1897 N°. 120.
Dinsdag 12 October.
84sle jaargang.
Be uitgave dezer (Üourant geschiedt Maandag-, Woensdag- en ^rjjdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjji per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommert 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertontiën voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh k Va.n Ditmak te Rotterdam eet verder
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
Ineemdbnf van advertentfSayior 8 uren den d»f der uttsave.
Do prjjz dor gewone advertentiön is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte--, huwolijkfi- en doodberichten en de daarop betrekking bobbende
dankbetuigingen worden van 110 rc-gols a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet mc-er dan 4 regels beslaande en contant, botaald 20 c
AaHvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent pei regel.
G0ESCHE
C01IIUN
da BURGEMEESTER van GOES bericht den ingezetenen,
dat telkens bij het Dagelijkacfi bestuur kennisgevingen inkomen,
dat eene of andere vereeuiiging- van liefdadigheid, in andeie
plaatsen gevestigd, alhier eene collecte zal houden.
Van vele dezer vereeuigingen is het moeilijk na te gaan of
zij werkelijk nuttig werkzaam zijn en of a 11 e geldün werkeljjk
bestem worden voor het doel waarvoor ze gevraagd zijn.
In allen gevalle acht bij het raadzaam eerst de plaatselijke
lieldadigheid te gedenken.
Tevens wijst hij er op, dat de mededeeling van de collec
tanten. dat zij collecteereu met voorkennis van den Burgemees
ter of van Burgemeester en Wethouders, volstrekt niet insluit,
dat deze autoriteiten de collecte aanbevelen. Integendeel raadt
hij eeu ieder slechts dan te geven, vrauneer hij zcó overvloedig
van middelen is voorzien, dat hij daardoor de plaatselijke
liefdadigheid niets behoelt te onthouden De eerste niet aan
bevolen collecte van dien aard zal plaats heboen op 25 en
26 October a. s
Goes, 9 October 1897.
De Burgemeester van Goes,
WESSELINK.
Wekelijksch algemeen overzicht.
De nieuwe regeering in Spauje vat met veel
ernst hare taak op. In eon gehouden ministerraad,
onder voorzitterschap van de Koningin-Regentes,
heeft men zich bezig gehouden met de Cubaansche
quaestie, het vraagstuk, waarom de geheela Spaan-
sche politiek zich tegenwoordig concentreert. Men
kwam tot het besluit om terstond over te gaan
tot verwezenlijking van het programma, dat door
het Kabinet is ontworpen. Aan Cuba zal admini
stratieve onaf hankelijkheid worden toegekend, waar
door de kolonie, zooals de term luidt, in staat ge
steld wordt haar eigen loven te loveü, onder er
kenning dor souvoreine rechten van Spanje. De
pacificatie moot langs staatkundigen weg tot stand
komen, maar zoolang nog één opstandeling z;ch
bljjft verzetten zal men big ven voortgaan met het
nemen van militaire maatregelen. Het vroeger ont
worpen plan acht deze regeering onvoldoendezij
zal een definitieve bestuursregeling op Cuba in
voeren en daarvan aan de Kamers rekenschap geven.
Ook aan de Philippjjnen wordt gedacht, waarom
trent Sagasta reeds plannen heeft ontworpen. Of de
Cubanen, die al zoo lang en zoo dikwgls beloften
ontvingen, bjj het vernemen van die plannen nu
ook terstond de wapenen zullen neerleggen valt te
betwjjfelen. De Cubanen rekenen op den steun der
Vereeaigde Staten en weten dat Spanje is uitgeput,
zoodat zjj zich wel niet vrgwillig zullen onderwerpen.
Generaal Weyler heeft den toestand in een aan Azcar-
raga gezonden rapport geschilderd als hoopvol en toen
hg dezer dagen te Havanna een deputatie van handela
ren ontving, die hom verzocht niet heen te gaan,
zeide de generaal, dat hg zeker was den oorlog in Mei
ten einde kunnen brengen. De oorlog moest door oor
log bestreden worden. Hg zou trouw big ven aan zjjn
stelsel en liever de regeering over het eiland en het
bevel over de troepen neerleggen dan daarin ver
andering te brengen. Die keuze zal hem echter niet
gelaten worden, want reed3 is te Madrid besloten
tot zjjno onmiddellijke terugroeping en het konink-
lgk besluit, waarbg maarschalk Blanco tot gouver
neur van Cuba is benoemd, wordt gewacht.
De toestand op het eiland moet allertreurigst
zgn; hst is eon schouwplaats van moord en brand
en waar de te veld staande oogst wordt vernield,
opdat niet é<m graankorrel tot voedsel zal over
blijven.
Dit alles begint den Amerikanen te verdrieten.
Mc. Kinhy wil uiterlijk 1 November weten hoe de
Spaansche regeering handelen zal. Wordt de tus-
schenkomst der Vereenigde Staten van de hand ge
wezen, dan zullen deze maatregelen nemen om den
oorlog te beëindigen. In de door Woodford aan
Sagasta averhandigde nota wordt dan ook da datum
van 31 October genoemd, waarop men ta Washing
ton weten wil, wanneer Cuba tot rust gebracht kan
zgn. Deze nota mag door Spanje wel ter harte wor
den genomen, als het er op gesteld is de Antillen
ïiiet geheel en al te verliezen.
In Griekenland is het nieuwe ministerie, zoo
wel door hst volk als door de pers, met ingenomen
heid begroet. Men ziet in het Kabinet-Zaimis een
waarborg voor het sluiten van een vrede onder wel
licht betere voorwaarden dan door de mogendheden
verkregen zjjn.
De minister van financiën heeft verklaard onmid
dellijk maatregelen te zullen nemen om een finan
cial* regeling te treffen met de oude schuldeischets
en een leening uit te sohrjjven voor de betaling der
oorlogsschatting. Door krachtig op te treden voor
bet scheppen van gezonde toestanden hoopt het Ka
binet niet alleen het vertrouwen van de vertegen
woordiging te verkrggen, maar ook mede te werken
aan de verheffing van Griekenland uit de tegen
woordige netelige positie.
De vredesonderhandelingen met Turkjje zgn thans
voor goed begonnen. De oud-minister van buiten-
landscbe zaken, Stephanos, is aangewezen om met
prins Maurocordato de onderhandelingen voor Grie
kenland te voeren. De Grieksche regeering is niet
voornemens terstond te onderhandelen over de lee-
niug voor de betaling der oorlogsschatting. Zg wil
eerst da instelling der financiëele controle-commisrie
voorbereiden en hare werkzaamheden afbakenen,
omdat zjj meent, dat daardoor de onderhandelingen
over het sluiten van eea nieuwe leening zullen wor
den vergemakkelijkt.
De Duitscbn grzant te Athene heeft reeds aan
den minister Zaimis medegedeeld, dat zjjne regeering
den drogman (tolk) bij het Duitsche gezantschap te
Konstai'tinopel als haar vertegenwoordiger in de
cont,iole-commissie beeft benoemd.
De minister van fiaanciën hoopt cog, dat een of
meer mogendheden de leening voor de oorlogsschat
ting zullen garanderen. Da pers dringt er op aan,
dat dn regesring haar uiterste best zal doen om die
garantie to veik;jjgen.
De OontenriJk*che minister-president Badeni
woonde jl. Dinsdag weder de zitting der Kamer bg.
Hg werd door vele leden van de meerderheid hartelgk
begroet. Aan het voornemen om hem terstond te
onthalen op eene interpellatie inzake het duel is
geen gevolg gegeven. Door een dor katholieke ver
tegenwoordigers is echter uit naam der katholieke
partjj een wetsontwerp ingediend om een parlemen
tairen raad van eer in hot leven te roepen, die het
recht hebben zal in zekere gevallen leden van bet
parlement van hun lidmaatschap vervallen en tjjdeljjk
niet herkiesbaar te verklaren. Bg de behandeling
van dit voorstal zal dus in elk geval Badeni wel
gelegenheid krijgen om zgn gedrag tegenover Wolff
te verdedigen.
De ministers van Oostenrjjk en van Hongarije zjjn
samen vergaderd gewoeet om te beraadslagen over
de mogeljjkheid het oens te worden omtrent den
Ausgleich tusschen beide deelea der monarchie. De
betrekking tusschen Oostenrgk en Hongarjje is thans
gunstiger dan ooit, wat o. a. gebleken is bg de
herhaalde bezoeken van keizer Frans Jozef aan zgn
trouwe Hongaren. Van deze omstandigheid wil de
Hongaarscho regeering gebruik maken om thans de
onderhandelingen over den Ausgleich snel en goed
tot een einde to brengen.
In de Kamerzitting werd ook een voorBtel ingediend
om dadelijk over te gaan tot de benoeming van
een commissie, die binnen zes weken een voorstel
zal moeten ontwerpen tot wettelgke regeling der
taai-verordening. Het zal wol van Badeni af hangen
of dit voorstel zal worden aangenomen. De Duitschers
willen in de Kamer van geen samenwerking weten
tóór da taalverordening is geregeld, en door hunne
tegenwerking zjjn reeds de rumoerige tooneelen her
vat, die vóór de verwonding van Badeni menigmaal
plaats hadden. De president was zelfs verplicht de
zitting te sluiten, omdat het tumnlt de verdere
beraadslagingen onmogelijk maakte.
In finffelaud blgft de Btrijd tusschen patroons
en werklieden in het machine-vak, die reeds eenige
weken gevoerd wordt, nog steeds onopgelost. Dat
dit niet in het voordeel van een der partgen is ligt
voor de hand. Van weerskanten wil men van geen
toegeven weten, omdat zoowel de werkgevers als de
werklieden er bepaald op rekenen, dat zg den strjjd
zullen winnen. De patroons hopen, dat de kas der
werklieden weldra zal uitgeput zgn en de stakers
door dan nood gedwongen zullen worden het werk
te hervatten. Mag man echter gelooven wat het
parlements-lid John Burns dezer dagen zeide, dan
is de overwinning der werklieden zoo goed als zeker.
Hg deelde nl. m«de dat de kas der werklieden-ver-
eeniging nog 10,000 pond sterling opgespaarde pen
ningen kan uitgeven vóór het kapitaal der Vereeni-
ging moet worden aangesproken.
Verleden Dinsdag hield het bestuur van den bond
van machine-fabrikanten te Leeds eene vergadering,
waarin het besloet de eischen der werklieden niet
in te willigen. Dit besluit werd door da werklieden
als eone oorlogsverklaring beschouwd en zg zullen
nu de hulp inroopen van de aanverwante vakver-
eeniginge.n, ook in het buitenland, en desnoods een
strgd uitlokken in de andere vakken in Engeland.
Van een bjjeenkomst tusschen vertegenwoordigers
van patroons en werklieden is nog geen sprake, even
min als van het einde van den strgd.
Ojferfee&ten op Lomlok.
Bljjkens het Koloniaal Verslag heeft de Neder-
landsch-Indische rogeering een poging gewaagd, om
»de Balische bevolking van Lombok en hare hoofden
eenigszins op te heffen" o. a. door het verstrekken
van gelden om twee tempels weer op te bouwen en
door »het bestrijden van de koBten" van op Lombok
te vieren groote offerfeesten."
Dit heet, zegt de Standaard, dan volgons den adat
te zgn, omdat de vroegere Heidensche souverein deze
kosten droeg.
>En nu de regeering eener Christelijke natie voor
don Heidenscheu souvorrin in de plaats trad, handelt
deze niet naar het Evangelie, maar naar een Hei
densche instelling."
En de Tijd vraagt
»Ho?, omdat de adat de gewoonte op Bali en
Lombok medebracht, dat de vroegere boedhistische
vorsten voor boedhistische tempels en offerfeesten
gelden besteedden, volgt daaruit, dat de christelijke
Nederlandscho Regeorirg, nu zjj souverein is ge
worden, hetzelfde moet doen En dit nog wel
tot >opheffiug" van de door ons zóó zwaar getuch
tigde Balische bevolking van Lombok en haar Hoof
den 1 De bevolking van Lombok bestaat voor het
kleinste gedeelte uit heidenen (Boedhisten), verre het
grootste gedeelte der bevolking, de Sassaks, zgn
Mohammedanen.
Welk denkbeeld moeten die Mohammedanen wel
vormen van de Christenen en van de godsdienstige
overtuiging van dezen, als zg de Christelijke Neder-
landsche Rcgeering heidensche tempels zien opbou
wen en heiden6cha offerfeesten zien bekostigen
Het is een dwaze illusie te meenen, dat ons
Nederlandsche gouvernement door zich Mobamme-
daansch voor te dosn bg Mohammedanen, heidensch
bg hridonen, het vertrouwen en de liefde van den
inlander zal winnen. Integendeel 1 Het kan daardoor
geen andere geToelers bg hem opwekken dan die
van wantrouwen en verachting."
»Maar wat zou men dan eigsnlgk willen?
vraagt de Kamper Ct.
>Dat de regeering van de Christelijke natie pro
paganda in Indië ging maken voor het Christelijk
geloof, dat geloof aan de Balische bevolking op
Lombok en hare hoofden met geweld oplegde
Daargelaten nog, dat het niet de taak is van
een gouvernement, bekeerlingen tot. r-enig geloof te
maken, zou het zeker niet het middel zgn om rust
e» vrede in de koloniën le bevorderen.
Ook de »heidensche" bevolking op Lombok is aan
haren godsdienst gehecht, en het zal op haar een
gaoBtigen indruk makeD, wanneer zg ziet dat het
gouvernement dien godsdienst respecteert en de plich
ten overneemt, welke op den vroegeren souverein
rustten.
Dat de Indische regeering alles doet om de be
volking, die zg met de wapenen aan zich onder
worpen heeft, te pacificeeren, daarvoor komt haar
goen verwjjt toe."
Het woord van de Kamper-Courant komt ons
zeer verstandig voor. Dat wg van de voortreffelijk
heid van den Cbristeljjken boven den heidenschen
Godsdienst overtuigd zgn, sluit niet in zich, dat
wg voor den eerste propaganda moeten maken door
de middelen om den laatste te beoefenen onmogeljjk
te makeD. Gaat men op bedachtzame wjjze met de
zending voort, dan heeft men kans overtuiging
te wekken, welke zeker heel wat meer waard is
dan eene soort godsdienst op commando, waarmeö
het Christelijke idee weinig te rjjmen valt.
Bovendien, men keere de zaak eens om. Men
stelle bet geval eens, dat de heidenen in quaestie
onze overheerechers waren geworden, dat onze tem
pels door ben vernield, de middelen om onze gods
dienstige gebruiken na te komen ons ontnomen
waren, zou ons dit niet tot eene verbittering leiden,
die elke poging tot duurzame onderwerping aan
het wereldljjk gezag ten eenenmale verjjdelde
En zouden wg heidenen worden, omdat wjj geene
gelegenheid en middelen hadden om ulterljjk d»n
Cbristeljjken godsdienst te beoefenen En nu zgn
wg niet eens fanatiek, wat de Indische volkeren
wel zjjn.
Is het dan raadzaam een fanatiek vclk als
de Lombokkers op het punt van hun godsdienst
anders te behandelen dan wjj zouden wenschen be
handeld te worden, indien wg in hun geval ver
keerden Ook de Mi8sigit in Atjeh werd indertjjd
weder opgebouwd, wat wg eene wijze daad hebben
gevonden. Al is daardoor niet de onderwerping der
Atjehers gewonnen geworden, zeker is een3 reden
tot verbittering toen weggenomen en voorzeker
zullen or onder hen, die door eigen aanschouwing
met. de zeden en gewoonten der Indische volkeren
en hunne gehechtheid aan hunne godsdienstige ge
bruiken bekend zjjn, weinigen gevonden worden,
die de redeneering van Standaard en Tijd onder-
sohrjjven.
GOES, 11 October 1897.
De commissie voor de feestviering
alhier bij gelegenheid van de inhuldiging van
H. M. de Koningin hield Zaterdagavond hare
eerste vergadering.
De heer mr. Van Eeten leidde de besprekingen
in met een woord van hulde aan den heer La Motthe,
den man, die reeds van menig feest de ziel is ge
weest en die nu weder de welwillendheid heeft ge
had, de leiding op zich te nemen. Spreker bood den
voorzitter een keurig bewerkten presidentshamer aan,
waarop in zilver zijn aangebracht eene W met de
koniukljjke kroon en do datum: 31 Augustus 1898,
en hooptr, dat hij dezen mot den hem eigen tact
bjj de leiding der feesfcvergaderingen zal gebruiken.
De heer La Motthe dankte den heer Van Eeten
voor zjjne attentie en opende daarop de vergadering
met een woord van welkom aan den eere-voorzitter,
den burgemeester, en de andere leden.
Tot secretaris van de commissie werd gekozen de
heer A. R. Breetvelt en tot penningmeester de heer
P. A. de LigDy.
Vervolgens word in breede trekkpn eeu plan voor
het feest opgemaakt, dat in eene weldra te houden
openbare vergadering aan de goedkeuring van de
burgerjj zal onderworpen worden.
Eindeljjk werd besloten de ingezetenen uit te
noodigen in alle doelen der stad buurtcommissiën
te vormen, aan wia d« versiering der straten wordt
opgedragen. Het hoofdbestuur kan daarin tevens
eene aanwgzing vinden omtrent de leden, die het
kiezen zal om zich bg de regeling van het algemeen
feest te doen bjjstsan.
Men schrjjft ons
Een twintigtal commissionnairs in Zuid-
Beveland hebben zich bij request tot den directeur
der telegrafie te 's-Hage gewend met het verzoek,
te zorgen dat hunne collega's, om in het rpquest
aangevoerde redenon, niet aangesteld worden tot
telephonisten. Een deskundige heeft het request voor
hen opgesteld, waarin in vrjj krasse bewoordingen
voorgekomen handelingen worden gelaakt.
De St ct. (no. 237) bovat do statuten van de
naamlooze vennootschap Visscherii Pi e Vol
hard i n g", te Wemeldinge. DoelUitsluitend de
teelt van en de handel in schelpdieren. Aangegaan
tot 30 April 1922. Kapitaal f 20,000 in aandeelen
van f 500 op naam, waarvan 36 bjj do oprichting
geplaatst en volgestoit. Inbreng: oesterputten met
bjjbohooren. Voor de eer*te maal benoemd tot com
missarissen de hoeren C. Lindenbergh, mr. A. W.
Thöoe, C. H. Kraajjeveld Jzn., jhr. P. M. G. von
Fisenne en L. P. Zocher.
De fortwaebter der genie te Ellewoudsdjjk,
tevens conducteur der artillerie J. H. Lauret,
die, zooals we mrlddeD, met medio October werd
overgeplaatst naar Weesp, wordt te Ellewoudsdijk
tijdelijk vervangen door den sergeant der artillerie
W. J. Prudhomme van Reine.
W ia een kerke. Wie jl. Zaterdag het café >de
Kroon" alhier bezocht, stond verrast over do kunst
vaardigheid, die door onzen dorpsgenoot, den heer
J. W. de Neve, was tentoongespreid op een
dertiental, aldaar tentoongestelde, door Inm geschil
derde hout- en marmerstalen. Zrifs de leek erkent
in dat werk de meesterhand. Het is dan ook naar
onze meening eene gelukkige gedachte van dien heer
om op dergelijke wgze, zoowel hier als elders, het
publiek met zjjn werk kennis te laten maken. Naar
wjj vernemen zullen gemelde stalen eerlang ook te
Goes worden tentoongesteld.
De Liberale Unie zal hare gewone alge-
meene vergadering te Amsterdam houden op Zater
dag 6 November a. 8.
Punten van behandeling zgn o. a.
Verslag omtrent don toestand der Liberale Unie
en de werkzaamheden van het bestuur gedurende
het jaar 1896bonoeming eener commissie tot het
nazien van do rekening van den penningmeester over
het jaar 1896; verkiezing van vier bestuursleden
in plaats van de heeren mr. H. Goeman Borgpsins,
mr. G. A. van Hamel, mr. R. Macalester Loup en
mr. P. Rink, die periodiek aftreden en niet herkies
baar zijnen bespreking van het woningvraagstuk,
als onderwerp van wettelgke regeling, door den heer
J. W. C. Telleg9c, lid van het bestuur.
De staatsman mr. J. Heemskerk Az. is
ontslapen. Plotseling, ten gevolge van eene beroei te,
werd hij Zaterdagavond 11 uur aan het vaderland
en de zjjnen ontrukt.
Deze groote figuur, tot in het laatst zijner dagen
arbeidende in ons midden, is te zeer bekend, dan
dat 't noodig schijnt zjjn leven in vele bijzonder
heden te schetsen. Als parlementair man, als regee-
ringsper80on, als uitnemend jurist, als begaafd spieker
en scherpzinnig ecbrjjver heeft bg gedurende zeer
vele jaren op een breed arbeidsveld zich bewogen,
en in welken kring hij ook optrad, steeds dwong
hjj vriond en tegenstander bewondering af voor
zjjne uitnemende gaven en zeldzame bekwaamheden.
Heemskerk mocht den hoogen leeftjjd van bjjna
80 jaren bereiken. Deze uitnemende staatsburger
heeft dus ruimschoots gelegenheid gehad zjjne zeld
zame gaven van geest en hart aan den dienst des
vaderlands te wjjden.
