1898. N°. 33,
Donderdag 17 Maart,
85slc jaargang.
Vaccineeren en Hervaccineeren.
mtgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag - en W^dagBvoAü,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommersr 5 cent; mot bjjblad 10 cer.fc.
Behalve aan ons Bureaa worden Abonnementen eit Advertentiën voor dit blad
aangemome» bjj do heeren Ni-'gh Van Ditkau te Rotterdam w verder
b§ alle Boekverkoopors on BrieveRgaardeiSr
Bh prjjs der gewone advertenuën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer iO ets.
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de priie
slechts tweemaal berekend.
Gsfooorfce-, hiiwelyka- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c
Aanvrage® om en vermelding van liefdegaven 5 cent pei regel,
van ««SveiPlfcoraSS&ss vèove 9 uren $©n der uitgave.
OPENBARE VERGADERING
v&.n den
A. A S9 der Gemeente G 53
op MAANDAG den 21 MAART 1898,
des avonds te 8 uren.
Goes, den 16 Maart 1898.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLÜIJS.
Punten van behandeling:
1. R'sumtie notulen der vorige vergadering.
2. Mededeelicgen.
3. Ingekomen stukbon.
4. Voorstel van Burgemeester en Wethouders fot
verzotten van de kermis.
5. Verzoek W. en J. Brouwer oin afstand van
grond in erfpacht.
6. Adres Kamer van Koophandel te Middelburg
over vei betering vaarwater Hellegat.
7. Rekening gildefondsen over 1897.
8. Kohier houdenbfelast.it'g voor 1898,
DONDEKDAG 17 MAAR'J a. s des namiddtga te 2 uren
zal ia het Gasthais gelegenheid gegeven worden tot het doen
Do iogez*tenea worden in hun belang uitgenoodigd van deze
aangeboden gelegenheid gebruik te maken.
Zoogeuaauule trouwboekjes moeten worden mede
gebracht.
Goes, den 1B Maart 1893.
Burgemeester en Wethouders yj.n Goes,
WESSBLlh k.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VIRSLT3IJS*.
De kansan van het wetsvoorstel
betreffende deti persoonlijken dienstplicht.
Z)Oals wij in ons artikel van 17 Fdbr. jl. aan-
toonian, heeft d9 Rage*ring ia het wetsontwerp
betrekkelijk de nationale militie de ontheffingen zoo
danig uitg-breid, dat aia alls eitc'ien der kirkge-
BOOtsc'aapp?n, die er bezwaar tegen hebbeD, dat
bun aanstaande leeraren, geesteljjken en religisusen
als milionu de kazerne binnengaaD, wordt tegemoet
gekomen.
U fgözoiderd door een drietal, is deze v ijzinnige
bepaling door a Ie blad va>> vooruitstrevende rich
ting met ingenomenheid begroet. Z -lts Vooruitgang,
net orgaan dar vrijzinnige democraten, wil aaa de
bezwaren van voornamelijk katholieke medeburgers
tegemoet komen, »ni<?t om politieke redenen, maar
uit een oogpuit van billykh^id en naastenliefde."
De Kerkelijke Cou-ant, het orgaan van de Ned.
9erv. kerk, acht daarentegen die onthcffiigen »on-
loodig en oar^ehfc vaardig". Aan hues wmsch, dat
ie Syiode in dien zin bij de Regeer'ng en de Staten-
laneraal eene besliste verklaring afl-gge, is echter
totnutoe niet voldaan en zal vermoedeljjk ook wel
i.iet voldaan worden. Het blad heeft echter gelijk
•sis het er op wijst, dat, waar aspirant-geestelijken,
rde-broeders en zendeling-kweskelingen reeds op
jötrekkelijk jeugdigen lesftgd in speciale inrichtin
gen worden opgenomen, de meeste aanstaande be
dienaren van den protestants chea gods
dienst, waaneer hun diensttijd aanvangt, op de
oymnasia nog slechts met do voorbereidende stu-
dJJa bezig 6n dus nog niet als studenten in de
/jdgelecr Iheii ingeschreven zjjo, en dat das, wil
men de vrijstellingen behouden, iB deze ongelijk
heid dient voorzien te worden.
Toch meent de Kerkelijke Courant en De Her
vorminghet orgaan van den Ned. Prot'stantenbond
ij het daarin*eens dat schrapping van alle
ontheffingen van dienst het beate zal zjjn. Ook door
o n aantal studenten in de theologie wordt er tegen
omgekomen, dat zjj wegens hunne s*udiëi onbe
kwaam worden geacht om te dienen. Zy achten Int
M-tie groots on billgkheid, dat zjj vrijgesteld zouden
orden, terwijl de studenten der andere fieulteiten
v, èl met de kazerne zullen moeten kennis makan.
Doch al worden van Protest&ntscho zgde beden
kingen geopperd, wij voor ons bljjvsn de meening
toegedaan, dat de voorgestelde ontheffingen, zoo
noodig met inachtneming van de opmerking der j
Kerkelijke Courant, moeten gehandhaafd worden. Men i
zie niet over het hoo'd, dat de Protestantsche kerken
niet, zooala de Roomsche kerk, de wijding kennen
en haar a nstaande dienaren niet beschouwen als
een clerus, als een afzonderlek corps, dat reeds in
Aonst der kerk is getreden. Dit is wel het geval
h'j de Roomschen en het behoeft niet als een gebrek
a a moed of wat ook beschouwd te worden, dat de
>otnïoh-Katholieke k-ark doet aandringen op de
ootheffiogen. Reeds bg de wgding wordt aan de
a instaande geestelijken zekere superioriteit toego-
k3id en dat is zelfs zoo sterk, dat b. v. de ouders
hun tot priester gowjjden zoon steeds zuil n a;«n-
sprs'ken mot h*t woord >heerzoori".
Is K'U onze Protestantsche jongelingschap, die zich
voor het leeraarsambt voorbereidt, of zpn ook Ka
tholieke jongelingen door do onth^ffiog ia hna go-
vorl van v&derlaz dffiefde beleedigd, willen zjj zich
do vrijstelling om de vvspens te dragen niet laten
aanleus'eï», welnu dan kan iedsr hunner, die een
dienstplichtig nummer trekt, door eenvoudig de ont-
h' fïhg niet te verzoeken, zich naar do kazerne begeven
en zija dienstplicht vervullen.
Indien mm echter meeuen mocht, dat ói da wfjzi-
ging van art. 127 der wet i de welwillende toon
der vooruitstrevende bladen de Katholieken tot voor
standers van hH wetsontwerp zouden bekeerd heb
ban, dan vergist m«a z;ch.
Da gematigde Residentiebode acht het onaanneme
lijk en ia De Tijd van 5 Maart wordt de per-oon»
ljjke dienstplicht esn onnatuurlijke dwang genoemd,
en er nadruk op gelegd, dat de Regeering de ver
antwoordelijkheid durft aanvaarden om als eersfco
regeeriogsdaad van oaza gtë ubiedigde Koningin te
vragen, dat z$ eene wet ondorteekene, dia zoo zwaar
op het volk zal drukken
Alle Katholieke bladen uiten zich ia denzelfden
geest en het verste gaat zeker wel De Noordbraban-
ttr, die op het vostspoer van den graaf de Mun
den redacteur van VAssociation Catholique, verz k^rt,
dat »de verplichte parsoonlgke dienstplicht een der
machtigste middelen is om het revolutionair socia
lisme te bevorderen."
Niett 'genstaande da milde bepalingen in art. 127
der wet heeft dus de gansche Katbo'ieke p^ra d«n
oorlog aan hot wetsontwerp verklaard en b«t is w«l
Z6ker te achten, da*, bij de bebard ling in de Tweede
Kamer, geheel de Katholieke stsa'spartjj, m?t dr.
S(ihaepmt»n aan het hoofd, zich tegen den persoon
leken dienstplicht schrap zal zotten.
De groote vraag was nu hoe zal de houding van
de antirevolutionairen zjja en hoe zal de
groote man spreken, die de leiding dor christelijke
democraten in handen heeft
Ia oü3 vorig artikel over den persoonlijken dienst
plicht schreven we, dat de fractie Knyier voor twee
mogelijkheden gezwaaid lag. Zij kon krachtens haar
Program van 1878 voor de afschaffing d^r p'asts-
vervangiog stemmen, maar zg kon z:ch ook, krachtens
haar joogste veiki^zings-program, verfchuilen achter
het niet op den voorgrond stellen der leger-organi-
satie in het algemeen, om met de katholieken d°n
slag tegen het ministerie to slaan.
Wjj meenden toen, dat dit laatste het geval zon
zjjn, omdat de Standaard van 15 en 18 Oct. jl. een
tweetal artikelen over »Lenfsdefonsie" bevatte, waarin
dr. Kuyoer zich in beginsel tegen beperkten en voor
algimeeaen dienstplicht verklaarde en dezen be
schouwde »als eon onderdeel van eene wettelijke
orgauisitie der doode en levende strijdkrachten te
laad en te waterniet apart." En vernemend*, dat
de minister van zins was met eeao afzonderlijke wet
te komen, verhief hjj zjjne waarschnwende stem,
omdat bij het erger dan noodlottig zou achten
»indien de uitslag der Jnni-stembus kalm beraad
afsneed en or uit politieke ij verzucht too drong, om
thans deze bij uitstek nationale qunestie af te doen
op eene wgz*, die ons allicht later voor altoos be
rouwen zou."
De Tijd begroette dan ook beide artikelen met
groote ingenomenheid en laa er uit de ^practische
en verblijdende conclusie, dat bij do bastrjjding van
het aangekondigde wetsontwerp tot invoering van
den persoonlijken dienstplicht, de katholieke led*n
in de Kamer hoogstwaarschijnlijk niet alleen zullen
staan"
*k
Dr. Kuyper hoeft thans echter zjjnen Juni-stem-
bus-boBidgeijooten eene verrassing bezorgd. In een
artikel, voorkomende in de Standaard van 23
Febr. j!., zet de talentvolle leider der anti-revolutio
nairen de redenen uiteen, waarom bjj de dienstver-
vanging wil prgsgav'8n, vniet uit gelgkheidsdroom,
maar ter wille van do defausie van het" land", ter wijl
hjj dan wg zouden baast Keggen natuurlijk
eenige critiek geeft, niet op het wetsontwerp, ma^r
op de memorie van toelichting. Aan het slot
legt hg eindelgk de volgende beteekenisvolle ver
klaring af
»Doch wat hiervan z|j, bg dit vraagstuk moet
de militaire noodwendigheid ten behoeve van
's lands defensie d«n doorslag gevenen nu deze
Rpgeering het aandurft, om deze quaestie afge
scheiden van de legerorgamsatie te regelen, en zij
hiervoor do verantwoordelijkheid op zich neemt,
zouden geen der opgenoemde b°zwarenook al ver
trouwen wg, dat Zn ton doele zullen worden weg
genomen, o. i de verwerping van deze voordracht
rechtvaardigen
Ea wanneer daarna De Tijd asm dr. Knyper ver-
w|jt, dat zjjn coaclusia geen uitvloeisel was van
zjjn critiok op de Memorie van Toelichting, dan
antwoordt doze doodleuk, alsof De 'lijd in hem nooit
een bondgenoot had begroet
»Dit is ook zoo.
Oczsè conclnsie is vaa deze Memorie opzettelijk
losgemaakt, eu vloeit voort uil de militaire nood-
wendigheid gelijk die reeds in 1878 in ons Program
aanvaard is.
En de overtuiging van deze militaire noodwen
digheid lust, ook voor orzs redactie, op het zoo
goed als eenparig oordeel van alle militaire gene
rale staven in Europa, dat in een tegenvroordi-
gen oorlog pen leger met plaatsvervanging, onder
overigens geljjko omstandigheden, niet bestand is
tegen eea leger zonder dat instituut."
De Katholieken mogen er nu een keer temeer
over nadenken, dat eene 8fembns-alliantie nog niet
juist CGD6 alliantie bij wetsvoordrachtc® in zich sluit
en dat de antirevolutionairen bjj dn^elgks voor
drachten eenvoudig hun eigen gang gaan als dat
hun gewenscht voorkomt-, maar uit bet bovenstaande
bi ijkt duidólijk ou het is ook reeds bij de behande
ling van het wetsontwerp in de aflezingen geble-
ker, dat de regeering in dazen eeüe aanzien ijko meer
derheid uaa hare zijde zal vinden, mits het beginsel
Her vrijstellingen ong'rept blijve, waarvoor ook dr.
K. zich hïeffc verklaard.
Het is waar, mea is nog niet voor verrassingen
gevrijwaard. Z)0 heeft b. v. dr. Kuyp^r in de Stand.
vm 2 en 4 Maart een nieuw element in het gedirg
gebracht, nl dat do Kerk »eene instelling is van
publieken rechte, wa*rmê de O-'erhe d te rekenen
hoeft", en wel met. bet credo iat eerst Christus
de manschap uitkiest, die hjj voor Zijne krrk noodig
hoef*, en dat dan pas de Soaweia van het land
komt, die kit st uit de overigen." Niet onwiarschgn-
J$k is het dus, dit dr. K. zal trachten den strijd op
dat terrein te brengen en als e°n recht der kerk zal
eiscben, wat thans als eene gunst wordt verleend.
Maar het hangt van do voorstanders van het ent worp
af ooi op dat Wroin den strjjd niet aan te binden.
Art. 127 bestendigt e^n gunst, die eu slechts wat
wordt uitgebreid en waarvan de intrekking de aan
neming van het geheele wetsvoorstel in gevaar zon
kunnen brengeo. Hat zou dus niet zjjn in bat be
lang van 's lands defensie en van de beginselen,
waarvoor bij do stoinhns is g^stredoD, wanneer van
liberale zjjde van de qia^stie der vrjjstall'cgen eene
hcoflzaak werd gemaakt. Wordt daarin berust, dan
sebjjat de aanneming der wefi vrgwel v-rzekerd.
Hot 11. Maandag iogeiiende wetsontwerp, hou
dende wettelgke bepalingen tot rege
ling van den leerplicht, is in druk rond
gedeeld. Aan de Memorie van Toelichting ontleenen
wg
Tot. uitgangspuit voor zjjn voorstel neei
minister van binaeclandsche zaken de vorpiiebting,
in ons burgerljjk wetboek aan de ouders opgelegd,
om hname kinderen te onderhouden on op te voeden.
Hjj wjjst er o. a. op, dat hg, die de opvoeding
van zjjn kind geheel verwaarloost, ongestraft bljjft
en in het volle bezit van de ouderlgke maokt. Naar
de meaning der r9geering mag die toestand ni«t zoo
big ven en daarom herinnert da minister dat roeds
een wetsontwerp is ingediend, waarbjj de mogelijk
heid wordt gaopard om oufers, die zich om de op
voeding vaa hun kind niet bekommeren of bet op
leiden tot alle kwaad, van de ouderlgke macht te
ontzetten. Daarmede zal echter niet genoeg zjjn ge
daan.
Ouders, die niet zorgen, dat hunne kinderen ge
regeld schoolgaan of huisoaderwgs oufcvavgen, han
delen onverantwoordelijk, maar toch zou het be-
denkeljjk zjjjn alleen op dien grond de kinderen aan
hit gezig hunner natuurljjka bsschoimors te ont
trekken en aan andoren toe ta vertrouwen. Er is
een ander middel om hen tot hun plicht te breDgen,
nl. de leerplicht, die bgna overal is ingovorrd.
De minister behandelt voorts de bedenking der
regeering van 1878 dat >de Staat niet het recht
heeft om de ouderB de keuze der school te ontnemen,
en dat dus, zoolang de tegenstand tegen de openbare
school gaaüde wordt gehouden, van het nemen van
afdoende maatregelen (moest) worden afgezien."
Maar hierop antwoordt hg, dat geen verdediger
van den leerplicht er ooit aan gedacht heeft, de
ouders te willen verplichten hunne kinderen naar
een bepaalde Boort van Bchool, in casu de openbare
school, te zenden.
Z. i. is de vraag nietZullen de ouders c. q ge
dwongen worden hunne kinderen te zenden naar eene
openbare school, maar welzullen de ouders ge
dwongen worden hunne kinderen te zenden naar
e^ne school, waar onderwgs wordt gegeven in eene
richting, die zg verkeerd achten, indien zjj voor hun
kind op eene school in hunnen geest geen phats
kunnen bekomen
In het thans ingediende wetsontwerp is die vraag
ontkennend beantwoord, zjjnde de minister van oor
deel, dat ernstige gemoedsbezwaren kunnen worden
geëerbiedigd, zonder dat men behoeft te vreezeD, dat
daardoor de wet een groot deel van haar tfFeel zal
verliezen.
Bg ongeregeld ecboolbezotk kan ncch mag »ge-
moeasbezwaar" als rrden van vrjjstelling worden
aangenomen. Met gemoedsbezwaren", die zich bjj-
Vïorbeeld wel in den winter en niet in den zomer
Voordoen, kan natnurlgk geen rekenirg worden ge
houden. De vrijstelling moet 200 worden omschreven,
dat zooveel mogeljjk waarborg wordt verkregen t*gen
misbruik. De minister hoopt door de voorgemelde
regeling a*n den eenen kant hen, die in gemo 'de
bezwaar hebben hunne kinderen naar een zekere
school zenden, te vrjjwsren tegen vervolging, aan
den anderen kant te waken, dat niet dergelijke be
zwaren met gunstig gevolg als voorwendsel kunnen
worden aangegrepen om aan de wettelijk verplichting
te ontkomen.
Verder wijst do minister er op dat groote-'is het
aantal kinderen, die niet school gaan, omdat zg niet
zija gevaccineerd. Bjj de overweging van deze
quaestie stond hg voor da keus, om tegoljjkertjjd
eene wgzJging van do wet op de besmettelijke ziekten
voor te dragen ot vrijstelling te geven aan de ouders,
die huana kinderen liever van onderwas verstoken
laten dan hen te laten vaccineeran. Aan het laatste
heeft bg de voorkeur gegeven. Daardoor wordt met
betrekking tot een kwestie, die tot zooveel verschil
vau gevoelen aanleiding geeft, het status quo ge
handhaafd. Mocbfc later blijken, dat do wet op de
besmettelg ka ziekten verandering behoeft, dan kan
men daartoa overgaan, zoader dat het noodig is
tegeljjkertgd de wet op éen leerp'icht weer te herzien.
Het vroeg verlaten der school als een veel grooter
kwaad beschouwende dan ietwat laat het schoolgaan
beg nnen, stelt de minister voor, dat de verplichting
om het kind naar school te zendon, nDt zal aan
vangen voordat bet kind den zesjarigen leeftjjd heeft
bereikt, en dat kindsren, die de bewaarschool be
zoeken, nog een jaar langer daarvan zullen zjja vrij
gesteld, maar dat de leerplicht zal riidigen niet op
twaalf- maar op dertieDjarigen leeftgd.
Msfc het oog op de groote behoefte ten platten-
lande gedurende enkele maanden van het jaar aan
werkkrachten, zon groote ongelegenheii oitstaan,
indien kinderen van 10, II of 12 jaar niet meer
konden meewerken, waarom een bepaling is ontwor
pen, krachtens welke t n behoeve vao h »t verrichten
van veldarbeid een langdurig schoolverzuim kan
worden toegfistaar, en de minister verwacht, dat het
uitzicht op het bokomen van vrjjstelling gedurende
den oogst in dsn drukken werktgd voor vele ouders
een prikkel zal wezen om tgdens de overige maanden
van het jaar op het trouw schoolbezoek hunner
'linderen nauwlettend toe te zien.
De vraag wie het veiznim zal constataeren en de
wat toepiBsen is in het wetsontwerp in dien zin
b?antwoord, dat de politie er geheal buiten blijft.
Dit is te bereiken door zioh te verzekeren van de
aaedawerkiDg van de onderwijzers ea de schoolopzieners.
De schoolopziener is de aangewezen autoriteit cm
na ontvangst van de opgaven der onderwijzers de
oorzakeü van het niet of niet geregeld bezoeken
eener Echool zoo spoedig mogeljjk te onderzoeken.
Bljjkt hem, dat onwettig schoolverzuim heeft plaats
gehad, dau ligt het op zija weg den aaasprakeljjkeu
persoon schriftelijk aan te manen, aan het voorschrift
der wet te voldoan. Maar daarmede moot ook zyu
taak zjjn afgeloopen. Heeft de schriftelijke aanmaning
nist gebaat, dan wordt volgens het ontwerp het
toepassen van maatregelen tegen de delinquenten
opgedragen aan de plaatselijke autoriteiten, die ge
acht kunnen worden met de personen en de toe
standen in hunne omgeving het best b?kend te zjjn.
Daarom is bepaald, dat de schoolopziener, indien
ondanks de schnfteljjke aanmaning het schoolverzuim
voortduurt, zonder dat daarvoor een wettige of gel
dige reden kan worden aangevoerd, de zaak in han
den zal stellen van eene plaatselgke commissie of
van burgemeester en wethouders. Deze zjjn dan ver
plicht de ouders te waarschuwen enz., en slechts
als ultimum remedium zal de hulp van den straf
rechter worden ingeroepen. Voordat men er toe over
gaat ouders voor den strafrechter te dsgen, behooren
langs administratieven weg alle andere middelen te
zjjn uitgeput. Na de aanmaning volgt de ernstige
waarschuwing. Blijkt ook dit middel niet te baten
en volhardt de vader bg zjjn onwil om zjjne kinde
ren geregeld naar school te zenden, dan kan publi
catie van den naam van den delinquent worden toe
gepast. Eerst nadat geblekf n is, dat het eene middel
al even wainig effect heeft als hst andere, sehjint
de tjjd gekomen om een meer kras9sn maatregel toe
te passen en de zaak aan de beslissing van den rechter
