1897 N°. 86.
Zaterdag 24 Juli. 84ste jaargang.
BIJVOEGSEL.
De uitgave «lezer (Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Va.n Dit mi r te Rotterdam en verder
bjj alle Boekverkooperi en Brievengaarders.
Inienilnf van advertentiën vbar 0 uren mp den
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjk*- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
der uitgave.
GÖESCHE
COURANT.
Onderwijs.
Heden werd in de Prins van Oranje" alhier
de 61e algemeene vergadering gehouden
van de leden der Zuid-Bevelandsche Onderwijzers
vereniging. 7 bestuurs- en ruim 70 gewone leden,
waaronder 3 dames, waren tegenwoordig. De ver
gadering werd geleid door den arr.-schoolopziener,
dhr. L. van Bruggen, die deze functie voor het eerst
waarnam. In zjjne openingsrede bracht hjj in de
eerste plaats het welkom toe aan den districts-school-
opziener, dhr. C. de Witt Hamer, en daarna aan
de vele aanwezigen. Hij stelde deze trouwe opkomst
op hoogen prjjs en beschouwde haar als een ver
blijdend en bemoedigend teeken, want wat ook de
aanwezigen moge gedreven hebben hier heen te
komen, behalve de lust om oude kennissen te zien
•n te spreken en nieuwe te maken, zoo zal de be
hoefte om onderling de belangen van het onderwijs
te bespreken niet de minst gewichtige aanleiding
zijn. Te meer is de talrjjke opkomst een moedgevend
verschijnsel, omdat in den tegenwoordigen tgd de
band, die onderwjjzers moet samenhouden, dreigt te
verslappen. Zjj bewijst dat hier nog esprit de corps
bestaat, en men de noodzaksljjkheid gevoelt om,
schouder aan schouder geplaatst, de belangen van
het openbaar onderwijs te steunen. Spr. achtte het
niet noodig den wenscb uit te spreken dat de dis
cussies kalm en ernstig zullen zjjn om hem zjjn
taak gemakkeljjk te maken, daar hjj op de meest
aangename wjjze met de Zuid-Bevelandsche onder
wjjzers heeft kennis gemaakt. Ten slotte wenecht
hjj dat men een goede vergadering zal hebben en
dat alle aanwezigen in opgewekte stemming huis
waarts zullen gaan.
Na lezing en goedkeuring van de notulen der
vorige vergadering werd met bjjna algemeene stem-
mem dhr. D. H. C. Ittmann herbenoemd als lid
van de permanente commissie.
Daarna werden eenige verslagen uitgebracht en
medeieeling gedaan van de rekening over het afge-
loopen jaar, waaruit bleek, dat de ontvangsten heb
ben bedragen f 98,24, de uitgaven f 94,85, zoodat
een goed slot aanwezig was van f 3,39.
Vervolgens hield dhr. J. H. J. B a r t e 1 s e
hoofd eener school te Wemeldinge eene voorlezing,
die tot onderwerp had Noodzakelijkheid der regeling
van voorbereidend onderwijsIn zjjne inleiding schil
derde hg het onderwjjs zooals het niet zjjn moet
een groot bouwwerk, waaraan vele werklieden ar
beiden. Steeds hooger wordt het gebouw opgetrok
ken, zwaarder worden de muren, talrjjker de ver
sieringen, doch elke arbeider werkt aan zjjn eigen
deel en op zich zelf en daardoor is de eens verder
gevorderd dan de andere, zoodat ten slotte geen
goed geheel ontstaat, omdat het niet op een hecht
fondament rust en niet volgens een tevoren gemaakt
plan is gebouwd. Alzoo ook bjj het onderwijs. De
arbeiders zjjn de onderwjjzers.
Het fondament voor het onderwjjs moet het huis
gezin zjjn. Uit vele voorbeelden, verzameld uit eigen
omgeving en waarneming, deed spr. zien dat in
vele huisgezinnen een goede lichamelijke, zoowel als
ie verstandelijke opvoeding heel wat te wenschen
overlaten, zoodat op de grondslagen, daar gelegd,
in de school niet kan worden voortgebouwd en
waardoor de kinderen op vele plaatBen ongeschikt
bevonden worden het lager onderwijs met vrucht
te volgen. Wel zjjn hier en daar inrichtingen, waar
de kinderen iets beters en iets meer leeren dan
hetgeen zjj in het huisgezin als voedsel voor den
geest medekrjjgen, doch het gemis van eenheid in
het onderwjjs bljjtt toch nog altjjd een gebrek.
Waar nn alle scholen aan dezelfde eischen moeten
voldoen, is hst noodig dat ook voor alle eenzelfde
fondament worde gelegd om daarop verder te kan
nen voortbouwen. Juist daar echter, waar de be
hoefte aan voorbereidend onderwjjs het grootst is,
wordt er het slechtst of in 'fc geheel niet in voorzien.
Dat de behoefte gevoeld wordt bljjkt wel daaruit,
dat op het program der radicale en socialistische
partjj wetteljjke regeling van dat onderwjjs voorkomt.
Spr. gaf een schets van een bewaarschool, zooals
die naar zjjne meening ten plattenlande moet in
gericht zjjn, in tegenstelling van zulk een inrichting
m de steden, waar zjj aan hooger gestelde eischen
moet voldoen. Overal achtte hjj een enkel lokaal
der school voldoende om daarin aanvangsonderwijs
te geven en te geljjk de kinderen uit een minder
voor hen gewenschte omgeving weg te halen.
Ten slotte drong hjj er op aan, dat ook de on
derwijzers zelf hun krachten inspannen tot het ver-
krggen van voorbereidend onderwjjs. Wanneer elke
gemeente dit op zich zelf regelt, kan nooit de noo-
dige eenheid worden verkregen en daarom is wette
ljjke regeling gewenscht. De wetgever stelt aan alle
scholen dezelfde eischen, doch het gemis aan goede
regeling maakt het den onderwijzers onmogeljjk aan
die eischen te voldoen. De wet alleen kan hierin
verbetering brengen.
De voordracht werd gevolgd door een vrjj geani
meerde discussie, waaruit bleek dat zjj met het
meeste genoegen werd aangehoord en dat alle tegen-
woordigen zich met den belangrijken inhoud voor
de school vereenigden. Een der aanwezigen had
echter gaarne meer nadruk zien gelegd op leerplicht
ale noodzakelijk middel om in den bestaanden treu-
rigen toestand der volksontwikkeling verbetering te
brengen. De lezer voerde daartegen aan dat hg met
opzet daarop niet afzonderlijk heeft gewezen, omdat
dit punt reeds meermalen en uitvoerig is besproken.
Nog werd de meening uitgesproken dat van eigen
lijk voorbereidend onderwjjs op de plattelandsscholen
niet alle heil te wachten is, maar dat het onderwjjs
in de laagste twee klassen meer geschoeid moest
worden op de leeBt van aanvangsonderwijs. Over
het algemeen was men ook van gevoelen, dat zeer
veel heil te wachten is van den persoonlijken invloed
van den onderwijzer en dat samenwerking tusschen
huis en school de beste resultaten zal geven, zoolang
het voorbereidend onderwjjs niet wetteljjk geregeld
is. Hoezeer leerplicht ook gewenscht is, zoolang de
sociale toestanden niet veranderd zjjn kan zjj niet
ingevoerd worden, daar vele ouders de verdiensten
hunner kinderen niet kunnen missen. Konden zjj
die ontberen, dan zouden zjj uit zich zei ven han
kinderen Bchool zenden, waardoor tevens leerplicht
overbodig zou zjjn.
De toestanden op het gebied van ons onderwjjs
zjjn zeker niet rooskleurig, maar des te heerljjker
is daarom de taak van den onderwijzer om met
zulke geringe middelen en ondanks zoo vele bezwaren
nog het resultaat te verkrjjgen, dat ons onderwjjs
oplevert. Dit was de lof, dien de Voorzitter den
aanwezigen toebracht.
Een van dezen stelde een motie voor, luidende
Van deze vergadering ga een stem uit naar buiten,
opdat overal in het geheele rjjk voldoend, goed
georganiseerd voorbereidings-onderwjjs worde ge
geven."
Deze motie werd met algemeene stemmen aange
nomen.
Tot het houden der voorlezing in 1898 stelde
zich beschikbaar dhr. Risseeuw h. d. s. te Elle-
woudsdjjk, terwjjl de Voorzitter zich bereid ver
klaarde als zijn plaatsvervanger op te treden.
Na de pauze leidde dhr. A. W. Wisse, hoofd der
school te Heinkenszand, het onderwerp in Wegen
en meten". Spr. wees op de bedoeling van deze
methode, nl. op practische wjjze door werkeljjk voor
werpen en afstanden te wegen en te meten,
daardoor een heldere voorstelling te verkrjjgen van
het metriek stelsel. Aan de hand van het werkje
Wegen en meten", door L. A. van der Ley, hel
derde spr. deze methode op en kwam tot de con
clusie, dat zjj vooral voor plattelandsscholen posi
tief ongeschikt is.
Bjj de discussie over dit onderwerp bleek veel
verschil van gevoelen te bestaan. Sommigen meen
den dat Wegen en meten" in de theorie mooi mag
schjjnen, maar achtten het in de school toch prac-
tisch onuitvoerbaar; anderen achtten die methode
tot op zekere hoogte mogeljjk niet alleen, maar zelfs
wordt zjj, en is zjj ten allen tjjde gedeelfceijjk in de
school toegepast. De methode-v. d. Ley in haar
geheel wordt echter algemeen als onpractisch en
ook onuitvoerbaar geoordeeld.
Door dhr. Steuvoer, hoofd der school te Driewegen,
werd, met een allergeestigste inleiding, een bij
drage geleverd, getiteld>Een bladzjjde uit de oude
portefeuille".
Na eenige discussie over een voorstel om het
volgend jaar elders te vergaderen werd besloten
toch weer te Goes samen te komen.
Nog werd op voorstel van het bestuur besloten
den vorigen arr.-schoolopziener, dhr. Ph. M. van der
Mandere te benoemen tot honorair lid dezer ver-
eeniging.
Daarna werd de vergadering onder dankbetuiging
gesloten.
Heinkennzand. Terwjjl er bjj de eerste op
roeping voor de betrekking van onderwijzer aan de
I openb. school alhier zich een sollicitant had aange
meld kwam er bjj de tweede oproeping geen enkele
sollicitatie in.
Kerknieuws.
Ned. Hervormde Tcerk
ttilland-Batta. Het kerkbestuur alhier heeft
zich per adres gewend tot de Synode om te pro
testeeren tegen de voorgestelde wjjzigingen omtrent
het beheer der kerkelijke goederen en fondsen.
R. Rath. Kerk.
^-lfeerenhoek. Woensdag voormiddag werd
alhier door den Weleerw. heer W. van 't Westeinde,
die Zondag 11. in Eb geland de H. wjjding tot priester-
mi8siooaris had ontvangen, zijne eerste plechtige
H. Mis opgedragen, geadsisteerd door de Zeereerw.
heeren W. van Stee, deken te Schagen en J. van 't
Westeinde, pastoor te Castricum, als diaken en sub
diaken, beiden ooms van den feestvierenden priester.
Door den Zeereerw. heer Van Stee werd eene
boeiende feestrede gehouden, waarin hij de opoffering,
den werkkring, de ontberingen en de gevaren, welke
de missionarissen zich moeten getroosten om het
geloof van Christus in onbekende landen aan de
heidenen te gaan verkondigen, uiteenzette.
De aanwezigheid van een tal van geesteljjken en
van twee broeders van den feestvierende, die ook
tot missionaris wordm opgeleid, verhoogde zeer de
plechtigheid.
Rechtszaken.
Arrondissements-RechtbanJc te Middelburg.
Zitting 23 Juli 1897.
Veroordeeld zjjnChr. R., 21 j.. boerenknecht te
Schore, wegens mishandeling tot 7 dagen gevange
nisstraf P. F. Cz., 20 j., arbeider te Kapelle,
wegens verduistering tot 7 dagen gevangenisstraf
A. J. v. d. W., 16 j., arbeider te Ierseke, wegens
diefstal tot 14 dagen gevangenisstraf.
Landbouw en Veeteelt.
Op den prachtig gelegen Noordzee-boulevard,
van waar men het overschoone vrjje gezicht heeft
op de Noordzee, vlak tegenover het standbeeld van
onzen De Ruiter, in het café Bos te Vlissingen, ver
gaderden Woensdag 21 Juli de leden van het Ned.
Rundvee-stamboek, afdeeling Zeeland.
Door den voorzitter Baron Collot d'Escury werd
de vergadering geopend met een gepaste toespraak,
waarin hij op waardige wjjse de vele verdiensten
herdacht van den pas overleden, algemeenen secre
taris van het Nederl. Rundvee-stamboek, den heer
Waldeck te LoosduineD, waardoor de vereeniging
een gevoelig verlies heeft geleden. Een voorstel van
den voorzitter, om een brief van rouwbeklag aan
de wed. te zenden, werd algemeen goedgekeurd.
Door de commissie werd nu rapport over de re
kening van 1896/97 uitgebracht, de ontvangsten
hadden bedragen 1 1429,25 en de uitgaven f 1736,93,
alzoo tekort f307,68. De b9grooting van 1897/98
werd vastgesteld met eene uitgaat van f997,48 en
een vermoedelijk tekort van f 400. Op voorstel van
den heer J. J. v. Weel werd deze begrootiug ver
hoogd met eene som van f775, zjjnde de Provinciale
subsidie, welke ook ia de rekening van 1896 voor
komt. Een voorstel van het bestuur, om het tekort
door een renteloos voorschot van f 400 te dekken,
en dit te trachten bjj de leden te verkrjjgen, werd
aangenomen. De heer Gerlach te Domburg, tevens
een van de oprichters van de afd. Zeeland, teekende
bereidwillig voor de geheele som, hetwelk dankbaar
werd aangenomen.
Volgens het nieuwe reglement, dat in wording
doch nog niet vastgesteld is, zullen, daartoe in staat
gesteld door subsidie van' het rijk, de prjjzen aan
zienlijk verhoogd worden; hoeveel is nog niet juist
op te geven, doch het plan bestaat, om den lsten
prijs van de jaarlingen op f 30 te brengen, in plaats
van f 15, en dien van de tweejarige minstens de
helft grooter; een uitstekend middel om den veestapel
te verbeteren en te veredelen.
Nog werd door een paar leden de wenschelykheid
uitgesproken, om bjj de keuring der stieren, den
ouderdom van dezelve nauwkeurig op te geven; de
groote meerderheid was echter voor het bepalen van
den ouderdom aan de tanden.
Met 30 van de 31 stemmen werd de heer W.
Kakebeeke te Goes tot secretaris van de vereeniging
gekozen, in plaats van den heer E. van den Bosch,
die als zoodanig ontslag had genomen, en wien dit
op de meest eervolle wjjze werd verleend. De voor
zitter, den heer Van den Bosch namens de vereeni
ging een woord van dank toebrengende voor alles
wat deze voor haar bloei had verricht, drukte den
wonsch uit, dat al was de heer V. d. Bosch geon
secretaris meer van de vereeniging, hij zjjne beste
krachten aan dezelve zou big ven wjjden.
Daar de vereeniging nu boven de 300 leden telt,
moest een vierde commissaris van het hoofdbestuur
benoemd worden met meerderheid van Bteinmen
werd M. Kostense te Kruiningen hiertoe gekozen,
die evenals de heer Kakebeeke de benoeming aan
nam. De heer E. van deu Bosch bracht nog verslag
uit over 1896, en zeide dankbaar te kunnen ver
melden, dat de vereeniging steeds in bloei toeneemt,
het ledental was geklommen van 283 tot 301. Van
de in 1895 aangebrachte stieren werden van de 85
stuks 68 bekroondin 1896 van 120 92 en in 1896
van 101 75, terwijl het afgeloopen jaar 105 dieren
in het stamboek werden ingeschreven, een getal dat
vroeger in geen enkele Provincie is bereikt. Bjj de
in dit voorjaar gehouden stierenkeuringen waren
de allerbeste in de afdeeling Oostburg aangetroffen,
van de 10 stuks kregen 7 een eersten prjjs en 3
een 2den prjjsgeen enkele derde prijs behoefde uit
gekeerd te worden. De heer Versprille uit Aarden
burg bezit den schoonstèn stier, die dit voorjaar in
Zeeland werd aangeboden.
Het volgende jaar zal de vergadering weer op
dezelfde plaats geschieden, doch de oproepingsbrief
jes zullen dan vroeger worden toegezonden. Met
dank aan de tegenwoordige leden werd de vergade
ring door den voorzitter gesloten.
Gemengde Berichten.
Het onweder der laatste dagen is niet overal
zoo goed afgeloopen als in onze streken. Tal van
branden en ongelukken zijn veroorzaakt.
Zoo is te Sas vau Gent Maandag bjj een land
bouwer een zijner paarden, welke in de weide liepen,
door den bliksem getroffen en gedood.
Bij een landbouwster op 't gehucht 'fc Staakje
werd een koe in de weide doodgebliksemd, terwjjl
in den omtrek vele boomen werden verbrijzeld.
Dinsdagnacht werden een broer en zuster te Hapert
(N.-Br.) door den bliksem getroffenzjj waren on
middellijk een ljjk. De vrouw woonde bij haar vader
in, daar zij weduwe was m9t twee kinderende
zoon was ongehuwd.
Ta Bladel werd een 10-jarige knaap door den
bliksem gedood.
Te Beek en Donk werd een molen door het hemel
vuur getroffen en brandde geheel af. Ook werden te
Helmond nog branden waargenomen in de richting
van Boekei, Erp en Uden.
Ook sloeg de bliksem ia een in aanbouw zjj ad
huis aan den Hengeloschen straatweg te Borne.
Twee werklieden werden door den bliksem getrof
fen, waarvan een doodeljjk.
Woensdagmiddag woedde er een hevig onweder
tusschen Huizen en Naarden. De landbouwer Brou
wer, die tusschen de buitenplaats van mevrouw
Mgnssen en »Drafua" woont, was op een weide bjj
Huizen aan het hooien. De bui ziende opkomen,
poogde hjj met den ledigen wagen snel naar huis te
rjjden. Hjj ging in den wagen zitten met twee van
zjjn kinderen en twee arbeiders. Een derde arbeider
deed het hek open. Een schel licht en de beide paarden
stortten neder. De boer springt op den grond om ze
op fee helpen, wat hem gelukt, ze waren slechts even
verdoofd.
Toen roept een van de kinderen vader mjja been
zit vast." En naar deu wagen snellende, vindt hjj de
beide arbeiders met hangend hoofd neder leunen. Ze
waren beiden door den bliksem gedood
De kinderen van den boer, die rug tegen rug bg
hen zaten, bleven ongedeerd, op de voorbijgaande
geraaktheid van het heen van het eene kind na.
Een der arbeiders, een oppassend man, laat vrouw
en vjjt kinderen achter.
Een zeer treurig onheil, dat weer bewjjsfc hoe
vreemd de bliksem zich een weg baant. Van de beide
gedooden toonde alleen het kakebeen van den eene
en de schoen van den ander aan, waar de bliksem
getroffen had.
Bjj het bezoek der pelgrims op Leo barstte des
middags een zwaar onweder los, waardoor een treffend
ongeluk werd teweeggebracht.
De bliksem was ingeslagen in het huis van Engel
Boekhorst, een splinternieuw huis, in 1896 gebouwd.
Drie kinderen werden door den bliksem getroffen, ze
lagen na het inslaan voor dood op de deel, waar ze
een oogenblik te voren hadden staan kjjken. Alle drie
hadden zware brandwonden, maar een meisje, Antje,
11 jaar, waren de kleeren van 't ljjf verbrand, de
schoen van den linkervoet vlakweg verscheurd. Dit
