1897 N°. 89.
Zaterdag 31 Juli.
84ste jaargang,
Bij (lit 110. bekoort een bijvoegsel.
11 FEUILLETON.
De prinses uit het Armenhuis.
De uitgave dezer (Courant geBchiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjn per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afeonderljjke nommeri 5 centmet bgblad 10 cent.
Bebalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bg de heeren Nijoh Va.n Ditjmxb te Rotterdam ew verder
bjj alle Boekverkooperi en Brievengaarder*.
Knffodlaf van ndvertentl^n vi«* uren op den daf der uitfave.
De prgs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ctB.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prgs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjka- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
«0ËSGHE
COURANT.
Alzoo betaalde de beer Kakebeeke
voor 2 kinderen op school E f 200,
1/2 van zgn aanslag in den Hoofd, omslag 258,
totaal f 458,—
of f 8369 per kind.
De hoer Van 11eel
schoolgeld 1 kindf 90,
1/2 Hoofd, omslag191,
totaal voor 1 kind f 381,
De heer J. Fransen van de Putte:
schoolgeld 1 kindf 80,—
1/2 Hoofd, omslag136,—
totaal voor 1 kind 10,
Daarentegen bot.aalden op diezelfde sclwol (om ook
slechts enkele namen te noemen):
G. A. van Nieuwenhuijzeschoolgeld f 10,
1/2 Hoofd, omslag3.55
totaal f 13,55
P de Jonge Jz. schoolgeldÏ0,
1/2 Hoofd, omslag2,48
totaal t 12,48
Van Vijven: schoolgeld>10,
1/2 Hoofd, omslag3.35
totaal f 16,85
De kinderen van de 3 laatstgenoemden genoten
voor die geriDge bedragon volkomen hetzelfde goede
onderwijs als de kinderen van de 3 eerstgenoemden.
Wat bljjft er nu over van de smadelijke bewering
omtrent die „jonge juffrouwen", waarvoor uit
de gemeentekas f 70 zou worden betaald
Als die school f 2600 aan de gemeente kost, dan
is dit niet door de jonge juffrouwen, maar juist
door de meinjeti uit de lagere klassen, waar
voor slechts f10 A f20 betaald wordt. En in het
daardoor ontstane tekort, dat door Hoofd, omslag
most worden gedekt, betalen alweder de ouders der
bedoelde >jonge juffrouwen", geljjk boven blgkt, het
leeuwenaandeel, niet alleen als die ouders een
kind op school hebban, maar levenslang.
Ook hierin wordt dus voor de kinderen der ge
goeden niet het geld uit de zakken der burg«rs
geklopt, maar betalen die gegseden voor
de anderen
Maar er is meer
Gelijk wjj in het voorgaand no. zeiden, de wet
vordert eene tegemoetkoming in de kosten en zij
heeft tevens, kenneljjk met het oog op de meer dan
gewoon lagere scholen, de bepaling gemaakt, dat
scholen, waar gemiddeld f 80 of meer per kind
schoolgeld geheven wordt, niet voor de Rijksbijdrage
in aanmerking komen.
Dat het schoolgeld der gegoeden op school E,
naar de eigen berekening der antir. heeren, zeker
reeds aan da uiterste grens van tegemoetkoming is,
behoeft geen betoog. Die gegoeden mogen geen hoo-
ger schoolgeld betalen.
Wat men zou kunnen doen is dns alleen, dat men
het tekort op deze school vindt door het schoolgeld
voor de niet-gegoeden te verhoogan.
Is dit de bedoeling der heeren f
Dan staat dit geljjk met een aantal kinderen van
die school te verwijderen, niettegenstaande vele
meisjes uit den burger- of minder-gegoeden stand
door de uitnemende opleidiüg, daar genoten, den
weg zich hebben zien geopend tot hare tegenwoor
dige betrekking en op die school de noodige kennis
opdoen om den stryd voor het bestaan, dien ook
meisjes meer en moer te strijden hebben, te kun
nen voeren.
Eo dit niet alleen. Wilde men de kosten, die voor
de gemeente bljjven, geheel door schoolgeld dekken
en dit dus met de t 50 per kind verhoogpn, dan
zou zeker de grens van tachtig gulden bereikt wor
den, bg welk bedrag de Rjjksbjjdrage geheel vervallen
zou.
Dit zou dus zeker geljjk staan met het opheffen
der school. Immers het aantal kinderen, dat dan nog
de school zou kuonen bezoeken, zou, in verband met
het geringe aantal genoegzaam gcfortuueerden ia
deze gemeente, te klein zijn om do school in stand
te kunnen bollen. Nu zou dit voor de gefortuneerden
niet erg zjjn. Zij kunnen, zoo noodig, huune kinderen
naar elders zenden. Maar in een vorig nr. kon men
de naar eo lezen van een groot aantal kinderen, die
school E bezoeken. Mon viDdt daaronder de namen
Vereeke, Jeronimus, Dormiar, Van Vjjven, Vari'
NieuwenhuijzeD, Baardolf, Mu lman, P. de Jonge,
wed. Timmerman, wed. Arentz enz., die nu allen
slechts f 10 per kind betalen. En dan vragen wij
of dez8n in staat moeten worden geacht f 80 of
meer schoolgeld te betalen.
En nu zeggen de heeren van het strooibiljet wel
met zekeren ophef, dat het een groote leugen is, dat
zjj de school willen afbreken, maar zou het gevolg
anders zgn, wanneer de redenoering der heeren door
gevoerd of toegepast werd Zeker is het, dat het
oaderwjjs aan de meisjesschool voor een groot aantal
burgerkinderen onbereikbaar werd en wij vreezen,
dat menigeen hiorover niet heeft nagedacht vcor hjj
zijne stem aan dhr. Bugse gaf.
Wat over school E is geschre7PD, geldt ook voor
de Hoogere Burgerschool. Ook bier is een opklim
mend schoolgeld voor gegoeden, dat, in verband met
ministeriëele beschikkingen, niet hooger mocht woi den
opgevoerd dan het nu is. Van deze school wordt
door eene breede schaar van burgerkinderen
gebruik gemaakt en sedert baar bestaan heeft zjj
eon groot aantal jongelingen voor den strgd om het
bestaan gewapend. Dat kost de gemeeDte natuur
lijk geld. Maar dit is niet te ontgaan. Of heeft
een der heeren den moed opheffing dier
ficliool voor te stellen f Zoo niet, waarom dan
de menigte eene valscho voorstelling gegeven omtrent
eene zaak, die men niet veranderen kan of wil
En betalen niet al de heeren en dames, bij het
onderwijs betrokken, hun werkelijk niet gering aan
deel in den Hoofd, omslacr
Komt niet door de H. B. S. 69n 2 jjkssubsidie van
f 8500 in de gemeente
Komen het gewone dageljjksch leven dier ambte
naren, hot kostgeld voor kinderen van elders niet
ten voordeele van onze neringdoenden
Mon denke beide scholen eens weg en ga dan eens
na hoe het er in Goes zou uitzien. Handel en wel
vaart zouden eeu gevoeligeu knak ondervinden en
de band, welke nu nog vele oude familiëo te Goes
houdt en ambtenaren trekt, de band, die thans in
Naar aanleiding van een strooibiljet.
11.
In het bewuste strooibiljet wordt omtrent school
E niet zonder bedoeling de „jougcjuffrou-
wensoliool" genoemd gezegd, dat zjj jaarljjks
ongeveer f7000 kost, dat aan Bcboolgeld plm. f 2500
inkomt en het Rijk daarvoor f 800 geeft. Tekort
was, V0v- peilingen, ergo, zoo beet het, wordt
der dame 200 cdere Jongejuffrouw" f70
haar heenvloog caS bijbetaald.
neer te zetter bebbea wij het aan het initiatief
zoeten honig ^wdigde mr. Ljhmau te wijten, dat
▼erjjdelde ech {ridie voor de destijds bestaand" mid-
ecbter r ,uxclo)l alhier weid iugelrokken*
TOOrK4jür 0ï|3 a 'ineonteT'Stuur, om ia de behoefte
n verder onderwijs voor meisjes te voorzien, ge-
bracu_iakt
was om de tegenwoordige meer uitgebreid
hooi op te richten, voor welke dan ook de
ge» **sbjjdrage ad 30% van een gedeelte der
kosieu gen werd.
Aangek a nu, dat het door de antirevolutionaire
heeren geraamde cjjfer der uitgaveD, adf7000,juist
is, dan constateeren wjj al dadeljjk, dat naar de oude
wet, die, wat de bjjdrage betreft, voor deze gemeente
in een gefixeerd bedrag geldig is gebleven, niet
f 800, maar plm. f 1700 door het Rjjk uitgekeerd
wordt. Het g 3atnd9 tekort wordt dus al dadelgk
f 900 minder en niet f 3500 maar f 2600. Deelt
men nu, zoo*. de badoelde besturen der antir. kies-
vereenigiugeu doen, dit bedrag door 52 (het aan
tal leerlingen), dan kost in hunne eigene redeneering
gemiddeld ieder kind niet f 70 maar f 50 aan de
gemeente.
Ieder kind
Geenszinsen ziedaar in het strooibiljet weer een
leugen geuit of eene waarheid verzwegen. Er be
staat nl. op die school e°ne schoo'geldheffiag, die
hooier ia naarmate men hooger iu den
Hoofd, oinalag ia aan geslagen» Zoo betalen
jaarljjks de h er G. H. Kakebeeke f 100, de heer
Vaa Heel f90, de heeren J. Fransen van de Putte en
dr. Goemaus ieder f 80 per kind. Tot op inkomens
vaa f 2300 wordt jaarljjks f 50 per kind betaald,
terwjjl voor hen, die minder inkomen hebben, het
schoolgeld in diezelfde vorhouding daalttot het,
voor wie minder dan f 800 belastb. inkomen genie
ten, slechts f 10 bedraagt, en er zelfs kinderen van
minvermogenden gratis gaan kunnen.
Trouwens, wjj behoefden voor deze zaak zooveel
woorden niet te gebruiken om het valsche der voor
stelling op dit punt aaa te toonenonbewust
hebben de heeren dit reeds zelf gedaan
Zjj zeggen zelf: „de grootste helft van den
Hoofd, omslag wordt gebruikt om jonge heeren en
jonge juffrouwen onderwjjs te geven."
De grootste helft I
Welnu, in 1896 waren de heer Kakebeeke op
f517, de heer Van Heel op f 382, de heer J. Fransen
van de Putte op f 273 aangeslagen in den Hoofd,
omslag.
Naar het Duitsch van O. Elsteb.
Elsie ondervond met smart hoe de grond van dag
tot dag haar onder de voeten wegzonk, boe hare
positie meer en meer onhoudbaar werd. Zjj zag nu
duideljjk al die spottende blikken, zjj vernam bet
geheimzinnig gefluister om baar heen, zjj ondervond
die kleine speldeprikken der smaad, der boosheid,
der lastering en zjj kon of durfde zich niet verde
digen zjj moest in stille smart alles verdragen. Zjj
vreesde den strengen blik der opperhofmeesteres, de
scherpe, alles ziende oogen der generaals vrouw, den
spottenden lach der hofdames en den hoon van den
ritmeester, maar voor alles vreesde zjj de goede, mede-
ljjdende oogen der hertogin, die nu zoo dikwgls met j
droeven blik op baar rustten. O, die oogen, hoe zacht
zjj ook blikten, zjj keken steeds tot in het diepste van
Elsie's hart en lazen daarin hare geheimen.
Bg den hertog had ter eere van een vorstelijken
gast een gala-diner plaats.
Ia dat gedeelte van het hof, dat door den hertog
werd bewoond, heerschte een groote drukte. Ver
scheidene vorsteljjke personen, alle waardigheidbe-
kleeders der stad, militaire zoowel als burgelgke
overheden, waren genoodigd. Door de poorten van
het slot dreunden de equipages, de wacht trad in
bet geweer, de trommen werden geroerd, dienaren
en hofbeambten jjlden heen en weer en in de groote
feestzaal van het slot klonken de tonen der militaire
muziek. Alleen in dat gedeelte van bet slot, dat de
hertogin bewoonde, heerschte een diepe stilte. De
zieke vorstin nam aan de festiviteiten geeu deel. Zjj
trok zich altjjd terug als de hertog gasten had. Daar
zich ook dames onder de gasten van den hertog be
vonden, namen de opperhofmeesteres en de hofdames
der hertogin-weduwe aan het feest deel. Alleen Elsie
en de oude vertrouwde kamerdienares bleven bjj de
zieke hertogin.
Elsie las weder voor, maar als het ware gedach
teloos. Met een droeven lach rustten de oogen der
hertogin op Elsie's gelaat, dat in den laatsten tjjd
een bleeke kleur had aangenomen.
Houd maar op met lezen, Elsie", zei de vorstin
nadat deze een oogenblik zich had ingespannen, om
door de oude vrouw begrepen te worden. »Ik zie,
het lezen vermoeit u, laat ons wat praten." Elsie
schrok, kleurde en sloeg de oogen neer. >Kom bjj
mg, mjju kind, zet u naast mg, geef mjj de band
en zie mg in de oogen."
Elsie beproefde de oogen op te slaan, maar zjj
kon niet, zjj greep de handen der hertogin en kuste
die onophoudeljjk; zooals een moeder haar ziek kind,
zoo drukte de hertogin het meisje aan het hart.
>Gjj ljjdt, mijn kind, ik zie het aan u
Hoogheid, ik moet u zeggen dat
>Stil mjjn kleine, hartstochtelijke Elsie, mijn klein
zangvogeltjeEr zgn dingen in de wereld, in het
leven, waarover men niet spreekt, om niet de be-
toovering der reinheid, der heiligheid te verliezen.
Ik heb u opmerkzaam gade geslagen, Elsie. Gij ver
langt van hier te vertrekken, het is hier te stil, te
eenzaam bij mg."
>Neen, neen, 0, kon uwe Hoogheid gelooven
eerst bjj u heb ik geleerd de wereld, het leven te
begrijpen. Och, mocht ik altgd bjj u big ven 1"
>Het menschelgk leven is een wonderlgk ding,
paija kind, men bewondert ons, men benijdt ons,
wanneer wjj ons op het glanspunt van ons leven
bevinden en hoe dikwgls ten onrechte. Gjj ziet het
aan mij zelf, hoe nietig de uiterljjke glans is; maar
ik wil niet van mjjzelven spreken, ik heb menige
vreugde, menige droefheid beleefd. Do hoogste vreugde
was voor mg, dat ik d3 liefde van het volk kon
verwerven de hoogste smart, dat ik twee mjjner
zonen op het veld van eer zag ten grave dalen. Eén
zoon is mij overgebleven, Elsie, ééa zoon, de hoop
van mjjn volk, van mijn land, en dezen zou ik niet
gaarne verliezer, of zien dat hg zjja plicht tegen
over ons duizendjarig geslacht ontrouw werd. Elsie
het leven van een vorst is rjjker aan opofferingen,
dan dat van een gewoon sterveling. Een vorst moet
zgn leven, zgn wenschen, zijn hoop, zgn liefde eiken
dag ten offer brengen, want de plicht staat hooger
dan het leven."
Elsie weende. Zij wist waarom de vorstin zoo tot
hasr sprak en zjj zag in, dat haar afscheidsuur
weldra zou slaan. De hertogin streelde zacht haar
lieveling en ging voort:
de gelegenheid voor goed onderwjjs bistaat, zou
geheel verbroken worden.
Arme gemeente dan
Eu het valsche der zaak is nu, dat sommige on-
derteekenaars van bet strooibiljet dit alles zeer goed
weten, althaDS kunnen weten, en dat zjj door dit
alles te verzwijgen en door alleen eene halve waar
heid te vermelden, op eene niet tot juist oordeelen
in staat xjjnde menigte getracht hebben indruk te
maken en de gegoeden in deze gemeente in een on
gunstig licht hebben gesteld.
Het valsche is, dat de heeren verzwegen hebbeD,
dat hier een progressieve Hoofd. Omslag bestaat en
dat daarin voor alle tpkorten, op welken tak van
dienst ook, of het onderwijs geldt of wat anders,
onevenredig aan het geno% dat zij er van hebben,
verreweg het grootste gedeelte gedragen wordt door
«le fiesoeden tn zulks zoolang zjj in de gemeente
wonon, of zjj kinderen op school hebben of niet.
Het valBche is, dat in het strooibiljet met ophef
gewaagd wordt van de duizenden, die de sr hooi
bouw gekost heeft, terwijl de wet tot het bouwen
van scholen verplicht, en hier geen enkele school
valt aan te wjjzen, die weelderig is ingericht. Ja
zelfs, terwijl op de scholen B, C en D de minder-
gegoeden en onvermogenden in eenvoudig nette,
luchtige, doelmatige lokalen onderwjjs genieten, moet
geconstateerd worden, dat de localiteiten van school
A, vooral van do bewaarklasse, waar dan de ge
goeden," ea van school E, waar de ♦jongejuffrou
wen" onderwezen worden, iu dat opzicht verre
bjj eerstgenoemde scholen ten achterstaan, en
dat met namo school E neemt het aantal leer
lingen nog toe eerlang verruimd «n verbeterd
zal inocten worden. Zelfs »jongejaffcouwen" be-
hooren onderwjjs te ontvangen in lokalen, die aan
de minste eischen der wet voldoen.
En nu moge de Zeeuw de zaak trachten te ver
goelijken door op Macchiavellistische wjjze te zeggen
»wat verzwegen wordt, wordt daarom niet ontkend",
het blad kanwil het eerlijk zgn, niet ontkennen,
dat zgn redacteur voor een gedeelte zijne verkiezing
heeft te danken aan eene valsche voorstelling, die ons
het recht gaf achter het woord christelijk een? te zetten.
m
En nu valt ten slotte hierbjj nog iets op te merken
lo. dat eeu der onderteekenaars van het strooi
biljet voor zjjne dochter vau het uitnemend onderwjjs
aan school E gedurende den ganschen vjj(jarigen
cursus heeft gebruik gemaakt en die onderteekenaar
dus zich zeiven beschuldigt de opleiding zijner
dochter door het geld van den kleinen burger en
werkman te hebben doen bekostigen. Gelukkig voor
hem hebbi n wij het tegendeel bewezen. Maar boe
kon ha| zgn naam voor een dergelijk smaadschrift
leenon
2o. dat de tegenwoordige regeling der schoolgelden
op school E werd vastgesteld in de raadsvergadering
van 13 Maart 1891.
Die zitting werd door alle raadsleden bjjgewoond.
De regeling omtrent school E werd aan«
genomen met algemeene stemmen, ook
zonder eenig protest met dievan den heer
M. de Jonge Jz., een der onderteekenaars (ver-
moedeljjk wel de ontwerper) van het strooibiljet
Ons dunkt, hier hoeft geen woord meer bij
Mjjn kind, gjj moet vergeven en vergeten; gij
zjjt nog zoo jong. Ik zal voor u zorgen, ik zal uw
weg effen maken, ook als gjj niet meer bjj mjj zgt
en zelfs als ik niet meer onder de levenden ben.
Het valt mg zwaar van u te scheiden. De hemel
heeft mjj geen dochter geschonken, gjj waart mjj
een dochter en toch moet ik u zien vertrekken.
Ween niet, mjjn kind, het is het lot op aarde, dat
moeder en kind elkaar moeten verlaten."
>0 mjjn moeder, mjjn moeder 1" zuchtte Elsie en
legde het hoofd in den schoot der vorstin.
>Ik wil uw moeder big ven, Elsie, wjj spreken
elkaar nog later, en nu ween niet meer en ga
hoer, het is tot uw en tot zjjn bestwil."
Zij kuste Elsie op het voorhoofd, streelde haar de
bleeke wangen en knikte haar met, tranen in de
oogen lachend toe. Elsie ging wankelend naar haar
kamer.
In de voorkamer trof Elsie de oude kamerdie-
nares aan, die haar vroegMoet ik bij bare Hoog
heid komen, juffrouw?"
Elsie knikte haar een >ja" toe en ging, als door
een droom bevangen, verder, doch plotseling bleef
zjj staan en legde het gloeiende voorhoofd tegen
een koele vensterruit.
Zoo was dan weldra het oogenblik gekomen,
waarop zjj de goede vriendin, haar weldoenster,
hare moeder zou verlaten, die bare jeugd bewaakt
had en die haar met de edelste gevoelens had be
zield. Zjj had bg die goede hertogin een toevluchts-
I oord gevonden, een haven in de omstnimige ze©
