1898. N°. 127.
Donderdag 27 October.
85sle jaargang.
IjOESCII
Dt mitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
nitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Gogb, f 1,75.
Afzonderlijke ncmmers 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bnrean worden Abonnementen en Advertentiön voor dit blad
aangenomen bij de hoeren Ntjgh Van Ditmar te Botterdam on verder
bjj alle Boekverkooper» en Brievengaarders-
COURANT.
Db prjjs der gewone advertentiën i8 van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct»
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjka- en doodberichten en de daarop betrekking bebbondp
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct
Aanvrage* om en vermelding van liefdegaven 5 cent pet regel.
Innffmdlmg vnn aflvertentiJfn vA-»" ore o* der uitgave.
OPENBA.RE VERGADERING
van den
BAAD der Gemeente GOES,
op VRIJDAG 28 OCTOBER 1898,
des avonds te 7 1/2 uren.
Goes, 25 October 1898.
De Secrefatis,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Punten van behandeling
1. Resuralie notnlen der vorige vergadering.
2. Ingekomen stukken.
3. Verzoek van A. L. Brouwer om eervol ontslag
als leeraar aan de Hoogere Buurschool.
4. Ainvragen om afschrijving vaa aanslag in den
Hoofdeljjken Omslag.
5. Wjjziging der Gemoettebegrooting en af- en
overschrijvingen.
6. Verzoi-k Burgerljjk Armbestuur c m m&ohtigirg
tot betaling fecer rekening over 1897.
7. Rekening van het Gasthnis over 1897.
8. Gemeentebegrooting voor 1899.
Aao A VAN ERAASSEN te Goes is rorgauriing verleemJ
tot h t iurichteu eeiier
KONIJNENSLACHTERIJ,
i« het pereeel wijk D no. 192.
Goib 26 October 189S.
Burgemeester w Wethouders vaa Goes,
WESSELINK.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Asn Wed. J. C. MASSEE Sc ZOON te Goes is vergunning
veriest.d tot het oprichten van «ene
S M E D E R IJ
in perceel wijk A IS"5.
Goes, 26 Octooer 1898.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
W ESS E LIN K.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS
ONTWAPENING.
Mogen wjj de mededeelingen van een Duitsch
blad aannemen, dan zon ca opgehelderd zjjn, wat
nog min of meer in het duister lag, nameljjk, hoe
de Keizer der Rassen is gekomen aan zjjn voorstel
tot bjjeenroeping eener vredes-confersntie.
Een man van zeer behoudende richting, dien men
niet kan verdenken van nieuwigheden te willen, de
geheimraad Dedjulir, moet, geijjk wjj reeds mede
deelden, een werk hebben samengesteld, waarin de
achteruitgang van het Russische volk wordt aange
toond, en dat geheel gebouwd ie op de betrouwbare
cjjters der militaire statistiek. Daaruit bleek onder
meer, dat 69 pet. der 21-jarige mannelijke bevolking
om verschillende redenen als ongeschikt tot vervulling
van den dienstplicht moest worden afgekeurd, en
dat het getal dezer ongeschikten, percentsgewijze
berekend, voortdurend toeneemt. De ontzaglgke uit
breiding van het leger en de verbazende militaire
lasten, met andere woorden, het voortdurend gebrek
aan voldoende, flinke werkkrachten en de zware
htffingen, waaronder het volk gebakt gaat, veroor
zaken, langs allerlei wegen, Btoffaljjke en zedelijke
ellinde, of althans achteruitgang van welvaart in
beidsrlei zin en doen voor de toekomst de treurigste
verhoudingen duchten.
Wanneer tusschen dit werk en het openljjk op
treden van den Czaar in de ontwapenings-qaaestie
werkeljjk varband bestaat, dan is de beheerscher van
't groote Moscovitische rjjk toch niet zulk een dw< per,
als waarvoor velen heui houden. De vorst, die een
open oog heeft voor de verschijnselen van het prac-
tische leven en daarep uitzichten en verwachtingen
bouwt, al zjjn die dan ook in het oog van sommigen
onbereikbare idealen, verdient een anderen titel.
Ook voor het overige was er aanleiding om tot
het waarscbjjnljjk lang beraamde plan over te gaan,
nu de onzinnige Grieksch-Tarksche krjjg schier on-
middellgk door eenen oorlog van veel meer betee-
kenis gevolgd werd en de Spaansch-Amerikaansche
geschillen de jammeren van het volkerenduel ook
deden uitstorten op zoovele onschuldigen en onzjj-
digen, die met de Bchuldigen ljjden moesten.
Het denkbeeld van den Ru&sischen Czaar is vol
strekt niet zoo nieuw, als men meent. Toen, na
den val van Napoleon, het Weenercongres orde
bracht in de verwarde zaken van Europa, toen
namen immers de beh|erschers van Rusland, Oosten
rijk en Pruisen die vermaarde resolutie aan, waarbjj
tg plechtig verklaarden, dat alle volken slechts
broeders zjjn en voortaan de Btaatknnde zou geleid
worden door de groote beginselen van het Chris
tendom.
T;ch werdtn, na 1815, in Europa zevenmalen
de gruwelen van den krjjg ovor het mensebdom
uitgestort. Telkens bleek weer wat alle voorbijge
gane eeuwen hadden geleerd aan de volgende dat de
wereldvrede een droom is.
Maar het is ook niet da wereldvrede, die als
een ideaal wordt nagfjaagd door diegenen, dio het
weikeljjke leven kennen, maar niet wanhep«n aan
de zegepraal der edelste levensbeginselen. Hoe zou
het ook anders kunnen zjjn De wereld in het
groot is in zooverre niets anders dan wat de bur
germaatschappij in het klein is.
In de laatste zien wjj niets dan elkaar krnisende
strocmingen en richtingen,door verschil van belangon,
van meeningen en van wat niet al ontstaan. Een
dwaas, die meent dat een burgermaatschappij mo
gelijk is zonder botsingen en geFcbillen tusBchen
d> nr nscben, die er deel vaa nitmaken.
NLt anders is het in het leven der volken, die,
soms door afstamming, door taal en zeden aan elkan
der verwant, meestal toch elkaar vreemd zjjn en
zelden dezelfde wenschen en behoeften hebben.
Reeds dit laatste is een ratuurlpk© oorzaak van
internationale geschillen. Voeg daarbjj dat, wanneer
bet geschil tot ten oorlog leidt, er telkens een over
wonnene en een triomfeerende partjj is, waarvan de
eciste uitziet naar wraak of loert op herovering,
torwjjl de laatst© een «taalkunde van wantrouwen
en achterdocht volgt en genoodzaakt is, zich tot de
tanden gewapend te houden. Daarbjj komt nog dat
de ontzaglijke uitbreiding van handel en verkeer de
natiën leidt tot een staatknrde, belust op bezit in
vreemde geweete?, een staatkunde, die de rjjke bron
van najjver en mededinging is.
Vandaar die ongehoorde opdrjjvirg d«r militaire
laster, dat leven in zoogenaamden gewapenden vrede,
dat zoovele krachten fan de ngverheid onttrekt en
de schat'en der volken verslindt. Ook de kleine
volken doen mede en richten leger en vloot in, niet
naar de behoeften van da binnenlacdsche inst, maar
als 't ware rekenende cp een mogeljjken oorlog.
Een nitgaaf van ongeveer achfc-en-dertig millioen
's jaars voor militaire doeleinden in Nederland gaat
ook onze krachten te boven, wanneer men let op
het betrekkeljjk geringe bedrag onzer staatsinkom
sten, voor een aanzierljjk deel door de drankbelastirg
vei kregen, en op het hooge ejjfer onzer staatsschuld,
die ongötwjjfeld haar hoogste toppunt nog niet heeft
bereikt.
r.
Het voorstel om te trachten tot eene algemene
vermindering van de militaire lasten der volken
07er te gaar, is een stap tot de vprwezenlgking
van het begins?}, dat in latere tjjden is getreden in
de plaats van het minder praetische denkbeeld, dat
aan de raden-resolutiëa in 1815 ten grondslag heeft
gelegen.
Wjj bedoelen het beginsel van de arbitrage of
bef> scheidsgerecht.
Alleen dit beginsel is na'uurljjk en gezond.
In de onderlinge samenleving der menschen, in de
beschaafde maatschappjj worden alle gfschillen ge
bracht voor den b^vo^gdeu rechter, die vonnis velt,
terwjjl de wet de uitvoerbaarheid ervan waarboigt.
Zalfrecht is met het beginsel der maatschappeljjke
orde in strjjd.
Zóó behoort ook in de huishouding der beschaafde
volken het geweld te worden vervangen door een
wetteljjk vastgestelde rechtsorde. Zóó behooren alle
geschillen te worden aangebracht bjj bevoegde rech
ters, die uitspraak doen in de wetteljjke vormen.
Zóó behoort ook daar de executie der gewezen von
nissen door g( paste rechtsmiddelen te worden ge
waarborgd.
Dit zegt om het eenvoudig gezond verstand en
hier wordt niets onbereikbaars voorgesteld.
e
Het wanbegrip van den eeuwigen vrede, van een
volmaakten toestand in de onderlinge samenleving
der volker, wordt juist door bet eenvoudige en
natuurlijke van het beginsel der arbitrage bewezen.
Immers, de mogeljjkheid bestaat van een ernstig
verzet tegen de scheidsrechteljjke nitspraken, door
de bevoegde macht gewezende mogeljjkheid dus
ook, dat door dwang de uitvoering d isrvan zal moe
ten worden verkregen, ii niet uitgesloten. Zoo zal
er niet alleen steeds een internationale justitie, maar
ook wel degeljjk een politie, in den zin van leger
en vloot, moeten aanwezig zjjn. B)7endien, het is
niet mogelgk, dat de aanraking tusschen de be
schaafde en de onbeschaafde wereld steeds een vreed
zame, een onbloedige zij. Maar juist en onomstoote-
ljjk is de meermalen uitgesproken meening, dat de
oorlogen tusschen de beschaafde volken niet nood
zakelijk, dat zjj, met het oog op de onvermjjdelgke
treurige gevolgen, misdadig zjjn.
Nu alom de oogen beginnen open te gaan voor
de gevai en van den ge wapenden vrede, nu zelfs ge
kroonde hoofden hun stem voegen bjj zoo mpnige
i'em, totnogtoe die des roependen in de woeffcjjn,
nu mogen wjj goeden moed hebben voor de totkomst.
Db tjjd kan nog ver verwjjderd zjjn, waarin bet
einddoel bereikt wordthet verbond der beschaafde
volken, om al hunne geschillen aan de uitspraak
eener bevoegde macht te onder terpen het verbond,
waarbjj de regelen voor het scheidsgerecht worden
vastgesteld, de vormen van het geding bepaald en
de uitvoeringen der vonnissen, desnoods door ver
mindering van geweld, verzekerd. Maar toch all het
beginsel zich eenmaal begint baan te breken, behoeft
men aan de betere toekomst niet meer te wanhopen,
er, in den Btrjjd voor dat schoone beginsel kunnen
wjj allen bet onze doen en heeft elk woord en elke
gedachte zjjn waarde.
Hopen wjj, dat het voorstel van den Czaar aller-
wege instemming vinde en dat het einddosl er van
geen onbereikbr.ar ideaal bljjke. Beter einde zou der
negentiende eeuw zeker niet kunnen beschoren zjjn
en de voorspelling van wijlen minister Modderman,
dat neg vóór het einde dezer eeuw eene nieuwe
revolutie zou losbreken, zou beschaamd worden, op
eene wjjze, waarvoor deze eerbiedwaardige staatsman
zoo bjj rog le'fde 2ieh zeker gaarne de niet-
vervulling zjjner profetie getroosten zon.
GOES, 26 October 1898.
De Tweede Kamer komt op 15 November
in oppnbaie vergadering bjjeen. Zjj zal dan de werk
zaamheden in de afdeelingen voortzetten.
Bjj Kon. Besl. zjjn ia den militieraad
voor de lichting der nationale militie van 1899 in
Zeeland benoemdtot voorzitter, J. H. C. Hiy^e,
lid der Provinciale Staten plaatsvervanger, jhr.
0. J. J. A. van Tey'irgen, idem tot lid, dr. A.
van der Swalme, lid van den gemeenteraad van
Middelburgplaatsvervanger, mr. A. P. Snouck
Hurgrorje, idem.
Het lil der Tweede Kam°r voor Deventer,
mr. A. van D e I d e n is ernstig ongesteld en
zjne ziekte heeft eene ongunstige wending genomen.
Er is verlamming en bewusteloosheid ingetreden.
De geneesheeren geven geen hoop meer op herstel.
De Vrije Socialistschrjjft betrekkeljjk de zaak
van mr. Spin het volgende
»Wjj kennen mr. Spin zeer lang, nog uit den
jongenstjjd en wjj weten dat bjj steeds ©en zeer
opgewonden gestel had. Nadat wjj hem jarenlang
uit het oog hebbpn verloren, ontmoetten wjj hem
weder in Den Haag. Wjj verkeerden veel met hem.
De vele teleurstellingen, die hjj ondervond, de te
genwerking in het goede wat hg wilde, alles prik
kelde h m. De aanklacht wegens hoon en laster,
door den toenmaU^en minister de SavorniD Lobman
tfgen hem ingediend bjj de rechtbank, deed die
prikkelbaarheid aanmerkeljjk stjjgen en wel tot zulk
een hoogte, dat tjjdelgke afzondering in 'n inrichting
toen zeer gewenschfc mocht heeteo. Maar als hjj nu
niet genezen is, dan weten wjj het niet en daarom
er zit meer achter, als men hem daar wil houden
en wij zullen niet rusten, voordat ook dit onrecht
is hersteld. De krankzinnigengestichten toch mogen
geen verbljjvc-n worden, waar men lastige menschen,
lastig voor de familie of lastig voor de maatschappij
opslait."
Stbl. no. 222 bevat een kon. besl. van den
18den Oct. tot schorsing van het besluit van
Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant van 6 Oct.,
waarbjj goedkeuring is verb end aan het besluit van
den raad der gemeente Helvoirt van 29 S pt.
om over het dienstjaar 1898 eene uitga' f te doen
van f800 voor tegemoetkoming aan de vereeniging
tot bevordering Oer vrgwillige dienstne
ming bjj de nationale militie te Holvoirt.
Stbl. no. 223 bevat een kon. besl. van denzelfden
datum, tot Echorsing van een geijjk besluit van
Gedeputeerde Staten Noord-Brabant van 6 Oct.,
waarbjj goedkeuring is veileend aan het beBluit van
den raad der gemeente T i 1 b u r g van 27 Sept.
om over het dienBtjaar 1898 eene uitgaaf te doen
van f 6400 voor toelagen aan vrjjwilligers bjj de
militie.
Beide Kon. Besluiten berusten op de overweging,
dat het wenscheljjk is om hangende het onderzoek
naar de vraag of de gemelde besluiten van G( de
puteerde Staten strjjd g zjjn met de wet of het alge
meen belang, bet in werking treden daarvan ta
voorkomen.
Een onverwacht en zwaar v©rlie3 heeft de
Neierl. Igraö iatische gemeen e te 's-Graven hage
getroffen. Na een kortstond ge ongesteldheid ont
sliep Maandag in den vroegen ochtend in den ouder
dom van 51 jaren de heer T. Tal, sedert 1895
opperrabjjn der voornoemde gemeente.
Begaafd met tene zeldzame welsprek ndheid, was
hg een geliefd redenaar, zoowel in den kring zjjner
gemeente als daarbuiten.
Als voorzitter van de vereeniging voor Joodsche
lett8rknnde en geschiedenis heeft hg het veld der
godsdienstige en oude instellingsn van Israël uit
weteDBchappeljjk en Talmndisch oogpunt menig
maal bearbeid in voordrachten, die uitmuntten door
bloemrjjken vorm en wgsgeerigen inhoud, want
naast de vele plichten, die de leiding zjjner schare
hem oplegde, beoefende de heer Tül de letterkunde
en menige pennevrucht van hem is door den drnk
in wjjder kring verspreid.
Zjjn trouw en gehechtheid aan de oeb land re-
geerende dynastie openbaarde bjj bjj menige gele
genheid in woord en schrift, nog laatsteljjk kort
voor de Inhnldigingsfeesten door zjjn werk Oranje-
bloesems.
Naast de bctrekkiDg van opperrabjjn in het res
sort Den Haag, bekleedde de beer Tal tevens hat
interimair cpparrabiaaat van Utrecht en Zeeland.
Geijjk men weet kwam gisteren de Pran
sche Kamer bjjeen, en de voorspelling, dat het
er dan spannen zou, is bewaarheid.
Uit de niet al te duidelgke telegrammen in de
groote blaien meenen wjj het volgende te kunnen
opmaken.
Na het indienen der b^grooting deelde de Voor
zitter medp, dat er 19 interpellaties waren ingekomen
eo gaf hjj het woord aan Brisson, die te kennen gaf
dat hij de zaak-Dnyfus bjj het hof van cassatie
aanbangig heeft gemaakt, eene verklaring, die met
verschillende uitroepen beantwoord werd. Nadat een
paar Lden e'kaar in het haar waren gevlogen, verweet
Dérou èle de regeerirg, dat zjj wederrechteljjk aan
het bewind is gekomen. Hjj handhaafde dit verwjjt,
al moet het ook den minister van oorlog, generaal
Ghaooinr, bespatten.
Deze laatste bracht nn in herinnering, onder welke
omstandigheden hjj aan het bewind is gfkomen, en
Zïide dat zjjn overtuiging in zake Dreyfus dezelfde is
a's die zjjner voorgangers. Bjj is de bewaker van de
eer van het legerde opdrach', hem gegeven, legt
hjj in de Kamer neer en hij neemt zijn ontslag I
Onder donderende to< juichingen verliet hg de Kamer.
Brieson zeide nn, dat het besluit om het dossier
van de zaak Drryfus aan het hof van cassatie te
geve", genomen is in tegenwoordigheid van generaal
Chanoine. De minister keurde het in generaal Caa-
noine af, dat hjj, in itrjjd met alle gebruiken, zjjn
ontslag heeft genomen in het midden der Kamer.
Brisson vervolgde, dat de regeering raai zal plegen
en dat de Kamer hem dark zal weten, dat bjj het
burgerlijk gezag boven het militaire heeft laten gal
den (Lmgdurige io juiching op bijna alle banken)
De Voorzitter schorste daarop de vergadering en
de zaal liep leeg ondereen buitenge vone opwinding.
Vermelding verdient ook nog, dat Cavaignac de
tribune had beklommen en dat toen geroepen werd:
*de sabel I Het valsche stuk" 1 En toen hg zeide:
»A1b minister van oorlog heb ik het burgerljjk ge
zag beveBtigd, riep men uit: *Geef ons ook een
scheermes
Chanoine had zich middelerwjjl naar het Elyséj
begeven, doch Fanre ontving hem niet en liet bem
weten, dat zjjn ontslag door tusschenkomst van den
minister-president moest ingediend worden. Van dezea
vasten regel zou Fanre niet afwjjken. Vervolgens
kwamen Brisson en Sarrien. In zjjn gesprek met
de twee ministers veroordeelde president Fanre ge
streng de houding van generaal Chanoine, hij is het
met Brisson en SarrLn eens, dat het ncodig ii de
pjrtffeuille van oorlog aan een civiel persoon te geven
om te tooner, dat het. militair gezag ondergeschikt
is a n het burgerlijke.
Te 4.55 werd de zitting van de Kamer hervat.
Alle ministers, behalve generaal Chanoine, wartn
aanwezig. Brisson beklom de tribune en werd met
levendige toejuiching begroet.
Hjj drelde mede, dat het, onregelmatig inge
diende, ontslag van generaal Chanoine aangenomen
was. De president der R publiek zou in den avond
een tjjdelgken minister van oorlog aacwjjzen. Bris
son eindigde met te zeggen, dat de regeering ver
daging van de Kamer voorstelt, om de meerderheid
van het bnrgerljjke boven het militaire gezag te
kannen verzekeren.
Verschillende moties werden ru voorgesteld. Die
van den oud-minister Ribot luidde: »De Kamer, da
m'6'derheid van het burgerlijke gezag boven het
militaire bevestigende, en vertrouwen stellende in
bet leger, als den getrouwen bewaker van de repu-
blikeinsche wetten, gaat over tot de orde van den
dag."
Berger stelde voor, bij Ribot'» motie van orde
dezen zin te voegen het in de regeering afkeurende,
dat zjj niet gezorgd heeft, dat men het leger eer
biedigt.
Meu stemde eerst over de motie van Ribot, de
