1897 N°. 143.
Zaterdag 4 December.
84ste jaargang.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
l)e uitgave dezer Courant gezchiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bjjblad 10 cant.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiüu voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Va.n te Botterdam en verder
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaarders»
De prjji der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjk*- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Snseïadliaif van advertenttSnvéior I uren 09 rten d«| der uitxave.
G0ESC1IE
COURANT.
GOES, 3 December 1879.
In de zitting der He Kamer van Woensdag
heeft zeer de aandicht gatrokken de rede van bet
lid voor Vanloo, den betrekkelijk jeugdigen Katho
lieken geestelijke Nolens. Vaa de redevoeringen,
ditmaal by de politieke paradezooals ons de alge
meens beschouwingen bjj de Staatsbagrooting schij
nen te zgn, gehouden, is zjj inderdaad merkwaardig,
omdat zjj uit den mond van een Katholiek komt en
zij zulk eene in goeden zin zuiver socialistische strek
king had. Steunend op de encycliek »rerum nova
rum" en op de daarin neergelegde beginselen van
sociale politiek, ging de heer Nolens veel verder dan
wjj dat van Katholieke kamerleden gewoon zgn.
»De heer Nolens h3eft het", zoo zegt het Han
delsblad, >ioo scherp mogelijk gezegd, dat hg de
maatregelen op sociaal gebied niet vraagt uit een
utiliteits-oogpunt, doch van het standpunt van het
recht. Het wordt als een natuurlijk recht vooropge
steld, een recht hetwelk door den Staat moet worden
gewaarborgd, dat een ieder in arbeid een middel
vinde tot een menschwaardig bestaan. De gemeeu-
Bchap wordt derhalve verantwoordelijk gesteld dat
er voor ieder, die geboren worlt in die mate gelegen
heid voor productie ven arbeid aanwezig is, dat uit
de opbrengst een menschwaardig bestaan voortvloeit.
In dit verband wordt dan verder als eisch der
sociale rechtvaardigheid ingebracht de plicht tot
verzekering tegen den ouden dag. Het is volgens
den heer Nolens niet voldoende dat de arbeid vol
doende loon geeft tot onderhoud van den arbeider
en zgn gezin, doch het loon moet ook voldoende
zijn en wie zal dit als wenschelijk ideaal niet gaarne
onderschrjj ven om te bestaan in de toekomst,
wanneer door ouderdom, invaliditeit of ziekte niet
meer kan worden gearbeid. Het een volgt nu trou
wens zeer gemakkwlyk uit het andere. Op den Staat
raat, volgens den afgevaardigde nit Venlos, de ver
plichting om voor het bestaan van het individu te
zorgen, zjj hst dan al of niet door arbeid.
Indien het recht op arbeid erkend is, dan moot
do Staat in geval van werkloosheid werk verschaffen.
Is dit werk niet voldoende productief in zich zelf,
dan moet de Staat hetgeen aan >het menschwaar
dig bestaan" te kort schiet, eenvoudig bjjpasson.
Da haer Nclens laat dus al de prm-adziseurB, die
beschouwingen hebben geleverd over het vraagstuk
dor verzekering tegen werkloosheid ten behoeve der
vareeoiging voor d9 Staathuishoudkunde en de Sta
tistiek, aanmerkeljjk achter zich. Recht op loonen-
den arbeid voor het heden en d3 toekomst, onder
garantie van den Staat," daarmede is het geheele
vraagstuk radicaal opgelost.
Het komt ons voor dat de red9 van den heer
Nolens inderdaad moet worden aangemerkt als een
zeer merkwaardig verschijnsel in ons staatkundig
levon. Tot dasver goldon de Katholieken als een
vast bolwerk tegen bet socialisme. Het is gebleken
dat zjj over hnnne geheele sterkte als zoodanig niet
meer mogen worden beschouwd. De heer Van Kol
verzuimde dan ook niet vooral op deze rede te
w|zen als een bemoedigend verschijnsel, waarnit eene
naar zjjne meening betere gezindheid ten aanzien
van de sooiale vraagstukken is af te leiden."
Omtrent den in Iadië overleden kapitein der
infanterie J. H. A. P. O v e r m a n vernemen wjj
uit thans ontvangen uitvoeriger mededeelingeD, dat
hg, in Mei van verlof ta Batavia teruggekeerd, spoe
dig daarvan naar Atjeh moest vertrekken en te
Padang aankomende, reeds den volgenden middag
naar Atjeh moest embarkeeren. Zjjne vrouw, waar-
me ie hg kort voor zgn vertrek uit Holland gehuwd
was, liet hg te Fort de Kook echterhg maakt
de gevechten bjj Segli en Lepoog mede. Dan 27
Mei kwam hjj te Oleh-Leh aan en moest den 3 Juni
met het 8e bataljon er al op uit. >Ons bata'jon,"
zoo heeft hg zelf nog geschreven, »iB geheel gewa
pend met de nieuwe repeteer-geweren, dat wel overal
voorgespannen zal worden. De tocht naar Lepong
heeft 24 dagen geduurd, het waren soms vermoeiende
tochten van 10 12 urenwjj kwamen soms dood
moe in ons bivak terug, waar wjj natuurlijk alleen
onder een afdak huieden, dat aan de windzgde met
gevlochten bladeren was dicht gemaakt. Wjj hebben
de sloebers tot ver in het gebergte achterna gezeten
en ze liepen als hazen voor onze nieuwe geweren.
Toen wjj aan het doorzoeken waren van het terrein
vonden wg in grotten een massa huisraad van Toekoe
Oemar, waarvan wjj natuurljjk een nuttig gebruik
maakten."
Hjj is in September ongesteld geworden en op
sjjn verzoek vervoerd naar Fort de Kook. Zjjne
ongesteldheid wordt toegeschreven aan do grotte
doorgestane vermoeienissen in de barre zon en op
hot laag terrein, waardoor malaria en hevige koort
sen werden veroorzaakthg stierf te Fort de Koek
op Zondag den 17 October (na drie weken aldaar
in het hospitaal geweest te zgn).
Men moet zeker al heol sterk van constitutie
ziju om, pas uit Holland teruggekeerd zjjnde, in
een klimaat als toen te Atjeh, het te kunnen vol
houden onder de bestaande omstandigheden. Eerst
eenigen tjjd gewonen dienst verrichten om san
het klimaat te gewennen zou onzen dapperen, die
met verlof terugkeeren naar Indië, zeker geen kwaad
doen.
De hoor Overman word in 1861 geboren te Hein-
k 'nszaad, in 1883 tweede-, in 1888 eerste luitenast
en in 1895 kapitein.
Met ons zullen zeker velen, die dan overledene
hebben gekend en zjjne eigenschappon als menseh
en officier hebben leeren waardeeren, het betreuren,
dat dit jeugdig leven reeds zoo vroeg werd afge
sneden, en ongetwgfeld zal hjj bjj velen in aange
name herinnering big ven.
Op verzoek is mat ingang van 1 D.?c. eervol
ontslagen als assistent aan het rjjksiandbouwproef-
station te Goes dr. R. U. R e i n d e r s.
Bij kon. bosl. is belast met de waarneming
van de betrekking van rjjksadvocaat in Zeeland nr.
M. J. de Witt Hamer, advocaat en procureur
te Middelburg.
De gemeenteraad van Vlissingen verleende
concessie voor een te leggen electrische
tram tusschen Vlissingen en Domburg, met eene
jaarljjkscbe subsidie van f 500 gedurende tien jaren.
Do nieuwe, op rameh-papier gedrukte
muntbiljetten zullen spoedig in omloop komen.
(S. X.)
Aan het antwoord van den Minister van Fi
nanciën op het afdelingsverslag der Tweede Kamer
is het volgende ontleend
Het ligt in 's ministers bedoeling voorstellen te
doen om enkele gebreken in de vermogens- en bedrijfs
belasting te ver wg laren en enkele leemten aan te
vullen. Eerlang zal eea wetsontwerp gereed zgn, dat
gebleken onware aangiften voor de vermogensbelas
ting strafbaar stelt. Een besluit tot vereenvoudiging
der beschrgvingsbiljetten wordt ontworpen.
Een wetsontwerp strekkende tot opneming der
rijwielen in de personele belasting heeft hst departe
ment van fi ianciën verlaten.
Een voorstel tot afschaffing der Staatsloterij km,
wagens de daartegen bestaande bezwaren, niet worden
toegezegd. Een wetsontwerp betreffende borgtochten
van rekenplichtige ambtenaren is bjj den minister
raad in behandeling.
Da nieuwe wet op d» personeele belasting zal,
naar verwacht wordt, moeten voeren tot eene nienwe
regeling der belooning van de deurwaarders der
directe belastingen, waarbjj dan tevens zegt de
minister zal moeten worden uitgemaakt in hoe
ver 's Rjjksbelang toelaat aan die deurwaarders een
vaste bezoldiging toe te kennen. De bedoeling der
voor de deurwaarders der directe belastingen aan
gevraagde verhooging is hen schadeloos te Btellen
voor het verlies aan inkomsten, dat de meesten
hunner Ijjden ten gevolge van de invoering der
nienwe personeele belasting.
De heer Van der Zwaag heeft voorge
steld de f 22,000, welke de Regeering voor 1898
heeft aangevraagd boven het gewone bedrag van
f 8000 voor decoratiën der Nederlandsche
ridderorden, van de Staatsbegrooting te ver
wijderen.
Dat voorstel is zeer gemakkeljjk te verdedigen
met de opmerking, dat het verleenen van ridder
orden aan buitenlanders, enkel omdat zjj bjj een
plechtigheid als de inhuldiging der Koningin hun
land komen vertegenwoordigen, een vreemdsoortige
toepassing iB van een onderscheiding, uitteraard be
stemd tot erkenning van buitengewone verdiensten,
den lande bewezen.
Toch zal de Kamer het aangevraagde crediet wel
niet weigeren, nu eenmaal als een middel van in
ternationale beleefdheid is aangenomen in zulke ge
vallen ridderorden te verleenen.
Het is eene beleefdheid van het G6ne land tegen
over het andere, moer dan een onderscheiding der
personen, aan wie toevallig de vertegenwoordiging
hunner regeering is opgedragen.
Wanneer de heer Van der Zwaag op zgn verjaar
dag of bjj een familiefeest gasten ontvangt, biedt
hg hun ongetwjjteld niet alleen een stoel, maar al-
liobt ook oen sigaar, een versnapering aan. Ook dit
zgn eigenlgk overbodige zaken, maar geljjk men die
niet achterwege laat, zonder daar bjj aan een onder
scheiding te denken, behoort men ook bjj nationale
plechtigheden niet op te zien tegen het verleenen
van ridderorden. (ff.)
In het Weekbl. voor de Burgerl. administratie
vraagt een Burgemeester:
»Een slager, die in tegenwoordigheid van den
districts-veearts de Ijjkopening verricht van eene
koe, aan miltvuur gestorven, dient daarvoor eene
rekening in van f 10, te weten f 2,50 voor gedane
werkzaamheden en f7,50 voor bedorven kleeren.
Zou gemeld bedrag door het Rjjk vergoed worden,
zoo neen, wie moet dan die kosten betalen
En de redactie antwoordt
»Naar onze meening iB in de Wet op het vee-
artsenjjkundig Staatstoezicht geene bepaling te
vinden, waaruit valt af te leiden dat de door
den geachten inzender bedoelde kosten komen ten
laste van het Ryk. Onze meening is das dat de
gemeente die kosten niet heeft te voldoen, wil
zjj geen gevaar locpen dat haar die door het Rjjk
niet zullen vergoed worden."
Na dit aDtwoord vragen wij (in de onderstelling,
dat de slager in quaestie niet zgn eigen koe maar
eene van een ander behandelde) tot wien de slager
zich dan om vergoeding te wenden hoeft
In schier alle bladen, van welke richting ook,
worden de buitengewone eigenschappen en het wel
besteed leven van den te Amsterdam overleden heer
A. C. Wertheim erkend.
Het Ned. Dagblad (orgaan van de Christ. Hist,
partjj) schrjjft 0. a.
»De overfedeue was Israëliet, maar in menig op
zicht bracht hjj de Christelijke naastenliefde in prac-
tjjk op een wjjze, die Christenen vaak ten voorbeeld
kon zijn."
Dr. Van Gheel Gildemeester, de
voorzitter van den christeiijken volksbond te 's-Gra-
venhage, vertelde Maandagavond een en ander over
het h u w e 1 jj k. Allereerst dan, zside spr., is hot
beter geen huwelijk dan een slecht te sluiten, hoe
wel vooral de jonge menschen er dikwjjls anders
over denken en zeggen: beter iets dan niets." Spr.
zou het publiek niet bezighouden met theorieën van
Tolstcï, dat het beter ware de wereld te laten uit
sterven, maar hg wilde dit zeggen en toonde het
met cjjfers aan 1/10 van onze vrouwenbevolking
zal wat anders moeten doen dan da bestemming in
het huweljjk zoeken, omdat haar aantal l/10grooter
is dan dat der mannen.
Er moest niets gedaan worden buiten de goddeljjke
leiding, ging hg voort, do jonge menschen moesten
weten, dat na de aanneming het huweljjk het heiligste
is, wat in hun leven kan voorkomen en toch wordt
er dikwjjls even lichtzinnig over gedacht als over
het nemen van een twintigje in de Staatsloterg.
Eéns kan de mensch zgn hart maar weggeven en
het zoogenaamde uitgaan, vooral zooveel voorko
mende onder de werkmansstanden, bewaar uw hart
daarbjj.
Ook sprak dr. Gildemeester over huwelijksadver
tenties, waarvan nooit veel gelukkigs kan komen
het is spelen met heilige dingen.
Ea dan ging spr. over tot het behandelen van de
eigenschappen der vrouw en van den manhjj waar
schuwde de jongelieden geen vronw te nemen alleen
om lichameljjk schoon, maar om zielenadel, dat is de
ware vrouwenschoonheid, en omgekeerd moest de
vronw, die verwachten kon van God, dat hjj haar
den man zou beschikken, dien zjj aannemen kon, geen
man nemen, die huwde om zichzelf gelukkig te maken,
die spotte met haar godsdienst en goede zeden, den
kende hem wel beter te maken na het huweljjk.
Het ware gelnk vinden slechts zjj in het huwelyk,
die leven om den ander gelukkig te maken en daar
door zullen zjj gelukkig worden. Vad
Staten-Generaal.
EERSTE KAMER.
In de zitting van gisteren was ingekomen het be
richt van overigden van den heer A. O. Wer;heim.
De Voorzitter de heer Van Naamen bracht hulde
aan de groote gaven van geest en hart, den onver
droten jjver en de toewgding van den ontslapene.
Ook de Eerste Kamer waardeerde steeds Wertheims'
belangstelling, zjjne welsprekendheid, zgn hoogst aan
genomen omgang; de Voorzitter wenschte der ach
tergebleven echtgenoot kracht toe het onherstelbaar
verlies met gelatenheid te dragen.
De Minister van Bnitenlandsche Zaken sloot zich
uit naam der Regeering aan bjj deze lofspraak. Ook
buiten de staatkundige kringen heeft Wertheim zich
aanspraak verworven op de dankbaarheid van het
Nederlandsohe volk, doordien hg zich steeds wgdde
aan alles wat schoon en goed was, zoowel in de stad
zjjner inwoning als in geheel Nederland. De Minister
verklaarde dat Nederland in A. C. Wertheim een
zjjner verdienstelijkste burgers tn edelste zonen ver
loren heeft.
Al de aan de orde gestelde ontwerpen werden
aangenomen. De Kamer is tot nader gescheiden.
TWEEDE KAMER.
In de vergadering van gisteren was de Minister
van Financiën (de heer Pierson) aan het woord tot
beantwoording van de sprekers. Zgn eeiste woord
was eea woord van dank voor de welwillendheid,
Waarmede deze regeering is ontvangen.
Omtrent de homogeniteit van dit kabinet ver
klaarde de ministerAlle leden van het kabinet
belgden de liberale beginselen. En in beginsel is
er ook volkomen homogeniteit omtrent de sociale
quaestie.
De liberale partjj heeft, met betrokking meer be-
paaldeljjk tot de sociale quaestie, een uiterste rech
ter- en een uiterste linkerzjjde. Tusschen deze beide
staat oen fractie, die hier vertegenwoordigd is in
deze regeering. In 1846 heeft Macanlay reeds ge
waarschuwd tegen de tot het uiterste gedreven
staatszorg en tevens tegen een zorgeloos en traag
bestuur.
Geen van beiden wil de regeering. Geen over
dreven inmenging van den Staat en geen laisser faire.
Bjj de algemeene beschouwingen mogen Bommigen
schjjnbaar vlak tegenover elkander staan, bjj con
crete vraagstukken bljjkt men feiteljjk dicht bjj
elkander te staan. Het verschil openbaart zich groo-
tendaels in woorden. Dit is sinds lang reeds 's mi
nisters overtuigiug. Laten wjj dan bjj ptactische
maatregelen onze homogeniteit nader ter toetse
brengen, want op de toepassing komt het aan. De
minister zou zich niet gaarne omringd hebben met
mannen, die het op alle onderdeelen eens zgn lie
ver wil hij van tjjd tot tijd warme wisseling van
gedachten, indien in hoofdzaak Blechts homogeniteit
bestaat.
Omtrent de quaestie der inhuldiging verwjjst hg
naar art. 51 der grondwet. Er is geen spoor van
interregnum. Is de Kroon nu fundament of ornament
De minister zegt: zjj is het hoofd en het hart van
den Staat. En welke vlag voeren wg Het Neder-
landsch parlement en de Nederlandsche regeering
kennen geen andere vlag dan de Nederlandsche drie
kleur en de Oranjekleur. Maar wat wil het Kabinet
Het wil behartigen de nooden der maatschappij,
mot eerbiediging van aller vrijheid. En hoever spant
de regeering haren boog? Van Enschedé tot Utreoht
Zij spant in t geheel geen boog; zjj zoekt niet naar
een politieke meerderheid, maar zy zoekt een meer
derheid voor bare wetsontwerpen, totdat het bljjken
zal, dat deze in de Kamer niet te vinden is.
Aan het slot zjjner rede zei de minister: deze
discussie is zeer bevredigend voor de regeering ge
weest en tevens zeer leerzaam. Het is gebleken dat
het kabinet warme bestrjjding bier niet zal kannen
ontgaan. We znllen met moed en oordaatbeid dien
strjjd aanvaarden. Maar tevens is ons gebleken, dat
wjj bjj alle partgen op kiachtigen steun kannen
rekenen, in tal van zaken, die ons ter harte gaan.
Toenadering trouwens moet van beide kanten komen.
Welnu, de regeering zal, waar 't mogeljjk is zonder
hare beginselen te verloochenen, geen steen deB
aanstoots aan eenige partjj in den weg leggen. Wjj
begeeren geen lauweren voor het kabinet, wg be-
geeren geen lauweren voer de liberale partjj, wjj
begeeren alleen lauweren voor het Nederlandsche
volk, dat zich eerlang met trouw en ridderlijkheid
zal scharen om den troon van zjjne jeugdige Ko
ningin. Bravo
Kerknieuws.
Ned. Hervormde kerk.
Beroepen te Renesse en Noordwelle do heer
Papenrecht, cand. te Dordrecht.
Hapelle. Alhier is gekozen tot kerkvoogd dhr.
D. J. van der Have, zulks in de plaats van dhr. Ad.
Njjssen, als zoodanig aan de beurt van aftreding.
8chore. Door notabelen is tot keikvoogd her
kozen de heer J. G. van Nieuwenhujjze.
Baarland. Tot notabelen zgn herkozen de heeren
A. Njjsse en G. Steketee.
Ifoedekenskerke. Daar bg de verkiezing vsn
2 notnbelen bg de Ned. Herv. gemeente alhier, ge-
honden op Woensdag 17 Nov.jl., drie stembiljetten
bleken aanwezig te zgn, die niet dnidelgk een persoon
aanduidden en alzoo niemand de volstrekte meerder
heid had verkregen, is door het bureau van stem
opneming overeenkomstig het pl. regl. eene ljjst
opgemaakt van tweemaal zooveel personen als er
leden te benoemen waren en tusschen welk dubbeltal
jl. Woensdag e9na herstemming plaats had.
Er werden uitgebracht 38 geldige stemmen. Hier
van verkregen dhrn. J. van Beleen en Bk. Helmstrjjd
ieder 23 stemmen en werden op dhrn. M. J. Bakker
