
strgde afgezonden, een strgd, waarbg Engeland
niemands sympathie bezit en die onder de lagere
klassen in het land zelf een bron van ontevreden
heid is geworden. Behalve Zuid-Afrika had Enge
land in 1899 de Fashoda- en de Samoa-quaestiën,
maar, we zeiden het reeds, de vriendschapsbetui
gingen van Chamberlain vinden bg de groote vorsten
in Europa, noch bg de Vereenigde Staten, weerklank.
Het laatste jaar dezer eeuw zal inzonderheid voor
Engeland van groot gewicht zgn. Hopen wg, dat
een middel worde gevonden om met eerbiediging
van de rechten der Zuid-Afrikaanders, het groote
Rgk uit zgne moeielgkheden te redden
Slechts even stippen wij aan, dat het in de Staten
van het Balkan-Schiereiland nog al redelyk
toeging. Wel tracht de Sultan van Turkije nog
steeds de leiders der Jong-Turken in den weg te
treden, maar al blyken enkele regeoringen zgne
politiek niet tegen te gaan, veel sympathie vindt
hg niet. Gelukkig voor dezen despoot misschien is
het, dat eerst de Dreyfus-zaak, nu Zuid Afrika, de
aandacht van hem afleiden. Griekenland tracht
de ramp van zgn ongelukkigen oorlog met Turkye
langzaam te boven te komen. Creta ontwikkelt
zich geleidelyk onder het bestuur van den jeugdigen
prins George, die er een grondwet invoerde. Ser
vië lijdt onder het voortdurend wanbeheer van
den gewezen koning Milan, die nog steeds in de
daad het bestuur voert, en dit bg het proces van
hoog-vorraad niet onduidelyk heeft bewezen. Kon
het land zich aan dien invloed onttrekken, er zouden
betere dagen voor aanbreken. Bulgarije ging het
geheele jaar gebukt onder zgn treurigen financiëelen
toestand. Het mislukken van een aan te gane leening
gaf aanleiding tot ontslag van achtereenvolgens drie
Kabinetten, die geen van alle het land uit zgn
geldverlegenheid konden redden.
Een groot vraagteeken moet gezet worden achter
Amerika'» pogen om zich het bezit te verzekeren
van den door Spanje afgestanen Philippynschen
Archipel. Cuba bracht het onder zgn rechtsstreeksch
gezag, maar de insurgenten zgn daarmee niet inge
nomen en op de Philippynen staat Aguinaldo met
zgn legermacht nog steeds tegenover generaal Otis
met zgne troepen.
Een blok aan het been Een wespennest
Doch waartoe nog meer vraagteekensStraks
vatten wg den draad der historie weder op in
deelen en onderdeelen. Op een jaar van spanning
en strgd moeten wg ons voorbereiden en dankbaar
mogen wg reeds zgn, wanneer do gewapende vrede
in Europa niet overgaat in een algemeenen oorlog.
Geen aangename gedachte voorzeker, nadat pas het
vredewoord gehoord werd. Maar wg behooren de
naakte feiten onder de oogen te zien, zooals het
ons allen past waakzaam te blyven en inmiddels
het goede voor oogen te houden.
Geeft de wereldhistorie van 1899 ons weinig
stof om van zedelyken vooruitgang en van vrede
te gewagen, wèl ons als wg zeiven bereid zgn in
eigen kring aan de bevordering daarvan mede te
werken.
En als werkelijk het einde dezer eeuw is ge
komen, mogen wg dan meer reden hebben om niet
te wanhopen aan do toekomst der volgende.
GOES, 5 Januari 1900.
De beperking in het vervoer op alle
kunstwegen in deze provincie is opgeheven,
begouuen met middernacht tusschen 3 en 4 Januari i
1900.
Wg vestigen de aandacht op deTooneel-
voorstelling, die a.s. Maandagavond door
het gezelschap van het Paleis voor Volksvlyt in
»de Prins van Oranje" alhier zal gegeven worden.
Nu de jongst gehouden uitvoering zoozeer heeft
voldaan en de drukte van andere uitvoeringen en
huiselyke feesten weder voorbg is, mag eene drukke
opkomst verwacht worden. Wg ontvingen ditmaal
geen overzicht van den inhoud der op te voeren
stukken, zoodat wg daarvan niets anders zeggen
kunnen dan dat zy elders een druk bezoek ver
wierven.
De loop der bevolking te Goes was
in 1899 als volgt
De bevolking was op 31 Dec. 1898 3179 m.
3663 v. totaal 6842. Geboren in 1899 102 m. 99 v.,
gevestigd 207 m. 278 v., totaal 309 m. 377 v.
Overleden in 1899 29 m. 41 v., vertrokken 247 m.
286 v., totaal 276 m. 327 v. Meer 38 m. 50 v. totaal
83. Totaal bevolking op 31 Dec. 1899 alzoo 3212 m.
3713 v. totaal 6925, gevende eene vermeerde
ring van het zielental van 83 personen.
Huwelyken werden voltrokkentusschen jong-
mans en jongedochters 46, jongmans en weduwen
3, weduwnaar met jongedochter 1, gescheiden man
met jongedochter 1, totaal 51.
Levenloos werden aangegeven 6 m. 6 v. totaal 12.
De sch oepv aartbeweging aan het
Sas van Goes i* 1899 was als volgt769 schepen
binnengekomen met een inhoud van 52946 ton,
772 schepen uitgevaren met een inhoud van 52177
ton. Den 17 Dec. was de haven dichtgevroren en
den 18 weder opengemaakt door de stoombooten.
Verder was de vaart weder gestremd doorysgang
tot en met 25 Dec.
Den heer M. A. Hollestelle, aspirant
landmeter, is met ingang van Woensdag Goes als
standplaats aangewezen. (De Z.)
Aangezien te Kruiningen zich acht per
sonen voor den zuivelcursus hadden aange
geven en in Westelyk Zuid-Beveland slechts één,
is besloten dat de cursus te Kruiningen zal gehouden
worden. (M. Ct.)
Het komt velen vreemd voor, althans het is
hun niet duidelyk, waarom op de kaarten voor de
volkstelling zooveel vragen voorkomen, die
eigenlyk voor de werkelgke telling van het aantal
inwoners van ons land van geen beteokenis zgn.
Inzonderheid is de bedoeling duister van de vragen
Hoeveel vertrekken bewoont hg met zgn gezin?
Hoeveel dezer vertrekken staan door een raam of
deur in onmiddellijke gemeenschap met de buiten
lucht
Deze vragen schynen door de Regeering gesteld
te zgn om door het antwoord daarop langs een
gemakkelyken, spoedigen, zekeren en weinig kost
baren weg op de hoogte gesteld te worden van de
toestanden der woningen in ons land. Die te weten
kan van zeer veel belang zgn met het oog op de
ingediende woningwet.
Ook de vraag naar de godsdienstige geziudheid
der bewoners houdt weinig verband met die naar
hun aantaldoch de beantwoording dier vraag op
de telkaarten verschaft betrouwbare gegevens voor
een statistiek omtrent den door de Nederlanders
beleden godsdienst.
Bg kon. besl. is pensioen verleend o. a. aan
L. G. Haarman, onderwgzer aan eene o. 1.
school te Wissekerko, ten bedrage van f 400.
Ten einde tegemoet te komen aan de vele
klachten van niet-aansluitingen en te
late aankomst der treinen, zal van Vry-
dag a. s. af (heden) door de Maaty. tot Exploitatie
van Staatsspoorwegen de volgende maatregel worden
genomen. Wanneer treinen uit Parys of Brussel te
Esschen met meer dan 15 min. vertraging kunnen
binnenkomen, zal daar niet meer op worden ge
wacht, doch moeten de machine en het personeel
naar Rosendaal terugkeeren, ten einde den daar
gereedstaanden trein te bedienen, waardoor reizigers
uit Zeeland en het binnenland byna zeker hun
bestemming kunnen bereiken. Dit is hoofdzakelyk
van toepassing op do gecombineerde treinen 2, 4,
6 en 10 S.S., en 14, 22, 38 en 48 H. S. M.
In verband met het gevryzigd art. 113 van de
wet op de spoorwegdiensten, betreffende den dienst
en de rusttydon van het treinpersoneel, is door de
Holl. Spoorweg-Mg. op 1 Jan. eene nieuwe dienst
regeling ingevoerd, tot groote tevredenheid van dat
personeel. (Tlbld.)
De Telegraaf bevat het volgende ingezonden
•tuk
De Post. Het leed begon nu al op 31 December.
De namiddag-bestelling, die mij anderB om half
vier bereikt, kwam nu tegen negen uur des avonds.
En een briefkaartZaterdagavond tijdig vóór de
laatste lichting op de bus gedaan, bereikte eveneens
haar bestemming eerst vrij laat in den avond.
Het wordt dunkt me tyd, dat het bestuur der
postergen steviger gaat ingrypen in die stggende
kaartjeskoorts. Als men aan de directeuren de vrg
heid geeft om de bestelling ervan over de eerste zes
weken van het jaar te verdoelen, zou in deze dagen
als extra-arbeid alleen ten laste van den dienst
komen het zorgvuldig schiften van de naamkaartjes
uit de wezenlijke correspondentie. En weet de af
zender, 'Idat zijn hartelijkheidscarton wellicht eerst
half Februari aan het adres komt, dan is er misschien
een einde, althans beperking te voorzien van dit
hinderlyk en zielloos bedrgf.
Met Nieuwjaar is er goede tyding te brengen
over iemand, geacht en bemind in heel den lande,
den heer Rosier Faassen.
Vooral in de allerlaatste weken is zgn toestand
dermate verbeterd, dat hem door den geneesheer
reeds de dag is gonoemd, waarop hg binnen
kort de Scheveningsche villa zal mogen verla
ten. Zelfs is er kans, dat zgn tooneelfeest dezen
winter nog zal kunnen doorgaan. (N. R. Ct.)
Naar verluidt, zouden ook te Prinsenhage
Engel iche ronselaars aan 't werk geweest
zgn. Men vertelt, dat een handgeld van f 1200
aangeboden werd, waarop f 60 onmiddellyk zouden
uitbetaald worden. Het is onzen correspondent aldaar
nog niet mogen gelukken bevestiging te krygen
van die geruchten. (D. van Nd.-Br.)
De Ind. Beige kondigt aan, dat in het eerst-
versehynend nummer zullen worden opgenomen een
aantal hoogst belangryke documenten nopen» den
Zuid-Afrikaanschen oorlog. »Wy hebben", zegt het
blad, »ons een groot aantal brieven en telegram
men kunnen verschaffen, die aantoonen, dat er tus
schen den heer Chamberlain en de bedry vers
van den inval van Jameson een overeen
komst heeft bestaan. Het bestaan van deze
overeenkomst is sedert lang vermoed, doch nooit
aangetoond. De documenten, die wg zullen publi-
ceeren, zullen hot bewgs er van leveren.
Oorlog Transvaal.
Een telegram uit Naauwpoort van 3 Ja
nuari meldtEen ongelukkig voorval heeft op den
spoorweg plaats gehad. Zes en twintig wagens, met
mondvoorraad geladen, die bg het station Rens-
burg stonden, gleden den hellenden weg af naar
Colesberg Junction, waar ze bg het vernielde via
duct tusschen Rensburg en Colesberg omvielen.
Daarop begonnen de Boeren zich meester te ma
ken van den voorraad. Een andere trein werd nu
uit Rensburg gezonden met een compagnie van het
regiment uit Suffolk, en een aantal Kaapsche in
boorlingen, om te trachten, den voorraad te her
overen. De Boeren openden geschutvuur op de
Suffolks uit Vanderwalts Fontein, en noodzaakten
de mannen, zich te verschuilen langs een naburig
kanaal. Het vuur van de Boeren werd nu gericht
op de twee treinen, zoodat verscheiden inboorlin
gen gedood worden. Twintig granaten werden af
gevuurd. De tweede trein keerde toen naar Rensburg
terug.
Een nader bericht zegt
Het verongelukken van den trein bg Rensburg
wordt aan verraad toegeschreven. In verband daar
mede had een arrestatie plaats.
Er zgn reeds 16 Britsche gewonden te Arundel
aangebracht, zoodat het bg deze gelegenheid gevoeld
gevecht niet zoo heel onbeduidend schynt geweest
te zgn.
Londen, 4 Januari. Een officieel bericht meldt,
dat de Engelschen Dordrecht en Douglas ontruimd
hebben. De gevechten bg Colesberg en Molteno
duren voort.
De Tijnes verneemt uit RensburgFrench houdt
nog steeds zgn sterke stellingen bezet tegenover
Colesberg, bg de brug en den straatwegde afdee-
ling van Porter bezet een stelling op de linkerflank
der Boeren, maar zonder versterking is French
niet in staat om verder iets te doen. De pogingen
der Boeren om proviand treinen te vermeesteren
zijn mislukt. Brabazo» voert thans het bevel over
do troepen in de vlakte.
Uit het hoofdkwartier der Boeren is bericht ont
vangen, dat zes ruiters erin geslaagd zgn Ladysmith
in vollen ren te verlaten en te ontsnappen. De
Boeren gelooven, dat kolonel Rhodes of Jameson
of beiden onder hen waren.
Een tóegram uit Kaapstad zegt, dat de belege-
