1897 N". 65.
Donderdag 3 Juni
849t0 jaargang,
KIESRECHT.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- ou Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommerz 5 cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan owè Bureau worden Abonnementen en Advertontiön voor dit blad
aangenomen bjj de hoeren Nijgh Van Ditalab te Botterdam ea verder
bg alle Boekverkoopen en Brievengaarders*
Do prjjs der gewone advertentiè'n is van 1-5 regels 50 cent, eiken regol meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prgs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 3" c
Aanvrage» om e* vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Snseadlnr van advertenü^n fi«f 9 uren «w deu daf der uitgave.
GOESCHE
COHAN
OPENBARE VERGADERING
Van den
BAAI* der Gemeente BOBS»
op DONDERDAG den 3 JUNI 1897,
des avonds te 8 uren.
Goes, den 29 Mei 1897.
mo >süfrof n n q
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Punten van behandeling
1. Resumtie notulen der vorige vergadering.
2. Ingekomen stukken.
8. Mededeelingen.
4. Verzoek van C. Blanker.
5. Voorstel tot wijziging der Verordening op de
heffing van legeBgelden.
6. Benoeoiing leden stembureaux.
7. Rekening der schutterij over 1896.
D« Burgemeester der gemeente Goes brengt ter algemeene
kennis dat de lijsten van caudidaatstelling voor een lid van
de 2o Kamer der Staten-Generaal in ket kiesdistrict Goes, op
heden bij hem ingeleverd, op de secretarie ter visie zijn gelegd
ga in at'schHit aangeplakt.
Goes, 1 Juni 1897,
De Burg meester vau Goea,
J. J. RAMON DT, fd. b.
Oprechtheid, mr. Lohman!
Nu de candidaatstelling heeft plaats gehad en jin
ons district de keuze voor bet lidmaatschap der
Tweede Kamer zich uitsluitend bepalen zal tusschen
den candidaat der anti-revolutionairen, jhr. mr. A. F.
de Savornin LohmaD, en den candidaat der liberalen,
d«a heer J. fl. C. Hejjse, is er vanzelf aanleiding
om omtrent beiden te vragen wat men aan hen
hebben zal.
Beginnen wjj met den heer Lohman.
Het is een publiek geheim, dat bet er bjj de
candidaatsteliing in de anti-revolution aire kiesver
eniging alhier nog al «gespannen" heeft. Een groot
gedeelte van de in die vergadering tegenwoordig zgnde
leden was weinig met de candidatuur-Lohman inge
nomen. De Kuyperianen stelden den eiscb, dat mr.
Lohman zich verzoenen" zou met dr. Knyper en
slechts met ééae stem meerderheid is mr. Lohman
deze aangename rol bespaard geworden.
Hoe het met de zaak der verzoening" staat, is
uit de sinds bekend geworden candidaatstellingen
in andere districten gebleken, en al zou men naar
aanleiding daarvan aan de Kuyperianen in ens
district kunnen vragenkan mr. Lohman uw man
zijnals het u met dien eisoh tot verzoening ernst is
geweest, zoo hebben wjj het reeds kunnen opmerken,
dat hier het hooid in den schoot is gelegd, want onder
de bereids aangeplakte candidatenlijsten voor mr.
Lohman zien wjj ook namen prjjken van Kuyperianen,
die bg de vorige verkiezing tot de bestrijders van
mr. Lihman behoorden en die er destjjds voor uit
kwamen dat zy dhr. Stigter stemden.
Intusschen, het is niet aan ons om als beoordee
laars van de politieke consciëntie dier heeren op te
treden. Voor ons is het meer de vraag: hoe denkt
mr. Lohman over de op verschillende programs spe
ciaal aan de orde gestelde punten, die bjj deze ver
kiezing urgent zjjn verklaard En aangezien wjj
mogen aannemen, dat omtrent de vroeger reeds
breedvoerig door ons besproken maatschappelijke
hervormingen het verschil van gevoelen tusschen de
partyen niet zoo beel groot zal zgn, kunnen we oub
op dit oogenblik bepalen tot de twee punten, waar
over het grootste verschil beBtaat en die dreigen de
Verkiezing grootendeels te zullen beheerschen, nl. de
graanrechten en de legerorganisatie met afschaffing
der plaatsvervanging.
Wat hebben de kiezers in dit opzicht van mr.
Lohman te wachten
Het is een opinerkelgk feit, dat, waar de antirev.
party nu in haar program van actie de sociale qaaes-
tie vastkoppelt aan de protectie, in haar program
van beginselen >Ons program" geen woord
van een mogelgk verband tusschen die beide zaken
ia te vinden. In >Ons program" is een afzonderlyk
artikel voor «fiaanciön", en een ander voor «de
Bociale quaestie". In het eerste (art. 16) lezen wjj
>het evenwicht tusschen ontvangsten en uitgaven
vroi'de geregeld niet door drukkende vermeerdering van
de lasten der natienoch door bezuiniging op het
Aoodigv'y maar dooi beperking van staatsbemoeiing."
Dat graanrechten met duur brood in hun gevolg
intusschen eene drukkende vermeerdering van de
lasten der natiezullen veroorzaken behoeft geen
betoog. En dat de staatsbemoeiing niet y beperkt
maar uitgebreid wordt als dr. Kuyper de verplichte
pensioenregeling van den werkman wil betalen met
de opbrengst dier rechten is mede duidelgk genoeg.
Terloops zij hierbij weder opgemerkt, hoo lief dr.
K. bet volk heeft. Als da oude werkman pensioen
krjjgt, wil dr. K. het hem vooraf zelf laten betalen
door hem jaren lang duurder brood, gebuild of on-
gebuild, te doen bekostigenHoe die houding klopt
met den inhoud van bovengenoemd art. 16 is ons
een raadsel.
De «sociale quaestie" wordt besproken in art. 19
van «Ons Program". In dat artikel wordt >de nood
zakelijkheid erkend, om ook door middel van onze
wetgeving, beter dan thans, er toe mede te werken,
dat de verhouding tusschen de verschillende maat
schappelijke standen zooveel doonljjk beantwoorde aan
de eiscken van Gods woord
Nu, het ware te wenschen, dat dit reeds een vol
dongen feit was en het komt ons voor, dat het duur
der maken van het dagelgksch voedsel van den werk
man ztker niet op Gods woord is gegrond. Ook zal
de «verhouding tuEseben de verschillende maatschap-
pelgke standen" door graanrechten en duurder brood
er zeker niet beter op worden.
Men mag aannemen, dat het den mannen, die
dit program van beginselen opstelden, volle ernst
was met hetgeen zjj daarin opnamen. Uit niets bljjkt
echter, dat dr. Kuyper en de mannen, die hem destijds
omringden, zooals mrs. Lohman en Mackay, daarbg
het oog hadden op beschermende rechteD, en nog
in 1891 sprak dr. Knyper bg de opening van het
Christelyk sociaal Congres de volgende gedenkwaar
dige woorden de vruchtbare akker is door God aan
heel het volk gegevenopdat alle stam in Israël
er op wonen en van leven zou; en elke agrarische
regeling, die met deze stellige ordinantie niet
rekent, verderft land en luyden
Nu kunnen wg het ons voorstellen en billgkeu,
wanneer men door de omstandigheden tot eene andere
lienswyze wordt geleid, maar, vooral naar de op
vatting van dr. Kuyper en vau hen, die hg zelf zoo
gaarne Calvinisten noemt, zjjn de ordinantiën Gods
immers eeuwig en onveranderlijk en kunnen deze
niet door menschelgke opvattingen gewgzigd worden
En toch staan beschermende rechten ook voor
wat van den «vruchtbaren akker" komt, die «aan
heel het volk is gegeven", thans op het program
der anti-revolutionairen
Armzalig geknoei met de, naar eigen zeggen, op
Gods woord gegronde beginselen
Doet mr. Lohman aan dat geknoei mee 1 Wil ook
bjj het genot van wat van den vruchtbaren akker
komt, voor heel het volk, mooielgker verkrygbaar
maken
Ziehier wat mr. Lohman over deze quaestie
schrijft in de Nederlander van gisteren
«Er zjjn ook vraagstukken", zoo schryft hij,
«die het volk verdeeld houden, zonder de diepere
beginselen te rakea. Daaronder behoort het zeer
gewichtige vraagstukprotectie of vrijhandel. Dit
vraagstuk is er een van zuivere utiliteit. Moest
het worden getoetst aan stricte rechtsbeginselen,
dan zou de schaal zeker het Bterkst overslaan naar
vrjjhandel, vermits men daarbjj alles vrijlaat, en
niemand gedwongen wordt meer te betalen, of
iets anders te doen, dan hg voor zich wenscheljjk
acht. De bewering toch dat de Bijbel ook de
bescherming wil van den zwakke, dus ook van den
boer, die fiaantieel achteruitgaat, houdt geen steek;
omdat het juist de vraag is wie inderdaad be
schermd wordt, en of niet op den duur allen er
het bist bg varoD, wanneer men aan den natuur-
1 jjken gang der zaken den loop laat. Ongelukkig
wordt nu overal die natuurljjko loop belemmerd;
juist daarom kan men in deze quaestie niet; uit
sluitend met rechtsbeginselen te rade gaaD, en
moet de ulititeit den doorslag stevenmen staat
altyd tusschen twee kwaden. Maar dit raakt de
beginselen niet.
Wg voor ons zgn van rneening dat, hoe ge
wichtig de bedoelde vraag ook zg, toch bg de
verkiezing de diepere beginselen op den voorgrond
moeten en zullen treden. De vraag over vrjjhandel
of bescherming kan aan de orde worden gesteld
door een Kabinet, dat daartoe van H. M. eene
bepaalde opdracht ontvangt. Dan kunneD die pro-
tectionisten, die nu bg verschillende partgen zgn
ingedeeld, hun konnis en ervaring byeen brengen,
om voorstellen te doen, noodig om ons land op
een anderen economischen weg te brengen dan die
tot dnsver is betreden. Vindt men dan in de Kamer
de meerderheid niet, die men in het volk zelf
meent aanwezig te zgn, dan geeft ten onzent Kamer
ontbinding de gelegenheid het volk over die vraag
te polsen. Zoo alleen kan men, dunkt ons, nif de
impasse, uit de moeilgkheid komen waarin men
geraakt is. Maar aan deze quaestie moet niet al
het andere worden opgeofferd."
Wat moeten nn de kiezers van deze redeneering
denken Is dat niet een «slag-om-den-arm-pilitiek?"
Mr. Lohman laat doorschemeren, dat vrijhandel door
strikte rechtsbeginselen gevorderd wordt; maar hoe
hij staan zal tegenover eene Regeering (ook Kamer
leden kunnen or het initiatief too nomen), die graan
rechten voorstelleu zal, zegt hij niet. En toch, mr.
Lohoian Ijjkt oas een te ferm man om omtrent deze
zoo van alle kanten bekeken zaak niet reeds esne
gevestigde opinie te hebben. In ieder geval hebben
zgne kiezers recht erop, die opinie te kennen.
Immers, indien mr. Lohman deD moed heeft ge
trouw te blijven aan de autirevol. traditiëu en tegen
graanrechten is, dan is hg niet bruikbaar voor de
katholieken en voor een gedeelte der landbouwers.
En dan is er natuurlgk ook geene aanleiding voor
de weinige liberale protectionisten in ons district
om niet met den heer Hey se made te gaan.
js
In de Nederlander van Maandag 17 Mei schreef
mr. Lohman
Oprechtheid, ook en vooral in verkiezingszaken,
achten wij voor alles noodig, al halen wij ons daar
mede soms het verwijt op den hals van gemis aan
politiek beleid
Zou mr. Lohman de daad bg het woord willen
voegen en oprechtheid ook in dezen willen be
trachten door zynen kiezers klaren wijn te schenken?
GOES, 2 Juni 1897.
Blgken9 de gisteren hier ingeleverde Igsten
zgn geene audere candidaten gesteld dan mr. D e
Savornin Lohman van antirev. en de heer
H e y s e van liberale zgde, zoodat op 15 Juni a. s.
de keuze zich tmschen deze twee candidaten moet
bepalen. Men heelt de opmerking gemaakt, dat op
de bij het politie-bureau in afschrift aangeplakte
lysten zooveel meer antirevolutionairen, of die daar
voor moeten doorgaan, openljjk van hunne instem
ming met de candidatuur-Lohrnan hebben doen
blyken, dan libjralen mat de candidatuur-Hfyse.
Dit feit beteekent echter nietB. De liberale leiders
in dit district hebben gemeend aan eene dergeljjke
vertooning niet te moeten meedoen. De wet vordert
slechts 40 ondorteekeniugeii. Toen nu de officiësle
lgBt, die op 60 namen is ingericht, vol was, heb
ben zg het niet noodig geoordeeld om nog verder
iemand uittenoodigen op meerdere lijsten te telkenen,
zooals van antirev. zgde is geschied. Er zijn toch
altgd kiezers, vooral neringdoenden of uitoefenaars
van eenig bedrjjf, die, hoezeer zg bepaalde politieke
b?ginselen zyn toegedaan, er minder op gesteld zgn
zoo met naam en toenaam openljjk aan het plak
bord gezet te worden, wat nu volgens de wet met
de candidatenlgsten moet gobouren. Natuurlgk ne
men wg aan, dat alien, die voor mr. Lohman go-
teekend hebben, hiervan op de hoogte waren gesteld
en tegen die openbaarheid (lus niet het minste be
zwaar hadden. Maar wg stellen de vraagwaartoe
was het noodig zoovelen hiermee lastig te vallen
Een lgst met 40 namen is voor de candidaatstelling
precies van dezelfde waaide als 7 Igsten met 300
namen zgn.
De katholieke bladen veroordeelen alle met
opmerkelgke scherpte de door de antirev. «Commis
sie van advies" aangenomen dubbelzinnige houding.
De Tijd verklaart thans, dat het de taak is der
katholieke kiesvereenigingen, aan de anti-revolutio
naire candidaten der groep-Lohman de perti
nente vraag te stellen, of zg, zoo de verkiezingen aan
anti-revolutionairen en katholieken te zamen de nood
wendige meerderheid bezorgen, geneigd zijn met de
katholieken saam te werken tot het vormen van
eene regeeringspartg.
De Residentiebode hoopt jran harte, dat men dien
raad, nu het nog tyd is, zal opvolgen met name te
GoesSchiedam, Apeldoorn, Zwolle, Amersfoort, enz.
Zoo dit niet gebeurt, dan staan wg na 25 Juni
aan allerlei verrassingen bloot. Niet onmogelgk toch
zal dan de fractie-Lobman in staat zgn, de schaal,
naar believen, ter rechter- of linkerzijde te doen
overslaan, en gaan dan vier of vjjf Lohrnanianen
dezelfde rol spelen als de heer Wintgens eene korte
poos alleen heeft vervuld.
Dit dient voorkomen.
De Tijd vraagt ten slotte
Wat wil dan toch do fractie-Lohman Geen
liberale meerderheid, dus ook geen liberaal kabinet;
geen regeeringspartg, dus ook geen kabinet der rech-
terzgde, dit wil zeggen van anti-revolutionnairen
en katholieken gesamenlgk. Maar wat dan Zoekt
de fractie-Lohman aansluiting bg de Christelgk-
historischeo, bg dominé Bronsveld en de zgnen, en
wit zg met behulp van dezen het land regeeren
Of wel, begeeït zg voor zichzelve een clubje
van hoogstens vgt, zes man, door hnlp der katho
lieke kiezers in de Kamer te biengen een be
voorrecht plaatsje op het midden van de politieke
wipplank, om die naar haven zin bg afwisseling
rechts of links te doen overslaan En rekent zij
op onze hulp om dat plaatsje te veroveren
Het blad stelt slechts vragen, en hoopt dat het
zich mag vevgissen. Van de fractie-Lohman mag
echter begeerd en verwacht worden, dat zij bg
monde van hare commissie van advies of van haar
orgaan De Nederlander aan de bestaande onzekerheid
een einde make. Eene partij, die hare eigene be
doelingen opzettelgk in het duister hult, kan niet
tegelijkertgd zelfs niet stilzwjjgend den steun
van eene party met een duidelijk omschreven pro
gram van beginselen en tactiek aanvaarden, wan
neer hare bedoelingen geheel van dat plan af wyken,
en zg zelve op den roep van eanige politieks eer-
Igkheid aanspraak maakt.
Er wordt iets geheim gehouden, en het blad eischt
daarvan ontsluiering.
Als 1 i d der lie Kamer zgn gisteren, krach
tens art. 182 der kieswet (zgnde er in hun district
slechts éón candidaat gesteld) terstond benoemd
verklaard de navolgende heeren, allen katholieken
Veghel, B. R. F. van Vlgmen.
Grave, mr. J. J. I. Harte.
Roermond, dr. W. Everts.
Helmond, dr. P. J. F. Vermeulen.
Eindhoven, J. Tb. M. Smits van Oy©n.
Venloo, dr. Nolens.
Weert, J. Trugen.
Onder den veestapel van Johs. de Roche-
fort te does is mede het mond- en klauwzeer
uitgebroken. BereidB zgn twee koeien aangetast.
Een gelgk bericht ontvaugen wij uit '«-Meer
Arendskerke, waar de ziekte uitgebroken is bg
het vee van Josias Verburg, wonende ia de buiten
kom van Wissekerke.
Ook onder het rundvee van den heer Ph. Ook, land
bouwer te Kruiniiicen, is volgens de M. Ct. het
mond- en klauwzeer uitgebroken.
De minister van binnenlandsche zaken brengt
ter kennis van belanghebbonden, dat te vervullen is
de betrekking van assistent aan het r jj k s -
landbouwproefstation te Goes. Jaar
wedde f 1000.
Zjj, die voor deze betrekking in aanmerking wen
schen te komen, gelieven zich vóór 8 Juni e. k.
aan te melden bg den directeur van genoemd rgks-
land bou wproefsfcation.
De heer Paul Hug, redacteur eener courant
in Oost-Friesland, zegt
«dat in Duitschland een huisgezin van vijf per-
soneu tegenwoordig door do graanrechten f 18
a f 20 's jaar8 meer moet uitgeven dan vroeger en
dat sommige andere invoerrechten deze meerdere
uitgaven doen stggen tot jaarlijks ruim f 40. Wat
helpt, zoo vraagt hjj, bjj zulk een vermeerdering
der kosten van onderhoud een verhooging der loo-
nen in sommige vakken met eenige centen, terwijl
de werkloosheid, in weerwil van de zoo algemeen
doorgevoerde bescherming, niet is af- maar toege
nomen en de algemeene toestand er op verminderd
is Niet alleen echter gaat de handwerksstand ach
teruit; niet boter is het met de kleine boeren, die
geen graan hebben te verkoopeo, maar hnnnen oogst
g bruiben voor veevoeder, torwjjl de buur voor da
pachters in de laatste jaren niot verlaagd, maar
verhoogd is. De voordeelen der graanrechten zjju
uitsluitend ten goede gekomen aan de protectionisten -
grootgrondbezitters."
In afwachting van de volledige uitvoering van
het koninkljjk besluit van 6 Februari jl. no. 36,
ten aanzien van de tegenwoordige afdeelmg Breda,
is met ingang van l Juni 1897, Middelburg
als standplaats van den inspecteur der
telegraphie voor die afdeeling aangewezen.
De bjj koninklyk besluit van 12 Mei jl. no. 16
benoemde inspecteur der postergen 9n telegraphio
J. A. A. Sehwaa, treedt met gameiden datum te
Middelburg in functie, en wordt voorloopig uitslui
tend belast met het toazicht op den telegraafdienst
in de tegenwoordige afleeling Breda.
De minister van oorlog heoft bepaald dat,
voor zoover zulks slechts eonigszins met de belangen
van den dienst is overeen te brengen, de mili
tairen, die kiesgerechtigd zgn, op den
dag eener stemming, eventueel door bet verleenen
van het daartoe no)dige verlof in de gelegenheid
moeten worden gesteld dat recht uit te oefenen.
Uit Den Haag meldt men aan het Hbl., dat
omtrent het ontslag ran dr. W a 1 b u r g h
Schmidt niets bekend is.
In de Standaard komt de volgende aardig in»
gekleede opmerking voor
«Joden-kooplieden plegen op vendutie van anti»
