1898. N°. 116.
Zaterdag 1 October.
85slc jaargang.
I
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjji per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke commers 5 centmet bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen oe Advertent i&a voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Va.n Ditkib te Botterdam es verdor
bg alle Boekverkoopors ea Brievengaarders.
wam
Dt» prjjs der gewone advertentiön is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 cti.
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjji
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelyk®- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen wordea van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent pei regel,
vóev aren ep £en dag der uitgave.
GOES, 30 September 1898.
Zelden hebben wjj het voorrecht om ook in
on?e gemeente te kunnen prcfiüepren van bet voor
treffelijk?, dat op kuns'gebied, vooral op dat der
tooi»kunst, in g'ootere plaatsen dan de onze wordt
aangeboden. Gisteravond wes ons rcbler znlk een
genot bfroid door bet tiio Jo*. M. Orelibariton,
M. Wolters, violist en GoHjri'd Mann, pianist, een
drie"»l gevierde musici, d;e efn feuu&treis maken
door ons land en wier r< putatie hen als bet ware
van de eene plaats raar de andeie voo uitreist,
waardoor zjj meest overal op een tal)ijk gehoor
mogen rek neo. Van de gelegenheid om deze mees
ters der kunst, itder op zgn gebied, te bomer,
werd ook hier door velen gebruik gemaaktde
groote zaal der socië eit V. O. V. was zeer goed
bezet, zelfs enkelen van elders hadden een tocht
naar Goes over om te kunnen luisteren, waar de
knnst z;ch deed hooren, en met genoegen zagen
wjj ditmaH ook zeer enkele antirevolutionairen opge-
komQn.
Allen, die aanwezig waren, zullen er dan ook zeker
prjjs op stellen met deze meesters te hebben kennis
gemaakt of die te hebben hernieuwd dhr. Orelio
toch is in Goes geen onbekende reeds enkele malen
trad bjj vroeg r alhier op. Hjj mag als bariton-
zanger met recht gmoemd worden een ster van de
eerste grootte. Men weet haast niet wat in bem bet
eerst en het meest te bewonderen, zjjn zangerige,
zuivere, klankvolle stem, zgn gevoelvollp, bescheiden,
beschaafde voordracht, of zjjn duideljjke uitspraak,
waardoor elk gezongen woord weid vei staan als ware
het gesprokm. Orelio leverde weer het bewijs, dat
ook onze taal zich uitBfpkend voor den zang leent. Vol
gloed, vol leven en bezieling, vol waimte en kracht
gaf deze gevierde zanger ons een tiental liederen te
h oren, zeer utteenloopeod van genre, doch alle voor
gedragen op een wijze, die het publiek herhaaldeljjk
aanleiding gat tot het uiten van zgn bewondering
en dank.
Bracht de heer Orelio het zjjne er aan toe door
zgn zaag de geestdrift van het publiek op te
wekken, niet minder drceg daartoe bg het onbe
rispelijke accompagnement van den heer Maon. On-
d irgeschikt aan den zang, waar het moest, trad bjj
zelfstandig, soms predomineerend op, waar het effect
van zjjn spd moest uitkomen de eenheid tusscben
klav erspel en zang of viool liet daaibjj niets te wen-
scben over. In voordracht, zoowel als in techniek toonde
dhr. Maun zich een talentvol pianist, die zich ook
als ermponist deed kennen, bljjkerida uit een drietal
composities, die op het programma een plaats waren
gpgevi n.
»Der Dritte im Bunde", dhr. M. Wolteis, behaalde
niet minder succes als violist. Zgn gevoelvolle voor
dracht, de schoone, vaak wegsleeppnde tonen, die hjj
aan zjja instrument weet te ontlokken, de keuzo der
■tukkon, d t alles bracht de hoorders meermalen in
verrukk ng. De bekende mus'cus Dan. de Lange zegt
o. a. van dez?n kunstenaar: »Met artistiek jn harts
tocht, met. schoonen toon, met volkomeD bebesrsching
van de techniek werkt hg samen met den componist,
om diens intentiëa op de meest juiste wjjze den
hoorder voor te tooveren. Een warm bravo voor dit
schoon genot."
Met deze laatste woorden zullen ongetwgfeld aller,
die het concert van gisteravond bjj woonden, vol
komen instemmen. Velen zullen met ons voorzeker
het spel van den heer Wolters roemen nog boven
dat der b?ide anderen. Toch bi eigen wij niet aan
den heer Wolters alleen huid", maar ook in hooge
mate aan de beide andere kunstenaar?, die ons dezen
avond van waar kunstgenot verschaften.
Men scbrjjffc uit Goes aan de N. R. Ct.
Oadanks den steun van vele voorst indars van
Christeljjk onderwjjs en van hit rijkseubeidie, staat
de christe) gke school alhier door velerlei
oorzaken, voor tekorten. Zoo sluit dit jaar de reke
ning met een tekort van f 300, en de mogeljjkheid
bestaat, dat dit het vo'gende jaar nog veel groot.er
zgn zal. De vereeniging Samuel, uit oud-leerlingen
der school bestaand?, brengt maandelijks een som
bjjeen en stort die in de kas der cbristeljjke school,
doch deze som is onvoldoende om kinderen van oa-
en minvermogenden, zonder, of togen eeo kleine
vergoeding van het onderwjjs gebruik te doen maker,
zoodat het bestuur daarvoor per jaar tl 100 moet
bjjpasseD. Deze toestand is niet langer houdbaar.
Op voorstel van het bestuur nu zal de vereeniging
Samuel zich ontbinden, terwjjl de leden van het be
stuur dezer vereeniging elk afzonderlijk zich in ver
binding zullen stellen met den kerkeraad hunner
gemeente, met verzoek dat deze hun steun verleenen
tot het verkrjjgen van drie suppletievereenigingen,
uitgaande van de hervormd?, de gereformeerde en
evangelische gemeenten, die dan elk eene zekere som
zonden h bb«n bjj te drager.
Mochtfd deze vereenigiugen tot s'and komen en
o'ns de uien we maatregel kans van slag»n hebben,
dan zullen er met 1 Ap»*il geen kinderen meer wor
den aangenomen dm Ipgen betaling van het volte
schoolgeld. Ouders, die dit niet knnnen betaler,
zonden z:cb dan te v-enden hebben tot hpt bestuur
d r vereeniging, uitgaande van de keik, wairtoe zij
b hooren.
Mftn Fchrjjft or s
De inhuldig inga feest en zjjn voorbjj. De buitenge
wone, baast zeuuwach'ige opgewon lenbeid, dia w--ken
achtereen den boventoon voerde, is zachtj*s aan weer
tot kalme bedaardheid terug gck.erd. Ieder loopt
weer zgn gewone gangetje in den strijd om 't be
staan en mat zelfvoldoening denken we terng aan
de feestcljjke stemming, die het geheels Ncdarl.
volk bezielde. Jammer dat hier en daar, zelfs in onze
onmiddelljjke nabjjheid, dingen gebeurd zgn, dia bg
err-stig nadenk'n geen recht van bestaan hebber.
Of is 't niet afkeurenswaardig iemand met. geweld
tot feestvieren te dwingen Hefft niet ieder in ocs
vrij land, vrjjhed van handelen, vrgheid van gewe
ten, vrijheid tot alles wat niet strjjdt, met onze
wetten En toch zgn bg niat feestvierenden glazen
ingegooid, deuren en vensters met teer besmeerd
enz. Ieder, die vrjjheid voor zichzelven bpgeert, moet
ook vrgheid aan anderen later, al is het, dat hun
daden niet met de zgne overeenkomen. Wil men
eerbiediging van zjjn eigen overtuiging, dan moet
men ook eens anders gevoelen eerbiedigen. Door
dit na te laten toont men gebrek aan ontwikkeling
en beschaving.
De Twpede Kamer benoemde gisteren tot baar
commies-griffier mr. C. J H. Schepel, adjnnct-
commies ie kla*sa aan de provinciale griffie van
Groningen, met 5L stemmeD, tegen 35 stemmen op
jhr. mr. De Wjjkerslooth de Weeidestegn, advocaat
en procureur te 's-Gravenhage.
In den loop der vergadering deelde de minister
van buitpnlacdRche zaken medp, van den gezant te
Bruss 1 de mededeeling ontvangen te hebben, dat
de Helgfsche grenn voor den invoer van
JVederland«eh melkvee vóór ÏO October
a. m. zal worden opengesteld.
Ierseke. In de gisteren gehouden raadsver
gadering werden de verorden ngen op de in ffi?g
en invordering van haven- en k. airechten, alsmede
die op de begrafenisrpcht«n vastgesteld, boido zooals
zjj door burgern. en weth. waren voorgedragpn.
Haven- en kaairechten weiden met het
oog op de meerdere behoeften verhoogd. Er zal
noodig zgn f 2654,50 en de haven bracht in 1891
1896 slechts f 1767, en in 1897 zelfs maar f1500
op. Het havengeld werd gebracht van 5 op 6 t.
per ton, voor geabonneerden van 75 op 90 ct. per
ton en per jaar. De kaairechten ondergingen vele
wjjzigingen.
Ook bjj de begrafonisrechten was stjjving
van inkomsten dn grondslag der wjjz'gingen. Alleen
het luiden der klok werd verminderd (5 in plaats
van 6 gld.)
Het gebruik van den pas aangeschaften ljjkwagen
werd in 4 klassen verdeeld, reBpectieveljjk 10, 5 en
2 gld. en kosteloos. Dit laatste voor armen en on-
vermogenden.
Bg da rondvraag gaf de heer Muller in overwe
ging het nieuwe groote ha renlicht te vervangen door
een lantaren van geslepen wit glas, met petroleum
als brandstof, en zoo iu te richten dat de lantaren
bg het aansteken kan neergelaten en opgehe?cben
worden. Deze verandering zou goedkooper uitkomen
en minstens even voldoende zgn. De lantaren kost
ongeveer f50. De voorzitter wilde dit gaarne in de
vergudering van B. en W. ter tafel brengen.
Het plan m et reeds nu bij H. M. da Ko
ningin vaststaan H. M. g.»f het zelf aan eenige
autoriteitan in de laatste dagen te kennen om
in het volgend jaar weer een reis door het land te
miken en alle provincies op nieuw te bezoeken.
Arnk Ct.)
De Midd. Ct schrjjft dienaangaande
»Wjj twjjfelen sterk aan de juistheid van dit
bericht.
Toen toch verleden j lar op zulk een bezoek, kort
na de inhuldiging, werd gezinspeeld, wezen wjj uit-
drukkeljjk op de wenscheljjkheid om zulk eeDe mede
deeling officieel of offie'eus te bevstigen of tegen
te Bpreken. M?n kon dan met het oog op kosten
voor feestvieringen enz., die men toch niet voort
durend kan bf8t.rjjdee, zich op dit punt bjj de in
huldiging zeer, zeer b?parker>, festiviteit) n desnoods
geheel weglaten, om dan bjj bet bezoek der Koningin
zelve, wannier veiseringen enz. natuur!jjk toch
noodig zou Jen zgn, d?s te beter voor den dag te
kunne komen.
Het gaat toch niet aan om telkens en telkens W' 6r
geld uit te geven voor feesten.
Kort na r»nze opmerking is er dan ook een tegen
spraak gevolgd, die een officieus karakter droeg.
Daarin werd gemeld, dat er bjj H. M. geen plan
bestond zoo spoedig reeds wederom een reis door
het land te maken.
Die mededeeling was te waardeeren.
Maar nu zou het, na die tegenspraak en nadat
er pas overal besten geweest zjjn, ons d st.eonv.-r-
k'aarbiarder voorkomen, dat, zulk een tournee door
het land reeds in net volgend jaar phats hadtenzij
men aan het wooid spoedig een andere beteekenis
toekenne dan wjj doeDof H. M. z ch tot eene
provincie b?pale.
Ook voor Haar zei re komt ons zulk een tocht
door het land, na het drukke inhuldgingsjaar, nog
al bezwaarljjk voor.
Wjj kunnen oni dan ook niet voorstellen, dat het
bericht, zooals het nu luidt, waarheid bevat.
Er is nu wezenlijk wel wat anders te doen dan
al weer feesten te organiseeren, die op de, toch al
genoeg belasting betalende inwoners van sommige
gemeenten een niet gewenschten druk zouden uit
oefenen.
Wg verwachten dan ook wel spoedig een tegen-
sp aak van of enne nadere toel chtmg op het belicht
in het Arnh9msche blad."
Bjj ko besluit is bepaald, dat zullen zgn geves
tigd rgkslandbonwproefstations bin
nen de gemeenten Wag^ningen, Hcorr, Groningen,
Goes en Maastricht en een ryksproefstation voor
zaadcouDóe te WageniDgen. (.Si Ct)
Bij kon. b98luit is benoemd tot kantonrechter-
plaa'svervanger in het kanton Middelburg mr. O.
de Witt Hamer J.Gz., advocaat en procureur
te Mtddelbuvg.
Te Middelburg is de kook-cursus van
de afieeling van de Maatschappij tot Nut van het
Algemeen geopend met 24 deelnetrmsterB.
Staatsblad no. 211 bevat een kon. besluit van
den 19den September, waarbij, op de door den mi
nister van b'innenUidsche ziken aangevoerde gronden
en in strijd met het advies van den Riad vaö State,
afdeling voor de geschillen van bestuur, beslist
wordt dat Ged^p. Staten van Z9eland ten onrechte
bjj hun besluit van 4 Juni het raadsbesluit djr ge
meente Terneuz n, van den 20aten Mei, vernietigd
hebb'n, waarbjj de heer P. A. van de Velde
werd toegelaten als raadslid, na herstemming tos-
scben hem en dhr. J. P. van Herp Met verri'tiging
van het bestreden besluit van Gedep. Staten is nu
in het kon. besluit het daartegen ingestelde berocp
gegrond verklaard en alzoo bevolen dat P. A. van
da Velde zal worden toegelaten als lid van
den raad der gemeente Terneuzen.
Aan belanghebbenden wordt bekend gemaakt,
dat voor de batrekking van klerk der poBte-
rjjen pn telegraphie, waarvoor het examen
in October a. s. gehouden wordt, ten hoogste acht
plaatsen voor vrouweljjke candidafcen worden ba-
schikbaar gesteld.
Op de begrooting 1899 voor B'nnenl.
zaken is o. a. meer uitgetrokken f 48,000 voor de
stichting van een nieuw gebouw voor de Rijks
kweekschool voor vroedvrouwen te Amsterdam;
f 64,000 voor de Rgkskw-ekscholen voor onderwg-
zers en onderwijzeressen; f9000 voor het personeel
balast met bet toezicht op de gebouwen van onder
wjjsf37,000 voor gebouwen der Rgkslandb uw-
Bchoolf 18,000 voor subsid ën ten behoeve van het
onderwjjs in land- en tuinbouw en hoat.teelt160,000
voor de gebouwen der Rgkslandbonw
proefstations; f31,000 voor het Rij'cszuivel-
contró'e-s'ation.
Voorts blijkt uit de b"grooting dat f 60,000 is
uitgetrokken voor de in 1899 te houden 8a alge-
meene volkstelling.
Het Ned. Dagbl. schrijft
Iemand, die het staatsrecht met, geluk beoffend
heeP, maökt de alleszins jtrsto opmerking, dat. het
zeer dwaas is nu reeds te gaan spreken vuti W i 1-
helmina I. Wie toch treeft ors zekerheid, dat
er ooit een Wilbolmina II komen zal en dat Wi'-
helmina I niet Wilhelmina de eeniqe bljjven zal.
Ook wanneer na Haar andere vorstinnen den troon
bestijgen, wat zeer goed mogeljjk iB, hebben wjj
geene waarborgen, dat die ook Wilhelmina heeten
zullen. Laten wg dus met, dat. I wachten to* dat
wij II kunnen schrijve». Somraiee vorsten zijn wer-
kelgk reeds dadelgk m*-t een I aangedu d, m a-dan
was er een geldige reden voor. Onze KoniDg Willem
I kon, voor het volk ten minste, niet eenvoudig
Willem heeten, omdat hjj onder de vele Willems
uit het Huis Oranje de eerste KoniDg was en ook
omdat het vooral moest aitkomen, dat er met hem
een geheel ni°uw tjjdperk in onB Btaatkunöig leven
werd geopend. Hjj was van zjjn stamhuis de eerste
souverein. Geen Willem VI dus, die evenals Willem
V slechts stadhouder zou zjjn geweest, maar Koning
Willem I. Ook de oude Keizer Wilhelm kon reeds
bjj zgn leven met, I worden aangeduid, omdat bg
de ee>-ste Pruisische Wilhelm was, die de Dnitsche
keizerskroon droeg, maar of Napoleon I er ooit aan
gedacht, heeft zich zelf als keizer de eerste te noemen
van zijn geslacht, betwjjfelen wg zeer. Hjj zou daar-
daardoor hebben harinnerd aan het feit, dat hg een
parvenu was.
Wg vinden het dus zeer jaist, dat onze Koningin
reeds in Hare Proclamatie zegtWjj: Wilhelmina",
zonder c enige bg voeging.
Te Tilbu-g heeft het stelsel van den Hel-
voirtsehen notaris Coolen, in zake den pergoon-
lijken dienstplicht, reeds een begin van
toepassing gevonden.
In de raadszitting van eergisteren was nl. inge
komen een adres van 21 vaders, moeders en voogden
van jongelingen, die dit jaar moeten deelnamen aan
de loting der nationale militie voor de g^meeDte
Tilburg, verzoekende eene toelage van f 100 voor
iederen jongeling, die zich dit jaar all vrjjwilliger
bjj de militie aanmeldt en daarbjj wordt toegelaten
en ingeljjfd. De Raad besloot in zooverre aan dit
verzoek te voldoen, dat aan iederen militie-vrjjwil-
liger eene toelage van f80 uit de gemeentekas zal
worden verstrekt.
De geconserveerde levensmidde-
1 e n nemen sedert jaren een steeds belangrjjker
wordende plaats in bjj de voeding, zoowel van de
haisgezinnen als van de legers. Maar de in bussen
verpakte en ook de op andeie wjjze voor bederf be
waarde voedingsmiddelen kunnen voor de mensche-
ljjke organen scbadeljjk worden. Reeds meermalen ii
er op gewezen, dat de in bussen verpakte conserven
niet zelden stoffen bevatten, die, bij een voortdurend
opnemen in de spijsverteringsorganen, vergiftigend
kunnen werken. Mea hejffc dit voornamelijk van het
koper gevreesd, dat in zgn zouten wordt aangewend
om sommige groenten te kleuren, en ook van het
zink, dat in betrekkelijk groote hoeveelheid in ge
droogd ooft b v. in de Amerikaansche appelen wordt
gevonden. Een Duitseh professor heeft, om dit voor
de praktjjk zeer gewichtige vraagstuk op te lossen,
een onderzoek ingeBteld naar den invloed van het
zink op het dierljjk lichaam.
Hjj vond, dat de vre?s voor vergiftiging 6terk
overdreven was. Het zinkgehalte der groenten was
wel groot, maar in den regel vrij onschadeljjk. Be
treffende de verschillende toevoegels, als zink, sali-
cylzuur, keper en andere, meent de onderzoeker, dat
zg beter kunnen worden weggelaten, wanneer geen
dringende redenen tot het g?brnik noodzaken.
flet moet, voortdurend in het o->g worden ge
houden, dat stoff n, die aan het monscheljjk lichaam
vreemd zgn, in buitengewone gevallen van zwakte
of hoogen ouderdom pchadeljjk kunnen worden, zon
der ooit nuttig te zjjn. Da&r m behoort het sab'cyl-
zuur niet in het bier, het boorzuur niet in het
vleesch, het zink niet in de appelen en het kop?r
dan alleen in de groenten, wanneer het kan worden
bewezen, dat de handel zou ljjden a's men het niet
aanwendde. Nooit, zal dan ook een dokter het gebruik
van zulke middelen aanrader, hoogstens zal hjj ze
dulden. {Ned. Dogbl.)
Koningin LouiBe van Denemarken is
gisterochtend op 81 jarigen leeftjjd overleden.
Zg werd wel eens, de moeder van Europa" ge
noemd. Turners, door de buweljjken barer kinderen
en kleinkinderen is zg meteen groet getal vorsten
huizen in Europa verwa» t.
Koning Cüristiaan IX is thans 80 jaar oud en
regeert sedert 1863 In 1842 was hjj gehuwd met
prinses Louise van HeBien—Kassei, die op 7 S°pt.
jl. baar 81sten vetjiardag heeft gevierd en wier
moeder een Deensche prinses waB.
Uit hun buweljjk zijn 6 kinderen geboren: 3
zoons en 3 dochters.
D? oudste zoon, kroonprins Frederik, is gehuwd
met prinses Louise van Zwtden, een kleindochter
van £rin8 Frederik der Nederlanden. Zjj hebben 8
kinderen, 4 zoons en 4 dochters Van de zoons is
een gehuwd met een hfrtogin van Mecklenburg en
een met prioses Maud van Eag'-land (dochter van
den piin8 van Wales); van de dochten is een de
gemalin van een Zwa^dscben prins, en een van een
pries van L:ppe-Schaumburg.
De tweede zoon is koning George van Grieken
land, wiers oudste zoon is gehuwd met een zuster
van dan Duitschau keizer.
