1897 N". 138.
Dinsdag 23 November.
84sle jaargang.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrgdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiton Goes, f 1,75.
Afconderljjko nommers 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bjj de keeren Nijgh Va.n Dit^ib te Rotterdam sn verder
bjj alle Boekverkooperi en Brievengaarders.
De prjjï der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts twoemaal berekend.
Goboorta-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c
Aanvragen cm en vermelding van liefdegaven 5 cent pe-i regel.
«idveréeutlëavéoff 9 uren 09 flen der uitgave.
COURANT.
Wekelijksch algemeen overzicht.
De zaak-Drcyfus houdt niet alleen Frankrijk
maar de geheele wereld bezig. Met steeds toenemende
spanning slaat men de verwikkelingen gade van dit
heftig schokkends drama, dat thans da ontknooping
scb.jjut te naderen. Dit alles, wat langzamerhand
bfcktfiid wordt, ontstaat ean ontzettend pjjnljjk gevoel
van twjjfel aan de juistheid der uitspraak van den
krijgsraad, die Driyf'us veroordeeld heeft tot levens
lange eenzame opsluiting op een woest, rotsig, onbe
woond eiland in den Atlantisehen Oceaan sfgwsnedon
tan alle menscbeljjk verkeer; zelfs ht,t byzjju van
een huisdier, een hond cf een kaf, is hem ontzegd
zjjn bewakers zijn, ond:r bedreiging tn^t zware
straffen, verplicht tegenover h«m het diepste st.il-
z wijgen te bewaren. In meer dan drie jaren heeft
de menschel ij ke stem zyn oor niet bereik; en slechts
de stormwind tn het geklotB der golven gevea ant
woord op zyn vraag: »Voor hoelang nog, voor
hoelang
Parjjs is door deze zaak PWDvoudig onbewoonbaar
geworden, zegt een correspondentovaral en voort-
dureLÖ hoort men den naam Dreyfus. Hy beheerscht
niet alleen de pers, de openbare msoning en het
parlement, hy dringt ook door tot in den huiselykan
kring en is daar hot onderwerp van alle gesprekken
te vergeefs hsbben de gastvrouwen bepaald, dat het
op boete verboden is den naam Dreyfus to noemen
m3n betaalt de boete en zet Let gesprek voort. En
dit is niet te verwonderen. De gedachte alleen, dat
die man mogelyk onschuldig isdat er een ander
vry rondloopt, die de dader van het gepleegde ver
raad is, dia mogelijkheid moet zelfs dan meest
onverschilligen, den moest hardvochtigen, den meest
gevoelloozen man ter wereld belangstelling inboezemen.
Daarbü komt uog dat de thans verdachte, graaf
Walzia Esfcurhazy, den scbjjn tegen zich heeftalle
omstandigheden, veel meer dan bij Dreyfus, leiden
cr too om de mogelijkheid zijner schuld te doen
aannemen. Majoor Erterhazy is, geljjk hy zelf met
ruwo rondborstigheid verklaarde, een speler, een
doorbrenger, dio zich altfjd ia schulden steekt, een
man, die zich allerzonderlingst gedraagt en die zelfs
door zyn officieren niet wordt verdedigd, nu zulk
een zware beschuldiging tegen hem wordt ingebracht.
Dit alles is geen bewys, zelfs geen grond voor ver-
moedon, maar bet zyn aanwijzingen, die tegen Dreyfus
zelfs niet konden worden aangevoerd.
Ingevolge opdracht van den minister van ocrlog
heeft generaal Pellieux, commandant van het Seioe-
departement en als zoodanig rechtens daartoe aan
gewezen, een enquêie geopend tegen majoor Esteiha2y
op grond d?r aanklacht door den broeder van den
veroordeelde Dreyfus, tegen dien officier ingediend.
Hy heeft reeds zyn etrste verhoor ondergaan en
eerst nadat het rapport hiervan aan den gouverneur
van Parys is ingpdiend, kan Esterhazy beschuldigd
worden. Nu is hjj nog slechts verdacht ea nog in
vryheid. Hjj heeft evenwol bevel ontvangen zich
ter beschikking van den gouverneur ta houden vn
ontvluchting, waartoe hg trouwens geen poging
schijnt gedaan te hebben, wordt hem belet.
Van he: verzo-k tot revisie van hef. vonnis van
kapitein Dreyfus hoort men ia de laatste dagen
niets, doch al werd graat Esterhazy schuldig bevonden,
dan zou dit nog geen bewjjs zjjn voor de onsehuid
▼au Dreyfus. Roods gaan er vele stemmen op, die
zeggen, dat er niet 1, niet twee, maar veel meer
schuldigen zjjn en dat is eei der vele ellenden en
moeielykhedeu, uit deze zaak voortgesproten.
Volgens een Fransch blad wordt reeds de Keizer
van Duitschland in de zaak betrokken en hebben
eenige vrienden vaa Schourer-Kestner zich tot Wil
helm gewend met het verzoek om schriftelijk te
verklaren dat Dreyfus onschuldig iB. Mathieu Dreyfus
jsou eveneens een vriend der Duitschers zyn.
De Keizer van Oostenrijk ontving jl. Woens
dag do Hongaarsche en Oostcnrjjksohe delegatiee,
die volgens gewoonte tot hem een toespraak richtten,
waarna do Keizor een rade hield, die uog iets meer
bevatte, dan een weerklank op do gesproken woer
den der gedelegeerden. Over het Oosten redeneerde
Frans Jozef juist als Bord Salisbury in Guildhall,
fig bracht in herinnering dat verleden jaar de toe
stand in het Oosten eene ongerustheid verwekte,
die thans in aller oogen göweken is. Het Euro-
peesch concjit is gebleken een nieuwe en machtige
lakt or te zjjn voor het oplossen van Oostersche moei
lijkheden. Do botsing tussohen Turkjje en Grieken
land is wei niet voorkomen, maar gelocaliseerd en
beëindigd, tengevolge vau de inmenging der mogend
heden. Thans valt aan het Europeesch concert de
taak ten deel den toestand op Creta te regelen.
Do Keizer kon met voldoening verklaren, dat de be
trekkingen mat alle mogendheden uitstekend zyn.
Het verbond met Duitschland en Italië is nog altyd
■da os veranderlijke grondslag der staatkunde van het
Bjjk. Dut handhi7Qa on versterken van deze grond
slagen is het doel der Regeericg. By do waarborgen,
die reeds voor de handhaving van don vrede aan
wezig ayn, komt voortaan nog de Triends.happeljjke
aard der betrekkingen mot Rusland. Do herhaalde
gesprekken, die Frans Jozef bseffc gehad met den
Keizer van Rusland, hebben hem de overtuiging
geschonken, dat tusschen beider streven overeen
stemming bestaat. Deze gesprekken worden een grond
slag voor een woderkeerig vertrouwen tusschen do
twte rogearingen, en het bestendigen van dezen toe
stand belooft goede resultaten voor de toekomst.
»Met e«?u gevoel van voldoening", zeide de Oosten-
rijkscke Keizer, >h-rinner ik my de bezoeken van
den Keizer van Duitschland, mjjn getrouwen vriend
en bondgenoot. Do bescherming van de belangtn
van den Europrvschon vred» zsl da voornaamste
taak zijn van mijne regeering; ik hoop dat wij de
toekomst mot ve> trouwen kunnen ta gemoet zien."
Verder verklaarde da Keizer nog dat de regeoring
bij haar crediet-uaüvragwn voor het leger, een zaak
waarover in de Kamer reeds zooveel woorden ge
vallen zyr?, rekening zal houden met don economi-
schaa ea den financiëelen toestand der monarchie.
Osstenryk's eorste minister, graaf Badeni, schynt
in te zien, dat bet mosilyk is tegon den stroom
op to roeien. Mot alle kracht verzette hjj zich tot
hiertoe tegen de eisohen der Duitschers, maar ziende,
dat de oppositie van geen toegeven wilde weten,
beg'at hjj oen weinig toenadering te toonm. Hjj
hseft verklaard, dat de regeering alle voorstellen
tot regeling der taalquaestie by de wet ten zsorsta
zou bevorderen en uit eigen beweging die zaak ter
hand zou nemen. Hy sprak daarbij van den eer
bied voor en de rechten van de Duitschers in Bo-
hemen eea onderzoek kwam hem wanschelgk voor
en hjj zou niets liever zien dan den Taalstrjjd tus
schen Czoeh8n ea Duitschors door middel van een
vergelijk op vredelievende wjjze te beslechten. Doch
hiermede is de oppositie niot voldaan. Een der
Duitsche afgevaardigden waes er op, dat da Duit-
sche parfcjjen besloten zyn niet moer op Badeni's
woorden in te gaan, voordat hy door hot intrek
ken dor taal verordeningen getoond heeft, dat het
hem ernst is zich met de Duitschers te verzoe
nen. Deze zijn vast besloten te stryden voor h6t
nationale idao en ook in den boezem der Katholieke
volkspartij is de erkenning gerezen, dat den Dait-
schers onrecht is aangedaan. Zy zullen in alle krin
gen de overtuiging vestigen, dat zonder een duid*-,
lyk^n en onmiakenbaren stap van tegemoetkoming
aan hunne cischon oen oplossing van den teg»nwoor-
digoa toestand oximog lyk is. Een ander afgevaar
digde zaido>Iadion Badeni heden verklaart ver
zoeningsgezind to zyn, dau kunnen wy aan die ver
klaring iiiot het minste vertrouwen schenken. Zoo
lang de taalverordaning bestaat zullen wy niet on
derhandelen wy hebben g#,en vertrouwen in de
beloften en verklaringen van Badeni. Indien hy den
moed had oaa do taal verordening te schors m of
terug to neinon, zouden wy ook OLze obstructie tegen
het sluiten vau de overeenkomst omtrent den Aut-
ghich met Hongary» opgeven."
Tot zoolang is er dus geen rust, orde en samen
werking iu de Oo8teniyk8che Kamer te wachten.
De verhouding tusschen de Vereenigfde Staten
en Spanje ia minder gespannen dan voor eeaige
weken. De regeering te Washington wil klaarblijke
lijk afwachten wat Spanje doen zal en welke uit
werking de plannen van Sagasta zullen hebben.
Generaal Woodford heeft zyn ingenomenheid met
die plannen uitgesproken. Toch zag men mot ©enige
ongerustheid te Madrid de terugkomst van den con
sul der V. S. te Havana tegemoet. Die ongerustheid
verdween echter toen de consul, de heer Lee, ver
klaarde, dat hy g*»2n enkelen stap zal doen om de
belang n der V. S. te bsvorderan, dat hy geen on
gunstige verklaringen betreffende Spanje heeft af
gelegd en dat het verhaal daarvan is verzonnen om
de spanning aan te wakkeren tusschen de kabinetten
te Washington en te Madrid. Volgens den heer L«e
zyn de maatregelen van generaal Blunco in de V. S.
goedkeurend ontvangen en heeft president Mc. Kin-
1 ey hem, by de afscheids-audiëatie, opgedragen alles
te doen wat strekken kan om den vrede te bewaren.
Te midden van de besprekingen over de vredes
onderhandelingen tusschen Turkije en Grieken
land» waarby de Porte vooral rekening houdt met
haar ledige schatkist, heeft Rusland gemeend Turkjjp,
zjjn ouden schuldenaar, eens aan zyn verplichtingen
te nioüten herinneren. De Turksche regeering is
druk bezig leger en vloot te verbeteren. Zij heeft
in Duitschland, by den grooten Krupp, belangryko
bestellingen gedaan en bg de Turksche bank reeds
800000 pond op do door Griekenland te betalen
oorlogsschatting Doch nn komt plotseling de Rus
sische regeering een spaak in het wiel steken Zy
dreigt Turkjje, zoo do Grieksche oorlogsschatting
tot bewapening wordt aangewend, de vereffening
dor oude rekening te eisckeu, die nog steeds na
den oorlog van 1879 openstaat en die met de rente
1.300000 pond bedraagt.
Uit e«n staatkundig oogpunt ziet men daarin een
nieuwen faktor in de Oostersche politiek van Rus
land, dia alleen ten doel heeft den Duitschen invloed
in Turkjje te doen verminderenwant de viiend-
schsppelyk» houding, door de Duitsche regeeriug
tegenover Turkije aangenomen, en vooral de groote
bestelling door de Porte in Duitschland gedaan,
hebben in Rusland naijver tegenover Duitschland
opgewfkt.
De Times betreurt het, dat Rusland door zjjn eisch
in staat ip, op enn onafhankelijk ryk, zooals Turkjje,
zulk een ongeoorloofde pressie uit te oefenen, doch
Turkjje heeft geeu anderen weg dan zich te verne
deren ea den eisch vau Rusland iu te willigen.
GOES, 22 November 1897
Geljjk uit nchter8taande advertentie bljjkt iB
do opvoeiirg van »De Zwerverdoor het Tivoli-
gezelsekap bepaald op a. s. Woensdagavond.
Wat in verscheidene bladen o,rer dit stuk van
Richepiu en over de uitvoering ervan gemald is,
leidt ons er toe te verwachten, dat eon talryk pu
bliek zich opgewekt zal gevoelen ooi deze opvoering
by te wonen.
De Midd. Ct. z?gt ervan
j> Heerlijke p'ëiie en tal van schoone tooueelen
zjjn in dit s'uk te vinden. Hat is in dea schouw-
bu;g to Middelburg (waar dit zelfde gezelschap het
stuk opvoerde) een avond van zeer groot genot ge
weest" Aan alle uitvoerenden werd door het
blad hulde gebracht voor >hot uitmuntend spel".
Ea De Telegraaf:
»Het stuk werd ia den Tivoli-schouwburg opge
voerd, op eene wyzo, welke niets dan lof verdient.
Het stuk bleek, als wij van dit gezelschap gewoon
zijn, met groote zorg ingestudeerd.
De hoofdrollen, voor zoover daarvan Bprake kan
zijn, daar geen enkele rol in dit stuk zonder be-
teek^nis is, waren in handen van de hh. Erfmann
als de ZwerverFrits Bouwmoester als Frav^oist D.
Kolker8 als de rijke boer Pierre en mevr. A. Mulder
Roelof8en als Toinette.
Docb, zooals we zeiden, waren ook de heeren M.
vau Warmelo al6 Thomas, Joh. Mulder als Martin,
F. v. d. Does als Toinet en de dimes M. Sasbach
als Aline en mej. Anna Beukers als Catherine zeer
goed.
Het stuk is ryk aan echt typische toonesltjes en
wint bij ieder bedrijf. Ia bet tweede komt vooral
don heer Bouwmeester een byzonder woord van lof
toe, terwjjl in het derde, inzonderheid de boeren-
scèae voor de herberg, door do heeren v. Warmelo
en Mulder karakteristiek gespeeld werd."
Op grond van een en audfr meenen wy due, dat
zij, die Woensdagavond naar »de Prins van Oranje"
gaan, zich dien tocht niet zuilen beklageD, terwijl
G8H goede opkomst vau het publiek zeker wel aan
leiding zal ku jn^n zyn, dat dit gezelschap, waaraan
wy van hot vorige jaar eeno gunstige herinnering
hebben behondeD, ons dezea winter nog wel eens
meer op zyne goede voorstollingen vergasten zal.
Mod schrijft ons
Met uitzondering van Wolfertsdyk, Krabbendyke
en Ellewoudsdflk, waar nog enkele gevallen voorko
men, kan men hier eu in onze omgeving het mond
en klauwzeer als geweken beschouwen. Esnige
dieren zyn aan de ziekte bezweken, andere vertoonen
in uitgeteerde pooten nog do gevolgen ervan en
wellicht zullen er van deze nog eonige afgemaakt
moeten worden.
Vole melkkoeion, welke do ziekte in lichten graai
gehad hebben en die goed gevoederd worden, gs.ven
thans meer melk dan vroeger. Aan do dalende boter-
pryzen is het reeds merkbaar. Het aangename en
droge najaar heeft ougotwyfeld op het herstel van
vele zieke dieren gunstig gewerkt, terwjjl daardoor
tevens het voordeel is verkregen, dat het hoornvee
dit jaar zeldzaam laat, nog kaa grazen. Hopan wy,
dat onze veehouders niet al te zeer in hun bedrgf
hebben geledon en dat de schade door gunstiger
toestand iu het volgend jaar worde ingehaald.
XtaaiiiaiicL Benoemd tot lid van het Burgerlyk
Armbestuur de heer A. Burger.
Bjj het gemeentebestuur van Ierseke zyn
goedgekeurd terug ontvangen de stukken, betreffende
de vergrooling der haven.
Do kosten zjjn geraamd op f 35000, waarin zal
worden bjjgedragen door het Rjjk voir hoogstens
f 17500 on door de provincie voor f 8750. (Tel.)
In de 11. Woensdag door de orde der advokaten
bij de arrondi8S8inent8-reclubank te Middelburg ge
houden. vergadering werd, in plaatB van mr. W. A.
van Hoek, die Middelburg met ter woon ter!»tin
heeft, tot deken der orie benoemd mr. M. J a e q.
de Witt Hamer, aldaar en, in plaats van mr.
J. G. de Witt Hamer, die uit Gors naar Amsterdam
vertrok, tot lid van den raad van toezicht en disci
pline mr. C. de Witt Hamer J. Gzn. te Mid
delburg. (M. Ct.)
Door den heer A. de Vulder van Noorden is
Zaterdag aan den heer jhr. mr. H. M. de B r a u w,
afgetreden commissaris der Koningin, namens de
commissie uif de Middelbnrgsehe burger® aangf boden
oen portefeuille, inhoudend 13 expresselijk op groot
formaat vervaardigde photographische gezichten van
Midd&lbnrg als een herinnering aan een 13jarig ver
blijf in Zealand's hoofdstad.
Het daarbjj gevoegde keurige titelblad, houdende
de opdracht, is vervaardigd door den h»er Jao de
Quack, architect te 'e-Gravenhage. (VI. Ct.)
De her.r L. van Mansveld, veearts te Bergen-
op-Zoom, heeft een aanbieding gekregen om mot
den heer doctor J. Poels, veearts te Rotterdam, een
bactereologisch onderzoek in te stellen
naar de oorzaken der kalverziekte op kosten van de
regeericg.
De Minister verklaart in zyne Mem. v. Antw.
op het Voorl. Verslag van Hoofdstuk III (Buiten-
landsche Zakte) 0. a. dat ten aanzien van do ge
maakte opmerkingen over het mond- en klauwzeer
en de sluiting der Belgische en Duitsche grenzen
voor ons vee, hij zjjnerzjjds niets zal verzuimen
om, evenals zyn ambtsvoorgangers het zoeken naar
nieuwo déboucbé's voor ons vee te steunen, en ook
op alles wat tot bevordering van den uitvoer on
zer zuivelproducten kan strekken, zijn aandacht ge
vestigd zal houden. Represaille-maatregelen, speciaal
tegenover België, zon de Minister een verkeerde
Staatkunde achten.
Dat onzsrzyds een te vèr gedreven welwillend
heid tegenover België zoude zyn betoond ter zake
van het kanaal Gsnt-Ter-Neuzen, kan de regeering
niet toegeven.
De in Duitschland genomen proeven met de in
enting tegen mond- en klauwzeer hebben nog niet
tot het vaststellen eener gedragslyn geleid.
De vraag in hoever het voor ons land in het
algemeen aanbeveling verdient tot een beschermend
tarievenstelsel over te gaaü, acht de Minister voor
alsnog niet als vaststaande te beantwoorden.
De minister van koloniën heeft, zooals wel
meldden, aan de Kamer het onaangename bericht
gebracht, dat, naast de verlaagde koffieprijzen, de
Indische financiën nog met een tweeden tegenvaller
te kampen zullen hebben. De bevloeiings-
werken, die ontworpen z|jn voor dö Soo-vallei
op Java en dienen moeten om in die streek bet
water tan nutte van den landbouw te bezigen, zullen
veel meer kosten dan de 18 millio9n, waarop zjj ge
raamd waren. En geen klein bedrag meer, maar een
zeer belangrjjk bedrag, dat de minister niet noemde,
ook omdat nog een nader onderzoek over een zui
niger uitvoering zal plaats hebban.
Dtze Jobstijding zegt het Handbl. is zeker
teleurstellend. Maar komt zjj zoo geheel onverwacht?
In ons waterrjjk land heeft men immers tal van
ervaringeD, hoezeer waterwerken bunnen tegenvallen.
Hoe ontzaglyk veel meer hebben het Noordzeekanaal,
het Merwedekanaal, de Rotterdamsche Waterweg niet
gekost dan oorspronkelijk geraamd wasIeder weet
hoe tydou8 de Hitvoering telkens nieuwe ei6chen
zich voordeden en bevredigd moesten worden.
Zou dan in Indië, ep een veel moeiljjker terrein,
met zyn bergen en bergstroomen, een nauwkeurige
raming mogeljjk zjjn geweest van zoo omvangrjjke
werken als voor de Solo-vallei noodig zyn
Dat die werken nu inderdaad blijken veel meer
te koBten, is du* een tegenvaller, waarover wjj Neder
landers geen reden hebban ons te verbazen. Een
troost is het, dat tot dusver vele groote werken in
Indië voor een paar honderd millioen zyn tot stand
gebracht zonder dat de schuld uit leening boven
90 millioon zal behoeven te stjjgen. Men zal de
hoogere kosten der irrigatiewerken op Java evenzeer
woten te bestrijden als de vele millioenen, die in
Nederland voor de waterwegen zjjn uitgegeven.
By Kon. bes'uit is aan den dirscteur van het
postkantoor te 's-Hertogenbosch H. M. W i e r t a
van Coehoom, met 1 Mei, op zyn verzoek,
eervol ontslag verleend uit 's Rjjks dienst.
De Eerste Kamer is bjjeengeroeptn tegen
Maandagavond 29 dez9r.
Mejuffrouw Thérèse Schwartze heeft het por
tret voltooid, waarvoor H. M. de Koningin
dezen nazomer herhaaldelijk voor de schilderes poseer
de en dat H M. voorstelt, ten voeten uit, in volle-
dig kroningsornaat.
Er zal van dit portret eene reproductie vervaar-
