1897 N°. 149. Zaterdag 18 December.
84sle jaargang.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjj* per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentie voor dit blad
aangenomen bjj de heeran Nijgh Van Ditmak te Rotterdam en vorder
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaarder*.
BnaendilnK vaa adverimtiêaróos' 9 uren
Dt. prijs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
By directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prgs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent pei regel,
ien daf der uitgave*
G0ESCHE
COURANT.
OPENBARE VERGADERING
van den
ItAAV der Gemeente GOKS,
op DINSDAG den 21 DECEMBER 1897,
des avonds te 8 uren.
Goes, den 17 December 1897.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLÜIJS.
Punten van behandeling
1. Resumtie notulen der vorige vergadering.
2. Ingekomen stukken.
3. Advies van burgemeester en wethouders om
trent het adres van P. Hedel.
4. Begrooting gasfabriek voor 1898.
5. Af- en overschrijvingen op de begrooting 1897.
6. Kohieren van den H. O. en hondenbelasting
over 1897.
7. Benoeming leden in commission en colleges.
Een tweede échec.
Niet een amandement-Kerdjjk, zooals men ons
abusieveljjk geseind beeft, maar een amendemsnt-
doekoop» door de Kamer aangenomen, was oor
zaak, dat de minister van marina eergisteren schor-
•ing van het debat vroeg. Da heer Kerdgk heeft
zelfs tegen het amendement gestemd.
Wjj zjjn niet voldoende op de hoogte om duideljjk
uiteentezetten het velschil tusschen dezen minister
en zijne voorgangers omtrent de quaestie, welke
type van schepen in het gegeven geval voor onze
marine ook in Indië bet best iB. Booldzaak schjjnt
te zjjn, dat men de vloot inzonderheid voor kust
verdediging wil doen dienen en niet voor het slag
leveren in open zee. Het schip moest in elk geval
ook dienst kunnen doen in Indië.
Hieromtrent werd twjjfel geopperd, en genoeg is
het te zeggen, dat het schip, hetwelk deze minister
voordroeg, door de meerderheid der aanwezige leden
(er ontbraken er 13) niet toegestaan werd.
Of alle Kamerleden dat verschil wèl kenden
Wjj mogen er niet geheel aan twjjfelen. Nochtans
verdient opmerking wat het Vaderland ervan zegt,
waarin wjj lezen
»De tameijjk scherpe aanval van den heer Goe-
koop op den Minister van Marine ging uit van de
fictie, dat de Kamer aan een stelsel-Van der Wgck
(den vorigen Minister) haar zegel had gehecht. Met
evenveel recht zou de heer Jansen kunnen beweren,
dat de Kamer aan zgn plan, gedurende zjjn eerste
Ministerschap ontvouwd, haar zegel had gehecht.
De Kamtr heeft in waarheid eenmaal het type
Kortenaer en eenmaal de kruisers aangenomen, maar
telkens zichzelf voor de toekomst geheel vrijgehou
den. Men vroeg nu weer van alle zijden om een
vast plan, maar ligt in die vraag zelf niet de ver
klaring opgesloten, dat men tot nog toe niet aan
eenig plan zjjn goedkeuring heeft gehucht Nu is er
seker eenig verschil tusschön de denkbeelden van
den Minister Jansen en den Minister Van der Wjjck,
maar waar de Minister zich uit den aard der zaak
bejjverde die verschillen tot de kleinst mogeljjke
afmetingen terug te brengen, mat de heer Goekoop
ze ongetwjjfeld te breed uit, maar bovenal bleef hg
aan kleinigheden hangen, en verloor hjj de hoofd
zaak uit het oog."
Een weinig twjjfel aan de technische kennis op
dit punt van vele Kamerleden bljjft dus gewettigd.
De 41 leden, die zich tegen het ameadement en
dus voor het plan van den minister verklaarder,
waren de heeren Pjjttersen, Conrad, Verhey, Drucker,
Meesters, De Klerk, v. Bylandt (A.), Roessingh,
v. Bylandt (GHouwing, Staalman, Lieflinck,
Heldt, Schimmelpenninck, Lohman, Groen v. Waar
der, Bouman, Fokker, Scbaafsma, Kerdgk, Smidt,
v. Karnebeek, v. Stirum, Veegens, Lely, Hesselink,
Fjjnacker Hordjjk, Borgesius, Tak, Schepel, v, Raaltr,
Refcbaan Macaré, v. Gilse, Pjjnappel, De Boer, v.
Deinse, Kool, Rink, Hartogh, v. Dedem en de Voor
zitter.
Hieruit bljjkt, dat de nederlaag aan den minister
is toegebracht door alle katholieken plus de groep-
Knyper en van de linkerzjjde door de hh. Bastert,
Zjjlma, Goekoop, Van Kerkwjjk, Willinge, Hennequin,
Tjjdens, Ketelaar en Van Gjjn. De omstandigheid, dat
door het niet-toestaan van het schip aan de scheepB-
bouw-werklieden arbeid zou ontnomen worden, kon
de sociaal-democratische groep van leden niet be
wegen vóór bet schip en dus tegen bet amendement
te stemmen, dat met hunne medewerking de meer
derheid behaalde.
Dientengevolge is, gelijk wjj meldden, de behan
deling van hoofdstuk VI der staatsbegrooticg, op
verzoek van den minister, gestaakt. Indien hieruit
vertraging voort moest vloeien in de door ons ge-
wenechte versterking van 's lands oorlogsvloot", zoo
merkt de N. R. Ct. hierbjj op, zouden wjj dezen
loop der zaken evenzeer b9treuren als het ods leed
zal doen, een bekwaam man als den heer Jansen
van het beheer over onze marine ontslagen te zien.
Voor het overige moet erkend worden, dat de mi
nister er niet in is kunnen slagen, de tegen zjjne
plannen geopperde bedenkingen te ontzenuwen."
Wjj herhalen het, wjj kunnen over het technische
der zaak niet oordeden, maar waar de ministbr
positief verklaarde, dat hjj het schip niet in aanbouw zou
brengen vóórdat de berichten uit Indië gunstig zullen
luiden, en waar hjj zóó verzekerd was, dat die be
richten gunstig zullen zgn, dat hjj voor zich de nood
zakelijkheid niet inzag inmiddels een andere aanvraag
te doen waar hjj zeide, dat zoo de proef ongunstig
mocht uitvallen, dan altjjd nog een aanvraag bjj
suppletoire begrooting kon geschieden, daar komt
het ons voor, dat de Kamer eene afwachtende hou
ding kon hebben aangenomen. Deze verzwakking
van de regeering, nog zoo kort aan het bewind,
komt ons in hooge mate bedenkelijk voor.
Niemand zal van de leden der Kamer eischen,
dat zjj bunne overtuiging geweld aandoen, maar
wanneer zich telkens en telkens eenige liberalen
afscheiden van bunne medeleden, en, gelijk ook nu
weer, al de katholieken en de Kuyper-partjj gereed
staan om de meening van die »eenige" liberalen te
deelen, daar is bet te voorzien, dat ook het nu aan-
gebrokfn parlementaire tjjdperk zal geslagen zjjn
met onvruchtbaarheid.
De (antir.) Nederlanderorgaan van mr. De Savor-
nin Lobman, zegt van de zaak:
Minister Jansen had, ter wille van de conti
nuïteit, zich zoo goed mogeljjk aangesloten aan de
inzichten zjjus voorgangers. Vooral ten aanzien van
wat thans, op dit oogenblik, moest geschieden.
Hjj was het echter niet eens op punten, die nu
niet aan de orde waren.
Reden te over voor de Kamer, om dit verschil
breed uit te meten, en datgene te weigeren, wat
toch eigenlijk door allen noodig geacht wordt.
En zoo worden wij weer geruimen tjjd ten aan
zien van de vloot tot cisti doen gedoemd.
Het is te betreuren.
Of politieke berekening daarbij ook iets te zeggen
zou hebben gehad
GOES, 17 December 1897.
In het Weekblad voor de Burgerlijke Administra
tie leest men het volgende, dat wij om het plaatse
lijk belang, na verkregen autorisatie van de redactie
overnemen
yArt. hlbis, 1°. Wet Lager Onderwijs jart. 8
Wet 22 April 1855 {St.bi. no. 32).
I.
In 1867 werd eene Vereeniging tot bevordering
van Christelijk Schoolonderwijs opgericht te Goes
hare statuten werden goedgekeurd bjj Kon. besluit
van 16 Mei 1867, no. 107 {Staatscourant van 27
Juni d. a. v.) Ia art. 6 dier statuten was bepaald:
»Deze Vereeniging wordt aangegaan voor 29 jaren,"
zoodat, vermits in de statuten niet anders was ge
stipuleerd, de duur, waarvoor de Vereeniging was
aangegaan, eindigde op 15 Mei 1896. In laatstge
noemd jaar de dagteekening bljjkt niet werden
de statuten gewjjzigd o. a. door toevoeging aan art.
6 van het volgende nieuwe lid: »Bij het verst-rjjken
van dit tijdvak wordt de Vereeniging op nieuw voor
gelijken tjjd >aangegaan". Hieraan is bij Kon. be
sluit van 12 Sept. 1896, no. 47 {Staatscourant van
4/5 Oct. 1896, no. 234), goedkeuring verleend, zoo
dat de Vereeniging eerst weder met dien datum als
rechtspersoon kon optreden. Op grond van deze
feiten waren Ge iep. Staten van Zeeland van oor
deel dat de Vereeniging voor hare bjjzondere school
slechts aanspraak had op de Rjjksbjjdrage, bedoeld
in art. 54bis der wet op bet lager onderwjjR, over
Januari—April en October—December 1896, daar
de school van 16 Mei tot 11 September van dat
jaar had gestaan onder het bestuur van eene ver
eeniging, die geene rechtspersoonlijkheid bezat.
Het bestuur der Vereeniging kwam van deze
beslissing in beroep bij de Kroon, aanvoerende, dat
de aanhef van het K. B. van 16 Mei 1867 spreekt
vaa de voor minder dan dertig jaren aangegane
Vere niging en de verlenging binnen dien termjjn
is ingetreden en dat de wjjziging in de statuten is
goedgekeurd bjj K. B. van 12 September 1896,
op eene aanvrage van 7 Juli te voren, waaruit z. i.
volgt, dat de Regeering van oordeel was, dat de
Vereeniging nog bestond en hare statuten nog van
kracht waren, terwjil, volgens het bestuur, uit de
bovenvermelde wjjziging zelve van art. 6 noodza
kelijk voortvlo3it, dat de nieuwe termijn aangevan
gen is niet op 12 Sept., maar op 16 Mei 1896,
en dus loopt tot 16 Mei 1925wgdere, dat, nu
Gedep. Staten wel de Rijksbijdrage toestaan over
de maanden nadat de wijzigingen in de statuten zjjn
goedgekeurd, terwjjl geene nieuwe rechtspersoonlijk
heid is verkregen, zjj er noodzakeljjk toe hadden
moeten komen aan te nemeü, dat de statuten in
haar geheel toch nog van kracht zgn en alzoover-
lenging heeft gekregen van de rechtspersoonlijkheid.
Gedep. Staten, op het appellatoir adres gehoord,
wezen er op, dat eene Vereeniging ten aanzien van
haar bestaan aan geen wettelijken termijn gehouden
is, maar wel wat hare rechtspersoonlijkheid betreft.
Met het eindigen van den tjjd in de goedkeuring
der statuten opgenomen, liep mede de termjjn af,
waarvoor de goedkeuring was verleend en eindigde
dus ook de bevoegdheid om als vechtspel soon op te
treden. »Wil de Vereeniging dit weer doen"
schreven Ged. Staten >dan heeft zjj opnieuw
goedkeuring noodig, maar deze gaat niet in vóór
den datum van het K. B., waai bjj die'goedkeuring
is verleend. Dit besluit heeft geen terugwerkende
kracht, zooals herhaaldelijk beslist ia, o. m. bjj K. Besl.
van 15 Juli 1891, no. 32, en 29 Mei 1893, no. 24.
Dat de goedkeuring verleend is aan eene wjjziging
van statuten, die op hst oogenblik dier goedkeuring
voor de Regeering geen wettige kracht meer moes
ten hebben, heeft niet noodwendig ten gevolge, dat
zjj is ingegaan met eene vroegere dagteekenirig. Had
een dergeljjk besluit tot goedkeuring terugwerkende
kracht, dan zou eeue Vereeniging een jaar of langer
als rechtspersoon kannen bljjven voortbestaan, zonder
de door de wet vereischte Kon. goedkeuring der
statuten. Dan is er geen reden, waarom de Vereeni
ging zelfs den termjjn van 30 jaren niet zou over
schrijden alvorens op nieuw goedkeuring te vragen.
Handelingen vóór die goedkeuriog gepleegd, zouden
dan gevalideerd moeten worden krachtens eeue latere
beslissing der Kroon, welke wellicht bezwaren zou
hebben tegen bepalingen d9r statuten, waaruit die
handelingen spruiten. Immers zoggen Gedep.
Staten de mogelijkheid bestaat, dat bepalingen,
welke in een vroeger tijdperk geen bezwaar ont
moetten, in een later geen goedkeuring meer zouden
erlangen.
De Kon. beslissing deelen wjj nader mede."
Naar aanleiding van de in ons vorig no. me
degedeelde beschouwing van het Handelsblad in zake
de Maasbode en den heer Wertheim, verzoekt
ons de heer Leygraaf alhier het volgende stuk uit
het Centrum over te nemen, aan welk verzoek wjj
gaarne voldoen.
A. O. WERTHEIM.
Amsterdam, 14 December 1897.
Aan de Redactie van het Dagblad Het Centrum
U trecht.
Geachte Redactie
Door den schrijver van »Dag tot Dag" in het
Handelsblad van (gisterenavond wordt een artikel,
voorkomende in een der laatst uitgekomen nummers
van de Maasbode, besproken en aan een scherps
critiek onderworpen.
Ten einde een juister oordeel over den geheelen
inhoud van het gewraakte artikel t9 kunnen vellen,
trachtte ik mg heden aan een der kiosken het ba-
doelde Ei. van de Maasbode te verschaffen, en toen
ik veraam, dat dit blad daar niet voorradig was,
begaf ik a jj met hetzelfde doel naar een paar onzer
voornaamste koffiehuizen, waar ik tot mjju leedwe
zen moest vernemen, dat het door mjj verlangde
nummer in het ongereede scheen geraakt te zgn.
Derhalve bezit ik op het oogenblik geen andore
stukken, ter beoordeeling van het. in do Maasbode
geschrevene, dan hetgeen in hot Handelsblad daaruit
overgenomen werd. Wanneer ik ru deze gegevens
als uitgangspunt mag beschouwen hetgeen ik
met geiustheid meen te mogen doen dan aarzel
ik geen oogenblik als mjjn meening te kannen te
geven dat het zeer te betreuren is, dat noch door
Uw geachte redactie, noch door die van eenig ander
katholiek orgaaD, onraiddelljjk met kracht is gepro
testeerd tegen uitlatingen tegenover een overledene,
die ik, zachtst uitgedrukt, als onwaar, onheu9ch en
ondelicaat wensch te qualifieeeren, tegenover een
man die, om zgn beminneljjk karakter en vele gaven
van hart en sreest, een ieders symphatie heeft mogen
verwerven. Waar dit helaas niet is geschied, meen
ik uit naam van alle katholieke Nederlanders en in
nog grooter mate uit naam van allen, die het voor
recht gehad hebben den heer A C. Wertheim meer
van nabjj te kennen en met hem samen te werken,
en aldus gelegenheid gehad hebben hem als een
hoogst b«minnelijk, zeer verdraagzaam, buitenge
woon begaafd en werkzaam meascb te waardeeren,
met de meeste energie teg'n een goschrjjf als door
da redactie van het Handelsblad zoo te recht is ge
hekeld, te moeten protesteeren, en er mjjn leedwezen
over te moeten uitspreken, dat een orgaan, dat zich
de verdsdiging en verbreiding der katholieke waar
heid ten doel stelt, hare kolommen voor dergeljjke
onware en kwetsende artikelen beschikbaar stelt.
Mag ik U beleefd verzoeken dit protest in Uw
volgend nummer te willen opnemen en daarvoor bjj
voorbaat mjjn dank te aanvaarden.
Hoogachtend,
P. P. WIEGMAN.
Bij Kon. besluit iB, ter tegemoetkoming in
de kosten harer huishouding over 1897, aan de ge
meente Nis se een onderstand verleerd van f650.
Ierseke. Op initiatief van de predikanten Van
Hoogenhujjzen en Post werd hier gisteravond een
afdeeling van de Nationale Christen-geheel out»
bouders-Vereeniging opgericht. Er traden
ongeveer 30 leden toe. Een bestuur zal iu een vol
gende vergadering benoemd worden.
In bet bestek en de voorwaarden van de op
12 November van wege den Rijkswaterstaat te Mid
delburg gehouden aanbesteding van onder
houdswerken te Vlissingen en Breskecs, welke
aanbesteding over drie jaar liep, stond in 20 de
volgende bepaling: »In de inschrjjvingsbiljetten moet
de aannemingssom per jaar vermeld zgn."
Een verschillende opvatting omtrent den uitleg
daarvan heeft toen aanleiding gegeven tot een eigen
aardige quaestie tuesehen sommige inschrjjvers en
den hoofdingenieur van don waterstaat.
Door meer dan een insehrjjver was nl. eenvoudig
de som opgegeven, zonder meeren wel overeen
komstig het steeds gevolgde gebruik.
Ofschoon de ingeleveide biljetten overigens vol
komen in orde waren, de laagste inschrjjvers niet
boven de ramirg Echreven, in éan woord alleB was
zooafs het behoorde, was de hoofd-ingenieur van
den rjjks-waterstaat toch van meening dat in de
biljetten had moeten vermeld zgn »per jaar."
Het gevolg biervan was dat de biljetten, waarin
die woorden niet waren opgenomeD, omdat de in
schrijvers van meening waren dat dit overbodig was,
nn de aangehaalde bepaling duideljjk de woorden
>per jaar" bevatte, ongeldig werden verklaard.
De betrokken aannemers wendden zich hierop tot
den minister en het gevolg van een en ander is dat
beide werken nu aanstaanden Vrjjdag worden her
besteed. (M. Ct.)
Men scbrjjft uit Zutfen aan de N. R. Ct.
De minister van binnenlandsche zaken heeft dezer
dagen een voor sommige gemeentebesturen belang-
rjjke beslissing genomen"
Evenals in de verschillende andere plaatsen van
ons land, worden hier de gemeentel gke gas
fabriek en waterleiding als afzonderlijke, op zich
zelf Btaande inrichtingen beheerd. Wel komen de
saldo van de rekeningen dier instellingen in de g e-
meentebegrootingen voor, en wordt bjj de
vaststelling daarvan over eventueele voorschotten be
schikt, doch van eigenljjke, gespecificeerde ontvang
sten en uitgaven wordt daarbjj geen melding go-
maakt. De gelden dier inrichtingen volgens aan
den gemeenteraad op verzoek van een zjjner leden
gedane mededeeling, bedroeg bet kassaldo der gas
fabriek voor eenige maanden ongeveer f 30,000
worden niet door den gemeenteontvanger bewaard,
maar opgeborgen in een brandkast, waarvan de sleu
tel berust bjj den voorzitter van de commissie van
beheer; de uitgaven, die niet op mandaten van B.
en W. worden betaald, geschieden door den boek
houder der fabriek; evenzoo komen de ontvangsten
niet bjj den gemeenteontvanger, maar is het innen
der gelden en het bewaren daarvan, tot zeker bedrag
is bereikt, aan denzelfden boekhouder opgedragen.
De gasfabriek en waterleiding betalen aan de ge
meente huur voor den ondergrond hunner inrich
tingen de rente van een kapitaal groot f 40,000,
afkomstig van opgespaarde overschotten der gasfa
briek en belegd op het Grootboek der Ned. Werk.
Schuld, wordt jaarlijks aan de administratie dier
fabriek uitgekeerd. Het raadslid, jhr. mr. D. O.
Engelen, die deze wjjze van beheeren in strjjd acht
met de artikelen 113, 114 en 204 der Gemeente
wet, had, nadat zjj bjj de vaststelling der gemeente-
begrooting voor 1897 weder door den gemeenteraad
was aangenomen, eerst aan Gedeputeerde Staten van
Gelderland verzocht hun goedkeuring aan die be
grooting te onthouden, en toen daarop afwjjzend was
besshikt, aan H. M. de Koningen-Reguntes vernie-
tiglng gevraagd van het goedkeurend besluit, als
zjjnde dit niet overeen te brengen met de gebiedende
voorschriften der wet.
Gedurende het ministerschap van den heer Van
Houten bleef deze zaak onafgedaan, maar nu, in
de laatste dagen der afgaloopen maand November,
heeft de minister Goeman Borgesius aan Gedepu
teerde Staten van Gelderland medegedeeld d\l. hij
