1897 N°. 62.
Donderdag 27 Mei.
84sle jaargang.
GOESCHE
COURANT.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjji per kwartatd, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommert 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bjj de beeren Nijgh Van Dmua te Rotterdam en vorder
bjj alle Boekverkoopert en Brievengaarders.
Inaendfnf van
advertentl^n v*«r 9 uren 09 «en
De prgi der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjg
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, hnwelpks- en doodberichten eo de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald '2D cfc
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
der uitfftve.
BelinghebbemUa worden herinnerd a»n de iniohrijTing
voor de
SCHUT TER IJ
zullende de registers de.n 31 Mei ft. s. gesloten worden.
Goes, den 26 Mai 1897.
Burgemeester en Wethouders ven Goes,
J. G. i. W. HAMER.
De fd. Secretarie,
A. A. VAN DELLEN.
GOBS, 26 Mei 1897.
Om de nadeelen van graanrechten goed
te praten, schrjjft dr. Koypor in de Standaard onder
bet opschrift Gebuild of ongebuild" het volgende
fraaie stukje:
>In de steden althans eet de werkende stand
thans veelal gebuild tarwebrood.
Aanbeveling verdient dat niet.
Het hier te lande gebruikte meel is allesbehalve
van eerste qualiteifc; en wie even de grenzen over
trekt, proeft terstond aan het smakeljjker soort brood,
dat hij eet, hoezeer wjj ten deze bjj het buitenland
achterstaan.
Doch ook al stond het gebuilde brood hier met
het dito brood over de grenzen gelgk, dan verdient
nog bet gebruik van ongebuild de voorkeur. Nog
onlangs beeft een inzender in de Prov. Gi'on. Cour.
dit met Molenschot's chemische analyse aangetoond,
tn tal van doctoren denken er niet anders over.
Nu was het prijsverschil tusschen gebuild en on
gebuild te Amsterdam in 1895 14.64 cent voor
gebuild en 9.12 voor ongebuild. Een verschil alzoo
van 5 cent.
Stel nu, dat naar onzen voorslag beide soorten
een of een en een kwart cent naar boven gingen,
zoodat het werd 16 cent voor gebuild en 10 i/s cent
voor ongebuild, waardoor we opdeprjjzen van 1891
kwamen, wat bezwaar zou dat dan voor den werk
man opleveren, indien hij eenvoudig tot het gebruik
van het gezondere ongebnild brood overging
Zelfs onder de meer gegoede klassen zij a er niet
weinigen, die nooit anders dan ongebuild tarwebrood
eten willen.
En volgde nu de werkende klasse dit voorbeeld,
dan zou ze, in steó van achteruit te gaan, zelfs
nog ruim drie cent per brood minder uitgeven.
Zeker geldt dit niet voor allen, want velen eten
reeds ongebnild. Maar althans voor de breede klasse,
die thans niet anders dan wittebrood nuttigt, zou
door deze inruiling van minder gezond tegen ge
zonder brood, alle denkbaar bezwaar vervallen."
Wg laten nu de quaestie van meerdere of mindere
voedzaamheid van broodsoorten in het midden, om
er de aandacht op te vestigen hoe lief dr. K. het
volk heeft. Hg wil helpen het brood duurder te
maken tn de werkman moet zich dan maar met een
minder smakelgk soort tevreden stellen dan heeft
hg er eigenlgk nog voordeel van Die stelling is
niet alleen liefdeloos, zjj is ook onwaar. Want als
de werkman zich tot het ongebuild brood bepalen
wil, kan hg dit nu reeds en dat brood zal zonder
graanrechten immers altjjd 1 u 2 ets. goedkooper
bljjven dan bet met graanrechten worden zal.
Dr. Kuyper had wellicht nog verder kannen gaan
door voor den arbeider eene eetwaar aan te wgzen,
die nog minder kost en waardoor het eten van brood
▼oor dezen geheel overbodig werd. Maar bg zal
terecht begrep9n hebben dat dan het verbruik van
tarwebrood, gebuild of ongebuild, zou atnemen en
van graanrechten dan zelfs.... de grondeigenaars
niet eens profiteeren zouden
Inmiddels bljjkt nit deze ditmaal weinig van
scherpzinnigheid getuigende driestar van de Stan-
daard de onbewimpelde erkentenis, dat het brood
door graanrechten duurder wordt en tevens weten
de werklieden, die kiezers zgn, aan welke zgde zjj
hunne ware vrienden hebben te zoeken. Den raad
van den antirevolutionairen leider om, als hg helpt
voor hen het brood duurder te maken, het dan maar
met wat minder eoort te doen, zullen zg zeker wel
ter harte nemen. Wij houden de arbeiders echter
voor schrander genoeg om te meenen dat zg het
dan toch maar beter zullen achten mannen te helpen
kiezen, die geen duurder brood wenschen en die hen
willen in staat stellen te bljjven eten het brood hunner
eigene keuze, dat, zoowel gebuild als ongebuild, bg
graanrechten duurder zon worden.
De oud-minister mr. JE baron Mac ka y,
sntirev. candidaat en aftredend lid voor Kampen,
heeft verklaard op één punt na, geheel met het pro
gram van actie der antirev. partjj mede tc gaan.
Dit ééne punt betreft, volgens de Standaard, de
graanrechten. De heer Mackay is daar dus
tegen. Van mr. A. F. de Savornin Lobman heeft men,
voor zoover ons bekend, nog geene bepaalde ver
klaring hieromtrent ontvangen. Mag men aannenr n,
dat bjj het ook in dezen met zgn partjj- en club
genoot eens is
Alleen scbjjnt uit de Nederlander van heden te
moeten worden afgeleid, dat mr. De Savornin Lobman
de quaestie der leger-organisatie met persoonlijken
dienstplicht, door hem een »politiek ezels
kinnebakken" genoemd, zal laten rusten. Dat
zou dus alvast één transactie zgn met de beginselen
en ons vooral van dezen man tegenvallen.
Wg ontvingen een artikeltje, waarin de be
paling der kieswet, dat de kiezer de achterzgde van
zgn stembiljet, vóór het in de bus gaat, aan den
voorzitter moet vertoonen, eene >d waasheid"
wordt genoemd, omdat die voorzitter slechtB stem
briefjes aan den kiezer uitreikt, met s'voorzitters
naamstempel voorzien. Wg achten dit volstrekt geene
dwaasheid, want de inzender verliest uit het oog,
dat de kiezer zich met het hem verstrekte biljet
naar den lessenaar moet begeven en dat hg het daar
zeer gemakkelgk zou kunnen verwisselen met een
door hem zelf meegebracht stembiljet, dat te voren
door hem was gereedgemaakt.
Alleen komt de bepaling ons overbodig voor
omdat alle biljetten, welke het naamstempel van den
voorzitter missen, van onwaarde moeten verklaar!
worden en dus de kiezer er niets aan hebben zon.
Men vraagt 0B3 of het niet wenscheljjk zou
zgn den ingezetenen aan te raden slechts gekookte
melk te gebruiken, nu mond - en klauwzeer
uitgebroken i9 niet alleen in den stal van de we
duwe Timmprman, maar thans ook bg haar vee in
de weide Wjj brengen deze vraag ter beantwoor
ding over aan deskundigen, onder opmerking bg
voorbaat, dat bet alleen gekookt gebruiken van
melk ten allen tjjde is aanbevolen geworden.
Heden vergaderden de ingelanden van den
Polder 's-Gravenpolder. De rekening van
het afgeloopen dienstjaar sluit in ontvang op f 1841.56,
in uitgaaf op f 1658.51, met een goed Blot groot
f 188.05. De begrooting werd vastgesteld op f 1693.87,
onder bepaling dat het dgkgeschot f 4 zal bedragen.
De vergadering werd bekend gemaakt met het
heugeljjk bericht, dat in 1898 de laatste obligatie
der leering van 1852 groot f 21000 zal afgelost
worden, zoodat de polder geheel zonder schuld zal
zgn en het dgkgeschot het volgend jaar eene groote
verlaging zal kunnen ondergaan.
In de Maandag gehouden vergadering van in
gelanden van het Waterschap Waarde werd
goedgekeurd de rekening over 1896. Er is ont
vangen f42012,28, uitgegeven f39268,65, zoodat
het goed slot bedraagt 12743,63.
De begrooting voor 1898 werd vastgesteld in ont
vang en uitgaaf op f 10561,40. Het dgkgeschot be
draagt f4 per H.A. Het totaal, waarvan dgkge
schot betaald wordt, is 797.46.30 H.A.
Hwadendiftiiime. Door de R.-K. kiesvereeni-
ginsr »Recbt en Plicht" alhier, is tot candidaat voor
de Tweede Kamer in het district Hontenisse gesteld
mr. Walter.
Door de respectieve vergaderingen van Inge
landen van de polders Nieuwe-Kraagert en West-
Kraagert zgn tot leden van den Djjkraad voor de
waterkeering van het Oalamitenze Waterschap Eile-
woutsdjjk—Borsele herkozen de heeren J. de Baar
te 's-Heerenhoek en L. L u c a s s e te 's-Heer Arends-
kerke.
UillAiid-UAth. Het pensioen van den gewezen
brievengaarder A. O e 1 e is bepaald op 't 183.
Door den Minister van Justitie is benoemd
tot onbezoldigd rijksveldwachter C. S t u g i s te
Rilland-Bath.
Mol ij nep Ia At» Ook het tractement van den
brievenbesteller O. van der Weele Thz. alhier
is met ingang van 1 April 11. met 50 gulden 'sjaars
verhoogd.
Door den Christelgk-Historischen kiezersbond
is voor het district Middelburg tot candidaat voor
het lidmaatschap der Tweede Kamer gesteld de heer
E. L. baron van Hardenbroek, bar ge-
meester van Domburg, die de candidatuur heeft
aangenomen.
In de rede, door den minister Van Houten te
Groningen gehouden, heeft deze volgens het Han
delsblad 0. a. gezegd
>Een practisch geschilpunt, dat aan de orde moet
komen, is de d r a n k w e t. Men wil verscherping
der drankwet, dcch daar is spr. tegen. Als de be
kende twintig jaren zullen zgn afgeloopen, dan zal
men met de wet zitten, omdat er te veel vergun
ningen zjjn op sommige plaatsen. Als het aan spr.
ligt, dan gaat het gehnele tarief weg, dcch wordt
alleen een vergunningsrecht geheven, dat da vergun
ning zal regelen naar de behoeften. Een redeljjke
beperking, voortvloeiende uit een redeljjk vergun
ningsrecht, doet alles goed en zonder dwang, doch
vastgestelde cijfers zgn onuitvoerbaar. Het tegen
woordig stelsel kweekt ontduiking en spionnage,
kweekt een Booit dwangpolitiek. Het drankmisbruik
noch gebrnik zgn door de drankwet gekeerd. Die
wet gebiedt ook dronkaards op te pakken, die zich
op de openbare straat goed trachten te houden, ter-
wjjl een verstandiger wetgever alleen zou oppakken
een dronkaard, die voor zich of anderen gevaarljjk
is. De tegenwoordige wet kweekt rebellie tegen de
politie, want ieder uit de lagere bevolking weet wel,
dat ook in dezen geen gelgkbeid voor de wet bestaat.
Men zal spr. nu wel em voorstander van drankge
bruik noemenbjj is tegen alle misbruik, doch deze
wet bastrgdt die niet. Dit is een zeer practisch punt,
waarover de kiezer zich wel mag bedenken. Het is
een punt, waaromtrent in elke partjj verdeeldheid
bestaat. Op dit pant bestaat ook bg de Liberale
Unie geen ketterjacht."
De troepen in Atjeh!
Volgens de jongste mededeeling van den Minister
van Koloniën waren op 1 Januari jl. in Atjeh en
Onderhoorigheden gelegerd: 63/4 veldbataljons, het
garnizoensbataljon, een half escadron cavalerie, 2
bergbattergen, 2 eorapagnieë 1 vestingartillerie, 1
compagnie genietroepen en het korps marécbauscé®,
een en ander, met inbegrip van bet snbsistenten-
kader te Kota Radja, ter sterkte van 305 officieren
en 7873 militairen beneden dien rang, waarvan
3397 Europeanen, 10 Afrikanen, 785 Amboineezen
en 3681 inlanders.
De Minister acht zich gelukkig ook thans de
verklaring te kunnen afleggen, dat hjj het Indische
leger volkomen in staat acht om de in Atjeh te
volbrengen taak te blijven volhouden.
Hoeveel marschvaardige bataljons er op dit oogen-
blik op Java zgn, kan de Minister niet met zekerheid
zeggen maar uit den juist ontvangen sterktestaat
van 1 Januari jl. bljjkt, dat toen Dog aanwezig was,
ongerekend de non-combattanten, een overcompleet
van 1292 Europeanen, 1303 Amboineezen en 1372
inlanders, samen 3967 man.
Er bestaat geen reden van bezorgdheid over de
aanvulling van het Indische leger.
Uit Atjeh wordt aan de J.-B. over T 0 e k 0 e
O e m a r het volgende geschreven
Omtrent Oemar loopen verschillende geruchten
dan weer zou hg op Daja zitten, dsn weer in Lehong,
dan weer zou hg spoedig in de XXII Moekims te
verwachten zgn, zoodat hg geen vaste woonplaats
sneer heeft, en gewoonweg een zwerveling is. Hg
moet in hooge mate achterdochtig geworden zgn
bang voor de Kompenie, waabg vooral de vrees
voor overvallen te worden, hem van de eene plaats
naar de andere doet verhuizen. Zoo wordt 0. m. ook
van hem verteld, dat hg alleen datgene eet, waarvan
bjj zeker weet dat het door Nja Diü, zjjn wettige
huisvrouw, is klaar gemaakt, bang zgnde, vandaag
of morgen vergiftigd te zuilen worden.
André» en zgn reisgezellen, Strindberg en Fiünc-
kel, hebben z'ch te Göteborg ingescheept op de
Svensksundom naar Spitsbergen te ver
trekken. De groote ballon lag reeds sedert eenige
dagen in het ruim van de boot. De Svensksund moet
bg Danskon big ven, tot na het vertrek van den
ballon. De Virgo, door de expeditie uitgerust, is reeds
vroeger naar 't hooge Noorden vertrokken, met alles
wat voor de reis noodig is. Andréa hoopt ongeveer
den 20n Juni te vertrekken. Hg neemt een 30-tal
Belgische postduiven mee voor den dienst van het
Stoekholmsche blad Aftonbladet.
Echter bedreigen domheid en bggeloof de ballon
expeditie. Meer dan van de koud?, meer dan van de
onherbergzaamheid van het poolgebied heeft de heer
Andiée te duchten van de Eskimo's.
Verleden jaar waren onder deze volksstam afbeel
dingen van den ballon verdeeld. De reiziger Henry
de Windt trachtte ban duideljjk te maken dat een
groote zak van zgde menschen door de lucht kan
dragen, maar met een breeden grjjoslach antwoord
den zgn toehoorders: >Een boot kan menschen over
het water dragen, een Blede kan menschen over het
jjs voeren. Maar een mensch kan niet door de lucht
zweven, of hg is een toovenaar of een daivel."
En met geen ven beiden weet de Eskimo wat
beters te doen dan dood te schieten.
Men zal nu wat kinderballons onder de Eskimo's
verdoelen en met deze voorbeelden voor oogen zullen
de kapiteins der Pacific Steam Whating Company
voordrachten houden over de luchtscheepvaart. Een
zeeman is wel niet bepaald een geschikt man daartoe,
maar de kapiteins der wRvisch7aarderB zgn de eeni-
fen, di# het kunnen doen.
Kerknieuws.
Ned. Hervormde kerk
Bedankt voor het beroep naar Borsele door
dr. G. Tjalma te Veen (N. Br.)voor Schore,
▼oor Kats en voor Ritthem door dhr. H. P. Ste-
genga cand. te Assen, die het beroep naar Haulerwjjk
aannam.
Waarde. Men was vau voornomen om het orgel
alhier met Pinksteren in te wgden, daar echter de
leverancier verhinderd is, het voor dien tgd te plaat-
SOD, zal bet eerst na dien dag kunnen plaats hebben.
Gereformeerde kerken.
Bedankt voor het beroep naar Enkhuieen door
ds. J. H. Donner Jr. te Nieuwdorp.
Rechtszaken.
Kantongerecht te Goes.
In de zitting van Dinsdag 25 Mei 1897 zgn ver
oordeeld wegens
Overtreding jachtwetJ. Z. te Rilland-Bath, 2 maal
1 10 b. 8. 2 maal 4 d. h., 7erbeurdverkl. niet in be
slag genomen geweer met bevel tot uit], of fe beta
len f 3 s. 3 d. h.L. T. te Heinkenszand, 2 maal 7
d. h. verbeurdverkl. niet in beslag genomen geweer
met bevel tot nitl. of te betalen f 3 s. 3 d. b.
J. de V. Gzn. te 's-Gravenpolder, 2 maal 1 3 b. s.
2 maal 3 d. h. verbeurdverkl. niet in beslag genomen
geweer met bevel tot uitl. of te betalen f 2 8. 2
d. b. en met bevel tot vernietiging van de in beslag
genomen patroon A. B. en C. M. te Heinkenszand,
ieder f 5 b. s. 4 d. h. verbeurdverkl. met bevel tot
vernietigirg der strikkenG. B. te Kapelle, f 2 b.
s. 2 d. h.
Geen zorg dragen dat zijn hond een haas opspoort
en vervolgt: P. P. te Borssele, f 1 b. s. 1 d. h.
M. C. D. te WemeJdiDge, f 1 b. s. 1 d. b.
Zoeken van eieren van wild: A. S. Jr. en P. de F.
te Colgnsplaat, ieder f 2 b. s. 2 d. h.M. de W.
Azn. te Krabbendjjke, f 2 b. 8. 2 d. h. verbeurd
verklaring 3 wilde eendeieren met bevel tot uitl. of
te betalen 10 cent 8. 1. d. h.L. v. B. Hzn. en M. de
B. te Krabbendgke, ieder f 2 b. 8. 2 d. h. verbeurd
verklaring 3 wilde eendeieren met bavel tot uitl. of
te betalen 10 cent s. 1 d. h.
Overtreding wapenwet G. A. te Baarland, f 5 b.
8. 4 d. h. verbeurdverkl. 2 patronen met bevel tot
vernietiging.
Overtreding arbeidswetF. P. J. S. te Goes, f 1
b s. 1 d.J. B. te Ierseke, 2 maal f 1 b. s. 2 maal
1 d. h.W. C. v. d. D. te Goes, 3 maal 11 b. s.
3 maal 1 d.
Overtreding ScheldereglementM. C. M., M. de W.,
G. P. Lz., G. S. Jz. allen te Ierseke, ieder f 1 b.
8. 1 d. h.I. S. te Ierseke, 2 maal f2 b. s. 2 maal
2 d. h.
Kapen schclpvisck op waterkeerenden dijk J. 0. v. H.
te Goes, 12 b. s. 2 d. h.
Politie-overtredingM. S. te Goes, f 1 b. s. I d. h.
NachtrumoerB. H., A. M., J. M. en J. P. te
Kolgnsplaat, ieder f 1 b. s. 1 d. h.A. F. D. huisvr.
van P. H. te Goes, f3 b. s. 3 d. h.
Straatschenderij: A. P. te Kruiningen, f 2 b. s.
2 d. h.
Loopen over bezaaiden grond zonder vergunning
H. K. te Ierseke, f3 b. s. 3 d. h.
DronkenschapM. K. te Wissekerke, J. M. te Goes,
C. Z. te Krabbendgke, P. S. te Kloetiöge en W. v. M.
te Goes, ieder t 3 b. s. 3 d. h.F. H., J. B. V.,
D. H., L. N., J. K. en A. T. allen te Goes, A. S.
te Ierseke en J. D. te 's-GraveDpolder, ieder f 2
b. b. 2 d. h.E. J. te Goes, f 1 b. b. 1 d. h.
Dronkenschap bij 7e herhaling: J. Z. te Heinkens
zand, 3 weken hechtenis.
Het gerechtshof te Amsterdam heeft Koeman,
den baanveger, die den burgemeester van Edam, cRa
heer CalkoeD, met een mes bedreigd heeft, veroor
deeld tot gevangenisstraf voor den tgd van 5 jaren.
Landbouw en Veeteelt.
Wg ontvingen het programma van de alge-
meene vergadering der Maatschappg tot bevordering
van Landbouw en Veeteelt in Zeeland, te houden
te Wissekerke, op Woensdag den 23 Juni 1897, en
van de tentoonstelling van paarden, rundvee, schapen,
varkens, enz. te houden op Donderdag 24 JunM897,
door de atdeeling Noord-Beveland van bovengenoemde
maatschappg, op eene weide, gelegen in de nabjjheid
van de kom van Wissekerke.
Wg ontleenen daaraan, dat op Woensdag 23 Juni,
des voormiddags te 10 uren, de algemeens vergade
ring in bet schoollokaal en des namiddags te b*lf
tvee ure, voorzoover daartoe rgtuigfn beschikbaar
zuilen zgn, een rgtoer zal worden gehouden.
Des namiddags te 6 i/s ure heeft de algemeene
vergadering van de leden der afdeeling Zeeland van
het NederlandseH Paarden-Stamboek plaats in de
