1898. N°. 39.
Donderdag 31 Maart.
85sle jaargang.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bgblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worde» AbojmsBaQuten en Advertentiëa voor dit blad
aangesomen bjj de heeren Nijgh Sc Van Bitmah te Botterdam ss verder
fo|i allo Boekverkoopan? sa Brievengaardere
kelhciii aflag; wan s® 3 uren ©55 den
Dö orgs aar gewone advertenntia is van 1-6 regels 60 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjja
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks* on doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f I,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c
Aanvragss osei 011 vgeraeldrng van liefdegaven 5 cent per regel.
g der ult^Ave.
De heer COMMISSARIS der KONINGIN in Zeeland heeft
het voori.f«ien op
Miiaudati den Apriï a. s.
deze gemssnta te bezoeken, en zal aan ieder, dis hem over
het een of ander wan acht te sjirekti, daartoe de gelegenheid
aanbieden ten raadl'uize, des middags 1'2 ure.
l)o lijst tit aangifte voor deze audiëatie ligt ter secretarie.
Goes, dsn 30 Maart 18118.
De Burgemeester van Goes,
WESSKLINK.
leis over het wetsontwerp op den
leerplicht
Eerst a's er physiek genn hindernis in den weg
treedt, en moreel geen conflict ODt.Rtaat", schreef dr.
Kuyper in De Standaard van 13 October jl»en
nochtacs het kind het slachtoffer zon wordan van
da habzueht, de slordigheid of den onwil der ouders,
kan en mag de overheid het verwaarloosde kind
beschermen."
Nu er zoowel vaa anti-revolutionaire, als van
Katholieke zijde tegenover hot wetsvoorstel op den
leerplicht front wordt gemaakt, de a.-r, Nederlander
spreekt vaa »het nieuwe dwangjuk, dat men ons
wil opleggen", De katholieke School verklaart, dat
het wetsontwerp do handschoen is, »dien da huidige
liberale Rogearing den voorstanders der vrije school
toa werpt" en voorspelt, dat, een nieuwe falie school
strijd niet kan uitblijven, kan het zjjn nut bobben
om oenB kalm na to gaan, of hot wetsontwerp aan
da in October door dr. Kuyper gestelde eischen
beantwoordt.
Over het beginsel van leerplicht zullen wo niet
ia het breede spreken. Da Standaard kon zich in
dertijd niet indenken in de stelling »1at de ovor-
heid de maatschappij ta verweren heeft tegen da
schadelijke go volgen van hst onopgevoed opgroeien
van haar leden," maar tegen leerplicht zou dit blad
toch zoo groot eon bezwaar niet hebban, mits de
schoolregelbig eerst in ds oogon der anti-revolutio
nairen zoodanig zou worden verbeterd, dat dezen
daarmêi vrede zouden kunnen hebben. Ook bjj de
behandeling der begrootiog in de afdselingen werd
iu dien geest, gesproken, en de eisch gesteld,
dat aan de confsssionaele school de volle kosten
zouden worden vergoed, opdat ds vrije school tot
bloei en ontwikkeling zou kunnen komen en allengs de
plaats innemen, die nu de openbare vervult
Hetzelfïe kan men lezen in Het Centrum van
19 Maart jl.
»Immers", schrijft dit blad, »wat bet principe
betreft, dat aan dit voorstel ten grondslag ligt,
daarmede kunnen lieden van do meest uiteenloo-
p9D.de richting zich vereenigen. Leerplicht moge
sinds bug aan puüt van do politieke programs der
liberale partjj hebben uitgemaakt, dit neemt niet weg
dat een anti-liberaal, een aati -revolutionair, een
Katholiek even vurig zullen verlangen, dat elk kind
een behoorlijke opleiding ontvaage."
En verder lozen we: >D» ouders, die het juiste
besef hebben van hunne taak, zullen er in eik geval
niet door worden gehinderd, dat een der verplich
tingen, welke da natuur hun oplegt, ia de wet
wordt gesanctioneerd."
Als da minister dan ook maar rekening zou willen
houden mot den fiuanciëel minder gunstiger* toe
stand van het confessioneel tegenover het neutraal
onderwijs ook ra da wet van 1889 en er
maar vooral op zou willen latten, dat de kosten bjj
invoering van leerplicht naar alle waarschijnlijkheid
voor het eerste grooter zullen zijn dau voor het
laatste, ja, dan zou er wal over de zaak te praten zijn.
Hier hebben we dus weer het zjj en passant
opgemerkt hat stelsel vau nemen en geven en
een kenueljjk streven om uit d9 nieuwe wet voor
het confessioneel onderwijs zooveel geld mogeljjk te
kloppen, opdat da confessioneele school des te beter
in staat zal gesteld worden om de openbare op den
achtergrond te dringen.
Van een eigenlijken principiöalen strgd, al wordt
deze met zooveel woorden door de meeste clericaie
organen aangebonden, kan er dus gaen Bprake zjjn.
Voor ons is het hier dan ook de hoofdzaak om aan
te toonen, dat de minister er volkomen iu geslaagd
is om aan de excepties, door dr. Kuyper in October
opgeworpen, tegemoet te komen.
»Eer8t als er physiek geen hindernis in den weg
treedt 1"
Wjj lazen in art. 1van het wetsontwerp, dat
ouders, voogden en verzorgers verplicht zjju da bjj
hen of in do inrichting onder hun beheer inwonende
kinderen van zes tot dortien jaar, geregeld eene
lagere school te doen bezo3ken. Dit is de algemeens
bepaling, maar art. 4 bevat negen vrijstellingen.
Uit een physiek oogpunt komt in de eerste plaats
in aanmerking punt 4, waarin bepaald wordt, dat
kinderen, die den leeftjjd vau zeven jaren nog niet
hebben bereikt, een be waai school mogen blijven
bezoeken.
Kinderen dus, die wegens hun achterljjke
ontwikkeling nog niet mogen blootgesteld worden
aan da meerdere pbysiske inspanning, die M
zo9ken van een lagere school met zich brengt, kunnen
tot hnu zevende jaar worden vrggesr.eld. Hier dus
geen dwang, waar de ouders nog een jaur lang het
bewaarschool-onderwijs prefareeren.
Punt 6 gaat verderdit geeft vrijstelling voor
de kinderen, die op eeaige, binnen den afstand van
45 minuten gaans vau de woning gelegen lagere
school, geene plaatsing kunnen varkrjjgea.
Men behoeft dus, indien er binnen een straal van
45 minuten van zijne woning geen school is, zjja
kinderen geen uur ver te laten loopen orn ec-n school
te bezoeken, cmdat dit van de jonge krachten der
kinderen te veel gevorderd zou zijn, terwjjl de me
morie van toelichting er nog op wijst, dat, wanneer
onder bgsondere omstandigheden ook bg een korteren
afstand geregeld schoolbezook zoo al niet onmogelijk
dan toch hoogst bezwarend is, de schoolopziener
bevoegd i3 tjjdelijk verzuim toe te laten of te ver-
schoonen. Men denke b.v. aan slechte wegen in den
winter, enz.
Ten slotte vinden we nog in punt 9 van artikel
4 do bepaling dat kinderen van schoolbezoek worden
vrijgesteld, wanneer een geneeskundige een schrifte
lijke veiklaring li66ft afgelegd, dat zij ongeschikt
zijn voor het bezoeken eener lagere school.
Het komt ons dus voor, dat de minister, zooveel
dit doenlijk was, op elke physiéke hindernis aebt
heeft geslagen. Mocht bjj or een over het hoofd
hebben gezien, is oen anti-revolutionair kamerlid
spitsvondig genoeg nog e®n nieuwe hindernis to
ontdekken, dan zal de minister wel vrijgevig genoeg
zijn, om zich niet tegen een daarop betrekking heb
bend amesdsmenfc ts verzetten.
Wanneer er moreel geen conflict ontstaat, dan kan
en mag de regeering het verwaarloosde kind be
schermen."
Begrijpen wjj dr. Kuyper goed, dan treedt hg hier
op het terreia der gemoedsbezwaren.
»Geen verdediger van den leerplicht", schrjjft de
minister in zjjn memorie van toelichting, >heeffc er
ooit aan gedacht, dj ouders to willen verplichten
hun kinderen naar een bepaalde soort vau school,
in casu de openbare school, te zonden. De bedoeling
is dnideijjkal g-seff; uien don ouders het recht aan
de school hunner keuzo de voorkeur te gever, wat
baat bet hun, als er in do plaats hunner inwo
ning slechts één school, oen openbare school bo-
staat 1 Al is door de wet het oprichten vau bij
zondere L-oholea gemakkeljjkor gemaakt, een feit is
het tocb, dat op verschillende plaatsen nog geen
bijzondere scholen bestaan, en mat bestaande toe
standen behoort de wetgever rekening to houden.
Maar ook thans is de quaestie nog niet juist ge
steld. Het gaat niet aau, het voor te stellen,
alsof men alleen gemoedsbezwaar kan hebben tegen
een openbare school; voorstanders van openbaar on
derwijs kunnen ook gemoedsbezwaar hebben togen
bijzondere scholen. Weliswaar schrjjft de wet voor,
dat er overal voldoend openbaar oaderwjjs moet
worden gegeven, maar dit neemt niet weg, dat ook
soms vooiBtanders van de openbare school voor de
keuze staan ooi of huane kinderen vau alle onder
wijs verstoken te laten, öp hen te zenden naar een
school van kerkelijke kleur hetzjj omdat zij te
ver afwonen van da openbare school, hetzjj omdat er
op de school hunner keuze gean plaats meer is en
het gemeentebestuur alsnog in gebreke is gebleven
voor voldoende localiteit te zorgen.
Ook aan hen behoort te worden gedacht en de
vraag is dus niet: zullen de ouders c. q gedwon
gen worden hunne kinderen te zanden naar eene
openbare school, maar wel: zullen de ouders gedwon
gen worden hunne kinderen te zenden naar een school,
waar onderwijs wordt gegeven in eene richtingdie zij
verkeerd achten, inaien zij voor hun kind op eene school
tn hunnen geest geen plaats kunnen bekomen
Het komt ons voor dat het bovenstaande da juiste
omschrjjving is van het moreel conflict", door De
Standaard bedoeld.
Op welk eene wjjze ig nu de minister daaraan
tegemoet gekomen
In da eerste plaats zegt art. 4 sub 2o, dat de
ouders van de opgelegde verplichting zjja vrggesteld,
wanneer hun kinderen voldoende lager Au&onderwijs
genieten in de vakken, genoemd onder ag 6n i in
artikel 2 der wet tot regeling van het lager onderwjjs.
Het is waar, de ondors dieneu daartoe zekere
formaliteiten te vervullen, zjj moeten ds namen
opgeven der persove», die met het onderwijs sijn
belast (art. 7), de arrondiesameRts-schoolopziener is
bevoegd om ieder halfjaar do kinderen op to roepen,
teneinde te onderzosken of het ouderwjjs voldoende
ic (art. 23), maar de vrgheid der ouders bljjtfc ge
handhaafd om hun kinderen thuis te laten onder
richten, als dat onderwijs maar goed ie.
Het spreekt van zelf, dat niet iedereen van deze
bepaling kan gebruik maken en dan leert ons art. 4,
bv 0 5, dat zij, dia tegen het onderwijs op alle, bin; en
den afstand van 45 minuten gaans van de woning
gelegen, lagere scholen, waar voor de kinderen plaats
te verkrijgen is, overwegend bezwaar hebban, ook
onder de vrjjstelling vallen. De minister heeft die
vrjjstelling, zooals boven gebleken is, uitvoerig toe
gelicht en voorkomt daardoor elk moreel conflict
zoowel met hen, die bezwaar hebben tegen de open
bare, als met hen, die bezwaar hebben tegen do j
bijzondere school.
Het is waar, de ouders kunoen er zich met geen j
praatje afmaken, een schriftelijke verklaring is noodig,
gecontrasigneerd door den arrondisseinenta-schoolop- j
ziener (art. 8), maar art. 4 sub 5 eerbiedigt in ieder
geval elk gemoedsbezwaar.
En de vaccine! Art. 4 sub 8 geeft vrjjstelling,
wanneer een wettelijk voorschrift het bezoeken van
de lagere school verbiedtm. a. w. wanneer de eene
wet het kind dan toegang tot de school verbiedt,
kan een andere wet geen tegenovergestelden dwaDg
uitoefenen, d e eigenljjk vaccinedwang zou zjjn. Ook
dit moreel bezwaar is dus geëarbiedigd.
Iu het algemeen zijn er echter maatregelen ge
nomen, dat, wanneer hebzucht, slordigheid of on
wil" de redenen zjjn, die tot het schoolverzuim aan
leiding geven, de ouders zich niet achter physieke
hindernissen ot moreele conflicten kunnen verschuilen.
Wannter wij dus resumseren, dan komen wjj al
meer en maer tot de overtuiging, dat een principlefle
bestrjjding van het wetsontwerp uit de beide fracties
der recbterzjjde wel is te verwachten, maar onmoge-
ljjk op logische gronden kan geschieden.
En van zulk eeno onlogische bosirjjdkg hebben
we reeds een voorproef, als wjj om niet te
spreken vau wat verschillende andere bladen er
over zeiden eenvoudig zien wat de Standaard
in de vorige week over hat voorstel schreef.
Het heet daarin nog
»OpvoediDgspljcbt, voedingspliebt, kleedings-
pliekt, reinigingsplicht, het zjja altegader ver
plichtingen, die, binnen het perk van hun ver
mogen, van Godswege aan de ouders ten opzichte
van hun kinderen zjjn opgelegd. Wie zjjn kind
kan voeduïï, en het honger laat lijden wie zjjn
kind kan klceden, en het halfnaakt, bibberend
van koude laat rcndloopeu wie het reinigen kan,
en het laat vervuilen en zoo ook wi9 het kan
laten onder wijzen en het Uat verwilderen, staat
schuldigen waar die schuld zekere uiterste grenzen
bereiktis de Overheid geroepen het kind te bescher
men om zijns levens en om zijner toekomst wil."
Wij cursiveeren
En niettegenstaande het voorstel juist die strekking
heeft, niettegenstaande de minister 0. i. er mede tot
de uiterste grens van vrijgevigheid gegaan is, wordt
thans door de Standaard0. a. op grond dat de
voorschriften dar wet voor alle ouders zouden geiden
en dus ook voor die, welke den prikkel der wet niet
noodig hebben, gedecreteerd
»Het d wangstelsel, waar dit wetsontwerp van
uitgaat, hoort, ook al heeft men voor het voetlicht
de politie er buiten gehouden, thuiB, niet in een
lauel van vrjje burgers, ais Nederland, maar in
den hier te lande dusver onbekenden politiestaat
Wg behoeven hierover veraer niets te zeggen,
maar het komt ons voor, dat men ook van die
zjjde bljjkbaar don leerplicht niet wil en dat dus
vrjj wel het lot van het wetsontwerp te voorspellen is.
De nuchtere eisch der menscholjjkheid om het
kind in bescherming te nemen tegen hen, die het
verwaarioozen, zal aan die zjjde begraven worden
onder sophismen, tengevolge waarvan het verwaar
loosde kindverwaarloosd zal blijven.
GOES, 30 Maart 1898.
Volgens besluit van de Commissie voor de I
Inhuldigingsfeesten te Goes zal door de
Harmonieën >Euphonia" en Hosanna" alhier in
den nacht van 30 op 31 Augustus a. s. k 0 -
raalmuziek gegeven worden op deu toren vau
het stadhuis, aanvangende direct na den laatsten
klokslag van twaalf uren.
De heer L. de Beste, directeur vau Ho janna",
heeft de leiding daarvan op zich genomen.
Dinsdag jl. vorgaderde in »de Prins van Oranje"
de commissie tot regeling van den optocht bij
het a. 8. Inhuldigingsfeest, onder voor- i
zitterschap van den heer I. G. J. Kakebaeke.
Door den voorzitter werd medegedeeld, dat reeds
verscheidene vereenigingen vau allerlei aard en rich
ting iu en buiten Goes, hebben toogezegd aan den
optocht te zullen deelnemen, zooöat het op dit
oogenblik ïe ds zeker is dat deze zal doorgaan.
Aangezien echter van diverse vereenigingen nog
geen bericht was ontvangen, werd besloten den
termijn van aangifte te verlengen tot 1 Mei en
inmiddels door circulaires en persoonljjk bezo< k de
achtergeblevenen aan te wakkere».
Om tot groote deelname op te wekken werd nog
besloten, dat aan ieder gezelschap in den optccht
eene herinneringsmedaille zal worden uitgereikt, ter-
wel voor de best geslaagde nummers geldprijzen
zullen worden beschikbaar gesteld.
Tevens zal een beroep worden gedaan op de par
ticuliere nijverheid en handel om zich inden optocht
te doen vertegenwoordigen.
Als voorloopige wenk aan de deelnemers dient,
dat de versierde wagens niet hooger mogen zjja dan
4 M. bij een breedte van hoogstens 2.50 M., terwjji
aan de versiprings-commissie's wordt verzocht de
versieringen naar die afmetingen te regelen en vooral
de serepoorten niet op te richten precies aan de
hoeken dar straten, wat eene stremming van den
optocht en ongelukken zou kunceu tengevolge hebben.
Da volledige lijst der deelnemers zal nader worden
openbaar gemaakt.
Tot verloskumdigo te O.- en W.-Souburg is
benoemd mejuffrouw J. de Jonge van Goes.
(VI. Ct.J
De Minister van Justitie heeft tot onbezoldigd
rijksveldwachter aangesteld H. M. Brujjnzeel
te Vlake.
Te Heinkenszand is het aantal kiezers ver
minderd met 46.
De rs,ad van 's- Gravenpolder vergaderde
Maandag en vereenigde zich met een verzoekschrift,
door burgemeester en wethouders opgesteld en ge
richt aan do waterschappen 's-Graïenpolder, Ooster
en Middel-Zwake, om hunne b jj d r a g e voor
onderhoud wegen te willen verhoogen.
Bij dit rfquest was een staat gevoegd der uitga
ven voor de wegen in de laatste 24 jaren door de
gemeente gedaan, waaruit blijkt dat de uitgaven
verdubbeld zjjn en dat onder anderen de door Ge
deputeerde Statsn gcconditionneerde 135 kubieke
metara langzamerhand tot. 200 gesfceg9i» zjjn. Aan
gezien vooral de ingelanden en huane pachters het
meest© belaag hebben bg goede weg*d, zoo oor
deelde de raad dat eene verhoogde bjjdrage van
de waterschappen die thans 37 cent per bunder
betalen geen onbillijk verlangen is. Hierna werd
het kohier der hondenbelasting op f 51 en dat van
den hoofdeljjkön omslag op f 1500 met een factor
groot 0.0295 vastgesteld. Tot slot vereenigde de
raad zich met een voorstel van den heer Overman
om dGn cijns van 941/® cent, S3tj den ambachtsheer
van 's-Gravenpold9r verschuldigd, tegen den ponning
twintig af te koopen, behoudens goedkeuring van
Gedeputeerde Staten.
Bjj kon. besluit is met i»gaDg vsn 1 Juni
aan mr. J. P. F. van der Mieden van
Opmeer, op verzoek, eervol ontslag verleend als
schoolopziener in het arrondissement Middelburg.
Bij beschikking van eten minister van blnnen-
landeche zaken is bepaald dat de commissiën, die
gedurende het jaar 1898 belast zullen zijn met het
afnemen der examens van apothekersbe
diende, zuilen zitting houden te Breda en te
Zwolle. In de commissie te Breda is benoemd tot
voorzitter de inspecteur voor het geneeskundig Staats
toezicht voor Zeeland en westelijk Noord-Brabant,
dr. A. van der Loeff, te Breda, m >t bepaling, dat
hjj bjj verhindering tjjdeljjk zal worden vervangen
door het plaatsvervangend lid van den geneeskundi
gen raad voor Zeeland en wesfceljjk Noord-Brabant,
dr. J. P. Bördenis van Berlekom. te Middelburg.
Tot lid is 0. a. banoemd A. J. Wjjnne, apotheker
te Middelburg.
Men schrjjft uit Dan Haag aan de ZZ. N.bode:
Of de Ziorikzeesohe afgevaardigde na Paschen weer
op zjjn post in de Kamer zal staan, die hg zoovele
jaren trouw en ff nk heeft waargenomen, is voor
alsnog te betwijfelen. De heer Van Kerkwjjk
gaat wel in 't algemeen vooruit, zijae krachten
nemen toe en bjj beweegt zich geregeld een korte
pooze in de vrije lucht, maar de kwaal eischt veel
rust en het tegengaan van prikkels. Niets nu is
minder geschikt om prikkelbaarheid te voorkomen,
dan parlementair debat. Buitendien zal misschien
eene buitenlandscho reis noodig worden, doch daar
omtrent staat nog nietB met zekerheid vast en het
allertreurigste lenteweer verhoogt niet de aan
trekkelijkheid voor zieken van een buitenlandscbe
reis. Ia elk geval is het voor den afgevaarlicdo zelf
een zeer onaangename tjjd. Hjj, die altoos bez:g is
