1898. N°. 74
Zaterdag 25 Juni.
85sle jaargang.
Reservekader.
FEUILLETON.
HEIDER00S,
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjji per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentifln voor dit blad
aangeaomen bg de beeren Nij&h Va.n Ditmab te Botterdam on vorder
bg alle Boek-verkoopers en Brievengaarders.
COURANT.
Db prjjs der gewone advertentiön is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct».
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prgs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebber de
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent pei regel.
B uren «v den dug der uitgave.
De aanmelding roor deelneming ain het
»n»rbfreid?nd militair oiKÏorricUt
inoet plaats hebben bij den Burgemeester voir 1 Juli a s
De aandsrht van de ingeschrevenen voor de lich
ting 1 8 99 worlt bepaaldelijk op deze zaak gevestigd.
Nadere inlichtingen zijn te verkrijgen ter Secretarie.
Gces, 23 Juni 1898.
De Burgemeester van Goes,
IESSEL1N K.
GOES, 24 Juni 1898.
In h9t jmgS-9 no. van De Zeeuw komt de he*r
De Hoogh, boofd dor Chr. school alhier, op togen
het in ons vorig no. vermelde stukje van dhr. Klem-
kerk, spfc'aal wat bitreft dat gedeeltp, waarin laatst
genoemde zegt gehoord te hebben, dat op de Cbr.
school kinderen worden afaericht voor de opmbare
school E". De beer De Hoogh ontkent ten sterkste,
dat er op zjjne school ooit eecig leerling wordt
»afgericht" en laat er dan op volgen
»Laat mjj u eens even inlichten.
»Er wordt nut eens een admiss'e-cximen ge
tonde! voor school E. Het onderwijs aan deze
inrichting sluit aan bjj dat op de lagere school.
En allen, die zich aanmelden, worden aangenomen.
Nu heb ik wel eens hooren verluiden, dat leer
lingen eener bijz. school een proeftijd hebben
door te maken, doch ik kan dit moeiljjk aanne
men, want 't is zelfs eenmaal gebeurd dat eere
leerlinge uit de 41e klasse eener bjjz. school ge
plaatst werd in de Ie klasse van school E, niet
in }t begin, maar ia 't midden van den cursus.
Bestaat er dus wel een enkele reden, waarena
er van africhten voor school E sprake zou kun-
mn zjjn
De hoer De Hoogh vergnnne ou8 hem te ver
wijzen raar de verordening, regelende het lager
o derwjjs in de gemeente Goes, van welke veror
dening art. 6 luidt
»School E is toegankelijk voor meiej<'8, die de
vgfde klasse aan een der andere openbare scholen
in deze geme:nte hebben afgeloopen. Van elders of
van andere scholen komende, onderwerpen zjj zich
aan eene proefwerk
Ongetwijfeld zal deze bepaling ook op de leerlinge
in quaestie zijn toegepast en zal zg aan de vereischten
hebben voldaan. Anders zou zjj zeker niet door het
Hoofd der school toegelaten zijn
Wjj willen hiermede nu volstrekt niet beweren,
dat dit meisje afgericht" was; maar wjj mogen
aan den anderen kant ook niet de meening doen
post vatten, dat. het Hoofd dor school aan de be
wuste fcepa'ing niet do hand zou honden.
Omtrent da kerk te Goes wordt in het
Handelsblad o. a. geschreven
De stichtingstijd der kerk is niet met zekerheid
bekend. Het scbjjnt echter, dat, toen in den aan
vang der vjjftiende eeuw de bouw van het wosteljjk
gadee'te werd ondernomen, het oostelijke reeds stond.
Uit oude keuren is gebleken, dat in het midden
d r 14e eeuw zich talrijke geestelijken te Go68 be
vonden, terwjjl een kroniekschrijver heeft opgetee-
naar het Duitsch van J. Berger.
Ulrich ging zijne ouders voor door het voorpor
taal en opende een vleugeldeur, die naar de huis
kamer leidde, een groote, ouderwetsche Balon. Hij
bleef een oogenblik op den drempel staan en liet
zgn blik in de ruimte zweven, waarin sedert zjjn
vertrek niets veranderd was. Nog altjjd hingen er
de kostbare, maar sterk verbleekte gobelijns en do
familie-schilderijen aan den wand. Ook de zware
eikenhouten meubelen met kunstig snjjwerk stonden
nog op hnnne oude plaats. Alles was hem nog be
kend en keek bem als het ware vertrouweljjk aan.
Voor den grooten marmeren schoorsteen, waarin
een helder vaar brandde, zat in baren armstoel,
met verschoten zjjde bekleed, een onda dame in
donker gewaad en met een fijn puntig mutsje op
de sneeuwwitte haren. De tjjd had de zachtheid en
regelmatigheid harer voorname gelaatstrekken niet
kunnen uitwiischen, doch zjj vertoonden een droevige,
ernBtige uitdrukking. Ook de granwe, doffa oog°n
keken verdrietig nit de diepe holten, als warm zjj
ontevreden over de geheele wereld. Hare dunnp,
magere vingers, waaraan een paar ringen, met bril-
lanten bezet, fonkelden, rustten saamgevouwen op
het atlaskleed, dat over hare knieën lag uitgespreid.
Ulrich liep op haar toe, kuste haro hand en ook
kend dat de stad, nadat zij in 1351 vele privileges
omvangen bad, »vau dagbe tot daghe grooter ghe-
timmert (werd) van brysingben ende andere fa-
biyck'n." Dit geeft wel het r^cht tot het vermoeden,
dan men in de tweedo helft der veertiende er uw
met den bonw der kerk zal zijn btgonnm, temeer
omdat het bekend is dat omstreeks denzelfden tjjd
en om dergelijke ródenen kerken werden vergroot
of gesticht te Middelburg en te Vtere.
Hoe dit zij, in 1423 was het gebouw voltooid
en werd den 18 Juni gewjjd door den vicaris Mat
thias en ODder de schutse gesteld der H. Maria
Magdaleca. Afliten werden toegezegd aan h«n, die
tot de volmaking en versiering van het gebouw
zouden bijdragen en dat die niet zonder uitwerking
bleven valt op te maken uit het schoone geheel,
zelfs zooais dal thans is.
Door de onvoorzichfigh°id van een loodgieter ont
stond er 11 S pt. 1618 brand op het dak, die,
ordanks allen jjver, zich snol verbreidde, het eene
dak verwoestte en d9 gewelven van het W.deel met
den toren deed instorten.
De kroniekschrijver Smallegange, die terecht ge
tuigd e »dat diergeljjke Kerk Dochte van grootte,
neebte van doorluchtigheid in Zeeland nanwelgks
te sien is", deelt ons mede dat zg »uit der gemeente
burse veel grooter en heerlijker werd opgabouwet."
Inderdaad, dadelj,k na de ramp toog men aan het
werk en na drie jaren was het gebouw weerbiuik-
baar. Gewelven en torfn werden niet vervangen,
alleen was op het kruispunt een nifuwe dakruiter
gezet, met uurwerk en klokkenspel van 48 klokken,
ver vaaidigd door T. Jansz. van Delft.
Voor de horstelling wird niet minder dan ruim
f 124,000 besteed.
Tor herinnering aan deze gebeurtenis versierde
men het gebouw mat vele geschilderde glazen, op
eenige waarvan de brand was afgebeeld met het
volgende tjjdvers
Op herfut-Maent* cLfden daCg, door VULCaens boos
bestier
De son op 't hooCgste saCh ons KerCke staen Ia
't Vier,
DoCh eer op reegrnst April, PhebUs saCh 't Mld-
daChs ront,
LaCh d'eerfete steen aL sHL, geVest Vast In den
gront.
Van deze glazen is thans niets meer over, en geen
w.nder, want in 1844 kon een bewoner van Goes
schrijven »er is een tjjd geweest, waarin de bal
dadige jeugd de kerkglazen straS doos voor mik-
schjjven hield".
Gelukkig dat het gebonw-zelf met meer eerbied
is behandeld. Want ook nadat het in 1578 voor den
Hervormden eeredienst was ingericht en zooals
de vele ledige nissen bewjjzen van den beelden-
tooi ontdaan, werd het met zorg onderhouden. Gaf
de bovenvermelde herbouw daar reeds een bewijs
van, ook onze eeuw kan hetzelfde getuigen: in 1835
gingen kerkvoogden eene aanzienlijke (thans reeds
afgeloste) leening aau om het gebouw wederom in
behoorlgken staat te brengen" en in 1836 verleende
het Rjjk, toen een hevige storm tchade had veroor
zaakt, eene subsidie van f 1000. Als een ander voor
beeld der onbekrompenheid van het kerkbestuur kan
hare bleeke wang, waai bg hg haar mutsje een weinig
verschoof. Zij duwde hem verontwaardigd teiug en
bromde: Jongen, wat hebt gjj mg doen schrikken,
nog altgd die oude wildzang; is dat eenmanier om
een arme zwakke vrouw te begroeten."
Vergeef mg, grootmama, wees niet boos. Ik ben
zoo bljj u weder te zien. Hoe gaat het Ik hoop
goed
j>Wat een vraag? Gjj morst toch weten, Ulricb,
dat ik nooit goed ben, het is Go J geklaagdJa, als ik
den winter in Mentone had kunnen doorbrengen,
of te Nizza, dat had mjj goed gedaan, maar in'ons
jjzig klimaat wordt het niet beter met mg. Daar
verlang ik zoo naarmen is in die stille dorre beide
zoo goed als levend begraven. Ik zie zoo gaarne
vael menschen om mij heen gjj kunt niet gelooven
hoezeer ik menigmaal naar verstrooiing, naar gezel
schap verlangdat stil zitten en alleen zjjn maakt
mg knorrig en ziek, maar als mija kinderen er be
hagen in scheppen den eenzame te spelen, mag ik
niet meer verlangen en moet daarmede genoegen
nemen." Zg lachte bitter voor zich heen.
>Maar beste mama, wg zien toch tegenwoordig
gasten genoeg bjj ons", zeide de barones, hare
schoondochter.
»Na ji, Domiré's of een paar lindjonkers nit
de omgeving, die niets wefpn te vertellen nit de
grooto wereld. Ik verwonder er mij dikwijls over,
dat gjj met zulk gezelschap tevreden zijt. Toen mjjn
man nog leefde, was het slot altijd vol voorname
standgenoot en, die visites maakten. T ien werden
schitterende feesten gevierd, bals, maskerades en
dienen, dat in 1641 aan den Haarlemschen orgel
maker Willem Diaken werd opgedragen ppd ni'-uw
orgil voor de kerk te bon wen, dat in 1711 en 1826
telkens werd hersteld en verbeterd. De booten be
kroning (Uwvan, in baldakgnvorm, dagt e' ent van
1739, terwjjl de betimmering met banken, onder
het org^l, in 1654 voltooid werd.
Het is waarljjk zeer te hopen, dat de tegen woir-
dige bezitters van het kerkgebouw niet minder on
bekrompen zullen zjjn dan bunne voorgangers; dat
zg zullen inzien, dat een uiterst belangrjjk monu
ment van nationale bouwkunst aan hunne zorgen is
toevertrouwd en, het goede voorbeeld van het voor
geslacht volgend, zullen weten het in eere te houden.
Nu uit het ondeiziek van den heer Frederiks reeds
gebleken is, dat er inderdaad gevaar bestaat voor
vermii king door onoordeelkundige herstellingen, mo
gen zg er voor vraken dat het nageslacht niet hun
den ondergang veiwjjten kan van zoo grootsch een
kunstwerk.
Op verzoek deelen wji mede, dat, indien bg
het op a. 8. Donderdag alhier te houden derde
zomerfeest van de Christel. Jongeling s-
vereenigingen het weder te ongunstig mocht
zijn om het feest in de we;de van den heer M. de
Bofcx te vieren, de Wandelkerk voor dit doel
is afgestaan.
Aan het verslag van de Vereeniging Tessel-
schade ontleenen wjj, dat zjj op 1 April 1893 een
aantal van 4569 leden teldj, waarvan 61 in Zuid-
Beveland met 8 werksters in die afdeelirg.
De afdeeling Znid-Beveland trachtte eene harer
werksters hare gezondheid te doen herkrjjgen en
haar daardoor weer in staat te maken tot werken.
Er werd nog al wat bestelwerk ontvangen en tame-
Ijjk wat goed verkocht.
De afdeeling wordt bestuurd door de Goescbe
dames: mevr. Van EetenDe Man, voorzitster, mevr.
Fransen v. d. Putte—Borel, penningmeester!s, nnj.
M. W. van Heel, secretares, en mevr. Van Heel
De Bruijne, directrice der bureaux van voorlichting
en van bemiddeling.
Aan de gemeente Wisse is boven en behalve
de bjjdragp, bedoeld bg art. 45 der wet op het 1. o.,
ten behoeve van haar lager onderwjjs een subsidie
verleend van f 1200.
Bg Prov.bl. van Zeeland no. 72 worden de
gemeenteraden uitgenoodigd, zoo zg bezwaren heb
ben tegen een besluit van den raad der gemeente
's-Heerenhoek tot het instellen van eene vee
markt op den eersten Maandag der maand Sep
tember van ieder jaar, die bezwaren bjj Gedep.
Staten in te dienen vóór 8 Juli a. s.
Benoemd tot djjkgrai f voor den Spyllitzpolder,
F. P. de V1 e e sc h a u w 0 rtot djjkgraaf voor
den pold»r Reigersbergscheo, J. J. van Gorsel
Hendrik8zoon; tot gezworen voor het water
schap Oud-Vosmeer, M. A Douw; tot gezworen
voor den polder Willem Leopold, Nedprlandsch ge
deelte, J. VerhageJr.tot gezworen voor het
waterschap Waarde, J. J. Mol; tot gezworen voor
den Schfngepolder, J. J. van Weel.
partjjen gegeven. Des winters waren wjj in Berlijn
en brachten altjjd een paar weken te Monte Carlo
door. Natnurljjk speelden wjj en verloren soms veel
geld toch gingen wjj er altgd weer heen, want ik
was dol op Monaco en op het drukke internationale
leven, dat daar geleid wordt. Uw vader, mjjn lieve
Brnno, zon norit geduld hebben, dat ik altgd in
dat eenzame Hohenstein zat, zooals Irma, uwe echt-
genoote, dat nu doen moet", sprak zij tot haar zoon,
den baroD.
>Maar ik heb in 't geheel geen lust ia reizen en
uitspanningen", was het zachte antwoord der ba
rones. »Ik heb er ook geen tjjd voor, want als huis
vrouw en moeder, heb ik vele plichten te vervullen
en wei ken der liefde te doen. En dat vult mjjn
leven geheel en maakt mjj gelukkig."
»Natunrljjk, daaraan is niet te twijfelen 1 Gjj zjjt
zoo vergenoegd en tevreden als maar denkbaar is
Maar ik weet niet of dat zoo te prjjzen is. Een
dame van uw stand heeft het volste recht aanspra
ken te maken, maar al zjjt gjj zdf zoo merkwaardig
bescheiden, daarom behoef ik het niet te zgn." Zg
zeide dit op dien weenenden, klagenden toon, dien
zg zich in den laatsten tijd had aangewend.
Da baron wreef zich het voorhoofd, en zeide
»Doa mg het geDoeg: n, mam», en verschoon Irma
van uw gedurige verwjjter. Zij heeft een hart als
goud, doet alles voor u met lieide en zal dat bljjven
doeo, maar nooit zal zg iets doen, dat niet in over
eenstemming is met onze tegenwoordige p sitie.
Gij schjjnt niet te weten dat wjj voor kostbare
reizen en gr«ofe party-vi geen geld hebban en dat
Omtrent het in de aanst. zitting der Pro?'
Staten van Zeeland te behandelen verzoek van con
cessionarissen van den stoombootdienst tnsschen
Walzoorden en Vlake om vergunning tot opruiming
van den steiger bg Vlake rapporteeren Gedep.
Staten hot volgende
»Bij Uw bfsluit van 10 Juli 1880 no. 11 werd
aan de concessionarhBen van den Btocmbootdierst
tusschen Walzoorden en Vlake eene bjjdragp verleer d
van f600 voor het maken van eene aanlegplaats ten
zuiden van de spoorwegbrug over het kanaal door
Zuid-Beveland bjj de halte Vlhko, order voorwaarde
o. a., dat bg het ophonden van ht t jaarlgksche sub
sidie voor de uitoefening van dien dienst, de Bteiger
eigendom zou worden van de Provircie.
Aan dien steiger komen herbaalde lgk schade va
ringen voor, zonder dat de daders opgespoord kunnen
worden, zoodat de kosten van onderhoud voor de
concessionarissen een drukkende last zgn. OnlaDgs
is door eene aanvaring belangigke Bchade toege
bracht, tengevolge waarvan de sfeiger thans in ge
heel onbruikbaren toeBtand verkeert en gevaarlgk
is voor de scheepvaart. Afdoend herstel zal niet
onbelangrijke uitgaven vorderen.
Sedert de dienst tnsecben Hansweord en het station
Vlake per omnibus wordt uitgeoefend, wordt van
den steiger gfen gebruik meer gemaakt tot het in-
en ontschepen van pasBagierB en alleen in hoogBfc
zeldzame gevallen voor bet laden van vrachtgoed.
In dit jaar heeft de boot nog niet aan den steiger
aangelegd.
Bovendien bf staat de mogelijkheid, dat de steiger
zal moeten worden opgeruimd, zoodra van Rjjkswege
zal worden besloten tot het maken van eene tweede
doorvaartopening voor de spoorwegbrug te Vlake.
Om al deze redenen verzotken de ondernemers
van den dienst aan Uwe vergadering vergunning,
om den Bteiger te mogen opruimen.
Wg hebben de eer U voor te stellen dat verzoek
in te willigen."
Waarde. Het telefoonkantoor alhier
komt in verbinding met HanBweerd. Tot het plaatsen
der palen naar de gemeente KrniniDgen wordt binnen
korten tjjd overgegaan.
Naar men meldt is door den minister van
Binnenl. Zaken aan het Rjjks-schooltoezicht, eene
uitnoodiging gericht, om Dauwgezet na te gaan of
de opgaven omtrent aantal leerlingen en onddrwgzend
personeel, door de besturen der gesubsidieerde bijzon
dere scholen in t© 2enden, met den werkelgken toe
stand overeenstemmen.
De Standaard trekt al dadeljjk tegen dit bericht
te velde. Het blad zegt
»Voorloopig qualificeeren we dit wel wat on-
heusch klinkend bericht niet. De juiste termen der
ministerieele circulaire zgn ons onbekend. We
wachten nadere inlichtingen af."
Naar aanleiding van dit schrgven in De Standaard,
vraagt de Arnhemsche Courant terecht
»Mag nu waarlgk de Regeering, terwjjl die op
gaven den grondslag vormen voor de toekenning
van het subsidie en de bepalirg van het bedrag daar
van, zelfs niet hare juistheid controleeren De be-
wjj bezuinigen moeten."
De oude dame sprak een oogenblik geen woord,
zg schudde slechts aanhoudend m't het hoofd, doch
eindeljjk ging zjj voort:
»Neen, dat weet ik niet en ik geloof het ook
niet, want gjj hebt tot hiertoe nooit over geldgebrek
geklaagd hoogst zonderling dat gjj het nu doet,
maar gjj zgt gierig en bezuinigt aan alle kanten
om uw vermogen nog wat te vergrooten. Dat uw
arme mama en uw vrouw daardoor veel ontberen
moeten, diarnaar vraagt gjj niet en bet bljjlt toch
betzelfie of Ulrich later een paar duizend mark
meer of minder van n erft. Het zal bfm geen de
minste moeite kosten een meisj« met eenige milj
oenen tot vronw te bekomen, in de schitterende
kringen der Berlgosche haute volée, waarin bjj naar
verkiezing veikeeren kan, zal hg genoog rjjke dames
leeren kenneD. Ja, Ulricb, met nw schoon niterljjk
en nw oud-adelljjkeu naam, kunt gjj aan de beste
partjjon denken, als gjj ondoordacht maar gfen
mesalliance doat. E«n goed huweljjk zjjt gjj onsen
uzelven verschuldigd."
Als ik eenmaal tionwen wil, grootmama, heb ik
alleen nit te maken of ik een rjjk of een arm, een
adelljjk of een burgerlgk meisje vragen zal. Boven
dien, dat heeft nog tjjd, en ik ben neg jong genoeg."
»Ond genoeg om te trouwen. Uw griotvader was
nog een jaar j'ngor, toen wjj trouwden. Jong ge
trouwd beeft nog niemand berouwd."
>Nn daarorer zijn dn gevoelens verdeeld", lachte
Urlicb, >en dit zeg ik u, een geldzek trouwen *>n
mjj verkonpen, dat nooiU Een huweljjk ziue lLldo
