1898. N°. 9.
Donderdag 20
Januari.
85ste jaargang.
GOESCHE
De nitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjji per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommem 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Va.n Ditmab te Botterdam ei verder
bjj alle Boekverkooperi en Brievengaarders.
Knsei»9i!of van
courant.
Db prjjs der gewone advertentiön is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 20 ets.
B|j directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 eent pei regel.
vAos 9 urea op «en deg der uitgave*
In de leer bij onze tegenstanders
De begrootingsdebatten hebben eenig licht ont-
Btoken omtrent de verhouding der partgen en groe
pen in de Tweede Kamer en laten we ons het
niet verhelen dat licht leidt er niet toe om to
kunnen zeggen, dat het ministerie zulk een nauw aan
eengesloten steun ondervindt, als noodig is voor een
Kabinet, dat groote hervormingen wil invoeren. Kort
na h»t bf grootingsdebat, schreef Het Vaderland, dat
het ministerie in de eerste plaats dacht te steunen
op eene meerderheid, die leerplicht en dienstplicht
bovenaan stelde. Maar tevens dat het, >zich verheu
gende in de algemeene strooming, ten gunste van
sociale rechtvaardigheid bjj alle partgen waargeno
men, gemeend heelt zich eene oplossing der Boeiale
vraagstukken ten taak te moeten stellen, die bjj
leden van all» partgen bjj val zal kunnen vinden."
Heelt bet ministerie tertcht gerekend op dien
steun? Onmogelijk kunnen wjj uit de kamer-debatten
die meerderheid met juiBtheid afbakenen. »Niemand",
zoo schreef alweder Het Vaderland»weet hoe zjj
is georganiseerd en de tuchteloosheid schjjnt wc ér
ten troon geheven."
Ën wat zeggen onze tegenstanders
Het hoofdorgaan van de Katholieken, De Tijd
het begrootingsdebat besprekende, concludeerde, dat
het met de imkerzjjde in de Tweede Kamer vrjj
treurig gesteld is geweest en met voldoening wees
het blad er op, dat de rechterzijde der Kamer, wat
beginselvastheid en partjjverband aangaat, een veel
beteren indruk had gemaakt, en, zoo besluit dr. Ver
meulen in De Tijd zjjn artikelregeering en libe
rale linkerzjjde zgn door den strjjd verzwakt de
onderscheiden groepen der rechterzgde, ofschoon haar
geen dadelijk succes ten deel viel, traden vei sterkt
uit het gevecht. Een lange levensduur kan aan het
ministerie onder deze omstandigheden niet voorspeld
worden. Of dan in niet verafzjjnde toe
komst (wjj spatieereB) aan de rechterzgde de zege
praal te beuit zal vallen O. i. zal de beantwoor
ding dezer vraag hoofdzakelijk afhangen van de
beantwoording eener tweedenamelgk of de rech
terzijde de fouten zal weten te vermjjder, welke
thans aan de tegenpirtg ten laste komen".
Aan duideljjkheid laat dit niets te wenschen over
Gjj, liberale regeering, zjjt veroordeeld en als wjj
maar niet in dezeifde lonten vervallen als de liberale
groepen, dan zal >in niet verafzgnde toekomst" aan
ons de regeering als een rjjpe appel in den schoot
vallen 1
Op denzelfdea dag bevatte de Standaardhet hoofd
orgaan der antirevolutionairen, een artikel over het
Kabinet en zjjne meerderheid. Wjj lezen daarin
>Normaal sterk staat een Kabinet met zgn Kamer
meerderheid alleen dan, wanneer het de publieke
opinie en de meerderheid van het volk achter zich
heeft en die meerderheid door krachtig vooropschui-
ven van beleden beginselen voor zich won. Zulk een
meerderheid intusschen bleek voor de liberalisten
onder de kiezers niet te vinden te zgn." En dit
erkennende en het feit eerbiedigende, hadden de
heeren >zich in deze overgangsperiode moeten sterken,
niet door lus.e, maar door confederatie hun centrum,
hun rechter- en hun linkervleugel in behoorljjk ver
band moeten zetten en daarna bjj de stembus van
1901 een goed georganiseerden aanval moeten wagen."
Maar zoo rustige politiek stond hen niet aan. Vóór
•He dingen moest de macht in hun handen big ven
•n als straf hiervoor zitten ze nu met de handen
in het haar, demoraliseeren ze hun eigen groep al
verder en Bchrikken ze op het denkbeeld van eens
Kamer-ontbinding." En in een entrefilet voegde het
blad er bjj>dat bet in de ministerieel© wereld
alles behalve pluis iB."
Er is op de redeneering van beide bladen zeker
veel af te dingenmaar toch moeten wjj eerljjk
erkennen, dat de heeren Vermeulen en Kuyper wel
eenig recht hadden zoo te spraken. Bjj den post
voor een hoogleeraar in de geschiedenis te Utrecht
en bjj de stemming over het oorlogsschip van den
minister van marine bleek duidelijk, dat de rechter
zgde telkens gereed staat en bjj de minste verdeeld
heid der liberalen bij machte is om der regeering
een échec te bezorgen.
En de *niet veraf zijnde toekomstM van De T jj d
het woord Kamer-ontbinding" van dr. Kuyper
toonen aan waarheen de rechterzijde stuurt
Men mag verwachten, dat de liberale groepen in
de Kamer de woorden van de heeren Vermeulen
en Kuyper ter harte zullen nemen en dankbaar ge
bruik zullen maken van de les, die de tegenpartjj
haar onder het oog brengt. Wjj kunnen het niet
ontkenneD, dat er door de nit verschillende gr )epea
bestaande Kamermeerderheid fouten zjjn begaan,
Waarmee de tegenpartjj haar voordeel tracht te doen
en reeds gedaan heeft, daar zg daardoor zelf ver
kregen heeft een streven naar nauwer aaneensluiting
en eene niet al te ongegronde hoop op een >niet
veraf zjjnde toekomst". Aangezien er echter vóór
de troonsbestijging onzer Koningin nog ongeveer
acht maanden tjjd bestaat voor de Kamermeerder
heid om zich beter te organise6ren en ook in de
Kamer, volgens de wjjze lessen van dr. Kuyper in
de Standaard gegeven, te komen tot »confederatie",
is er, trots het triomfgeschal der beide genoemde
organen, Dog niets verloren.
Die oonfederatie wordt echter gebiedend noodzake
lijk, tenzjj men in October of November van dit jaar
onze jonge Koningin al dadelijk voor de moeiljjkhcid
wil stellen van een clerieaal ministerie te benoemen
of eene Kamerontbinding, met alle gevolgen daaraan
verbonden, te decreteeren. Wel betoogt dr. Kuyper,
dat er hoogstens twe s dozgn Kamerleden gevonden
worden, bij wie het concentratie-plan der Regeering
in goede aarde is gevallen, maar het komt ons voor,
dat er onder de vtarchillende gropp:jn der vrjjzinni-
ger, tcch niet éin lid is dat door zgn stem zou
willen medowerken tot het optreden van een cleri-
cale regeering.
Maar het mogeljjke geval aangenomen, dat het
niet tot eeno confederatie der vijjzinnigen komt, dan
loopen wjj, dr. Kuyper heeft het. dan terecht voor
speld, de kans van eene Kamer-ontbinding."
Met het oog daarop gaan we ook weer bij den
tegenstander in de leer en wjjzen wjj op het hoogst
verstandige advies door dr. Kuyper in de Standaard
van 17 dezer aan zjjne kiesvereenigingen gegeven
en dat dus luidt
Zorgt, dat gij de kiezers, waarmee gij in het vorige
jaar zijt opgetrokken, weer in October of Nov. a. s
in het veld kunt brengen en tracht bovendien het aantal
ie vergrooten." In een artikel, getiteld *op uw post
zegt hjj o. a.»Nogmaals zg er op aangedrongen, dat
onze kiesvereenigingen toch achter de nieuwe kiezers
lijsten mogen zitten."
»Een ding", zoo zegt dr. K »wordt ganscheljjk uit
het oog verlorenen dat is, dat ge elk oogenblik voor
een Kamerontbinding kunt staan."
Dat het hoogstwaarschjjnljjk tot September uit
zonder stoornis zal afloopen, willen we wel toegeven.
Waar een plechtigheid komende is als de Inhul
diging van onze Koningin, houdt noch Kamer noch
kiezerscorps van opzieobarende intermezzo's.
Hoe hard men ook in Juni streed over de vraag,
wat ministerie bjj het Iahuldigiogsfeesfc de Koningin
zou ter zjjde staan, nu het nieuwe Kabinet er
is, bestaat er algemeene neiging, om tot tjjd en wjjle
de groote plechtigheid achter den rug is, geen roet
in het eten te werp°n.
Is het niet te ontwijken, dan moet hetmaar
kan het tot einde September rustig afloopen, zoo
weet men dat dit der Koningin niet dan welkom
kan zjjD. En natunrlijk, in September neemt het
Ministerie tcch zgn ontslag, om de Koningin in de
keuze van haar Ministers vrjj te laten.
En is het scheepke over die bank eenmaal heen,
welnu, dan is het nog altoos tjjd om scheepsraad
te houdeD, en kan men zien, wat te doen staat.
Tot September uit zgn we dus tamelgk gerust.
Een komende Inhuldiging is een assurantie-premie
voor elk zittend Kabinet.
Maar daarna is er omtrent mogeljjk stormweer
wel niets zekers te voorspellen, edoch ook alles te
duchten.
Kabinet en Kamer dit heeft de korte ont
moeting van het afgeloopen najaar daghelder be
wezen pasBen op elkaar niet."
En verder
»Onse kiesvereenigingen moeten er op bedacht
zgn, dat het nog zeer wel onder de vigueur van
de nu op te maken kiezerslijst tot een generale
verkiezing voor de Tweede Kamer kan komen.
En zooals zij er zich in 1901 voor zouden spanne»,
zóó, en niet minder flink, moeten ze nu hun aangifte-
kiezers op de nieuwe ljjst brengen.
Laat dit in elk district goed begrepen worden.
Vooral in die districten, waar we in Juni op het
nippertje af gewonnen of verloren hebben.
En óók vergeet niet, dat het stellig dit jaar om
de Provinciale Staten gaat en dat we met
de nieuwe kiezers op zjja minst in twee provinciën
den stand van zaken kunnen veranderen."
Wjj behoeven hier niet veel bjj te voegen. Schjjnt
het niet alsof dit alles ook geschreven is voor de
liberale kiesvereenigingen Men ziet hef, men kan
veel bjj den vjjand leeren. Er zullen ook genoeg
liberale kiesvereenigingen in ons land worden aan
getroffen, die rustig bljjven zitten in de meeniDg,
dat verleden jaar genoeg voor deze zaak is gedaan
en dat ieder belanghebbende nu wel zal weten wat
hjj te doen heeft.
Hebben wij, wat de He Kamer betreft, in het
district Ooes weinig reden tot opgewektheid in dezen,
in het district Hontenissewaar h6t zoo noodig is
te behouden of zoo mogeljjk to versterken wat men
heeft, vertrouwen wjj dat de wakkere liberale lei
ders »op hun post" en op alle eventualiteiten be-
dacht zullen ?jjo. Wie daar den harden Btrjjd, door
eene schitterende overwinning bekroond, hebben
medegemaakt, zullen zeker niet indommelen, maar
dcor aansporing van hen, die slechts door eigen aan
gifte weder of voor het eerst kiezer kunnen worden,
hnnne garde trachten te versterken.
Bovendien, men lette mei* op het woord van dr.
Kuyperhet gaat dit jaar ook om de Provinciale
StatenIn Zeeland vooral geldt dat woord. In
dcze provincie zgn de anti-liberalen met ééae stem
in de meerderheid. Kunnen wjj één der aftredende
anti-liberalen door een liberaal vervangen, dan is de
meerderheid weer aan onzen kant. Deze winst is
eene groote krachtsinspanning dubbel waard.
En bovendien wat het provirc. kiesdistrict Goes
betreft, vergete men het niet, dat het eenige liberale
lid, dat ods district naar de Staten nog afvaardigt,
de h^er J. M. Kakebeeke, aan de bourt van aftreding
is. Ook het behoud van deE*n is om meer dan éóne
redpn groote krachtsinspanning waard.
Welnu, men beginne met de les van onzen tegen
stander op te volgen en spanne alle krachten in
om het aantal vrjjzinnige kiezers te versterken door
dezer dagen de tragen en onnadenkenden wakker te
schudden om zich de geringe naoeitp, aan het ver
krijgen van het kiesrecht verbonden, te getroosten.
Met een versterkt, minstens onverzwakt, kiezerscorps
kunnen wjj, zooal geene veroveringen maken, althans
behouden wat wjj hebben. Daartoe mede te werken
is de plicht Tan iederen vrjjzinnige.
GOES, 19 Januari 1898.
Zg, die »se spraak maken om op de kiezers-
1 ij a t geplaatst te wordfD, worden er in hun eigen
belang aan herinnerd, dat het wenschelgk is hunne
nog verschuldigde aanslagen iu de personeele belas
ting en de grondbelasting over het (dienstjaar 1897)
en eventueel ook die in de bedrijfsbelasting en de
vermoeensb'lasting over het dienstjaar 1896/97 voor
den 1 Februari a. s. aan to zniveren. G schiedfc de
aanzuivering vcor dien datum, dan wo d n zjj arnbts
halve op de ljjst g»plaatsfc en dus vrjjgesteld van eene
mondelinge of schriftelijk te doene aanvrage voor
bet geval de betaling later (in ieder geval vóór
Maart) geschiedt.
Daartoe uitgenoodigd door een zestal kiezerB
van verschillende politieke richting bevonden zich
gisteravond tameljjk veel belangstellenden op het
»Slot Ostende" alhier tot het aanhooren van een
voordracht, gehouden door dhr. O. E. van
Koetsveld Jr. over Evenredige vertegenwoordiging
efn kiesstelsel dat, zooals dhr. Van der Leeuw, die
den spreker inleidde, zich uitdrukte, aau geen poli
tieke richting is gebonden en zgn voorstanders telt
onder alle partgen.
Na gewezen te hebben op het bestaan van eene
vereeniging voor bedoeld stelsel, beantwoordde dhr.
v. K. de volgende vragen le. Wat wil de vereeni-
ging afbreken? 2e. Wat wil zjj in de plaats stellen
en 3e. Hoe is de vereeniging ontstaan en welk doel
wil zg bereiken Het antwoord op deze vragen
luiddeZg wil het verderfelijke wegnemen van het
tegenwoordige kiesstelsel, volgens hetwelk de meer
derheid beslist en de stemmen der minderheid totaal
waardeloos worden. Daarvoor wil zjj in de plaats
stellen een wijze van verkiezen, waardoor wordt
bewerkt dat de Kamers en gemeenteraden worden
een zuivere vertegenwoordiging van het volk in al
zjja verschillende partij-nuances en waardoor nie
mand te vergeefs gaat stemmen en elke strjjd bjj
de Btembus zal eindigen. De indeeling van het land
in kiesdistricten zal vervallen en werd afgekeurd
als verbrekende de eenheid van het geheele volk.
Om deze nieuwe wjjze van verkiezen te verduide
lijken werd onder de aanwezigen een proeve van
het verkiezen vaa eenige leden van een gemeente
raad gehoudeD.
Vervolgens deelde spr. de wordingsgeschiedenis
der vereeniging mede, noemde een aantal mannen
van naam op politiek of wetenschappelijk gebied,
die instemming hebben betuigd met deze wjjze van
kiezen, beschreef de middelen om propagaida voor
de vereeniging te mak^n en beval haar zgn hoor
ders aan als onparfcgdig en rechtvaardig.
Het aantal lrdeu dor vereeniging hier ter stede
werd na afloop der voordracht met eenigen ver
meerderd.
Van de aangeboden gelegenheid tot het ontvan
gen van nadere inlichtingen of het voeren van de
bat werd geen gebruik gemaakt.
De Staats-courant van gisteren bevat de sta
tuten van de VereenigingAfdeeling Ooes van dm
Christelijk Nationalen Werkmansbond der Nederl.
Hervormde kerk te Goes.
De Vereeniging stelt zich ten doel
a. bij de leden het besef levendig te houden dat
gehoorzaamheid aan Gods Woord de oplossing be
vat van alle sociale vraagstukken
b. ondersteuning der leden bjj ziekte; den leden
een pensioen, en hunne weduwen en zoo mogeljjk
ook hnnne weezeD eene uitkeering te verschaffen.
Zij tracht dit doel bereiken door
a. des winters eenige samenkomsten te bonden
ter bespreking van onderwerpen van Christeljjk-
socialen, Christelgk-historiechen en Christel jjk-let-
terkundigen aard
b. vorming van een fonds tot ondersteuning bjj
ziekte
c. vorming van een fonds tot uitkeering van
pensioen
d. vormiüg van een fonds tot ondersteuning van
wednweu en weezen.
Lid der vereeniging kunnen worden werklieden,
kleine bazen, veldarbeiders en alle andere personen,
die tot den werkenden stand bahooren uit Goes en
de andere gemeenten van Zuid-Beveland.
Tot het lidmaatschap wordt vereischt
a. een leeftjjd van ten minste 18 jaar
b. instemming met het doel, voor zoover dit is
omschreven in art. 3, lid a
c. het verkrjjgen van 3/4 der uitgebrachte gel
dige stemmen op de vergadering, waarop over de
toelating wordt beslist.
De lezing van den heer Oudendjjk uit
Texas te 's-firavenpolder werd door 130 per
sonen bjjgewoond, die den spreker met aandacht
aanhoorden en toejuichten. Ook uit andere gemeenten
waren vele personen opgekomen. Aangezien het
gesprokene overeenkomt met de voordracht van dhr.
A. Kuipers, waarvan in ons blad een u'tgebreid verslag
verscheen, bepalen wjj ons tot deze eenvoudige
mededeeling.
Volgens het Haagsche Dagblad is bjj een be
kende Rotterdamsche tramwegmaatschappjj de aan
leg van eeu tram verbinding Ellewonds-
dijk—Go es in ernstig onderzoek en het ft de heer
J. G. van Hattum, die voor enkele jaren tot het
zelfde doel opmetingen en berekeningen deed ver
richten, de voorhanden bescheiden op verzoek van
bovengemelde maatschappjj bereidwillig afgestaan.
Waarde. Door het hoofdbestuur van de ver
eeniging van landbouwers, die suikerbie
ten verbouwen, is een verzoek aan de afdee-
lingen gericht, ten einde haar gevoelen in te win
nen omtrent de mogeljjkheid, om door gezamenljjk
te contracteereu, voor de leden der Vereeniging
bjjzondere voordeelen van beerrn suikerfabrikanten
te bedingen. Deze afdeeling was echter niet bereid
daartoe mede te werken, omdat de meeste leden of
reeds op gehalte hadden gecontracteerd, öf voor
nemens waren het te doen.
Door den gemeenteraad van Zieriksee is tot
gemeente-bouwmeester benoemd de heer L. C. D u-
m o n tingenieur te Utrecht.
Bljjkens het afdeelingsverBlag der Eerste Kamer
over de Waterstaatsbegrooting werd door eeuigs
leden instemming betuigd met het verlangen van
het Doidtsche comité om den waterweg van
Dordrecht naar zee te leiden door het Helle
gat, waardoor de scheepvaart van Zeeland en Ncord-
Brabant tevens zal worden gebaat.
De uitslag der stemming voor een lid
der Tweede Kamer in het district Rotterdam IV
is, dat er herstemming moet plaats hebben
tusschen dr. R. P. Mees R.Az. (1.), die 1808, ti
jhr. mr. T. A. J. van Asch van Wijck (a.), die 948
stemmen had verkregen. De heer Helsdinjzen
(soc.-dcm.) had 284 en de herr Van Herwaarden
(chr. hist.) 232 stemmen.
Volgens het Hbl. is thans gebleken, dat de
ruimte in de Nieuwe Kerk niet zal toelaten dat bjj
de inhuldigingsplechtigheid een orkest
en een koor zullen medewerken. De cantate op
woorden van Nicolaas Beets, waarvan de compositie
aan Bernard Zweers is opgedragen, zou dan niet
kunnen worden uitgevoerd.
Bjj h9t comi'é voor het huldebetoon aan mevr.
Albregt—Engelman, ter gelegenheid van haar 5D-
jarig tooneelspeelBters-jubilé, ii een gift van H. M,
de Koningin-Regentes ingekomen.
Het Vad. deelt mede dat aan Zola uit Den
Haag een brief gezonden is, waarin hem, na eei
uiting van fympathie, een middel wordt aanbevt len
om voor den rechter Dreyfu's onschuld te
doen bewjjzen.
