1897 N". 140.
Zaterdag 27 November.
84s1" jaargang.
Bij (lit no. behoort een bijvoegsel.
I e uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiön voor dit blad
aangenomen bij de heoren Nijgh Vaj* Ditmar te Rotterdam -rerdor
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaarders,
Snsendlnf van adverlentlSwv^»? 9 uren (Sen day der ultaave*
De prjj» der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjj»
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, buweljjka- en doodberichten cd de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c
Aanvragen om en vermelding van lif.rdegaven 5 cent pei regeL
G0ESCHE
COURANT.
De eerste wanklank
in de harmonieuss stemming, welke er ook in
deze gemeente bestaat ten opzichte van het inhul-
digingsfeest komt vanBtc-il Calvinistische
zgde 1
De Zeeuw, het ook in on6 blad verschenen bi-riobt
opnemende omtrent oerte feestrede dior ds. W. Lameis
in de Groote Kerk alhier te houden, voegt daaraan
het volgende toe
Bovenstaand bericht zullen de lezers van ons
blad wel niet al te letterijjk willen opueinet-, ook al
ontvingen wjj bet van tamelijk offie 4e zjjde.
Immers dit comité heeft 't r. chfc tot uitnoodigen
niet, zoolang het niet heefr. vergaderd met de
afgevaardigden der buurtcomilé's. Bovendien zal
wel niets of niemand de kerkeraden kennen be
letten dat zjj, een ieder in hun eigen keik, op
hetzelfde uur door een dank- on bedestond te
houden, aan het feest de noodzakelijke Godsdienstige
wijding geven, een daad, naar 't ons voorkomt,
van eigen vrjjen wil.
Bovendien afgedicht van de qnaestie van be
voegdheid wenschen wjj op to merken dat een
feestrede, voor allen, waar ook uitgesproken, nood
wendig moet tegenvallende feestredenaar zal
z ch daarbjj te plaatsen hebben op Reomseh-L'ber-
tjjnsch-C.ilvinistisch stAndpunt, eu wie zal dit
kunnen, zonder of éan der partgen óf allen teleur
ta stellen. Of ook de spreker zal neutraal moeten
zjjo; en van dat soeperig neutrale zjjn in de eerste
plaats alle Calvinisten en Roomschea afkeerig
en in de tweede plaats verzetten alle eerljjke
liberalen er zich tegen, slechts een enkele conser
vatieve geest, die nog droomt van den goeden
tjjd van het Nut, kan in een dergelijke Nutsrede
stichting vindenen daarbjj welke spieker die
nog aan de Caristeljjk historische beginselen vast
houdt zal de reuzentaak durven op zich nemen,
om op een Oranjefeest een dergelijk ontzield stuk
geschiedenis voor te dragen of klanken te hooren
te geven die niemand kwetsen maar dan ook niets
zeggen tot 't hart, niets tot de consië itie
Of de spreker mort zich op beslist Christelijk,
historisch standpunt willen plaatse?, geljjk het
naar onze opvatting, behoort.
Maar dan jaagt hg alle andersdenkenden 't ge
bouw uit en verwekt hg een kroningsfeest met
zare gezichten.
Naar onze meening kan van dat plan van het
Comité niets komea en wjj hopen zeer dat op
den feestdag in alle kerken op éinzelf le uur door
predikant of geesteljjke, daartoe aangewezen, zal
wordeo voorgegaan overeenkomstig de beginselen
der vergaderden. Geen feestrede boven geloofs
verdeeldheid."
Wg zullen riet in eene beschouwing er over tre
den of de Zeeuw wel een juiste opvatting heeft van
den werkkring van het hoofdcomité en van dien der
bunrtcommissiëa. Wjj althans kanoën ons niet voor
stellen, dat de laatste geroepen worden om de hoofd
zaken, de algemteie punten van het program te hel
pen rogelenwjj wenschen alleen er de aaodacht
op te vestigen, hoe ook bij dit nationale feest, dat
zoo uitnemend een feest kan worden voor alle Oranjo
gezinden, van welke richting of van welk geloof men
ook zg, van calvinistische zjjde het treurig systeem
van afscheiding en uitsluiting weer dreigt in praktjjk
te worden gebracht.
Voorzeker, niemand kaD, mag of zal verhinderen,
dat elk kerkg^noitschap, zoo het daaraan behoefte
gevoelt, in zgn eigen kerk, dien dag een «dank- en
bedestond" houdtmaar sluit dit nu uit dat er in
ons ruim en majestueus kerkgebouw, dat zich met
zjju heerljjk schoon orgel zoo uitnemend er toe leent,
eane bijeenkomst van eu eene toespraak wordt ge-
honden tot alle ingezetenen, die op dien dag van
algemeene feestvreugde, althans voor ééa dag elk
verschil van meening op zij wenschen gezet te zien
en met elkaar eenstemmig de beste wenschen en
gebeden willen uiten voor de laatste telg uit het
Huis van Oranje, die gereed staat den troon te be
klimmen en, naar gehoopt wordt, vele jaren als
Koningin over ons va Ierland zal regeeren
Wjj willen er maar niet van sprekeD, hoe bij
voorbaat da door ds. Lamers te houden feestrede
veroordeeld wordt vóór daarvan wellicht nog een
enkele letter gereed is, maar wg betreuren het, dat
een blad dat zich christelijk noemt, zich geene fees
telijke toespraak, geen «godsdienstig samenzjjn denken
kan boven gebotste deeldheH," bjj eene| gelegenheid
als deze, waarbij noch geloof, noch richting, maar
alleen de liefde voor de joDge Koningin den toon
behoeft aan te geven. Voor de verhooring van deze
gebeden zal God niöt zien op den mond, uit wel
ken zg konijn, ei zjj, die dit niet met ons eens
zgn, toonen den geest Gods niet te kennen. Boven
dien, is ook niet de waardige ds. Lamers een hu
maan, algemeen geacht man van beslist Christeljjke
beginselen
Onlangs (in het no. van 23 Oct. jl.) werd door
het Nederl. Dagblad, orgaan tot verspreiding v*u
de Christelgke beginselen, gezegd »het wordt tijd
legpn De Zeeuw te waarschuwen, te protesteeren
tegen zgn iphoud ia naam van de Christel jjke be-
gifiselen." En inderdaad, als men nu weer leest wat
bet blad in bovens'aande regelen zegt, dan lijkt
die waaisehuwing niet ongegrond.
Z ksr mag in naam van de Christelgke beginselen
geprotesteerd Worden tegen de verdachtmaking, de
j tweedrachtzaaiing, waarvan het stuk blijk geeft,
tegen den dissonant, die er in gehoord wordt, en
als De Zeeuw shchts dan tot het hart en de cons-
ciëitie gesproken acht, wanneer dit geschiedt van
eigen, eenzjjdig Calvinistisch standpunt, dan bekla
gen wg allen, die met het blad van dezelfde mea
ning zgn.
GOES, 26 November 1897.
Na da zoo byzonder gunstige oordeelvellingen
in andere bladen over het Woensdagavond in «de
Prins van Oranje" alhier door het gezelschap van
den Tivoli-Schouwbnrg van Rotterdam, voor eene
volle zaal gegeven stuk *De Zwervervan Riche-
pin, bevinden wg ons ia een eenigszins moeieljjk
parket. Ons oordeel over dat 6tuk is nl. niet zoo
onverdeeld gunstig.
Ligt dit nu aan ons; bezitten wg niet de geschikt
heid tot juist oordeelen Wg kunnen die vraag niet
beantwoorden, maar wg kunnen 6venmin zonder
onze meening geweld aan te doen met den uit-
bundigen lof, aan het stuk toegezwaaid, geheel in
stemmen.
Een kort overzicht van het stuk ga vooraf.
In het eerste bedrjjf leuren we don «Zwerver"
kennen als knecht bjj boer Pierre, it een tjjdaijjke
ongeving, waarvan hg alle personen later op zgn
verderen levensweg weer ontmoeten zal. Hg is de
voorman, het eerst op het werk, krachtig en fl nk,
zet de anderen aan tot even hard werken, is vroo-
lgk en levenslustig en door dit alles zeer in de gnnst
van den vrekkigen boer.
De oogst is gedaan en de Zwerver zal W9er verder
trekken boer Pierre wil hem tegen hoog loon hon
den en ook Toinette de dienstmeid, met wie hg
eene liefdesbetrekking heeft aangeknoopt, ziet hem
ongaarne vertrekken. Maar hg wil zich ni6t binden,
zekere rusteloosheid j aagt hem voort, hg moet zwer
ven, trekken door het land. Hg laat Toinette laag
hartig in den steek. Gelukkig voor deze heeft de
brave Prairie, de eerste knecht van boer Pierre,
haar li»f genoeg om haar, ondanks haar hartstocht
voor den «Zwerver" te huwen.
In het tweede bedrjjf, twintig jaar later, komt de
Zwerver" weer in dezelfde omgeving terug. Wel
licht is dit iets aan «zwervers" eigenmaar vreemd
genoeg is het, dat hg, terwgl hg later zegt, dut het
beeld van Toinette hem overal op zjjne tochten is
bijgebleven, in het eerst niet weet, dat hg zich w» ér
bevindt op de plaats, waar hg met haar in zoo nauwe
betrekking heeft gestaan: menschel veranderen in
den loop der tjjden, maar het oord toch nietMen
herkent hem echter en al spoedig verneemt hjj dat
Frar^iis en Toinette getronwd zgn en dat dezen
een zoon hebban, Toinet, die verliefd is op Aline,
de dochter van den rgken boer Pierre en dat deze
laatste zjjne dochter, hoewel deze doodelgk is van
Toinet, zjjne toestemming tot een hnwelgk niet geven
wil.
Bjj een onderhoud tusachen de biide vaders was
het vroeger reeds tot eene verklaring gekomen en
was aan FracguB bekend gemaakt, dat Toinet een
bastaard is, op welke aantjjging Frar «pis voor dood
neerviel. Van toen af ging het gezin van F ra» 9 )is
hard achteruit. Pierre tracht het, waar hg maar
kan, te benadeelen, Toinet wordt een dronkaard en
Franjois, die veel ouder is dan zgn vrouw, wordt
lam en ziekeljjk.
De terugkomst van den Zwerver maakt aan dat alles
een einde. Op grond van zgn voorgaven in verbinding
te staan met goede en met kwade gessten, weet
invloed te verkrijgen op den bjjgeloovigen boer
Pierre, geneeBt zjjne ossen van ziekten, brengt
vrooljjkheid in de harten van Toinet en Aline,
wier buweljjk hjj er door weet te krjjgen. Het ge
zin van Frar(j)i8 k?ert weer tot bet geluk van vroe
ger terng en de »Zwerver" vindt daarin een stil
tehuis. Zgn last tot zwerven komt echter na kor
ten tjjd weer bjj hem cpfc|j kan niet Ia ger bljj-
ven tn op Kerstdag, wonneer bjj met Fra* 911s alleen
is, terwgl de andere haisgeno >ten naar de kerk
zjjn, ontvlucht hjj s'avonds hun huis en giat de
wjjde wereld in om zjja zwerftochten opaieuw te
beginnen.
Ontegenzoggeljjk kan van het stuk getuigd wor
den, dat de hoofdpersoon er iets byzonders aan
geeft, zoo iets van »nog nooit op bet tooneel ver
toond." Maar »iets bgzonders" is daaro n nog niet
altjjd »iets merkwaardigs, iets goeds, iets schooDS."
Ligt het aan ons als wij voor bet type van «Zwer
ver" niet vee! gevoelen kunoen Of hg het aan
dezen zwerver in het bjj zonder, dat hji met zjjn
haren als van uitgeplozen coc sschalen en met zjjn
ouden echilderspantalon meer aan e^n landlooper
deed denken dan aan een jeugdig onbezonnen per-
sooD, wiens rustelooze aard hem, nis 't ware zjjns
ondanks, van do eene streek raar de ander© voort
joeg Hoe hg mat dat uitsrlgk de knappe Toinette
zoo kon inpakken echgnt vreemd, en al begrjjpen
wg dat zg den vrooljjk zingenden zwerver verkoos
boven den onderen en ernstigen Fra^ois, zoo zou
het toch zeker aan de zaak geen schade doen, in
dien »do Zwerver" al behoeft hg niet in heereu-
kleeding gestoken te worden er wat irisscher en
innemender uitziet in de kleeding en met de coiffure
van zjjne landstreek. (Ook de realistische caronsel-
sfèae op de bink hadden wg gaarne anders gezien
of, liever nog, geheel gemist.)
Ook in het verder vei loop van het stuk komt
het typische van d«n zwerver weinig uit. Als een
dfus a machina treedt bjj wel op om op slimme
wijze den rgken, vrekkigan boer om den tuin te
hidan of te over bluff n en zóó de z* kan der betrok-
ken<m in het reine te brengen, maar wat doet zijne
qualiteit van «zwerver" daa t:e? A1U« 1 kin gezegd
worden, dat hg van de handigheid en menschen-
kennis, door hem op zijne tochten door h»el Frank-
rjjk verkregen, verbonden aan zjjüe zucht om goed
te maken wat hg aan Toinette en hnn zoon had
misdreven, een uitstekend gebru'k heeft gemaakt.
In andere bladen is de uitvoering der rol door
dhr. Erfmann eene «openbaring" genoemd. Ook dit
oordeel kunnen wg niet ondersehrgven. Wordt van
Van Zuylen gezegd, dat hg de rol te komisch speelt,
wjj zouden zeggen, dat de heer Erfmana haar fe
theatraal uitvoert. Nu kan dit liggen aan het stem
geluid van laatstgenoemdeer ligt «neest altjjd iets
pathetisch in zjjne stem en zoo klinkt eene uitdruk
king wel eens wat meer theatraal dan bljjkbaar in
de bedoeling ligt.
Nog eene opmerking over het stuk willen wg niet
achterwege hondenwaarom is het in versmaat
en op rjjm overgezet By de historische stukken
van Shakerpeare, Schiller, Hofdjjk of Schimmel lgkt
de gebonden stijl niet alleen geen bezwaar, maar
geeft hij er zelfs een cachet aan, geheel in overeen
stemming met het eenigszins plechtige, hoog ernstige
van de behandelde stof.
Als Hofdijk in zga *de laatste daq van Heemskercls
belegdm slotvoogd van Heemskorck Willem
B 0 r t laat zoggen
«Zoo naakt dan eind'lijk 't uur de vracht van jaren
8trevens
Verrascht mjj in den bloei ces manneljjken levens
O, heerlijkheid Htemsketck 0, heerschappij en macht,
Wat heeft mgn ziele lar»g naar uw bezit gesmaoh'!"
dan maakt dit een indruk, die de kracht 7an het
zeggen als 't ware verhoogt. Maar ia lichtere stuk
ken als de Zwerver kan het slechts tot zekere ge
dwongenheid in de dialoog, tot een voor de hoor
ders eenigszins vermoeieaden cadao6 aanleiding geven,
al weet men zooals de leden van hot Tivoü-gezel-
schap dit bjjna rp volkomen wjjze te vermgden.
Of wij dan met dit Btnk geheel teleurgesteld zgn
Geenszins, en behoudens de onDOodige gerektheid van
het vi0fde bedrjjf, zouden wij niet gaarne de uitvoering
ervan gemist hebban. Al moet men dit meer op-
tniken uit datgene, wat «de Zwerver" en later Toi
nette er van zeggen en met enthousiasme getuigen,
dan dat wg er door aanschouwing een begrip
van krjjgen, er is in het stak toch iets, dat. trekt,
n.l. de lust van den «Zwerver" voor vrjjheid, voor
etn leven dat niet gebonden is aan plaatsen of per
sonen, voor het volgen van oen weg, waarheen het
toeval hem voert, te werken om in zgn noodzake
lijkste levensbehoeften te voorzien en steeds te han
delen naar de inspraak van hart en gemoed. En
stellen wg ons op het standpunt en misschi-n
is dit wel hot juiste, dat met den «Zwerver"
volstrekt geen fype weid bedoeld; dat de persoon,
die dezen invloed op de overigens eenvoudige ge
schiedenis uit te oefenen had, slechts toevallig een
zwerver was, maar evengoed iets anders had kunnen
zgn, dan hebben wij zelfs veel te roemen. Dan geeft
het stuk ons een blik te slaan op en in het leven
1 van eene landeljjke bevolking van zeker gedeelte
van Frankrjjk, die op zichzelf door hare eenvoudig
heid inneemt en om hare typische wjjze van doen
opmerkenswaardig is.
En een woord van lot komt dan zeker wel in de
eerste plaats den hoof Jpersoon, d-n heer Erfmann,
toe voor de keurige volhouding zjjner rol, hetzjj
zjjne ereatie daarvan juist is of niet. Zjjn goedige
luchthartigheid in het eerste bedrjjf, zjjne terugkomst
20 jaar later, haast op dezelfde wjjze als zgn eerste
optreden, zjjne houding als bjj alles verneemt, de
ontmoeting zynerzijds met zgn zoon en hoe hg daarbjj
onmiddellijk den juisten toon weet aan te slaan om
den versuften jongeling op te wekken tot Bienwen
levenslust, de wjjze waarop hg met boer Pierre om
springt, zijne houding op dien laatsten avond tegen
over de hnisgenooten en de tee erheid, die hij den
baast Btervenden Fraais betoont, zjjne verontwaar
diging tegenover de influisteringen van boer Pierre,
het waren alle jaweeltjes van spel. Of hg bjj het
hooren van het door de buitenstaande kinderen aan
gegeven lied
Vergeet op H Kerstfeest d' armen niet,
in zjjne goedhartigheid niet wat ver gaat door de
gans en het brood weg te geren, waaraan de anderen
bjj hnnne terugkomst uit de kerk zich denken te
goed te doen, laten wjj in het midden, gaarne ge
tuigende, dat hij in vele opsichten de herhaalde
terugroepingen ten volle verdiende.
De andere acte ars en actrices stenden hem waar
dig ter ïgde. De heer Holkera als borr Pierre, gaf
ons eveneens mtest6rlgk spel te zien. Dat de bjj-
geloovige angst hem door merg en been gaat, dat
het oog van den zwerver hem geheel beheerscht,
dat de verschrikking bjj de gedachte aan de toe
komst hem als kond water over de leden loopt, dit
alleB werd door hem prachtig weergegeven. Even
eens niets dan lof voor dhrn. Bouwmeester als Fran-
9ois, Van Warmelo als Thomas en Mulder als Martin.
De beide laat8ten met mej. Beukers als Catherine
gaven odb in het derde bedrjjf een alleraardigst too-
neeltje in de herberg te zienook mej. Sasbach kweet
zich uitstekend van haar bescheideo rol als Aline.
De rol van Toinet is een zeer ondankbare en wie
haar ook vervalle, hg zal, eveaals de heer Vd. Does,
den schga van onbeduidendheid niet kannen ont
gaan, die bjj de eerste toespraak ran zga werkelgken
vader zelfs aan het idiote grenst. Wg hopeo dezen
acteur later in betere rollen te ontmoeten. Mevrouw
Mulder-Roelof sen was als Toinette uitstekend het
komt ors voor, dat zjj zoowel als het eenvoudig
goed vertrouwende landmeipje in het eerste bedrjjf
als later als zorgzame moeder en vrouw alles zoo
goed zeide en deed als het gez9gd en gedaan be
hoort te worden en dat niemand haar dat ver-"
bateren kan.
e
Geljjk wg in den aanhef zeidende zaal was vol,
waartoe een 60tal toehoorders en hoordereBsen uit
Wolfertsdijk zeker veel bijdroegen. Wjj vertrouwen,
dat zg, die de zaak ondernamen, tevreden kannen
zgn over de flaanciëfle zjjde der voorstelling en dat
dit ben moge bewegen om het niet bjj deze éóne
voorstelling te laten. Den goeden naam, welken het
Tivoli-gez?lschap verleden jaar hier wiBt te ver
overen, heeft het weder eer aangedaan en onge
twijfeld znllen velen met ons met verlangen eene
volgende voorstelling tegemoet zien.
De heer J. L. Goemans, die, geljjk wg
in ons vorig no. meldden, eergisteren te Leiden tot
doctor in de g neesknade promoveerde, verkreeg
daarbjj cum laude.
Bg de Staatsspoorwegen is benoemd: tot sur
numerair bjj den dienst der exploitatie W. H. van
float aan station Goes.
De gemeenteraad van Middelburg heeft
besloten, steun te verbenen aan de pogingen tot
oprichting van een volksbadhuis door op bil-
ljjke voorwaarden gemeentegrond en duin water af
te staan.
Blgkens een telegram vau den gouvernmr-
generaal van Ned.-Ind van 24 d^er, wordt de
gonvernemente-k offieoogst op Java voor dit
jaar thars geraamd op 479,000 pikols.
Het dezer dagen gemelde denkbeeld, om de
kostbaarheden van den Lombokschat in het
Rjjksrauseum fpn toon te stellen tegen een entree,
ten bate vau het Nationaal Fonds, opgericht ten
behoeve van in den Indischen krjjg verminkte mili
tairen en hun weduwen en weezen, moet wel ge
opperd zjjr, doch een beslissing in dien zin is Bog
niet genomen. En dat daarna de kostbaarheden
teruggezond» n zonden worden naar Batavia is, zegt
Iht Vadslechts in zoover juist, als dit de reeds
vroeger in bruikleen «fgestane voorwerpen aan het
Bat. Gen. van K. en W. betreft. De overige big ven,
na verkoop nochtans van die, welke geen andere
waarde hebben dan van het edel metaal, in ons
lard en znllen over de verschillende musea worden
verdeeld.
