1897 N#. 114,
Dinsdag 28 September.
84ste jaargang.
De nitgave dezer [Courant geichiedt Maandag-, Woenidag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op leestdagen.
Prjji per kwartaal, zoo binnen all buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommeri 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bnrean worden Abonnementen en Advertentibn voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijqh Van Dituak te Botterdam en verder
bjj alle Boekverkooperi en Brievengaarder».
De priji der gewone advortentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken i «gel meer 10 ctB.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slecht» tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjkê- en doodberichten en de daarop betrekking hebheude
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,bex'ekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 2D c
Aaavrage» om ei vermelding van liefdegaven 5 cent pei regel.
Knaendini van advertentlën viof uren 09 den dag der uitgave.
nol',sum:
(01 Kt VI.
Wekelijksch algemeen overzicht.
Met veel zorg en moeite is thans de voorloop!ge
vrede tuischen Turkije en Griekenland ge
sloten. Zeer verzwaard werd de arbeid der mogend
heden door den hardnekkigen tegenstand van Turkjje
en door de pogingen om aller belangen met elkander
in overeenstemming te brengen, doch eindelijk werd
het doel bereikt. Het vredestraktaat werd opgeteld,
door de mogendheden goedgekeurd en ter bekrach
tiging aan den Sultan aangeboden, die allerwaar
schijnlijkst zgn hand niet zal terugtrekken. En nu
komt Griekenland, in welks belang al deze moeite
volle arbeid is verricht, een spaak in het wiel steken.
Het wil al de resultaten der langdurige onderhande
lingen te niet doen, omdat het vredesverdag niet
geheel en al in overeenstemming is met den wensch
van het Grieksche volk. In Athene wekken de be
palingen van het thans gesloten verdrag groote sen
satie. De vorige minister Delyannis wil zjjn partjj-
genooten opwekken om het traktaat te verwerpen,
daar hg het een schending noemt van het souvereine
recht van den staat en dat alles, omdat het traktaat
de instelling van een fiaanciëile controle op de
Grieksche geldmiddelen bepaalt en de ontruiming
van Thessalië afhankelijk gemaakt wordt van de
eischen der Duitsche geldschieters. Maar wat moet
Griekenland beginnen wanneer, door de ver wei ping
van het traktaat, de mogendheden zich terugtrekken
en daardoor Turkjje vryheii geven opnieuw onder
handelingen met Griekenland te beginnen, die wel
eens geheel anders konden uitvallen dan die der ge
zanten Voor de rust en den vrede van Europa is
het te hoper, dat de Grieksche Kamer verstandiger zjj.
In weerwil van de vermaningen van de gematigde
pers gaat het volk te Athene voort met het houden
van bdtoogingon tegen den vrede. In een gehouden
protest-meeting waren twee duizend personen tegen
woordig. Een dor sprekers verklaarde dat de finan
ciële conti die het volk geheel onder een vreemd
juk zou brengen en spoorde de aanwezigen aan om
liever tot het eiude te strijden dan de onafhanke-
ljjkhe:d prjjs te geven. Do menigte verbrandde zelfs
een tekit van het vredesverdrag. Meerdere vergade
ringen zullen in de provincies gahouden worden en
ook nog eene groote volksvergadering te Athene.
De minister-president Ballis en de minister van
binnenlandsche zaken zjjn de grootste tegenstanders
van de vredesvoorwaarden, de andere toonen zich
moer terughoudend. De Kamer zal eerst bjj* enkomen,
wanneer net ministerie zelf besloten is de voor
waarden aan te nemen als ze worden aange
nomen. Van de hulp der mogendheden heeft Grieken
land niet veel meer te wachten. De Russische minister
van buitenlandsche zaken, graaf Murawietf, verklaarde
dat het Eurcpeesch concert zijn taak als geëindigd
beschouwt en voegde er bg»Elk besluit, dat
Griekenland neemt, komt geheel voor zijn eigen
verantwoording."
Aangaande Creta valt te vermeldeD, dat de Sultan
de quaestie omtrent dit eiland spoedig zal regelen.
In antwoord op haar voorsteilen hebben de mogend
heden aan de Porte bericht dat de bestaande toe
stand tot November gehandhaafd blgftalsdan zal
een gemengde Oommissie zich vereenigen om de
hangende geschillen te beslechten.
De politieke horizont in Spanje wordt met den
dag donkerder. Het volk wordt den strjjd met Cuba
moede en wil niet langer zjja zonen naar dien
Parel der Antillen" zenden. In het leger komt een
ontevreden geest eu in de lagere volksklassen gist
het reeds laag. Overal heerscht ontevredenheid en
begeerte naar verandering, zoodafc er slechts ean
geringe aanleiding behoeft te zjjn om het gansche
land in opstand te brongen. Had de regeering een
krachtige meerderheid achter zich, dan was nog veel
te voorkomen. Daarenboven zal de minister van
fiaanciën aftreden. Hg vindt zjju grond daarvoor
in het geschil met den bisschop van Majorca, wegens
het in beslag nemen van de goederen van het kloos
ter op dat eiland, waardoor de banvloek over hem
is uitgesproken. De zaak is deze. De minister maakte
aanspraak op een stuk grond op Majorca, waarop
een kerk gebouwd is, waarin een relequie wordt be
waard daarover ontstond geschil en hg gaf den pro
vincialen ontvanger last bezit te nemen van de betwiste
goederengeholpen door gendarmes, volvoerde^de ont
vanger de hem opgedragen taak, en het gevolg daarvan
was, dat over den minister, den ontvanger en zjjn
helpers de banvloek werd uitgesproken. Tengevolge
van deze excommunicatie wordt de minister ge-
schuwd als een beametteljjke ziekein Madrid wei
gert men zelfs hem levensmiddelen te leveren en
de regentes weigert alle stukken te teekenen, die
van het ministerie van finaneën afkomstig zjjn.
De quaestie zal worden onderworpen aan het oor
deel van don Paus, die naar men meent zal be
slissen in het voordeel van den Staat, omdat de
quaestie niets te maken heeft mat het geloof, de
kerkeljjke tucht of den eeredienst.
Bjj dit alles komt voor Spanje nog de gevreesde
inmenging der Vereenigdo Staten in zake Cuba.
Wanneer de Cubaanscha opstand niet voor het einde
van October geëindigd is, zal Amerika die maat
regelen nemeD, die het noodig oordeelt voor het
herstel van de rust op be t eiland, opdat de Repu
bliek niet langer schade ljjdt door den langdurigen
opstand. Te Washington is men overtuigd, dat Spanje
machteloos tegenover de Cubanen staat. Het minis
terie te Washington maakt evenwel bekend, dat
ten opzichte van Spanje geen vjjandige houding
bjj de Amerikanen bestaat en dat alle berichten om
trent oorlogszuchtige uitingen en bedreigingen van
de zjjde der Spanjaarden onjuist zijn. Er wordt dan
ook geen spanning verwacht, zoolang door Spanje
niet de nota, die door den Amerikaanschen gezant
overhandigd is, verkeerd wordt uitgelegd.
Ook op de Philippjjnen is de rust nog verre van
hersteld. Overal zjjn nog talrjjke roovers, die zich,
wanneer ze vervolgd wordeD, in de bosschen terug
trekken. Ook hier is de strgd bjjna bopelocs.
Het leger ljjdt veel gebrek, de verpleging is z-er
onvoldoende; in de hospitalen liggen 5000 man.
In Oostenrijk blgft de nieuwe taalverordening
nog steeds een beletsel tot het richtig behandelen
vau eenige zaak. Van wat de volgende zittingen
van den Rijksraad te wachten geven is reeds bjj de
opening een voorproef getoond. Het ging er zoo
rumoerig toe, dat het den voorzitter onmogeljjk was
zich verstaanbaar te maken. Do regeering heeft de
zitting zonder troonrede of zonder eenige plechtig
heid doen oponen, omdat het adreB van antwoord
op de vorige troonrede nog steed* niet behandeld is.
Op dezen grond werd onmiddelljjk door een der af
gevaardigden eeu motie ingediend om de zitting
onwettig te verklaren, wat echter niet geschiedde.
Terwjjl de verkiezing van een voorzitter plaats had,
vormden de afgevaardigden der meerderheid een
cordon om de ministersbank om het ongeldig maken
der verkiezing te beletten. Voortdurend werd er
geschreeuwd en gescholden. De linkerzjjde onthield
zich van stemmen en wets oen poging van graaf
Badeni om tot een overeenkomst te komen, van de
hand. Aan een niet-Duitsch afgevaardigde droeg hg
op met de voornaamste leden der oppositie te onder
handelen 0. a. over de taalverordening, doch door
de Duitscher8 werd geantwoord, dat zjj geen onder
handelingen wenschen vóór de taalverordening in
Bohemen is ingetrokken. Inmiddels ljjdt de geheele
staatshuishouding onder de heftige oppositie der
Duitscher8 en niemand ziet op dit oogenblik eene
oplossingDuitschers en Czechen bljjven elkaar
tegenwerken en om tot een verzoening te komen is
een tact, een gematigdheid en een zelfverloochening
noodig, die van het kabinet-Badeni niet te wachten is.
Uit latere berichten bljjkt zelfs dat er Zaterdag
een duel op het pistool plaats heeft gehad tusschen
de heeren Baleni en Wolff, Duitsch-natiouaal afge
vaardigde.
Volgens telegrammen uit Weeneu had de minis
ter-president Badeni don keizer meegedeeld dat hg
duelleeren zou en tegelgk zjjn ontslag verzocht.
Badeni is zwaar gewond, maar de wonde is niet
levensgevaarlijk; de kogel drong in den rechter pols,
ging door den geheelen arm on kwam bjj den schou
der er uit, maar de beenderen schjjnen niet gekwetst
te zjjn. De voorschriften voor het tweegevecht waren
zwaardriemaal schieten met avanceereu vau vjjf-
tien tot op vijf pas.
De toestand van graaf Badeni is goed, men gelooft
dat hjj spoedig hersteld zal zjjn. Hjj behoeft niet
het bed te houdenhjj ontving in den loop van den
dag zjjn referenten en later de ministers.
De Neue Freie Presse veroordeelt de uitdaging
van graaf Badeni ten sterkste.
>Wie zich zelf boven de wet stelt, heeft moreel
het recht verloren om van anderen achting voor de
wet te eischen", zegt zjj en zjj acht het niet denk
baar dat het tweegevecht geen politieke gevolgen
zon hebben.
Er hebben geruchten geloopen dat de minister
president zjjn ontslag heeft gevraagd, doch deze zjju
spoedig tegengesproken.
De Duitsch-nationale afgevaardigde Wolff geeft in
zjjn blad van het in het parlement gebeurde, dat
aanleiding tot het duel heeft gegeven, deze beschrij
ving: Wolff, die tot vlak bjj de zitplaats des Mi
nisters was genaderd, verlangde van Badeni onmid
delljjk opheldering over het beweerde aanwezig zjja
van geheime politieagenten in de vergadering als
bedienden van het Huis van afgevaardigdenen hjj
riep den Minister toe: >>als dat waar en juist is,
dan is 't een erbarmeljjke schoftenstreek."" Eenige
Poolsche afgevaardigden kwamen er bg en zeiden
tot Wolffalsjeblieft, geen beleedigingen,"" waarop
Wolff antwoordde: »>dat is geen beleediging: als
waar is wat gezegd wordt, dan is 'fc een schoften-
streek, dat houd ik vol.""
Tegenover deze onhebbelijkheden is het een ?er-
kwikking andermaal te kunnen wjjzen op eene daad
van vreedzampn aard, nl. het bezoek van den Duit-
echeu Keizer te lluda-Pesth.
Zoowel door Keizer Frans-Jozef als door de be
volking werd hij op de harteljjkste wjjze ontvangen
en uit da gewisselde toespraken bleek de meest
vredelievende gezindheid, die tusschen beide vorsten
bestaat.
GOES, 27 September 1897.
De Vliss. Ct. maakt omtrent de Troonrede
de volgende opmerking
Jammer vinden wjj het, dat, ca de schoone inlei
ding, al het droge en prozaïsche van vroegere troon
reden herhaald wordt. Wat hebben we er toch aan,
wanneer de regeering ons mededeelingen doet, d e
sinds lang geen nieuws meer voor ons bevatten
Wanneer zjj ons verhaalt dat de oogst vrjj gunstig
was dat groot nadeel geleden wordt door de be
lemmering in den uitvoer van het vee Dit zjjn,
het zjj met bescheidenheid, maar tevens met vrjjmoe
digheid gezegd, zeer gewone courantenberichten, die
daarom reeds niet thuis behooren waar Z9 gebezigd
zjjn, en het verbaast ons, dat geen der anders toch
niet behoudend gezinde raadslieden der kroon voor
stelt in dit opzicht met de overlevering te breken. Op
die manier is de troonrede een woordenspel, wat ze
niet mag zijn.
Te meer klemt dit, waar wjj opnieuw den nooit
ontbrekenden volzin aantreffen, waarin gezegd wordt
dat zee- en landmacht hare taak met jjver en opge
wektheid vervullen. Zeker is dit waarmaar het is
niet minder waar, dat alle takken van dienst reden
tot tevredenheid geven, dat in bet algemeen alle
ambtenaren en dienaren vaa den Staat hun plicht
doen. Waarom dan ieder jaar een extra pluimpje
gegeven aan leger en vloot Dat was nog te ver
klaren iu den tjjd toen wjj een koning hadden, die
op en top militair was en zich met het leger per-
soonlgk bemoeide. Te verklaren, want goed te keuren
was dat opzetteljjk onderscheid maken, dunkt ons,
niet.
Nu in elk geval, kan het er niet meer mee door,
dat de verantwoordelijke raadslieden der kroon Hare
Majesteit niet eerbiedig in overweging gegeven heb
ben, ook in dezen het oude met het nieuwe te ver
wisselen".
De aankondiging vau een wetsvoorstel tot i n-
voering van leerplicht hier te lande heeft
reeds groote opschudding teweeg gebracht in het
clericale kamp.
Hoe kan leerplicht worden toegepast zonder den
schoolstrjjd weder te doen ontbranden? Wil men
dan, in gemeenten waar geen bjjzondere school mo-
geljjk is, de oudera dwingen hun kinderen naar de
verfoeide openbare school te zenden? Wil men hen,
die »gemoed6bezwaren" hebben tegen inenting, voor
de keus stellenóf in strgd met hun overtuiging
te handelen, óf gestraft te worden wegens school
verzuim
Uit het door ons medegedeelde antwoord door den
minister Pierson in de Eerste Kamer gegeven, bljjkt
dat de regecring trachten zal een oplossing voor te
drageD, die rekening houdt met de bekende bezwaren.
»Van dit kabinet", zoo verzekerde do minister,
»kunnen geen voorstellen verwacht worden, bljjk
gevende vau miskenning vau de groote beteekenis
van het bjjzonder ooderwjjs."
En, na gewezen te hebben op don plicht om den
smet weg te nemen, gelegen in de verwaarloozing
van zoovele kinderen, eindigde de minister met
deze verklaring
»Dat dit echter geschieden zal met in achtnemau
van alle rechten en belangen, en ernstige pogingen
zullen worden aangewend om te zorgen, dat de be
ëindigde schoolstrijd niet weder zal ontbranden, daar
van kan ik zonder aarzelen van de zjjde der regee
ring de verzekering afleggen."
Na deze verklaringen bestaat er waarljjk geen
reden voor ongerustheid bg de clericalen. Laten zjj
de voordracht afwachten.
Eerst als die bekend is, zal kunnen bljjken of
inderdaad met alle rechten en alle belangen behoor
lijk rekening is gehouden. Hbl
Bg kon. besluit is benoemd tot voorzitter van
het bestuur der waterkuering vau den calamitensen
polder Nieuwe Neuzen, M. de R e g t.
Het Vaderland wjjst er op, dat Pierson's
positie niet gemakkeijjk is. Aan zjjn voorganger
is overmatige lof toegezwaaid voor, dat onderdeel
der flaanc;ëde practjjk, dat men pers- en kojjp-
kunst zou kunnen noemen."
»Deze kon, zegt het blad verder, >die taak met
groote big moedigheid vervullen, waar zjju voor
ganger, thans zjjn opvolger, hem de fluanciëa in
goeden staat achterliet, een wetsontwerp bitreffeade
de invoerrechten zoo goed als gereed lag en de
mogeljjkheid eeDer voordeeligo conversie wenkte in
het verschiet. Hij meende bij zoo gurstigen staat
van zaken mild te kunnen zjjn èa bjj de hervorming
der personeele belasting èn bij zjjn nieuw stelsel van
uitkeering aan de gemeenten, ja zelfs een zekere
laksheid te kunnen betrachten ten aanzien van de ver
sterking der middelen, in den vorm van verhoogd
zegehecht en verhoogd successierecht, die reeds lang
in bewerking waren.
Ten gevolge van een en ander is de heer Pierson
thais voor moeilijker vraagstukken gesteld dan hjj
den heer Sprenger van Eyk ter oplossing overliet.
»Dat deze hem de eer heeft willen laten van de af
schaffing der tollen, kan als de laatste guitigheid
van dezen vrooljjken financier worden aangemerkt,
't Is alsof bjj zeggen wildeprobeer nu ook maar
eens wat af te schaffenhet zal u niet meevallen,
daar heb ik voor gezorgdna mg nog aan het
persen en knjjpen te gaan is trouwenB onbegonnen
werk."
Uit zjjn millioenenrede leidt Het Vad. af, dat
minister Pierson zich met heldenmoed in de voor
hem geschapen positie schikt, terwijl hjj doet ge
voelen, dat hjj zjjn collega's binnen de perken heeft
weten te houden en hg de vaste hoop op verbetering
van den toeBtand niet opgeeft. Met vertrouwen ziet
het blad het beheer onzer financiën in zjjn hand.
Het Ba3tuur der »NaJerlanisc,ae veroeaiging
voor evenredige vertegen woord igin g,"
is thans samengesteld als volgtmr. J. A. v. Gils«,
lid van de 2e Kamer der St. Gen., Voorz jhr. mr. T.
A. J. v. Aseh v. Wijck, lid v. d. Ie Kamer der St.
Gen mr. J. J. I. Hirte v. Tecklenburg, lid v. d.
2e Kamer der St. Gendr. J. Menno Huizing*,
inspecteur v. h. geneeskundig staatstoezicht en C.
E. van Koetsveld, Goes, secretaris.
Uit deze samenstelling bljjkt dat wij hier niet te
doen hebben met eene partjjzaak, maar met enne
getallen- of liever nog met een beginsel-quaestie.
Men kan zich voor het lidmaatschap bjj den secre
taris aanmelden. Het bedrag der jaarljjksche con
tributie kan men zelf bepalen; het minimum is
f 0,25 per jaar, en dus laag genoeg gesteld om nie
mand af te schrikken.
De Standaard geeft plaatsing aan de volgende
haar toegezonden mededeeling
Vrjjdag 24 September jl. bevonden zich in den
namiddag ten huize van den heer jhr. A. F. de
Savornin Lehman te 's-Gravenhage eenige broeders
nit Amsterdam, die uitvoering gaven aan eeu door
hen sedert eenigen tjjd gekoesterd voornemen, de
betuiging hunner sympathie aan den heer Lehman,
die gedurende lange jaren huu stadgenoot was. Op
de minzaamste wjjze bjj deu heer De Savornin Loh-
man en zjjne familie ontvangen, viel aan deu heer
G. Schutte de eer te beurt het woord te voeren
namens de mede-afgevaardigden en vele vrienden en
broeders uit Amsterdam.
Spreker bracht in herinnering, hoe de heer De
Savornin Lohman bjj ons volk bekend was gewor
den door de uitgave van zjjn »Gezag en Vrjjheid"
en door zjjn medeoptreden in 1878 bij het Volks-
petitionnement. Sedert getrouw gebleven aan die
beginselen heeft ons vfik U liefgekregeu als moedig
Evangeliebelijder, als Christen-staatsman en vooral
ook als strjjder voor het Christeljjk onderwjjs, steeds
slagvaardig, waar het noodig was de ons heilige be
ginselen te verdedigen. Ook, zoo ging spreker voort,
stondt Gjj steeds gereed de behulpzame hand te bie
den, waar en wanneer die gevraagd werd, en daar
om komen wjj tot U om U uit naam van velen eeu
gering bljjk onzer sympathie te geven, en hoe zou
den wij daaraan beter kunnen voldoen dan door,
in overeenstemming met den aard Uwer veelvuldige
werkzaamheden, U een voorwerp aan te bieden waar
in Gjj uwe boeken en folianten, goede vrienden in
derdaad, zoudt kunnen bergen."
Diep bewogen nam daarop de heer Savornin Loh
man zelf het woord, om ook namens zjjne echtge-
genoote en betrekkingen te verklaren, dat hjj gaarne
uit de handen zjjuer Amsterdamsche vrienden de
boekenkast aanvaardde, en het album, dat, met eeu
schoone opdracht, de namen bevat dergenen, die het
zich een eere gerekend hebben tot de vereerders
van den heer Lohman te behooren.
De heer De Savornin Lohman sprak met gevoel
en aandoening over de taak, waartoe hjj zich geroe
pen gevoelt. Allen gevoelden, dat ons aller bede
moge zjjn, dat God nog lang hem spare met zoo
vele anderen, die strgden voor de eer Zjjns Naams
en g veren voor de beginselen, die dierbaar zjjn aan
ons Christenvolk, beginselen, zooals ze vertolkt wer
den door mannen als Groen van Prinsterer eu Keu-
chenius, om slechts die twee te noemen, wier por
tretten op de studeerkamer dadelijk in 't oog vielen.
R cht voldaan over de aangename ontvangst bg
deu heer De Sav. L)hman en familie en ia daak-
