-.898. N°, 22.
Zaterdag 19 Februari.
85ste jaargang.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
RUPSFN en RUPSENNESTEN
De Declaratie n
P'
GOESG
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prys per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75,
Afzonderlijke nommars 5 cent; met byblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiün voor dit blad
aangenomen by de heeren Nijgh Van Ditmak te Rotterdam en verder
bjj alle Boekverkoopers en Brieveagaardcr*.
Dt. prgs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 cfcl.
Rji directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjji
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dieast aanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c*
A^Hvragea om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Advertentie^ vó&z 9 uren ©s> ien der uttsave.
COURANT.
Op Maandag den 7 Maart en zoo noodig volgende dageu
xal door of vanwege de politie een achoaw gehouden worden
over de bootnea en plantsoenen in deze gemeente, teu einde
te zien o( aau de bspalingeu op het zuiveren en verbranden der
is voldian.
Goes, den 19 Februari 1893
tiurgemeeeter en Wethouder» van Goes,
WESSELINK.
De Secretaris,
VANT REIGERSBERG VERSLÜIJS.
ten laste van het Rijk, de Provincie of de Gemeente over het
afgeloopen jaar 1897 moeten voor h°t eir.de der maand Juni
aanstaaude worden ingodiend bij het bestuur, het ollege, de
autoriteit of den ambtenaar, die tot de uitvoering van het
werk, de levering, al» anderszins, last heeft gegevenzullende
diegenen, welke verzuimen mochten hieraau te voldoen, zich
zeiven de onaangenaamheden te wijten hebben, daaruit voort
vloeiende.
Goes, den 19 Februari 1898.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
WESSELINK.
De Secretaris,
l VAN REIGERSBERG VERSLÜIJS.
De REKENING en VERANTWOORDING over 1897 vaa het
Fonds tot «iiiimkniiing van il»
weduwen van gemeenteambtenaren,
zal van 22 Februari tot 15 Maart Yoor belanghebbenden ter
visie ligg>a, op eiken werkdag van des voormiddags 9 tot des
namiddags 2 uren ten btreelevan den secretaris ebr gemeente
Goes, den 19 Februari 1898.
Burgemeester eo Wethouders van Goes,
WESSELINK.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIS
Prooei*Zola.
Gisteren (Donderdag) was er weder niet veel bjj-
zoaders aan de ozde. Da conclusie van dan verde
diger om madams De Boulaney opnieaw te laten
ondervragen, werd verworpen.
Generaal De Pellieux werd andermaal gehoord.
Hg beweerde, dat de verdediger de beëadigde des
kundigen wraakt, die naar het origineel van het
borderel hebben gewerkt en meer vertrouwen stelt
in dillettanten een tandmeester en een vreemdeling.
Men spreekt over het schrift, maar niet over den
inhoud van het borderel en hierop komt het aan,
want alleen een artillerie- officier kan da
schrijver zjjn. Het is misdadig, het leger het ver
trouwen in zgn chefs te ontnemen. Wat zouden zij
doen in de ure das ge vaars, dat naderbij is dan
men gelooft f riep Pellieux uit. Hst zon naar een
slachting zyn, mijasheeraa gezworene», dat raen
uw zonen zou leiden. Langdurige beweging) Zola
zou een overwinning hebben behaald voor het aan
gezicht van Europa, waaruit Frankrjjk ware weg
gevaagd. Wg zouden gelukkig zgn, als Dreyfus
vrijgesproken was, want dan zou gebleken zgn, dat
er geen verrader in het leger was.
De generaal werd door een warm applaus begroet.
Labori kwam heftig ertegen op, dat men den
vorigen spreker een waar requisitoir had doen
houden, en riep De Pellieux toe>Op den dag van
het gevecht heeft mgn bloed evenveel waarde als
het uwe. Ik heb minder strepen, maar uajjn moed
is even groot. Met hot wetboek in de hand vraag
ik het woord om te zeggen wat ik op dit getuigenis
te antwoorden heb. Het is mjju onvervreemdbaar
recht 1"
De president voerde hem toegjj hebt het woord
aan uw conclusies te stellen, waarop Labori ant
woordde Dat zal ik doen, maar eeist heb ik nog
iets te zeggen aan de juryleden. Hg drong er op
aan dat er licht kome in deze zaak. Als gjj mij het
woord ontneemt, zal men zeggen dat generaal De
Pellieux ongestoord heeit kunnen spreken, een half
uur lang, terwjjl de verdediging zich niet heeft
kunnen uiten.
Het hof verwierp de conclusies.
Vervolgens traden andermaal Sehonrer-Kerstnar
en Trarieux op, in hoofdzaak nader bevestigende
wat reeds vroeger bekend werd.
Des namiddags werd nogmaals De Pellieux ge
hoord. Op de vraag van den verdediger antwoordde
hg, dat hg in 't licht heeft willen stelles dat de
verdediging de toelichtingen van de beëadigde schrift
kundigen niet toeliet. Labori antwoordde, dat die
schriftkundigen zich achter het ambtsgeheim ver
schuilen, en, zich tot de jury richtende: »Er is hier
geen sprake van den oorlog, maar de zaak is of
zekere officieren waardig zullen zjjn de soldaten aan
te vooren."
Vervolgens trad op de officiële schriftkundige
Couard, die zeid?, dat ineu knap kan zgn in allerlei
dingen, zonder daarom nog verstand te hebben van
echriftkucde. »Als ik gezegd heb dat bet schrift niet
van Esterhazy was, dan was dat omdat ik or van
ovPitnigd was. Conclusie ieder zgn vak, en de koeien
zulleu goed bebaard zgn."
Morian, professor in de rechten taGenève, legde
vervolgens getuigenis af. Hg heeft de facsimile's en
het schrift van Drt-yfus vergelijkend onderzocht, en
zgn verBlag zal ongetwijfeld aan d© jury wordsn
overgelegd. Naderhand onderzocht hg, op verzoek
van den Franschen coobuI, opnieuw het borderel
vergeleek het met het schrift van Esterhazy en
kwam tot de overtuiging dat deze het borderel had
geschreven. Voorts bood hg Zola aan, op da terecht
zitting te komen zeggen wat hg dacht van het schrift
van Esterhazy en dat in het borderel.
Hiermede was de zitting dien dag ten einde.
Zoo zachtjes aan krggt man dan indruk, dat man
eigenlgk niet meer m«C een proces-Zo!* te doen
heeft. Men hoort zgn naam slechts hoogst zelden
meer en ook is hg, naar het schgat, oen voadig toe
hoorder geworden. Toch schijnt reeds dat hooren
hem zwaar aan te pakken. Hij ziet er vermoeid
uit. Alleen de verdediger Labori blgft onvermoeid.
Al duurde de behandeling zes maanden, licht moet
er komen, ziedaar zgne stolling.
Ia da zitting van gisteren (Donderdag) zeids prof.
Moreaudf die zgn stelsel, gegrond op zeer scherp
zinnige redeneeringen en afleidingen, uiteenzette,
dat het bordereau van de hand van Esterhazy is,
dezelfde hand, dis de letters schreef van den brief
waarin het woord >Ulaan" voorkomt.
>Niet alleen schreef hg dien brief, maar ik zeg
zelfs, dat hjj dien niet opnieuw in denzelfden gra-
pniBchen vorm kon sehrgven, want h{j is geschre
ven in bgzondere levensomstandigheden, in een
oogenblik van groote opgewondenheid, bijna krar.k-
zinnigheid. Ik daag eiken schriftkundige uit mg
het tegendeel te bewijzen."
Vervolgens had nog eene bespreking plaats met
Picqnart over de manier, waarop Esterhazy aan de
documenten he? ft kunnen komen, waarop De Pellieux
verklaarde, dat het niet Esterhazy is geweest, die
de stukken verschaft heeft.
In de nanciddagzittiog vroeg De Pellieux ander
maal het woord en zeide»Tot dusver hebben wg
ons gehouden binnen de grenzen der wettigheid.
Maar aangezien de verdediging gesproken heeft van
het rapport van den komraandant d'Ormescheville,
zal ik herhalen het zoo typische woord, door kolonel
Henry gesproken: »Men wil licht; welnu laat het
onB ontsteken Op het oogenblik van de interpel
latie door Castelin had men bij het ministerie van
oorlog het onomsfooteljjke bewgs in handen van de
schuld van Dreyfus, en dat bewgs heb ik gezien.
Toen hebben wg een briefje ontvangen, dit behel
zend: nooit iets van de betrekkingen, welke
wjj gehad hebben met die» Jood," Dat briefje,
ongeteekend, ging vergezeld v&d een visitekaartje,
waarop zich een herkenningswoord (mot de conven
tion) bevond, en wel hetzelfde woord als op het stak
staat. Generaal BoisdeflVe zal deze feiten bevestigen.
(Levendige fcoejaiehingen).
Labori zeide: »Dit is een volmaakt nieuw feit,
nu onverwacht in het debat geworpen. Over alle
stukken moet, om waarde te hebben, beraadslaagd
worden. Een eerste geheim dossier, hetwelk de ver
oordeeling ten gevolge had, is niet het onderwerp
van gedachtenwisseling geweest, en noch aan den
beschuldigde noch aan de verdediging medegedeeld.
Er bestaat dus nu een tweede dossier. Waarom
zouden wg daarover niet van gedachten wisselen
De beweging in den lande neemt toewjj hebben
het recht licht te eischen en de revisie iB nu "ene
noodzakelijkheid geworden. (Gerucht en toejuichin
gen). Men toone ons dat stuk, en als Dreyfus schul
dig is, dan zullen wg ons daarvoor buigen en omen
gewonen arbeid hervatten."
Qonse verklaarde het door de Pellienx gesproken*
goed te keuren, maar hg gelooft niet dat men het
stuk hier kan brengen.
De Pellieux voerde aanmen sprak van een geheim
stak, maar men heeft het bewgs niet geleverd. Ik
verzoek dat Boisdeffre gehoord worde.
De Pellieux gelastte een kapitein-generaal Bois
deflVe te gaan halen.
Men riep Esterhazy voor. (Beweging).
Labori drong aan, dat eerst Boisdeffre gehoord
worde, want het incident is te ernstig.
De zitting werd geschorst te midden van eene
groote agitatie. Tjjdens de schorsing hield men zich
druk bezig met het incident.
Het verhoor en de getuigenis van de Pellieux
wekten over het algem ;en goedkeuring, maakten een
grooten indruk en deden eerst eene levendige, daarna
eene uiterst opgewonden stemming ontstaan. Velen
sjjn van oordeel dat de weg, welken men nu inge
slagen is, uiterst gevaarljjk is, en men betreurt het
dat generaal De Pellieox dergeljjke verklaringen heeft
moeten afleggen om de eer van het leger te ver
dedigen.
Bg de hervatting verzocht de voorzitter dat, gene
raal Boisdeffre niet aanwezig zgade, de zitting worde
verdaagd tot heden. Dienovereenkomstig werd be
sloten.
In den omtrek van het pileis heeischte tussohen
5 en 6 uur eeno groote levendigheid. Er vormden
zioh groepen, die de verklaringen van generaal D9
Pellieux druk bespraken. Er liepen onder de me
nigte verschillende lezingen, maar de meest ver
spreide was die, volgens welke De Pellieux verklaard
had dat vlak voor de interpellatie van Castelin het
ministerie van oorlog een stuk papier ontvangen
had, waaraan een kaartje bevestigd was, met een
bekend pseudoniem erop van een der buitenland-
sehe ambassades, en eene waarschuwing behelzend
aan den vertegenwoordiger van die ambassade te
Parijs om zich niet te compromitleoren ten aanzien
van de zaak Dreyfus. Deze voorstelling verspreidde
zich sod, en werd zeer levendig besproken.
GOES, 18 Februari 1898.
De Commissaris der Koningin in Zeeland heeft
bepaald, dat de aflevering van de bij de N a-
tionale Militie voor de lichting van dit
jaar in ts lijven manschappen uit de gemeenten
dezer provincie zal geschieden op de plaatsen, dagen
en uren, hieronder vermeld
Op Vijjaag 4 Maart 1898, te Middelburg op de
boven voorzaal van het Raadhuis, des voormiddags
te 10 uren, na aankomst der Zeeuwsche spoorboot,
die te zes uren van Zieriksee zal afvaren, die der
gemeenten, gelegen in Schouwen, Duiveland en
Noord-Beveland.
Op Dinsdag 8 M*art, te Tolen in het voorportaal
van het Raadhuis, des voormiddags te 10 uren, die
der gemeenten, gelegen in St.-Filipsland en Tolen
en die der gemeenten Kapelle, Kattandjjke, Kioeticge,
Krabbendijke, Kruiningen, Rilland-Batb, Schore,
Waarde, Wemeldinge en Ierseke.
Op Maandag 14 Maart, te Middelburg op de
bovenvoorzail van het Raadhuis, des voormiddags
te 10 aren, die der gemeenten gelogen in Walche
ren, uitgezonderd Vlissingen, en die der gemeenten
Baarland, Borsele, Drieweger», Ëllewoudsdjjk, Goes,
's-Gravenpoldor, 's-Heer Abtskerke, 's-Heer ArendB-
kerke, 's-Heeren hoek, Heinkenszand, Hoedekenskeike,
Ni8se, Oudelaude, Ovezand en Woltertsdgk.
Bfj de gisteren te Zieriksee gehouden tentoon
stelling van zaaigranen zgn 0. a. bekroond voor k 0 r t-
loof- erwten: Se prjjs Van den Bosch k Oo.,
4e prijs Labrgn Pilaar; voor kroon-erwten:
2g prgs Van den Bosch Go.voor schokkers:
2e prijs Labrgn Pilaarvoor probstei -haver:
3e prgs Van den Bosch Go.voor wikken: 3e
prgs V au den Bosch Co.voor bruine boonen:
3e prjjs Van den Bosch Co.; voor paarden-
boonen: 2 prgs Van den Bosch Oo., 3e prijs
Labrgn Pilaarvoer platte boonen: 2e
prgs Labrgn*& Pilaarallen te Goes.
Van Schaick, brievenbesteller alhier, is,
met ingang van 1 Maart, als zoodanig benoemd te
Doetinchem.
Mralibendijke. Woensdagavond werd op ver
zoek der landboowveroeniging E. M. M. door den
heer I. G. J. Kakebeeke, rgkslandbouwieeraar te
Goes, eene lezing gehouden over bemesting-
leer. Zgne rede, die veel nuttige wenken voor
landbouwers bevatte, werd door ongeveer 70 toe
hoorders met de meeste belangstelling gevolgd en
op aangename en duidelijke wgze uitgesproken.
Na afloop werden door eenige dor aanwezigen
enkele vragen gesteld, die door den heer K. op
degelijke wjjze werden beantwoord. Een luid applaus
viel den geaohten spreker ten deel en zeker is het
te hopeD, dat dhr. K. een volgenden winter voor
e*n zelfde doel voor onze landbouwers zal optreden.
De gemeenteraad van Middelbnrg besloot met
11 tegen 4 stemmen tot voortzetting van de exploi
tatie der gasfabriek van gemeentewege.
In een Woensdag te Vlissingen gehouden bui
tengewone algemeens vergadering van aandeelhou
ders in de Stoomvaart-Maatschappij Zeeland, onder
vo irzittersohap van mr. J. P. R. Tak van Poortvliet,
wer d met algemeene stemmen goedgekeurd het met
den Staat der Nederlanden te sluiten contrast
w» >ns het vervoer van brievenmalen
t hen Vlfssingen en Engeland voor den tijd van
1 m, ingaande 1 October.
Haarlemsehe correspondent van de N. R. C.
scl
vüleidiüg van het bericht omtrent het op-
tr een t y p 0 g r a f 3 op de aanstaande
tentoonstelling van vrouwenarbeid,
bracht ik hedenmiddag een bezoek bg den heer
J. K. van der Veer, uitgever van het blad Vrede
alhier, wiens eehtgenoote sIb fypograto op de ten
toonstelling zal werkzaam zgn. Bet trof bijzonder,
want da heer Van der Veer vertelde dadelgk, dat
niet alleen zgn eehtgenoote reeds eenige maanden
bezig is het vak te leeren, doch dat hg nu ook
twee jonge meisjes uit goeden stand opleidde voor
typografie. Niet zoo maar voor de aardigheid en
om op de tentoonstelling te kunnen pareeron zgn
die meisjes aan den arbeid gegaan, doch degelgk
om door het vak hun brood te verdienen. De een
is uit Utrecht, de ander nit Den Haag.
Nog slechts 10 dagen bezig, kennen zij nu reeds
niet alleen de kast, doch zetten reeds vrjj goed
platwerk.
Vóór Jnli, als de tentoonstelling begint, denkt de
heer Van der Veer se zoover te hsbbsn, dat zg ook
eenigszins aan smoutwerk kunnen doen. Hij zelf gaat
mede naar de tentoonstelling om te distribueeren.
Het blad Vrede zal worden gedrukt op zgn groote
pers en zgn vrouw en de beide meisjes zullen klein
werk verrichten aan do kleine pers.
De heer Van dar Veer doelde mg mede, dat hg
bgzonder veel aanvraag krggt van meisjes om op
geleid te worden, zelfs van onderwijzeressen met de
hoofdakte.
De daguren worden besteed voor de practgk, de
avonduren voor de theorie. De meisjes, die thans
worden opgeleid, geven volgens den heer Van der
Veer het bewjjs, dat de typografie aan vrouwen een
uitstekend arbeidsveld oplevert. De vrouw is daar
uitnemend voor geBcbikt.
(Iatusschen zij opgemerkt, dat het bericht, als
zou de eehtgenoote van Van der Veer de eerste
typografe in ons land zgn, onjuist is. Reeds vroeger
waren vrouwelijke zetsters op meer dan óéae druk
ker jj werkzaam. Red. O. Ct.)
De heer Bouwman, directeur der kapel van
het regiment grenadiers en jagerB, zal een »Kro-
ningsmarsoh" voor militaire muziek vervaardigen,
uit te voeren bg den grooten militairen fakkeltocht
te '8-Hage in September.
Uit Amsterdam wordt gemeld dat voor het
huldebljjk voor wfc'len den heer A. O. Wertheim
ongeveer f 20.000 is ingekomen.
Het plan bestaai in den Parktuin eene eenvou
dige fontein te plaatsen met een toepaeselgke ins
criptie.
Er bestaat heel wat verechil van gevoelen
onder de menschen ten opzichte van de m e e s t
geschikte warmte van onze woonver
trekken. De een beweert, dat eene warme kamer
beter is dan eene koude en een ander beweert juist
het omgekeerde, terwjjl een derde meent de hoogste
wijsheid in deze kwestie in zgn bezit te hebben en
deftig verklaart: neen, die beide uitersten deugen
geen van beide, eene matige warmte, dat is het
beste onder alle omstandigheden. We hebben hier
al weer een van die vele vraagstukken, waarbg het
onmogeljjk is iets aan te geven wat voor allen het
beste is onder alle mogelgke omstandigheden.
Jaargetijde, leeftgd, bezigheden en nog tal van
andere omstandigheden moeten in acht genomen
worden om met eenig recht te kunnen zeggen, die
warmte is de meest geschikte voor die vertrekken.
In onze gewone woonkamers, waarin we meestal ons
min of meer rustig houden, d. w. z. geene inspan
nende bewegingen maken, mag in het algemeen wel
een temperatuur van 15 '16 gr. Celsius heersch'n.
Toch is het bg die temperatuur zeer wel mogeljjk,
dat jongere lieden het in zoo'n vertrek nog wat
warm vinden, terwgl oudere leden van het gezin
meestal het voor te frisch zullen houden. In zoo'n
geval is er geene temperatuur te vinden, welke
beiden bevredigt.
Velen zgn van meening dat het zeer gezond is
om zeer koele slaapvertrekken te hebban. Bg het
openzetten van ramen op slaapkamers denken de
zoodanigen enkel aan de frissche lucht, welke op
die wgze blgft heerBchen, en meenen, dat, al daalt
daarbjj de kamerwarmte ook aanmerkeljjk, dit gean
hinder kan opleveren in eenig opzicht.
Men vergete bjj dit vraagstuk niet, dat in vele
gevallen zulke friBSche kamers ook vochtige lucht
inhouden en daardoor voor de gezondheid gevaar
gaan opleveren. Verder boude men hierbg in het
oog, dat ons lichaam zelf gedurende den slaap veel
minder warmte levert dan in wakenden toestand.
De ademhaling tgdens den Blaap is zwakker, de
bloedsomloop gaat minder snel, zoodat de eigen
warmte van het lichaam minder is dan in wakenden
toestand bg gewone omstandigheden. Koele vochtige
slaapkamers bezitten ook nooit zuivere luoht, maar
meeBtal eene dampige, onfrissche lucht.
Deze lucht te moeten inademen gedurende di 7
