1898. N°. 57.
Zaterdag 14 Mei,
85ste jaargang.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
Da uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrg dagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nomcaers 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aan genomen bjj de heeren Nijgh Van Ditmab, te Botterdam ea verder
bjj alle Boakserkoopers ea Brievengaardere
vnn
COURANT.
Db prjj» der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 cti.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjji
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjk*- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 rogels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct
Aanvragen om 6n vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
advorieeiSëa vé©» uren «9 den daf der uitgave.
GOES 13 Mei 1893.
In verscheidene elders verschijnende bladen
wordt het sprookje verspreid, dat hier zulk een
gebrek aan woningen zou hrerschen, »dat
de ook nieuw gebouwde huizen niet in dien nood
kunnen voorzien en nu op enkele plaatsen tot buiten
de stad veel gebouwd wordt."
Dit lezende zou men denken, dat da bevolking
hier in de laatste jaren aanmerkelijk toegenomen is.
Dit is echter geenszins het geval. De bevolking is nu
minder dan 10 jaren geleden en zelfs in het laatste
jaar nog iets afgenomen.
Feit is, dat Goes, wat goede arbeiderswoningen
betreft, anderen geme mten 25 jmr vooruit is, en
dat het langzamerhand een speculatief zaakje is ge
worden om dergeljjke woningen, die men voor
f800 bouwen en voor minstens f 1,50 per week
verhuren kan, op te richten. Uit den aard der zaak
tracht ieder, die in een minder liet huisje, vaak met
andere gezinnen samen, woont, zulk eene betere woning
te verkrijgen, zoodat de nieuwe gebouwtjes reeds
verhuurd zjjn vcnr ze v lt:>oid z|jn.
Maar van woning-gebrek in den zin, die daaraan
moet gehecht worden, is hier geen Bprake.
W jj vestigen de aandacht op de uitvoering,
a. 8. Woensdagavond in de Schouwburgzaal der
soe. V. O. V. alhier te geven door de Weener
dames-kapel, onder directie van Fr. Henrietta
Durnbergen.
Het is niet voor de eerste maal, dat eene derge
ljjke kapel hier optreedt en menigeen zal aan eene
vroegere uitvoering van dien aard eene aangename
herinnering hebben behouden.
Ook dit gazelschap schijnt een gunstigen naam
te hebben. In de Baarnsche Weekbode althans komt
een verslag voor van eene te Baarn gegeven uit
voering, waarin met veel lof van deze dames-kapel
gesproken en de uitvoering een kunstavond" ge
noemd wordt.
Op het 5eVlaamsch-Zending8feest,
dat op Woensdag 15 Juni a. s. op de weide van
den heer D. Scheele, bjj Ter-Nfuzen zal gehouden
worden, hopen 0. a. op te treden de heerends.
Lamers te Goes, ds. Kouwenhoven te Groningen
(vroeger te Zaamslag), ds. Knottnerus te 's-Graven-
hage (openingsrede), Zalman, zendeling onder Israë',
ds. Moojj te Dordrecht, ds. Ruysch van Dugteren
te Strjjen (vroeger te Axel) en prof Valeton uit
Utrecht. (T.-N. Ct.)
Kolijnsplaat. In de vergadering van het Nuts-
departement »Noord-Baveland", Woensdag 11. alhier
gehouden en die redelijk bezocht was, deed de biblio
thecaris de heer P. Baan verslag van het afgeloopen
leesjaar. Dezen winter waren te Koljjnsplaat 189
boeken uitgereikt aan 23 lezers, terwjjl ook te
Wissekerke heel wat werken ter lezing waren ge
geven. Door de vergadering werd 10 gulden toe
gestaan voor aankoop van nieuwe en onderhoud der
oude werken.
Daarna werden de rekening over 1897/98 en de
bagrooting voor hek nieuwe dienstjaar vastgesteld.
Aan de afdeeling >Noord-B0veland" van Volks
onderwijs werd weder 30 gulden toegezegd tot aan
moediging van getrouw schoolbezoek.
Bjj de bespreking van de punten ter beschrjjviDg
vond de wensch van het hoofdbestuur om een deel
der overwinst van de departementale spaarbanken
behoorljjk gewaarborgd in leen te geven aan soliede
bouwvereenigingen (voorBtel 17) bestrijding. Het
voorstel van het departement Zwolle (bo. 19) om
bet bewaarschoolonderwgs tot regeeringszaak le ma
ken door een subsidiestelsel daarvoor in het leven
te roepen, vond daarect9gen veel sympathie.
Men meldt uit Ter-Neuzen
Ia tegenwoordigheid van den kapt.-laitenant der
marechaussee en een groot aantal marechaussees uit
Brabant ea Zeeland, alsmede van het garnizoen en
verschillende autoriteiten, had gisterochtend op de
Groote Markt de plechtige uitreiking plaate van de
medaille der Oranje Nassau-orde aan de bekende
marechaussees Van der Waal en Adam,
die zich door de arrestatie van den beruchten dief
Miloen verdienstelijk hebben gemaakt. De uitreiking
had plaats door den luitenant-kolonel Prins, onder
eene harteljjke toespraak, waarin de overste wees
op hunne kloeke daad en het buitengewone voor
beeld van plichtsbetrachting door hen gegeven. Hjj
hechtte het ordeteeken op beider borst, en eindigde
met een driewerf leve de Koninginnen!" waarmede
door allen werd ingeBtemd.
Bjj herstemming is te Ter-Neuzen tot lid van
den gemeenteraad gekozen de heer P. A. van de
Velde (libmet 458 stemmen. De heer J. P.
van Herp a -r.) verkreeg 446 stemmen.
Zelden is, zoo sehrjjft men aan de V. Cia een
gemeenteraadsverkiezing zoo hard gewerkt als nu te
Ter-Neuzen het geval was. Er ban gerust gezegd
worden dat beide partgen all3 beschikbare mannen
hebben opgewekt ona aan den strjjd deel te nemen.
Nu, de strjjd bad dan ook een belangrjjk doel, nl.
voor de anti-revolutionaire partjj om de pas ver
kregen meerderheid in den Raad te behouden en
voor de vrjjzinnige partjj om die meerderheid weder
om terug te krggen. De Raad is nu weder om.
De gemeenteraad van Middelburg beeft met
11 tegen 6 stemmen bes'oten om in de commissie
van toezicht op het lager onderwijs ook dames
te doen zitting nemen.
De heer Van Kol beeft een amendement
ingediend op het wetsontwerp tot invoering van den
persoonlijken dienstplicht, strekkende om da in art. 1
van dat wetsontwerp bedoelde wjjziging van art. 124
der wet op da Nationale militie zoodanig te lezeD,
dat de bjj die wjjziging toegestane onderlinge
nummerverwisseling tusschen manschap
pen van hetzelfde korps vervalt.
De heer Troelstra heeft een amendement voor
gesteld, waarvan de bedoeling is om de 1 0 0 n -
tabel van art. 1 der kieswet, doch verminderd
met V, van de daarin vermelde bedragen, bij de wet
tot invoering van den persoonlijken dienstplicht te
voegen om als maatstaf te dienen bij de verleening
van ontheffiig van den werkeljjken dienst in het ge
val van onmisbaarheid in het gezin van den inge-
ljjfde bij de militie.
Contrabande. Nadat aan den officier van
justitie te Rotterdam voldoende was gebleken dit
de bevrachters van de Fram order hadden gegeven
de lading salpeter, welke eerst bestemd was voor
Gyon in Spanje, te vervoeren naar B-yonne in Frank
rijk, is aan den gezagvoerder van dien bodem verlof
verleend zee te kiezen en Rotterdam te verlaten.
De Fram kieeg van de regeering verlof nadat
de time charterer onder eede had verklaard dat de
werkeljjke bestemming van het schip Beyonne was.
De luitenant der artillerie Van Nahuys,
die wegens desertie in tjjd van vrede en niet ver-
schjjnen na de gedane indagingen door den krjjgs-
raad te Haarlem is vervallen verklaard van zjjn
militaire charge en gebannen buiten het grondge
bied van den S'aat, is du, naar gemeld wordt, in
Algiers bij het vreemdenlegioen in dienst.
Dr. A. K u y p e rdie den laatsten tjjd de
Kamerzittingen niet bjjwoonde, heeft, volgens de
H. Ct., een ongemak aan den mond, dat hem het
spreken belet.
Het Vaderland meldt
Aan den stormaankondiger nabjj den
vuurtoren (te SchoveniDgen is voor 't eerst een
sein geheschen, nl. een zwarte bal, wat beteekent
>wees op uw hoede", en waarvan de strekking ip, dat
er stoornis in den dampkring te wachten is.
Voor de katoen-industrie is de vraag
of de grondstof, de ruwe katoen, ongehinderd uit
Amerika zal kunnen worden betrokken van het
meeste belang, zegt de Manufacturer. Amerika is
bet grootste productieland van ruwe katoen, waarbij
de productie van Egyptische katoen bjjna geen ge
wicht in de schaal legt. Europa is wel, ingevolge
den grooten oogst in Amerika en de daaruit voort
gevloeide goedkoope prjjzen (in verhouding tot de
gemiddelde prjjzen over een reeks van jaren) goed
voorzien van tameljjke groote voorraden maar tocb
zullen deze steeds tot aan een volgenden nieuwen
oogst geregeld door nieuwe ladingen uit Amerika
moeten worden aangevuld, wanneer het verbruik
op dezelfde hoogle bljjft als tegenwoordig.
Nu is het de vraag, of door den oorlog de katoen-
uitvoer van Amerika zoo verminderen zal, dat een
gevoelde sehaarschte en daardoor een aanmerkelijke
stijging in prjjzen het gevolg daarvan zal zjjn. Deze
vraag kan niet anders dan toestemmend beantwoord
worden, want reeds is een stjjging merkbaar, die
zeker bjj langen duur tot een aanhoudende en steeds
toenemende hausse zal overgaan.
Als de oorlog dus niet spoedig beslist wordt,
kunnen we op dure katoecprjjzen rekenen en wel
ken invloed de oorlog zal hebben op de katoenaan-
plantingan van dit jaar, is zelfs niet onderstellender
wjjze te voorzien, daar deze geheel afhangen van
den loop en den dnur des oorlogs.
Vanwege de Russische ambassade is officieel
aan de Italiaansohe regeering kennis gegeven, dat
R u 81 a n d niet voornemens is den uitvoer van
graan te beletten.
De zaak-Hoogerhuis. In het N,-Advertentieblad
van Heerenveen komt weder een schrgven voor van
Paulus van Djjk, den 23n April uit Lodi verzonden.
Aan het slot daarvan komen de volgende zinsneden
voor
»Ieder bcgrgpf, dat ik mjj onmogelgk kan ver
dedigen tegen gesprekken, die vóór twee jaar ge
houden zouden zgn. Maar het stuk moet zoo in
elkander gezet worden, dat »de omstandigheden"
ons als de inbrekers bjj Haitsma aanwjjzen. Alles
moot daarvoor dienen, al heeft het met de inbraak
niets te maken.
»Ik weet beter en geef Tr.(oelstra) met zgn knut
selaars en kornuiten dit middel in overweging, dat
meer zal helpen om tot hun doel te komen, dan
alle middeltjes, die gebruikt worden.
»Ga drie personen opzoeken, die het bewjjs le
veren, dat ze ons gezien hebben bjj Haitsma, per
sonen, die wjj hebben omgewerkt om geen verzwa
rende verklaringen tegen ons af te leggen, of twee
personen, die onze voetstappen gevolgd zgn van mjjn
woning naar die van Haitsma, en gij znlt beter
opschieten, dan met ellenlange artikels van geslepen
verdachtmakingen, die tevens op het gemoed moe
ten werken, om succes te hebben. Dat iB advoca-
tenmanier. Wat ik nog eenmaal zal doen weet ik
niet, maar wat ik wel weet, zgn de laatste woorden
van Ps. 56, vs. 4, de laatste regels:
Ik vrees ben niet, die mjjne smart vermcêren,
Door lastertaal mjj eiken dag onteeren,
Mjjn woorden in een valschen zin verkeeren,
Arglistig mjj verrs&Q.
»Over den >^rgztnden kop" van Paulus van Djjk,
waarmee Tr. den Minister tracht te verontrusten,
zal ik maar zwggenieder, die een weinig gevoel
heelt, zal toestemmen, dat geen engelenhart zoo boos
aardig kan spreken. Van een armen vraehtrjjder, die
zgn land is uitgedreven, zou men het nog op kunnen,
als die het gedaan had, omdat de partgen niet geljjk
Staan, maar genoeg.
>Tr. heeft gesprokenik zal niets en niemand
ontzien als de rechter de ware schuldigen niet ver
oordeelt, zal hij zelf een rechtbank stellen, die het
doet. Van Djjk gaat altjjd in de gevangenis. Hg zg
gewaarschuwd 1 En toch vrees ik niet, al weet Tr.
uit onze houding en voorkomen al te besluiten, dat
wjj Bchuldig zgnDgkstra loopt terneergebogen,
v. D|k zus en Albarda zco, maar ik vraag hem ten
slotteHoe men het moet aanleggen om geen ver
dachte bonding aan te nemen
>Als men durft Bpreken, is men sohuldig en als
men zwjjgt, zooals Albarda, is men het ook. Basta,
tot de reehter zich heeft laten hooren, die alle par
tgen voor zich heeft gehad en er wel 't meeste van
zal weten en er das het beste over kan oordeelen."
Aan een particulier schrjjven uit Ambon
ontleent de Soer. Ct. het volgende:
>Den 26en Maart kwam hier weder een vrjj
hevige schok voor, zoodat alhs wat in de kasten
stond, rinktlde. Den volgenden avond een lichtere
schok en zoo gaat het maar door. Telkens voelt
men dat de grond niet tot rust is gekomen. De
beweging is Bteeds vei ticaal, wat juist zoo gevaar-
ljjk is. Volgens h>t oordeel van de deskundige com-
misaip, die den toestand van Ambon heeft te onder
zoeken, is de toestand voor onze plaats zeer duister.
De heer Verbeek zegt dat binnen korter of langer
tijd, maar z^ker binnen vier jaar, weer een schok,
minstonB even hevig als die van 6 Jan. zaI komen.
Een heerlijk vooruitzicht 1
Men houdt de werking niet voor vulkanisch. Wat
men vertelt van rook, die zou zgn opgestegen uit
de Wawani, is een praatje geweest. De schokken
zgn te verklaren dcor een jj verzakking van de boven
korst van Wainifcoe tot Passo, zoodat onze stad daar
juist den last van heeft. Het schjjnt dat de koraal
formatie, waarop Ainbon rust, van 0 ideren verweerd
is, zoodat die afbrokkelt en dat nu een scheur of
gleuf ontstaan is vlak onder de stad. Telkens wan
neer een nieuw stuk afbreekt, voelt men een schok.
Vandaar dat de beweging steeds verticaal is. De
«ardkost onder Ambon wordt dus natuurljjk hoe
langer hoe dunner, zoodat het niet onmogelgk wordt
geacht dat heel Ambon op eens in de diepte zakt.
Meestal wordt men vooraf gewaarschuwd, wanneer
weer een schok zal voorkomen door een gelnid als
een doffe plons, alsof in de verte een zwaar voor
werp in het water wordt geworpen daarop volgt
dan de schok, die heviger of minder hevig is, naar
mate de plons meer of minder hard was."
Het prcceS'Znla. Dezer dagen heeft een bespre
king plaats gehad ten huize van mr. Plcyer, deken
der orde vau advocateD, waarbij tegeowoordig waren
de beide advcc-iten De las Casts en Deligand en
alle leden van den krijgsraad die als aanklagers op
treden tegen Emile Zola enden gerant van l Auron
Perreux. Besloten werd, dat de verdediging van den
krijgsraad als civiele partjj in het proces te Ver
sailles collectief -zal zjjn en niet individueel.
Verder werd overeengekomen, op voorstel vau
mr. Plryer die den krjjgsraad als geheel zal verte
genwoordigen, dat mr. De las Cises zal antwoorden
op de conclusies, door of namens Zola te stellen
vóór de loting der jury, om de dagvaardiging nietig
te verklaren op de bekenden gronden.
De taak van mr. Deligand zal zijn te antwoorden
op de conclusies, welke door Zola zullen gesteld wor
den en waarin hg zal betoogen dat hg in de onmo
gelijkheid verkeert zgn goede tronw te btwjjzen, als
de debatten beperkt worden tot de aanklacht zelve,
en men hem belet bewijs te leveren van de feiten,
welke op de zaken Dreyfus en Esterhazy betrekking
hebben.
Mr. Ployer zal als advocaat optreden in het eigen-
Jjjke proces.
Eergisteren hebben Zola en Perreux met hun
advocaten, mrs. Labori en Albeit C'émenceau even
eens in breede trekken hun plan de campagne vast
gesteld.
Oorlogsnieuws. De Times zegt in een hoofd
artikel>Wat voor vertrouwen kunnen wjj stellen
in de geschiedenis, als het nu nagenoeg onmogelgk
bljjkfc te zgn, zekerheid te verkrijgen ten aanzien
van de gebeurtenissen van gisteren en heden? Van
ochtend vernemen wjj uit Washington dat men daar
ernstig twgfelt aan de juistheid van het bericht dit
het Spaansehe eskader naar Cadiz teruggekeerd zou
zjjü, terwjjl gisteren dit feit zoo vast scheen te staan
dat het ambteljjk bekend gemaakt werd door de
Amerikaansche regeering. Men verzekert nu dat aan
scbout-bjj-nacht Sampson alles gemeld is wat men
weet, maar tegeljjk dat men hem opgedragen heeft,
naar eigen goedvinden te handelen... En tegeljjk
wordt de noodzakelijkheid om voorzichtig te zgn,
door de militaire oveiheid in Amerika zoozeer erkend
dat de inval op Cuba a ear uitgesteld wordt. Men
kan voor 't oogenblik niet zeggen dat de oorlog
voerende partgen voeling met elkaar honden, en dien
tengevolge is er geen oorlogsnieuws, maar de geruch-
fcenfabriek levert aanmerkelgk minder af."
't Komt ons voor, dat de omstandigheden de juist
heid van de meening van de Times ten volle be
vestigen. Nochtans komen er, hoewel minder, nog
altjjd telegrammen. Wjj ontleenen aan de bladen
van heden nog de volgende:
Madrid, 12 Mei. Het algemeen gevoelen van de
Kamer is, dat er moet onderhandeld over een eer
vollen vrede, hoe het nieuwe kibinet ook worde.
Hongkong, 12 Mei. De Eagelsche kanonneer
boot linnet, hier aangekomen, had Maandag Manila
vei laten. Volgens haar vorkeeren al de Filippijnen
in volslagen anarchie, en is Dew^y onmachtig iets
te beginnen, ook indien het Spaacseh gezag wordt
afgeschaft. Op de opstandelingen toch is geen oog
te houden. Er zou een groote macht en een bjjzon-
dere ondervinding vereiecht worden om de orde op
de eilanden te herstellen. De Spar jaarden houden
inmiddels Manila, hardnekkig weigerend de stad over
te geven, en Dew< y aarzelt haar te beschieten. Im
mers hg hoopt de stad, door honger gedwongen,
zich te zien overgegeven. De Spanjaarden van hun
kant zjjn vol vertrouwen dat ze het zullen kurnen
uithouden. Vóór Manila waren twee Dnitsche, een
Fransch en een Japanech vaartuig aangekomen, ter
wjjl een Russisch werd verwacht. Het volk ljjdt
gebrek en begint wanhopig te worden.
Chic Ago, 12 Mei. Een tarwemagazjjn dat 1,115,000
bushels inhield, is door brand vernield.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
In de zitting van gisteren had de interpellatie
door dhr. Donner plaats over de godsdienstige
viering van 31 Augustus.
De heer Donner vroeg of het in het voornemen
der Regeering ligt om de natie uit te noodigen op
31 Augustus Godes bescherming in te roepen over
H. M. de Kon'ngin.
Hg verwerpt de beschuldiging alsof er bjj zjjne
interpellatie minder edele bedoelingen zouden zgn.
Hg heeft geen ander doel dan dat van Regerings
wege in deze worde voorgegaan en wijst op hetgeen
vroeger bjj dergeljjke gelegenheden is geicbied.
Steeds werd van Regeeringswege een uitnoodiging
gericht tot inroeping van Gods zegen bjj bgzonder
plechtige gelegenheden.
Door den Minister van Financiën werd namens de
Regeering verklaard, dat zg, da hooge beteekenis
van 31 Augustus evenzeer erkennende als de heer
Donner, meent na den stap van de Synodale com
missie eene uitnoodiging van de Regeering oveibodig
te /jjn. Alle Ier kge noot bi happen hebben de uitnoodi
ging dier commissie aangenomen en ook de Room-
