1898. N°. 73.
Donderdag 23 Juni.
85ste jaargang.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommeri 5 centmet bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiön voor dit blad
aangenomen bjj de heergn Nijkh Va.n Ditmau te Rot-ter dam en verder
bg alle Boekverkoopern en Brievengaarders.
Db prjjs der gewone advertentiön is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjft
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebber de
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
vso vAof i uren ep ien Aas der uitgave.
COURANT.
GOES, 22 Juni 1898.
In De Zetuiv van giitaren ttaat het volgend
ingezonden 6tukje
„Wiet consequent.
Mijnheer de Redacteur!
Bg de jongste statenverkiezing is dhr. mr. Lu-
casse er een gri t van gemaakt dat een zjjner
kinderen op de openbare s 'brol gaat, maar M. de
R. dit is toch wezenljjk geen uitzondering.
Ia Goes ziet men veischaidene ouders, die onder
de voorvechters voor het christeljjk onderwjjs be-
booren, bnnne kinderen naar de openbare lagere
school E zenden.
Zslfs de president van de Chr. School doet het,
ja zelfs heb ik het wel eens een gereformeerd
predikant zien doen, ook heb ik wel gehoord dat
sommige kinderen op de Chr. School afgericht
worden om toegelaten te worden cp school E.
Is de Chr. School niet degeljjk genoeg, dat men
ze degeljjk maks maar men moet de cons* qnentie
vaa zjjn beginsel aandurven.
Achtend
Uv Dv. Dr.
G. M. KLEMKERK."
Is dit eene verontschuldiging voor mr. Lucasse
of eene beschuldiging van dein het stukje genoemde
voorvechters voor het christeljjk onderwjjs"?
Wjj zjjn geneigd aan te nemen dat het laatste
bedoeld wordt, want de beweriDg»zoo velendoen
het" zou al eene zeer curieuse manier van veront
schuldigen vau mr. Lucasse zjjn. Bovendien zijn de
gevallen niet gelijk. Immers te Goes bestaat van
zoogenaamd christelijke" zjjde geene gelegenheid
voor meer uitgebreid lager onderwjjs, zooals aan
school E wordt gegeven.
Te Middelburg is dit vèl bet geval. Er bestaat
daar eene Christelijke" Burgerschool, hoofd de heer
L. C. Breebaart, waar hetzelfde onderwjjs wordt
gegeven als nu het zoontje van mr. Lucasse geniet
op de openbare school, hoofd dhr. Blankert, terwijl
er nog een derde school is voor Gereformeerd on
derwjjs, hoofd dhr. C. Weeda, dus van bet kerk
genootschap, waartoe mr. Lucasse behoort.
Overigens zjjn wjj het volkomen eens met dhr.
Klemkerk, dat men de consequentie van zjjn be
ginsel moet aandurvenmaar daarmede is dan ook
de houding van mr. Lucasse veroordeeld. Jammer,
dat de heer K'emkerk in de consequentie van zjjn
eigen begins0] geene aanleiding heelt gevonden om
zjjn stukje vóó? do verkiezing in te zenden.
Gisteravond had in de concertzaal der sociö-
teit V. O. V. alhier de eerste repetitie plaats
van d9 cantate Nederland en Oranje. Meer dan
honderd zangeressen en zangers waren op bet be
stemde uur in de zaal aanwezig. De heer Z. D. v. d.
Bilt La Motthe, voorzitter van het Hoofdbestuur,
hield eene toespraak, waarin bjj o a. mededeelde,
dat op den feestdag <erst de feestrede door ds. La-
mers zou warden gehouden en daarna de cantate
in de kerk zou worden uitgevoerd. Spreker bracht
uit naam van het Hoofdbestuur dank aan hen, die
da uitvoering zouden leidea en voor de algemeene
medewerking, die bereids bij deze eerste repetitie
bhek. Daarna zette de beer Kooiman zich aan den
vlenge! en daar galmde uit aller mondHet Wilhelmus
lied (oude toonzetting) In een der hoeken van de zaal
was een groote afbeelding der Koningin aangebracht,
omgeven door vlaggedoek, groen en bloemen.
Ia den loop van den avond ging de repetitie aan
vankelijk goed en er kan verwacht worden, dat het
totaal medewerkenden ruim 150 zal bedragen.
In de aanstaande zomervergadering
der Provinciale Staten van Zeeland moet de benoe
ming plaats hebben van drie leden van Gedeputeerde
Staten, tengevolge van de periodieke aftreding als
zoodanig van de heeren W. A. graaf Van Ljjnder,
L. J. M. van Waesberghe Janssens en jhr. mr.
E. A. O. de Caiembroot (zittingstjjd 1898 1904)
eu van twee leden van dat college, voor de buiten
gewone vacatures, ontstaande door het aftreden
van de heeren mr. C. Lucasse en J. A. van Rompu
als leden van de Provinciale Staten (zittingstjjd
1898-1901).
Verder moet ook worden overgegaan tot de be
noeming van het lid der Staten, bedoeld bjj art. 89
der provinciale wet.
Door Gedep. Staten zjjn voor die vergadering
voorstellen ingediend, o. a. betrekkelijk heffing
van t o i op den weg tusschen Goes en 's- Graven
polder; voorts naar aanleiding van het verzoek vau
concessionarissen van den stoombootdienBt tusschen
Walzoorden en Vlake, om vergunning tot oprui
ming van den steiger bij de halte Vlaketot
bet verleenen van een provinciaal subsidie aan de
Ml a""schappij tot bevordering van Landbouw en
Veeteelt tot bet houden van eon tweejarigen cursus
in het hoefbeslag, enz.
Voorts komen ter tafel verschillende voorstellen
van Gedeputeerde Staten, nl.tot a f w ij z i n g
van het verzoek van ingezetenen van Hoedekenskerke
en omliggende gemeenten om eene mildere rege
ling" vau den provincialen stoomboot-
dienst cp de Westor-Scbelde tot het verleenen
van een subsidie ad f 222,50 aan de gemeente Nisse
in de kosten harer huishouding voor 1898.
Omtrent het verzoek van ingezetenen van Hoede-
kensberke lappo:toeren Ged. Staten het volgende:
Bjj Uw besluit, dd. 12 November 1897 no. 5,
werden wjj op ons verzoek diligent verklaard ten
aanzien van h«fc adreB van ingezetenen van Hoede-
kenskeike en omliggende gpmeenten om eene mildere
regeling" van den stoombootdienst op de Wester-
Schelde.
Door de Commissie van Toezicht op den dienst is,
nadat de Directeur was geraadpleegd, in rjjpe over
weging genome», of met den zomerdienst van 1898
meer dan ééamaal 's weeks van Ter-Neuzen op
Hoedeker skerke v. v. zoude kunnen werden gevaren.
Zij verklaarde echter geene kans te zien, om den
dienst op Hoedekenekerke uit te breiden, dan ten
koste van dien op het traject VlissingenTer-Neuzen.
De hierdoor ontstaande beperking zonde ongetwjjfeld
tot gegronde klachten aanleiding geven.
Buitendien wettigen de uitkomsten van het verkeer
rp Hcedtkenskerke het o. i. niet, om zulk eepe
ingrjjpmde verandering aan te brengen, daar ook
het veevervoer weinig meer beteekent.
Wilde men zonder bezwaar voor dm dienst Ter-
Neuzen aan dien op Hoedekenskerke uitbreiding
gever, dan zoude dit alleen kunnen geschiedm door
hiervoor een cx'ra-boot in te leggen.
Met het oog op de kostei, die daarvan het gevolg
zouden zjjn, door vermeerdering van personeel en
onderhoud, vinden wjj geen vrjjhoid om daartoe een
voorstel te doen.
Naar aanleiding van het adres van de gezamen
lijke eigenaars van de gronden in den cilimiteuzen
Annapolder om wjjziging van art. 94 van het
reglement voor de ealam. polders of waterschappen,
welk vei zoek door Gedep. St. billjjk wordt geacht,
stellen zjj voor aan het slot van art. 94 toetevoegen
Gedeputeerde Staten kunnen, ingeval van door
braak van een djjk, cp verzoek van belanghebbenden
eene nieuwe schatting bevelen, waarvan de kosten
voor rfkeniag van den calamiteuzen polder komen.
Deze nieuws schatting geldt voor een nieuwen ter-
mjju van 10 jaren, ingaande op 1 Mei van het dienst.-
jtar, volgende op dat, waarin de schatting het ft
plaats gehad."
Uit Noord-Beveland wordt aan de ZZ N.bode
(blijkbaar uit Wissekuke) gemeld:
We hebben in de dorpskom 5 lokaler, waar ver
gunning is voor den verkoop van sterken drank
in 't klein, en ééa van die heet: Ballevue" (tevens
Hó'el).
Een ingezetene van Zierikzee, de heer P. C. P4e-
rik, handelaar in schoenwerk, kwam op het ïd©#»,
om in laatstgenoemd bölel een paar dagen zjjne
waren uit te pakken en als 't kon te verkoopen
eveneens deed hjj dit in de Korenbeurs" te Cort-
gene en in »De Patrjjs" te Coljjnsplaat. Die eerste
keer ging alles als van een leien dakj-» (en waarom
ook niet) doch nauweljjks was de komst des heeren
P. voor de 2e maal in Ballavue" geannonceerd, of
de hear Birg°meester liet bericht doen, dat er geen
uitpakking of verkooping meer mocht plaats hebben,
als zjjnde die handeling in strnd met de Wet van
28 Juni 1881 {StaaUbl No. 97), gewijzigd bjj de
Wet van 16 April 1885 StaatsblNo. 78), art. 3,
punt 8. Op die aanmaning werd door den heer
Gaanderse (huurder van >Be]levue") in zoo verre
acht geslagen, dat hjj den heer Paterik liet étaleeren,
doch meer niet; hetgeen verkocht werd moest buiten
het lokaal, waar vergunning is, worden betaald.
De vergunning is hierop ingetrokken.
Daargelaten of het billjjk is een zaak zonder andere
redenen geheel of bjjna geheel waardeloos te maken,
komt het mjj voor, dat, waar in bjjna elk lokaal,
waar vergunning is voor den verkoop van sterken
drank in 't klein, wel eens wordt verkocht, die in
trekking, volgens de Wet, kon geschieden. Billyk-
heidshalve laat ik het oordeel over aan de lezers
van de Nieuwsbode.
(Zou als dit bericht waar is de belanghebbende niet
beter doen zich tot Gedep Staten te wenden 1 Indien
toch dergeljjke uitpakk:ngen of verkoopingen in een
lokaal met vergunning niet mo^en gebeuren, zouden
tal van vergunningen reods ingetrokken moeten zjjn.)
(Red
Tot de afdeelingen van het Ned. Gymnas-
tiek-Verbond, die zich hebb)n aangemeld om
deel te nemen aan de bituogiog te Aastiri.m op
7 September 1898, bebooren uit het gewest ♦Zee
land"Sparta," BergeD-op-ZoomVooruitgang
zjj ons Stroven," IersekeMedioburgum," Midd"l-
burg Olympia," RozendaalLuctor et Emergo,"
«rYl-'ssingen.
De heer N. NieuwdorpHz, van Wis-
senkerke, is benoemd tot buitengewoon opzichter bjj
werken langs de Zuid-Willemsvaart, ter standplaats
Nederweert. {lel.)
Recht van verdediging. Twee zeer
ernstige klachten zjjn door de orde van advocaten
te Middelburg ter kennis van den minister van
justitie gebracht, geljjk het W. v. h R. meldt.
De eerste betreft de wjjze waarop in hechtenis
get omen personen, die terecht moeten staan over
wier schuld dus nog niet is besl.st in het ge
rechtsgebouw worden behandeld, alvorenB zjj voor
de rechtbank verschjjnen. Zjj worden daar in een
jjzeren kooi van nog geen vierkanten meter grond
vlak, opgesloten, >a sof ze wilde beesten zjjn". De
Orde maakt de juiste opmerking, dat de verdachten,
die wellicht geruimen tjjd in preventieve hechtenis
hebben doorgebracht, dan vooral als zjj onschul
dig zjjn >in een zenuwachtige en terneergeslagen
stemming veikeeren, ju'st op een oogenblik, dat zjj
al hun geestkracht behoeven om zich te verdedigen
t?gen den openbaren aanklager". Door ben ten half
uur op te sluiten in zulk een ijzeren kooi, moet de
onverwachte vernedering noodwendig een verlam-
menden invloed op hen uitoefenen.
Een tweede, even ernstige gritf is de afwjj/ing
welke gekozen of to gevoegde raadslieden van be
klaagden hebben ondervonden, wanneer zjj met deze
in de wachtkamers der rechtbank tóór de zitting
nog wen8chen te spreken. Niet zelden tocb, zegt de
Orde, vindt de raadsman bjj het nazien der stukktn
op den avond vóór de zitting, aanleiding om den
beklaagde nog een en ander te vragen in het belang
der verdediging. Een advocaat, wien in zulk een
geval door den veldwachter toeging tot den beklaag e,
die in een kooi zat, was geweigerd en die zich tot
den officier van justitie wendde, deed dit te vergeefs.
Een ander, die het consigne" evenmin kende, werd
door een der veldwachters aangegrepen en van zijn
cliënt verp jjderd
Toch schrjjft art. 134 Wetb. van Strafr. voor:
Na beteekening van de beschikking, houdende ver-
wjjzing naar de terechtzitting, beeft, indien de be
klaagde in verzekerde bewaring is, de gekozen of
toegevoegde raadsman toegang tot hem en kan hij
hembehoudens het vereischte toezicht, zoo dikwijls
hij dit verlangtalleen spreken
Dit voorscbiift is dus door da feiten in het adres
genoemd, geschonden, en het is niet gemakkeljjk na
te gaan, waarop het Openbaar Ministerie te Middel
burg deze behandeling der verdediging grondt.
Reserve-kader. De minister van oorlog
heeft aan den inwoner van Haarlem, in antwoord
op hetadrts, vermeld in ons vorig no., eene beschik
king gezonden van den volgenden inhoud
De minister van oorlog,
Beschikkende op een request van wonende
te Haarlem, houdende verzoek om zjjn zoon, inge
schrevene voor de militie voor de lichting van 1899,
tot eene vrjjwillige verbintenis bjj het res'r/ekader
toe te laten, onder genot van de gewone voordeden,
die aan zoodanige verbintenis verbonden zjjn
Geeft den adressant te kenner, dat zjjn zoon voor
noemd zich tot het aangaan van bedoelde verbinte
nis zal kunnen wend' n tot den garnizoens-comman-
daut te Bavrl m, doch dat, nu die verbintenis wordt
aangegaan nadat adressant's zoon reeds voor de mili
tie is ingeschreven, deze daaraan geene aanspraak
op vrjjstelling van den dienst bjj do militie zal kunnen
ontleenen.
Onderricht den adressant wjjders, dat, zoodra mocht
bljjken, dat zjjn meergenoemde zoon bjj de militie
moet worden ingeljjfd, deze zich met een varzoek-
schrilt tot Hare Majesteit de Koningin zru kunnen
wenden, om in zjjne verbintenis bg het reservekader
en de daaraan verbonden voordcelen gehandhaafd te
bljjven.
Uit de bewoordingen dezer beschikking is af te
leiden, dat de minitter van oorlog niet ongeneigd
is de betrokken lotelingen van de aanstaande lichting
ter wille te zjjn, merkt de N. R. Ct. op.
Den heer D Stigtermodewerker van het
weekblad De Amsterdammer voor de Sociale aange
legenheden" had het bevreemd, dat de >Nederlandsche
vereeniging tegen de prostitutie" in haar jongste
vergadering besloten had tot bestrjjding van alle in
den zin van den >Nieuw-Malthusiaanschen
bond" gedreven propaganda.
Mr. N. G. Pierson beeft eens het Neo-Maltbusia-
nisma iu bescherming gOLOmen (Leerboek der Staat
huishoudkunde, deel II bladz. 164) op grond, dat
volksverhuizing niet voldoende als tegenwicht aan
de voortdurende toeneming der bevolking dienen
kan eu moral restraint niet in ruime mate zal kunnen
worden toegepast. En nn stelde de heer Stigter de
vraag, of tosschen den voorzitter der vereniging
tegen de prostitntie" en den staatsman Pierson zoo'n
groot verschil van meening zou bestaan.
Ds Pierson antwoordde hierop o. m.dat de
Nederlandsche VereenigiDg tegen de Prostitutie zich
niet zooals veelal wordt gedacht keert tegen
het Nieuw-Malthueianisme, dcch wel t( gen
da wjjze, waarop de Nieuw-Maltbusiaaniche bond
propaganda maakt voor dit stelsel.
Wat mg persoonljjk aangaat," schrjjft de heer
Pierson, ♦beschouw jk het Nicuw-Malthusianisme
als zoodanig een geneesmiddel erger dan de kwaal,
maar in de formuleering van het programma van
onzen Bond heb ik zelf voorgesteld, niet voel te
zeggen, omdat er ook onder ons zjjn, die het Nieuw
Malthusianisme beschouwen als een redmiddel voor
de maatschappij. Hoe echter ernstige mannen vrede
kunnen hebben met de manier, waarop de Bond
optreedt en met de stelÜEgeD door den secretaris
van dien Bond gepredikt, "lb ook Bommigen van de
vocrslanffiri van bet N. M. een raadsel. Wat ook
in het N. M. moge zjjn goed te keuren, dit achten
velen (met mg overigens verschillende) althans ten
strengste af te keuren.
De heer Stigter voegt hieraan toe
Dit antwoord maakt de tegenstelling slechts schijn
baar. Het is van groote beteekenis, het zal voor
velen zeer zeker een verrassing, een bewjjs van
grooten vooruitgang in economische ontwikkeling
zjjn. Het doet dénken aan Spencer's moreelen voor-
utgang: de langzame wjjzigingen, die de mensche-
Ijjke natuur, bg baar aanpassing aan den socialen
topstand, ondergaat.
Vooral voor de leden vau den Nieuw-Maltbu-
siaanscben bond is deze kennis van groote waarde.
Zjj weten nu dat ze vele ernstig*, kloeke en wel-
meenende mannen tot medestanders hebben in die
invloedrjjke kringen, waar velen van hen slechts
vjjanden of althans tegenstanders hadden verwacht.
Medestanders evenwel, die nog van verre bleven
staan, cmdat ze de wjjze van propaganda, vergis ik
me niet, vooral met het oog op het zedeljjk belang
der ongebuwden, afkeuren.
De manier van propagandamaken behoort, in
woord en daad, hoogst kiesch te zjjn dit zal, ver
moed ik, elk ernstig lid van den Nieuw-Malthnsi-
aansehen bond vorderen. En ongetwjjfeld heelt mr.
N. G. Pierson bet nieuw-malthusianisme sUchts in
bescherming genompn onder de bepaalde voor waai de,
dat de anti-conceptiemiddelen aan streng moreele
en byg'è dsche eischen zullen kunnen voldoen.
Welnu, de wjjze van propaganda betr«ff-nde dit
moeiljjk te bthandelea en zoo gewichtige onderwerp
kan aan een nauwgezet onderzoek door de leden
van d°n bond worden onderworpenwellicht wordt
dan de juistheid vau verschillende aanmeikingrn
d*r critiek erkend. Niet onmogeljjk zou het dan
wellicht zjjn den grondslag voor onderling overleg
tusschen de twee groepen te verkrjjgen tot invloed
rjjke samenwerking in den zin d<r woorden van den
waar 1 jjk vromen Maltfcus ♦that, in ary old and
well-peopled state, to assist the poor in inch a
manner as to enable them to many as ear'y as
thfj pleasp, and rear up large families, is a phy
sical impossibility."
Dan voorzeker zou het antwoord van ds. Pisrson
wiens paiticulier gevoelen Diet ter sprake was
gebracht en dat ik dan ook bnitön bespreking laat
bjjzondfr groote waarde h«bb°n en veel kunnen bij
dragen tot bevordering vau den vrrdi*nsfeljjk0n ar
beid zjjo*r vrreeniging voor de zedelgke eu geeste-
ljiko verh ffiaer van het alg°m*en, waarvoor em
hooger mater'ö 1 bastean der lag°re klassen, zoo
ruttig en ncodig is.
(dat, in walken ouden en goedb'vo'kton s'aat
ook, het een* pvy^ieke onmogfljjkheid is, don min
deren man zoodanig to helper, dat hjj in s'aat zru
zijn z*o vroeg te trouwen a's h'j veik'cst en een
groot g°zin op te kwe'ks.').
Ia h Handbl schrjjft men met betrekking tot
de Kronings-liederen:
Het verwondert n'^mand, dat de gerst d» r pr ie
levendig wordt o?er Nederland, bij de nadering der
groote en h°ugljjke gebeurtenis.
Wel betreuren we, dat men aan de algemeene
kennismaking in ons land onthouden heeft het meest
poëtische, wat in deze richting werd gegeven, den
tekst der Aubadedie in de residentie door de kin
deren zal worden gezongen, aanvangende met
Welkom, welkom, Koningione,
Welkom, welkom, bigde dag.
Dg aanhef is minder gelukkig, daar velen dei kLi-
