1898. N". 23,
Dinsdag 22 Februari.
85sle jaargang.
De mitgavB dezer Courant geichiedt Maandag-, Woon»dag- en Vrgdagavond,
uitgezonderd op ieestaagen.
Prjjf per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommert 5 centmet bgblad 10 cent.
Bohalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bjj de beeren Nijgh Van Ditvus te Botterdam en verder
bjj alle Boeln erkooper» en Brievengaarder!.
De prgs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de pr jjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, hnweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbonde
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
InssenUna van adrertentlën «Aar uren ais dsn «as der uitgave.
\\T.
GOESCHE
COL
Wekelijksch algemeen overzicht.
Ofschoon het proces-Zola het leeuwenaandeel beeft
in de berichten omtrent het buitenland, leveren
enkele andere staten dan Frankrijk toch ook eenig 1
nienwa op. In de eerste plaats moet de aandacht
gevestigd worden op Spanje in betrekking tot de
Tereeziffde Staten. De verstandhouding tus-
■chen deze beide landen, die in den laatsten tjjd
toch nog al iets te wenschen overliet, is door twee
feiten er niet beter op geworden n). docr de te
rugroeping van den Spaanschen gezant te Washing
ton en door het vergaan van den Amerikaanschen
kruiser >Maine." Op zeer ongewone wjjze heeft die
gezant, Dupuy de Löne, zgn post verlaten. Hg is
teruggeroepen door zgn regeering op aandrang van
het Amerikaansche gouvernement, omdat hg den
president der Unie beleedigd had in een brief aan
den redacteur van een blad te Havanna, waarin hg
minder vleiende woorden had gebruikt aan het adres
van Mc. KinDy, in zjjee qnaliteifi als president,
en in het ontBlag is zelfs de gebruikelijke ♦dank
betuiging voor de vele en gewichtige diensten, den
lande bewezen" achterwege gelaten. Het departement
van buitenland8che zaken te Washington deelt, in
strjjd met loopende geruchten, mede, dat van Spanje
geen verontschuldiging is gfëischt, daar de regeering
zich geheel heeft verlaten op Spanje's gevoel van
betamelijkheid.
Terwjjl de quaestie van Dnpuy de Lóme nog niet
van de baan was, kwam het ontzettende bericht van
den ondergang van den Amerikaanschen kruiser
Maine in de wateren van Onba. Omtrent de ramp
Z8lve verwgzen wjj naar ons vorig en naar dit
nummer. Het vermoeden was gerezen, dat men aan
kwaadwilligheid heeft te denken en dat de vernieling
van het vaartuig door een torpedo is geschied.
De laatste berichten omtrent deze ramp lniden
echter voor Spanje heel wat gunstiger; want men
scbjjnt, na onderzoek, vrjj wel te mogen aannemen,
dat hier niet aan opzet, maar wel aan een ongeluk
moet gedacht worden. De directeur van het Navi
gation-bureau te Washington verklaart, dat het on
mogelijk een torpedo-ontploffing kan geweest zgn
en dat de ramp veroorzaakt is door een uitbarsting
in het magazjjn. Er was veel schietkatoen aan boord
voor torpedo's en 't is aan te nemen, dat daarin
door zelfontbranding een ontploffing is ontstaan. En
zoo zgn er meer berichten, welke doen denken aan
een ongelnk.
Hongarije ljjdt tegenwoordig aan een ernstige
crisis, die, evenals de bewegingen in Italië, het ge
volg is van den slechten oogst in het vorige jaar
en die zelfs in de rjjkste deelen van het Hongaarsche
land armoede en ellende doet ontstaan. Het brood
is duur, er is geen werk en zoowel de landlieden
ais de arbeiders hebben gwbrek. De Hongaarsche
regeering heeft onmiddellijk get: acht aan dien toe
stand tegemoet te komen door voor ongeveer twee
millioen florgnen werk te doen uitvoeren in de meest
bedreigde streken. Dit is echter slechts een tjjdeljjke
maatregel, want het is moeiijjk tot aan den volgenden
oogsttjjd een groot deel der bevolking met openbare
werken bezig te houden. Industrie is er weinig
bniten de groote fabrieksplaatsen, het grootste ge
deelte der inwoners leeft van den landbouw.
Het gebrek aan brood en werk heeft de ernstigste
gevolgen. Er gaat geen dag voorbjj, waarop geen
onlnsten plaats hebben. De in opstand gekomen
landelijke bevolking trekt door de dorpen onder hst
geroep van: »Wjj eiechen verdeeling van den grond
en opheffing der belastingenDe ontevredenen
kteren zich tegen de vertegenwoordigers van het
gezag, steken gendarmerie-kazernes in brand, ver
moorden politie-agenten en verzetten zich tegen
allen, die geroepen zgn de orde te handhavende
afgezonden troepen hebben groote moeite om de orde
te herstellen. De woedende boeren werpen verschan
singen op, waarachter zjj zich verschuilen en vuren
op de gendarmerie. Reeds zij a van beide zjjdea ver-
scheidenen gewond en enkelen gedood. Op sommige
plaatsen zgn de boeren begonnen den grond te ver-
deelen, waarvan zjj dan den eigenaars kennis geven.
Een deputatie van boeren kwam een graat berichten
dat zjj zjjn landgoed, ter grootte van 2000 bunders,
onder eikender hadden verdeeld en hem 48 banders
hadden gelaten. Verscheidene grondbezitters werden
met den dood bedreigd.
Welke krachtige maatregelen de regeering ook
neemt, de beweging breidt zich voortdurend uit en
de ontevredenheid wordt grooter.
Preeei-Zela.
De gebeurtenissen in de zitting van Donderdag
hadden Vrjjdag weder veel publiek gelekt. Het eerst
was Boüdeffre opgeroepen, die alle punten der op
zien wekkende verklaring van De Peiiienx beves
tigde. Zioh tot de jnry wendende, voegde hg er aan
toe>zoo de natie geen vertrouwen heeft in de chcfB
van het leger, daa zjjn wjj bereid aan anderen de
zorg ervoor over te laten. Gjj zjjt hier het volk, spreek
u uit." Hg werd begroet met een »vive i'arméi" en
luid applaus.
Aan Laborif die Boisdeffre vragen wilde stelie»,
werd dit door den president belet en onder leven
dig protest van Labori werd Esterhazy voorgeroepen,
die zeide: »Dis ellendige Mnthieu Dreyfns heeft mjj
beschuldigd de dader te zgn van de misdaad, door
zgn broeder begaan. Ik ben vrijgesproken. Ik ben
bareid te antwoorden op de vraag der juryleden,
maar dien lieden daar weiger ik te antwoorden."
Clemenceau stelde hem nu een groot aantal vra-
geD, maar Eeterhazy deed of hg ze niet hoorde,
waarna ten Blotte Clemenceau vroeg of E. niet in
betrekking heeft gestaan tot kolonel Von Schwartz-
koppen. De president verhinderde echter de vraag
te stellen, aangezien, zeide hg, boven alles de eer
vi n het leger es de veiligheid van het land gaan.
(Donderend applaus
Te half vjjf werd de zitting opgeheven. Ergerljjk
waB wat nu gebeurde. Bjj het verlaten van het
paleis werden de officieren uitbundig toegejuicht,
terwjjl de kreten van »Leve het leger!" zich ver
mengden met die van >Dood aan de Joden 1" Ver
scheidene Israëlieten wilden protesteeren, waardoor
een gevecht ontstond en een Israë'iet onder den voet
werd getrapt.
Zola verliet een uur later hot paleis. Zijn vertrek
werd bpgroet met een volle laag van gefluit. Zgn
rgtnig ging voorbjj een reeks politieagenten, die op
de qnai des Orfèvres waaiervormig waren opgesteld.
Op den pont St. Michel wilde de menigte zich op
het rgtnig werpeD, maar de agenten hielden de
menschen tegen, hetgeen op een kloppartij uitliep.
En de president schgnt helaasmeer dan ooit
verblind door de schittering der uniformen. Hg wei
gert aan de verdediging het recht om vragen te
stellen, zelfs zonder dat hg den inhoud dier vragen
kenthg laat getuigen redeneeren zonder repliek
toe te laten en gedoogt aldus dat invloed op de
gezworenen geoefend wordt zonder eenig tegenwicht;
hjj gaat door met getuigenverhoor, terwijl de ver
dediger zgn conclnsiën steltWaar is bg dit
alles bet recht gebleven Het recht, dat zegevierend
zon te voorschijn treden nit deze zaak, zoo vraagt
men in de N. R. Ct.
Omtrent het geheimzinnig stuk of briefje, waarvan
generaal De Pellieux Donderdag Bprak en dat zulk
een ontroering en opzien baarde, wordt door den
correspondent der N. R. Ct. de volgende lezing
gegeven
Aan het ministerie van oorlog is een papier ge
komen". Uit dit »gekomen" moet zeker niet worden
afgeleid dat het papier voor het ministerie van oorlog
bestemd was. Immers, daar hoefde men waarljjk
niet gewaarschuwd te worden dat er een interpel
latie over de zaak Dreyfns in aantocht was. Het
papier is blijkbaar door een agent van het ministerie
opgevischt of het is dozen als een kostbaar docu
ment in handen gespeeld door een belanghebbende.
De eerste lezing was, dat het aan een vreemden
ambassadeur gericht was, bv. door zgn regeering.
Maar veel aannemelijker is de verklaring, dat het
werd afgezonden ten minste dat de generale staf
gelooft, dat het werd afgezonden door den Duit-
echen militairen attaché von Schwartzkoppen aan
zgn Italiaan8<?hen collega Panizzardi, beiden te Parjjs.
Deze laatste zon van de betrekkingen, die tusschen
Dreyfns en Dnitschland bestonden, op de hoogte
zgn geweest en Schwartzkoppen, bang dat er iets
zou nit ekken, zou ham in November 1896 een briefje
gezonden hebbenEr is oen interpellatie over Dreyfns
ophanden. Pas op dat je nooit iets merken laat.
Dit briefje zon daarop zgn onderschept of later
buitgemaakt.
Door deze lezing wordt ook de vrees voor oorlog
verklaard. Immers door Dnitschland is in de laatste
maanden herbaaldeljjk cfficiöel verklaard, dat bet
nooit tot Dreyfus in betrekking gestaan heeft. Werd
daartegenover nu het bovengenoemde briefje van
den Dnitschen attaché militaire gesteld, dan zon dit
met sooveri woorden hetzelfde zgn als: Wij Fransche
staf, zeggen, met voorkennis van onze regeering, dat
gg Von Bülow, staatssecretaris van buitenlandsche
zaken, en gg graaf Mlinster, ambassadeur te Parjjs,
hebt gelogen, toen gg zeidet Dreyfns niet te kennen.
Zoo komt men, bg aanneming van de boven
staande, waarsehgnijjkf, lezing, tot dit alternatief
óf Dnitschland heeft officiëel gelogen, óf de Fransche
staf en het ministerie zgn dnpe van een bedrieger, die
het briefje van 8ehwartzkoppen gemaakt beeft. Dit
laatste is de meening van overBte Pieqnart.
De zitting van Zaterdag leverde niet veel be
langrijks op. AehtereenvolgenB werden nog Pieqnart
en De Pellieux gehoord. De laatste, zich tot Picqaart
wendende, zeide dat hem de houding bevreemdt van
•en meneer, die nog do uniform van Fransch officier
draagt, en desniettemin drie generaals herit beschul
digd, valschheid te hebben gaplesgd en er partjj van
te hebben getrokken. (Storm van toejuichingen
Pieqnart antwoordde dat hij da goede trouw van
zijn coefs niet in verdenking heeft willen brengen.
Hij verzocht dat Gallifet geboord zou worden om
te zeggen wat deze van Pitqaart's eerljjkheid denkt.
Doch de Voorzitter weigerde dit, waarna Labori, bjjna
telkens als hg wilde spreken, door den president het
woord ontnomen werd.
Toeh wist Labori nog in 't midden te brengen
»Ook ik geloof' dat de militairen te goeder trouw
zgn, en juist dat jaagt mjj schrik aan." De voor
zitter viel hem in de rede, zeggende»U hondt een
pleidooi." Labori hernam>Neen, maar ik moet
hier den vinger leggen op iets wat mg van 't
grootste belang dunkt. Men tracht mij angst aan
te jagen, men schrjjft mgn vrouw brieven om haar
baBg te maken."
Generaal Pellieux zeide nog dat de rol, die hg in
deze zaak heeft gespeeld, buiten zjjn wil is geweest.
Labori wilde nu spreken, doch de voorzitter be
dreigde hem met een disciplinaire tuchtstraf.
Toen Labori nu aan anderen e«n vraag wilde stel
len, barstte een oorverdoovend gebrul los. Labori
riep uit: >Ja, verheugt, er u maar over, dat het
recht verkracht wordt. Ik vraag mg af," zich tot
Zola wendende, »ot het niet beter zou zjjn de zit
ting te verlaten, liever dan ons den mond te laten
snoeren."
De voorzitter riep»Koro, kom, zeg geen onzin!"
Nog eenig9 getuigen van miader bateekanis wer
den gehoord, waarmt het getuigenverhoor was af~
geloopen.
Maandag (hed«r) zon het rrquisitoir worden ge
nomen. Men verwacht Woensdag of Donderdag be
ëindiging der zaak.
Naar men aan het Hanielsbl. mededeelt is de straf
op «ene zaak als deze gevangenis van 8 dagen tot
een jaar, en boete van frs, 100 tot frs. 2000 of wel
slechtB een dezer beide straff-n.
De meest optimistische beschouwing is, dat de
jniy Zola schuldig zal verklaren, doch zjjne goede
trouw zal aannemen. Inderdaad is nog door niemand
beweerd dat Zola den brief J'accuse, heeft geschre
ven om geld of om een ander doeleinde dan om een
nader onderzoek der zaak te bewerken. In dat geval
zon het Hof met een enkele boete kunnen volstaan,
doch zeer zeker niet tot het maximum der vrijheid
straf kunnen overgaan.
GOES, 21 Februari 1898.
Godsdienstige wijding van de aanvaarding der
Regeering door II. M. de Koningin De Synodale
Oomnuissie der Nelerl. Herv. kerk heeft twee be
sluiten genomen ten aanzien dezer aangelegenheid,
die reed9 vele pennen heeft in beweging gebracht
6n in bladen van verschillende richting is besproken,
maar waai over de gevosIödb niteenlo open. Het eerste
is om de kerkaradeo, onder uiteenzetting der redenen,
die haar nopin aan dezen datucn de voorkeur te
gever, uit te noodigen op den 31 Aug. e. k
den dag zeiven, waarop krachtens de bepalingen der
Grondwet H. M. feitelijk de regeering aanvaardt,
deze gewichtige gebeurtenis door gé bed en dank
zegging te wjjden in een daa< toe in den voormiddag
te houden godsdienstoefening. Het tweede dat zij,
als vertegenwoordigster van het talrijkste kerkge
nootschap, meende, zonder den scbjjo van aanmatiging
op zich te laden, den eersten stap te kunnen doen
ter verkrijging eener in deze hoogst wenscheljjke
eenstemmigheid en samenwerking van alle godsdien
stige gezindten in Nederland, en daartoe aan hare
besturen een afschrift van boveabodoelde uitnoodiging
aan den kerkeraden zal doen toekomen, met be
leefd verzoek van hunne zjjde het beoogde doel te
helpen bereiken, opd»t dön 31 sten Augustus Ne
derland het verheffende schouwspel a^nbiede, dat
zgn zonen en dochtereu, hoe ook in belijdenis en
eeredienst verschillend, maar ééi in lief Ie voor
vaderland en koningin, zoo mogelijk op hetzelfle
uur, in hun bedebuizen saamgskomTi, dezelfde ge
beden voor het heil onzer jeugdige koningin en het
geluk Harer regeericg voor den trooa van aller
Hemelschen Vader opzenden.
De Synodale Commissie is voorts gemachtigd
daarbjj te voegen, dat reeds lang bjj H. M. de Ko
ningin het voornemen bestond om aan den Bisten
Augustus eeae godsdienstige wijding te geven, door
het bjjwonen van een© godsdienstoefening, hetzg in
het Koninkljjk Palei», hetzg in een der keiken van
de Residentie, en mitsdien Hoogstdezelve, evenals
H. M. de Koningin-Regentes met bjjsondere inge
nomenheid kennis hebben genomen van beide, hier
boven 'vermelde en Haar medegedeelde besluiten der
Synodale Commissie.
Ter aanvulling van het bericht in ons vor'g
nr. wordt ons van bevoegde zjjde medegedeeld, dat
ook de hh. A. Le Clercq te Kruiningen en J.
Lindenbergh Oz. te Wemeldinge zijn aange
wezen als schatters van het mobilair voor de per-
soneele belasting in Zuid-Beveland.
Naar de Avondpost verneemt, is onlangs een
wetsontwerp tot afschaffing van het verbod
tot onderzoek naar bet vaderschap bjj
den Raad van State ingekomen.
Aan het Departement van buitenland
sche zaken bestaat gelegenheid tot plaatBing
van twee tweede-klerken, aanvankeljjk op
eene jaarwedde van f 400.
Nederlanders, die op 1 Januari 1898 den Jeefljjd
van 18 jaren hebben bereikt en dien van 25 jaren
niet hebben overschreden en die voor eene benoeming
in aanmerking wenschen te komen, wordt verzocht
zich vóór of op 10 Maart e. k. bjj gezegeld verzoek
schrift te wenden tot den minister van voornoemd
departement. Vereischten stian vermeld in da Staats
courant.
De directie der Algemeene Ned. Militie-ver-
zekeringmaatschappjj te Amsterdam heeft een 3dres
gericht aan de ministers van oorlog, marine en
binnenl. zaken, naar aanleiding van de Memorie van
Toelichting bg het wetsontwerp tot invoering van
den persoonlijken dienstplicht. In de M. v. TT wordt
o. a. gezegd, dat maatschappijen en commissionnairs
in de keus der plaatsvervangers en num-
merverwisselaars niet altjjd kiesch zgn, zoo
dat het gehalte dier manechapp9n te wenschen laat.
Adressanten herinneren dat de eisch voor het
zedelijk en moreel gehalte aan plaatsvervangers ge
steld, zóó hoog is, dat geen enkele kan worden toe
gelaten, dan nadat hem door den burgemeester zijner
woonplaats is uitgereikt een bewijs van goed gedrag,
waarin èi de burgemeester ói twee meerderjarige
ingezetenen verklaren, dat de man is van een goed
zedelgk gedragdat dit bewp beslist wordt gewei
gerd aan hem, die, zij het ook slechts eéimaal ver
oordeeld is geweest wegens overtreding der drank
wet, of wel om welke andere redenen ook door den
strafrechter is veroordeeld.
Zgn de plaatsvervangers en nummer ver wisselaars
bjj hun korps ingeljjfd, dan zjjn de provinciale ad
judanten bovendien nog verplicht aan den officier
van justitie te vragen, of de man iets ten zjjnen
laste heeft, zoo ja, dan geeft de provinciale adjudant
daarvan kennis aan den minister van oorlog met
opgaaf van het vonnis.
Van d9 70C0 plaatsvervangers, door adressanten
geplaatst, zjja wegens wangedrag in het geheel 12
nit den dienst ontslagen, en zulks niettegenstaande
in den regel een plaatsvervanger, die tweemaal wegens
dronkenschap is gestraft geworden, met een briefje
van ontslag uit den dienst wordt verwjjderd.
Dat het gehalte goed is, meenen adressanten ook
hieruit te mogen afleiden, dat bjjna alle hoofdoffi
cieren en officieren bg voorkeur plaatsvervangers
als hunne employé'3 of oppassers aanstellen, en een
groot deel der marechaussees plaatsvervangers waren.
Een informatiebureau. De heeren
Th. M. Ketelaar en H. Tegelaar te Amsterdam heb
ben het plan opgevat tot stichting van een bureau
tot het verstrekken van inlichtingen omtrent het
verblgf en verkeer van studeerende jongelieden in
binnen- en buitenland.
Meermalen komr het voor, zeggen genoemde hee
ren in een rondschrijven, dat het voor jongelieden
uit families met een beperkt inkomen wenschelijk
is, met het oog op bnane stndiëa zich tjjdolgk te
verplaatsen, 't zg in binnen- of buitenland. En wan
neer nu op de plaats, waar hjj zich wenscht te
vestigen, een ander huisgezin is, waarvan de zoon
of dochter eveneens tgdeljjk verplaatsing wenscht
naar eon omgeving, waar de eerstbedoelde familie
verbljjf houdt, zou het zeer goed mogeljjk zjjr, dat
beiden overeenkwamer, zonder vergoeding elkanders
familieleden in den huiseljjken kring op le nemen en
daardoor te gemoet te komen aan de fUane ëele
bezwaren, die anders eene dergelijke verplaatsing in
den weg zouden staan. En tevens zon men meer
vertrouwen kunnen hebben in het toezicht en de
leiding, die odzb jongelieden nog noodig mochten
hebben, wanneer op deze wijze de belangen in dat
opzicht wederkeerig werden.
Inlichtingen in dezen hoopt het bureau te ver-
krjjgen door het stichten van correspondentschappen
in verschillende plaatsen in 't binnen-en buitenland,
die met hst oog op het hierboveD omschreven doel
belangrjjk kunnen geacht worden".
Ook meenen de heeren K. en Tdat voor het
welslagen van studiereizen voor groepen leerlingen
van onderwjjs-inrichtingen het bureau uitstekende
diensten kan bewgzen.
De Doitsche keizer moet alles wat hg
bezit aan etukkeo, b°trekking hebbende op het huis
