1898. N°. 48.
Zaterdag 23 April.
85ste jaargang
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
9
GOESCHE
De uitgave dezer, Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prfl» /'per kwartaal, zoo binnen als buiten Goe6, f 1,75.
Alzonderljjke nommers 5 cent; met bgblad 10 cent.
Behalve aan/ ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangeaonaeade heeren Nijgh Van Ditkau te Botterdam w verder
i hg alle Boekverkoopera ea Brievengaarders,
Inaeadlng van
Do prjjs der gewone advert.entiön is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie vrordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, kuwelgk*- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4„ regels beslaande en contant betaald 20 c
Aanvrage» om ea vermelding van liefdegaven 5 cent pei regel.
8 uren og» den ihig der uitgave.
COURAN
Amerika Spanje*
Een telegram nit Washington aan den Herald
meldt, dat da president, overtuigd alles gedaan te
hebban wat in zjjn vermogen was om den oorlog
te beletten, Woensdagmorgen om tien uur de moties
van den S maat. en van het Huis van Afgevaardigden
en het ultimatum aan de Spaansche regeering onder*
teekend heeft. In dat ultimatum wordt geëischt,
dat da Spanj terden Cuba zullen ontruimer.
Er worden toebereidselen gemaakt, om onmiddel-
ljjk da actieve operaties t* beginnen als het uitstel,
dat aan Spanje verleend is om te antwoorden op
het ultimatum, vei streken is.
Een later telegram uit Washington meldt nog
President Mac Kinlfy heeft de resoluties van het
Congres Woensdagochtend om 11 uur 20 ondertee
kend. E^n kopie van de resoluties met een ulti
matum werd aan den Spaan6chen ambass «deur over
handigd, di« antwoordde met zjjn paspoort te vragen.
Aan Spanje is tjjd verleend tot Zaterdagnacht 12
uur om op het ultimatum te antwoorden.
De teerling ia geworpen", zegt de ZYmw-correspon-
dent te Washington. De haadteekening van den
president, geplaatst onder de moties van Kamer
en Smaaf, en hst zenden dezer moties met een
begeleidende nota aan do Spaanscha regeering, is
ontegenzeggelijk het laatste tooneel van het voorspel.
Tfcans begint het dramade oorlog
Zaferdagmorgon om zes uur, Madridsche tjjd, is
het tijdstip door Mc Kinley vastgesteld voor het
begin der vjjaudeljjkheden, tenzij Spanje voor dien
tjjd er in toestemt Cuba te verlaten.
>En dat zal hot niet doen, dat kan hat niet doen,
zonder zelfmoord te bsgaan. Noch het volk, noch
de regearing, noeh de dynastie kan dit ultimatum
aannemen," x*gfc de Kö'.n. Ztg.
»Eon zekere eyaspithie met een oud en trotsch
ras, dat tot het uiterste gedreven wordt, is een
natuurljjk gevo 1", zegt de Westm. Gazette »Toch
kunnen wjj moeieljjk vergaten dat Spanje herhaal
delijk is gewaarschuwd, en dat het, zoolang de roede
van den oorlog niet zichtbaar was, daaraan voort
durend geweigerd heeft aandacht te sehenken."
Thans is het te laat over deze dingen te morali-
seeren. De strjjd is niet te voorkomenwant dat
Spanje tegenvoorstellen zou doen, de nota zou terug
trekken, waarin hot de inmenging van het congres
een >onduldbare daad" noemt, en zich bereid ver
klaren zou om zjjn troepen van Cuba te verwjjderen,
is niet te denken, zelfs als zonden de Paus en de
Oostenrjjksche regiering het Spanje aanraden.
>En zoo zal dan een oorlog uitbreken, die hoe hjj
ook eindigen mag, een der minst roemrjjke bladen
uit de geschiedenis der beschaving wezen zal" zegt
de Vo»8. Ztg. Spanje draagt ontegenzeggelijk schuld,
en een zeer groote sehuld.
>Het eeuwenlange Spaansche wanbeheer in de
bezittingen, de kortzichtigheid en enghartigheid der
Spaansche regeeringen, die alfcjjd door zich verrotten
tegen een ingrijpende hervormende staatkunde, en
die de aan leiding werden van ten langdurigen en
onbluschbaren opstand, de wreedheden en martelin
gen, die de naneven der conquistadores den Cubanen
kobben doen ondergaan, dat alles en nog veel meer
was wel in staat het bloed warm te maken van
•en flegmatieker volk, dan dat der Vsreenigde Staten,"
zegt de Vo8s. Ztg.
Maar het blad ziet niet voorbij, dat ook Amerika
schuld heeft, dat de Begeering te Washington niet
met een zuiver geweten den strjjd begint, dat zjj
zich voor de wereldgeschiedenis die toch het we
reldgericht is zal moeten verantwoorden voor'de
zen >noodeloozen en nutteloozen" oorlog.
>Want de Vereenigde Staten hebben dezen oorlog
gewild en gezocht, jaren lang zjj hebben den opstand
voortdurend nieuw voedsel gegevenzjj hebben toe
gelaten, zoo niet aangemoedigd, dat vrjjbuitersexpe-
dities op haar grondgebied werden voorbereid, dat
wapenen en ammunitie werden geleverd aan de in-
surgentendoor hunne dreigende bonding hebben
zij feiteljjk de pogingen van hot kabinet-Sagasts,
om eindeljjk ernstig hervormingen op Cuba in te
voeren, verlamden zjj hebben ten slotte den on
dergang van de Maine tot aanleiding genomen, om
openljjk op te treden.
Hedenmorgen door ons ontvangen tele
grammen luiden
New-York. De oorlog tusschen Amerika
en Spanje wordt beschouwd als uitge
broken, daar het Atlantische smaldeel en
het vliegend eskader vertrokken zijn om
Havana te blokkeeren. Eene formeele
oorlogsverklaring zal wel uitblijven. Naar
het oordeel van het departement van
buitenlandsche zaken verkeeren de Ver
eenigde Staten en Spanje met elkander
op voet van oorlog.
Het departement werpt de verant-
woordelijkheid hiervoor op Spanje.
De zaak-Zoia.
O/er ongeveer pen maand vangt het tweede proces
tegen Zola aan. Het wordt te Versailles gevoerd om
oen herhaling der agitatie van het eerste proces te
vooikomen en zal den 23 Mei a. 8. een aanvang
nomen.
Da Franeche generale staf, die te Parjjs togen
Zola zulk een grooten 9lag heeft gPBlagen, bereidt
ook voor het volgende proces een nieuwe kunstgreep
▼oor. De Aurore meldt, dat in de hoogste militaire
kringeH de vrees begint te ontstaan, dat door de
getuigen, die Zola heeft gedagvaard, het bewijs zal
wordsn geleverd, dat Esterhazy aan verschillende
vreemdelingen stukken heeft verscha;t, die betrek
king hebben op de vordediging van Frankrjjk. Indien
dit geschiedt, is de kans gering om hem te bescher
men, doch oumiddelljjk worden daartegen maatregelen
genomen. De chefs van den staf hielden raad en het
gpniale denkbeeld werd geopperd het te doen voor
komen alsof dit volkomen bekend was, en dat bet
geschiedde om d«n waren verrader te ontdekken,
wat gelukt zou zjjn en tot de verooideeliüg van
Drtyfus heelt geleid. Deze uitvlucht zal echter niet
veel helpen, want er is bswozen, dat Esterhazy niet
in dienst van den generalen staf was of kan geweest
zjjn ten tijde van het gepleegde verraad.
Zola heeft een nieuw stout stuk begaan. Oodor
de getuigen, die hjj voor zjjn tweede proces herit
verzocht te dagvaarden, behoort ookde ex-
kapitein Dwyfns, in ballingschap op het Duivelseiland.
Zola's reebtgeleerdeu r.jjn van oordeel dat uit,
een juridisch oogpunt die dagvaarding volkom°n
correct is. Namens hun cliënt hebben zjj zich bereid
verklaard de kosten van zjjn overbrenging naar
Frankrjjk te dragen. Zjj wilden verdaging van
het proces aanvragen als de justitie aanvoerde dat
Dreyfus niet vóór 23 Mei te Versailles zon kunnen
zjjnwerd tegen hun aanvraag ingebracht dat
Dreyfus' gezondheid hst niet zou toelaten, dan zon
den zjj de zending van een gerechteljjken medicus
tot onderzoek van den patiënt sischen. Al deze
overwegingen zjjn echter nutteloos geweest, want
de Fransche regeering heeft besloten geen gevolg
te geven aan de dagvaarding van Drtyfus. Zij g*at
dasrbjj van de redeneering nit, dat Dreyfus als
gedeporteerde zjjn civiele en politieke rechten heeft
verloren en das niet onder eede of als onbtë.^digd
getuige kan worden geboord, zoodat de dagvaar
ding van Zola nietig is. Nu zullen door de verde
diging onverwgld bjj den aanvang van het proces
conclusies worden ingediend, betreffende de nietig
heid van hot geding op grond van deze, volgens
haar, onwettige weigering. Dan komt het hof van
cassatie dus weer aan het woord.
De Aurore beweert dat president Fauro ton volle
overtuigd is van de onschuld van Dreyfus en dit
aan een volkomen geloofwaardig, hooggeplaatst per
soon heeft gezegd. Het blad noodigt den president
der Republiek uit in dat geval de waarheid te die
nen, licht te verschaff-m en in het openbaar te
herhalen wat hjj aan dien hooggeplaatste heeft me
degedeeld. Zoo noodig zal. de Aurore diens naam
noemen en zjjn getuigenis inroepen. Dit blad noemt
het onmogeljjk dat president Faure zich door be
roepsgeheimen" gebonden acht om een onschuldige
te doen wegkwijnen in onverdiende ballingschap.
GOES, 22 April 1898.
Naar aanleiding van de curienso beslissing
van den Hoog8n Riad, dat in het wetsvoorschrift
niemand mag onderwjjs geven zonder akte van
bevoegdheid, men ieder te lezen heeft, mits het
onderwijs maar niet aan kinderen (zonder eenige
aanduiding van leeftjjdsgrens) gegeven wordt, schrjjft
het Schoolblad:
>Voorwaar een gewichtige en in ons oog ook zon
derlinge beslissing.
Gewichtig omdat, naar hetgeen er hier van mede
gedeeld wordt, da beslissing dan niet alleen voor
lager, maar ook voor middelbaar onderwjjs geldt, en
behalve voor huisonderwijs met evenveel recht voor
schoolonderwijs. De waarde van de akten van be
voegdheid is hierdoor niet onbelangrjjk gedaald
voor scholen voor volwassenen, voor cursussen voor
mannen en vrouwen in »Oas Huis-' en dergeljjke
inrichtingen enz. zal men geen akten meer behoe
ven, en het vragen van vrjjstelling van het bezit
der akten, voor degenen, die zonder betaling onder
wjjs aao volwassenen willen geven, waartoe art. 6
der wet op het l. o. en art. 5 van die op het m. o.
gelegenheid geveD, is voortaan onuoodig.
Zonderling is echter de gevallen beslissing niet
minder, vooreerst omdat zjj geheel afwijkt van wat
tot nu toe als regel gold en dan omdat voortaan
de rechter in eik voorkomend geval zal moeten be-
riisaep, of de leerlingen al of niet »kinderen" zijn.
Vooral echter is de beslissing zonderling, omdat
deze als de bedoeling van de wet aanneemt, dat als
een bnisvader" zelf iets leeren wil, b.v. oen taal,
waarvan bjj tot nu toe niets kent, bij »vrjj" in do
kc-us van een onderwjjzer most zijn, d. i. dat bjj
daarvoor ook iemand zonder akte van bevoegdheid
moet kunnen kiezeD, doch als diezelfde vader voor
zjjn kind iemand moet uitzoekeD om het lezen en
Bchrjjven te leeren, hjj niet »vrjj" in lijn keus mag
zjjn, maar zich alleen tot een onderwjjzer met een
akte mag wenden 1"
Door de weiklieden-vereeniging Eigen I
Hulp" alhier word gisteravond de gewone drie-
maandeljjk9che vergadering gehouden. Uit het ver
slag over loet eerste kwartaal van dit jaar bleek o. a.
dat de ontvangsten haddon bedragen f432,56, de
uitgaven f 469,38Aan 27 personen was uitkeering
wegens ziekte' verstrekt tot de niet onbelangrijke
som van f411. Het kas-saldo bedroeg op 31 Maart
f2618,80, dat der resorve-kas f 121,84
Ook het leder;tal was met een achttal personen
verminderd en bedroeg op genoemden datum 219,
terwjjl twi-e begunstigers eveneens hun lidmaatschap
hadden opgezegd.
Een voorgestelde wjjziging van eeu artikel in het
reglement van ordo werd met meerderheid van stem
men aangenomen.
Door e'en heer M. de Bokx, landbouwer te
Goes, is bereidwillig een terrein afgestaan voor het
te houden zomerfeest van dea Ring van C h r i s t e-
lijke Jongelingsver eenigingen op Zuid-
Beveland. Ditl-est zal waarsobjjnljjkg*houden worden
op Donderdag 30 Juni. VlissCt)
'a-Heer Arendakerke. Woensdagavond is
alhier eene commissie benoemd voor het kro
ningsfeest.
Ingezetenen en afgevaardigden van de verschillende
besturen ©n corporaties waren uitgenoodigd.
Tot eere-lid werd bjj acclamatie benoemd jhr.
U. E. Lewa van Nejjenstein, burgemeester, tot leden
van het b°stuur der commissie de hh. M. Pleune
als voorzitter, ds. W. A. Koers als secretaris, W. P.
Markusse als penningmeester, tot leden of commis
sarissen de heeren L. van V©8s«ra J. D. Elenbaas,
H. Minnaard, F. de Ruiter, J. Smit, J. v. d. Poel,
P. v. Breda, Oh. Nijsao en D. Vormet.
De feestdag is bepaald op H. M. verjaardag 31
Augustus.
SSIIewoudndijk. Ten opzichte van den t o 1
Goes '8 Gravenpolder besloot de raad in
zjjne Woensdag jl. gehouden vergadering te k«nneu
te geven, dat esne nieuwe verdoeling van de af
koopsom, naar dsn tegenwoordigen stand der bevol
king, als de meest billjjke moet bzschouwd worden.
Burgemeester en wethouders werd opgedragen op
eeno dergelijke regeling aan te dringen.
Te Middelburg is overleden de heer N Ep-
kema, gepmsionneerd hoofdofficier der infanterie,
militie-commissaris van Zeeland, in welke qualiteit
de algemeen geachte overledene ook hier en in de
omgeving aangename herinnering achterlaat.
De heer Van Kerkwijk hoopt de volgende
week deel te nemen aan don Kamerarbeid.
Het Eerste-Kamerlid Fransen van de
Putte is voor geruimen tjjd naar het zuiden van
Frankrjjk vertrokken.
De heer B. O. van der Have, sedert 1870
lid van de Provinciale Staten van Zealand voor h-vt
distriet Zieriksee, en thaos aan de beurt van af
treding, wen8cht g^en nieuwe candidatuur te aan
vaarden.
De heer I. van Houte, burgemeester van
Oostburg, lid der Provinciale Staten van Zseland
voor het kiesdistrict Sluis, heeft veiklaard zich niet
herkiesbaar te willen stellen.
De Minister van Binn. Zaken breDgt, ter ken
nis van belanghebbenden, dat in den loop der maan
den Juni en Juli e. k. gelegenheid zal worden gege
ven tot bet afl 'ggen der examens tor verkrijging
van eeu getuigschrift als apothekersbe
diende.
Zij zullen worden afgenomen to Breda op 4 Juli
e. k. en te Zwolle op 1 Juni e. k. en volgende
dagen.
Voor verdere bijzonderheden zie de St.-Ct. ne. 91.
Ia een adres aan den Minister van Binnen-
landsche Zaken verzoekt de vereoniging Thugatér
Z.Exc. zoodanige maatregelen ie treffan, a dat o n-
derwjjzers en onderwjjzeresBen op 50-
jarigen leeftjjd recht verkrjjgen op pensioen, berekend
naar het aantal dienstjaren en bdat onder wijzers
en onderwijzeressan op 60jarigen leeftijd met toe
kenning van het max'mura-pensioen van het verleenen
van verdere diensten in de school worden ontslagen.
Uit de volgende zinsnede der bjjgevoogde memorie
van toelichting bljjkt het motief van dit verzoek
»Waar algemeen erkend wordt, dat èn ter vol
doening aan de eiscben der paedagogiek, èn aan die
d?r hygiëne, de onderwjjzer bjj zjjne leerlingen moet
aackwecken en ontwikkelen »de krachtgevende, ge-
dnldbeschermende, kunstkweekonde vrooljjkheid,"
waar meer en meer gebroken wordt met het vroeger
h^erscbeode syiteem van dor en droog doceeren,
daar kan het niet anders, of in hat belang van het
schoolkind moet hg of zjj, dia oud is of zich oud
voelt, in de gelegenheid gesteld worden de school
vaarwel te zeggen."
Da Maatschappij van Weldadigheid ontving
Dinsdag van H. M. de Koningin eene gift van
f500.
Onze Koninginnen zjjn uit Parjjs naar
Cannes vertrokken. Aan het station van ve trek
werden Hare Majesteiten ontvangen door den gezant
en legatieraad met hun dames, die weder bouquetten
aanboden. De directie der Paris Lym-Méditerrar ée
had voor een prachtige bloemenmand gezorgd. In
het salon van den vorstsljjken waggon waren ver
schillende FranEche autoriteiten aanwezig, onder wie
Hanotaux, die heel wat te vertellen had aan de
Koningin. Hartc-ljjk werd afscheid genomen en precies
op tjjd stoomde de trein weg onder het leve-geroep
van tal van Nederlanders en Fran«cben.
Generaal Hagron heeft aan de Koningin het groot
kruis van bet Legioen van Eer gebracht (de Regentes
bezit het reeds). Generaal Du Monceau is tot groot-
cfficiwr benoemdridder Huyasen van Kattendgke
tot commandeur; jhr. Van der Staal en de heer
Vegelin tot officier. De beide bofdamrs hebben de
roset der ^Instruction publique" ontvangen.
Onder de vriendelijke artikelen, waarirêï de
Fransche bladen H. M. de Koningin welkom
heetten in Parijs, treft vooral eea artikel in het
Journal des Debats. De schrijver, die bjj de viering
van Wilhelmina's I6den geboortedag in Nederland
was, roemt de geestdrift, waarmé» bet volk aan die
viering deelnam.
De vader der jonge Koningin, aldus de schrijver,
was zeer populair en misschien schuilt er wel in
de liefde voor Wilhelmina iets van de dankbaarheid
en den eerbied voor de nagedachtenis van Willem
III: De Koning trad nooit op den voorgrond als
een groot politicus, noch als een geslepen diplomaat,
noeh als een groot oorlogsman, msar bjj bracht in
zjjn omgang een welwillende bonhomie, die hem da
liefde van allen verzekerde.
Een anecdote, die wjj geheel voor rekening van
den 8chrgvor laten, gaat aan het einde van het
artikel
De Koning, die een groot muziekvriend was, ont
ving olk jaar op het Loo een aantal beroemde
mnsici, die daar dikwjjls wekenlang logeerdeD.
Liszt, Massé, Gounod, Gevaert, Delibes en vele
anderen hebben daar een hartelijke ontvangst ge
vonden. De Koning omriDgde zjjn gasten met de
grootste zorgen en de liefste attenties. Als dank
eischte Hij alleen dat zij Zjjne muziek mooi
vonden. Want Willem III componeerde. De noten
kende Hg volstrekt niet, maar Zjjn kapelmeester,
die steeds bjj Hem was, moest, telkens als de Koning
een inspiratie kreeg, het gegeven noteeren en dat
werd dan later uitgewerkt.
De Koning beril echter Holland nooit met Zjjn
muzikale werken verontrust, in dit opz;cht dus niet
zoo eerzuchtig als een andere Europsesche vorst, die
óók muziek schrijft en bovendien te^kent, schildert,
beeldhouwt, dicht enz. T.-NCt.)
Jan Tabak schrjjft uit Deli aan de Telegraaf:
Vele lezers van De Telegraafen ik moet eerlijk
bekennen ook onder hen te hebben behoord, voelden
indertjjd hun hart van verontwaardiging kloppm,
toen in onze Tweede Kamer door een dar socialis
tische afgevaardigden het voortduren van den A t j e fa-
oorlog in verband werd gebracht met den bloei
van de Koninklgke Paketvaart-Maatschappjj en da
winsten van de Atj"h-Associatie. Toch kan ik con-
stateeren, dat hier in Indië en zelfs ouder officieren
deze gedachte vaak oprjjst, iets wat te denken geeft,
vooral omdat men hier in 't algemeen nog loyaler
en zeker veel conservatiever en minder geneigd is
naar sociaal-democratische beweringen te hooren dan
in ons goede vaderland. Men zegt wel eenser is
geen rook zonder vuur, en dat de onderwerping van
Atjeh voor bovengenoemde industrieele ondernemin
gen een leeljjk schadepostje zou zjjn, kan ieder op
de vingers narekenen.
