1897 N°. 57.
Zaterdag 15 Mei.
849le jaargang.
Bij dit 110. behoort een bijvoegsel
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- on Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke noinmers 5 cent; met bijblad 10 cont.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder
bjj alle Boekvorkoopers en Brievengaarders.
06 prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bdirecte opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Iniendlni van advertentiën vier uren 09 den da der uitgave.
GOESCHE
COURANT.
dat afzonderlijk wordt verzonden.
GOES, 14 Mei 1897.
Een ergerljjk stuk komt voor in de
zich demccratiseh noemende Nieuwe Amsterdammer
een blad, dat zoowat zweeft tusschen radicalen en
liberalen. «Dat blad heeft", zoo merkt het Handelsblad
op, «in een hoofdartikel met den onrustbarenden
titel >Een dreigend gevaaronzedelijke handelingen,
aan een drietal onderwjjzers van openbare scholen
ten laste gelegd, als aanloop gebruikt om
den nogal radicalen Bond van Ned. onderwijzers in
de hoogte te steken, en de verkiezing van twee
openbare onderwjjzers, eandidaten der radicale partjj,
tot taden der Tweede Kamer aan te bevelen
Grljjk te verwachten was, is van dat artikel reeds
gebruik gemaakt door de tegenstandera van het
openbaar onderwjjs. De Standaard slaat munt uit
deze >ontzettende aanklacht tegen de openbare
Bcbool", uit het «keer op keer roepen van openbare
onderwjjzers voor den rechter", wat >zich zoo gedu
rig herhaalde", dat genoemd artikel uit de N. Amst.
>niet aarzelt zeker verband te erkennen tusschen dit
boos» feit en bet karakter der openbare lagere school".
Zelf zou De Standaard >zoo iets niet gaarne
hebben uitgesproken", maar nu het gezegd wordt
door een blad dat de openbare school tegenover de
vrjje school verdedigt, «dient op deze verklaring
het volle licht te vallen", en De Standaard
eindigt dan ook aldus: «Ouders, vergeet het niet.1"
Terecht merkt het Handelsblad hiertegen op, dat
de N. Amst. in plaats van als verdediger der openb.
school op te treden een klad heeft geworpen op de
13000, waaruit het personeel der openb. onderwjjzers
bestaat en zulks wegens het vergrjjp van een drietal
hunner.
«Wie zal opdebjjzondere school een smet
werpen, omdat nog al eens een bjjzonder onderwijzer
wegens onzedelyke handelingen is veroordeeld Wie
zal het geheel* notariaat in verdenking brengen,
omdat in de laatste jaren nogal eens oneerljjke nota
rissen zijn gevonnisd Of het geheele officierskorps
wegens de misbruiken van enkelen vraagt het
Handelsblad.
En zoo is het ook hoogst onrechtvaardig, uit een
paar gevallen een wapen te smeden togen het onder-
wijzarskorps der openbare scholen en tegen die scholen
in 't algemeen. Tegea zulk een verdachtmaking moet
met klem worden opgekomen.
Wg vereenigen ons gaarne met dit woord van
protest tegen de gevolgtrekking vau de Standaard,
eone gevolgtrekking, die ean blad als de Standaard
onwaardig is. Maar meer nog moet, dunkt ons, ge
protesteerd worden tegen de wijze, waarop de N.Amst.
is opgetreden. Dat b'&d ontziet zich zelfs niet eene
onkiesche insinuatie van een werkman meditedselen,
die zou gezegd hebben «zouden ze misschien daarom
zoo aandringen op leerplicht tot den veertienjarigen
leeftjjd." Van wien gaat die aandrang uit? Toch
zeker niet van de oalerwgzers IAls men een fat
soenlek blad w 1 heeten, moest men zulke onheb
belijke uitingen van één persoen niet als een gang
baar wapen aanwenden tegen een corps van openbare
onderwgzers, welke natuurlgk met enkele uitzon
deringen, die evenzeer onder da bgzondere en, in
verhouding tot hun aantal, toch niet minder wor
den aangetroffen zeker een dergelgken blaam niet
verdiend hebben.
Bedriegen wjj ons niet, daa wil de Nieuwe Am
sterdammer ook nog «enigszins poseeren als orgaan
van de Lib. Uoie. Na, als de Unie een prjjsvraag
had uitgeschreven om eea gedeelte van haar pro
gram aftebreken, dan zou dit fraaie stuk van de
Nieuwe Amsterdammer voor een eersten prijs zeker
in aanmerking komen. Zelden zagen wjj zulk een
voorbeeld van tacteloosneid. Intu9schen, de onver
diende smet op het openbaar onderwgs en op de
onderwjjzers is geworpen en zulks door een, dien
men geestverwant waandeWg vreezeo echter, dat
de blaam zich keeren zal tegen het blad zelf. Ea
dat zou niet onverdiend zjjn
De door ons vroeger aangekondigde «belang
rijkste voorschriften betrekkelijk den dienst der
Rjjks-postspaarbank" zgn thans verschenen
•n gratis aan de postkantoren verkrjjgbaar ge
steld. Het boekje bevat behalve algemsene bepalin
gen, voorschriften omtrent inlagen, terugbetalingen,
rente enz. en onderscheidt zich door groote duide
lijkheid. Zjj, die bjj de postspaarbank belang hebben,
zullen wèl doen zich, ten gemakke van zich zelf en
van de postadministratie, een exemplaar aan het
postkantoor aan te vragen.
Uitgenoodigd door het bestuur der k i e a v e r-
leniging Vrjjheid en Orde" te Kap e 11 e, trad
gisteravond in het café-Hanson aldaar als spreker op
dhr. mr. J. G. van D e i n s e, lid dsr Tweede Ka
mer voor het district Hontenisse en als zoodanig door
gfnoemde kiesvereeniging weder caudidaat gesteld
voor de a. s. verkiezing. Ongeveer een zestigtal be
langstellenden waren aanwezig. Na opening der by-
eenkomst leidde de voorzitter der vereeniging, dhr.
J. de JoDge, den spreker in, wees op het groote
verschil, dat de aanstaande verkiezing tengevolge der
nieuwe kieswet zal hebben met vroegere, en op de
gewichtige wetten, die onder de tegenwoordige re
geering zgn tot stand gebracht en waaraan dhr. Van
Deinse zoo trouw heeft medegewerkt, waarom hem
dan ook nu weder gaarne een candidatuur is aan
geboden.
Dhr. Van Deinse ving zjjn lezing aan met de be
tuiging dat het hem genoegen deed zulk een groot
aantal opgekomenen te zien als bewjjs van hunne
belangstelling in de publieke zaak. Vervolgens bracht
hg onder de aandacht, dat bg de vorige verkiezing
enkel het kiesrechtvraagstuk op den voorgrond trad,
terwgl bij de aanstaande geen bepaald punt zoo op
den voorgrond treedt.
Na een korte beschouwing van het kieswetontwerp-
Tak besprak hij met een enkel woord de tegenwoor
dige kieBwet Van HoutenRoëll. Wel erkende hg
de verdienste daarvan als minstens evenveel kiezers
te zullen scheppen als het ontwerp-Tak, doch hg
somde er eenige bezwaren tegen op, die vele leden
der Kamer aanleiding bad gegeven hunne stem niet
voor het ontwerp uit te brengen, zoodat het met
slechts 56 tegen 43 stemmen werd aangenomen.
De uitwerking der nieuwe kieswet moet nu worden
afgewacht.
Vervolgens wees spreker op de belangryke wetten,
die onder d^ze regeering zgn tot stand gekomen of
waarover reeds is gesproken en ontwerpen zgn in
geleverd. Achtereenvolgens werden deze genoemd.
Omtrent de wet op de successie voerde hg aan zich
daartegen te hebben verklaard om de hooge rechten
eu om de gelegenheid, die zg gemakkeljjk aanbiedt
om de rechten te ontduikende eerlgke moet ze
betalen, de oneerlgke kan ze ontloopen. Nogmaals
betuigde spreker dat onder het tegenwoordige kabi
net veel goeds is tot stand gebracht, al waren de
voorstellen der regeering naar den zin der vooruit
strevende liberalen niet uitgebreid genoeg.
Met het oog op dat verleden moet de leuze der
liberalen zgn: vooruitgang op den ingeslagen weg;
opheffing van alles wat de volkswelvaart kan be
lemmeren; do gelegenheid aanbieden, dat ieder zien
in een vak kan bekwamenarmoede en werkeloos
heid trachten te bestrjjden. Op het oogenblik achtte
echter de toekomst nog duister door de verwar
ring van begrippen op politiek gebied. Komen de
clericalen in de meerderheid dan is een periode van
stilstand op handen. Daarom moeten alle middelen
aangewend worden om de liberale beginselen te doen
zegevieren. Bide fractiëa der liberale party willen
hetzelfde doel, waarom samenwerking spreker ge-
wenscht en mogelgk voorkomt. De eene wil slechts
bedaard, de andere spoedig vooruit, waaruit kan
voortvloeien dat het doel wordt gemist of voorbg-
gestreefd. De liberale party en de vooruitstrevenden
moeten daarom elkaar steunen en samenwerken.
Spreker betreurde h9t dat door den voorzitter
van de vergadering der Liberale Unie, dhr. Van Ha
mel Roos, in November jl. geen verzoenend woord
was gesproken, daar samenwerking onder de libe
ralen mogelgk is, en zulk een verzoenend woord
had de gewenschte aaneensluiting kunnen geven,
want bg de verschillende partyen is geen verschil
van beginsel. Daarom kon spreker zyne hoorders
ook toeroepenstreeft naar samenwerking, gewo-
teneviyheid ga hand aan hand met staatkundige
vryheid, uw leuze zynattige hervormingen tot
stand brengen door aaneensluiting der beide frac
tiëa en terzydestelling van antipathieëi ter bevor
dering van algemeens welvaart. Bestaat er geen
aansluiting dan is eea programma een ydel werk
en zal het meer moeite kosten te behouden wat
men heeft, dan nieuwe toestanden te verkry-
gen.
Alsnu trad spreker in een opsomming van dat
gene, waaraan de eerstvolgende vier jaren zullen
zjjn gewijd op sociaal politiek gebied. Als zoodanig
noemde hjj de oprichting van Kamers van arbeid.
Hy noemde dit een stap in de goede richting en
wees daarbg 0. a. op de wenschelykheid vaa een
rustdag, by voorkeur op Zondag, en op een be
paalden arbeidsduur, echter onder de voorwaarde,
dat de industrie niet worde bemoeilykt, dat voor
hooi- en oogsfctyd vrjjgeviger bepalingen worden ge
maakt en dat bestellingen ten allen tyia mosten
kunnen worden gedaan.
Omtrent de inrichting der pachtcontracten gaf
spreker als zgn gevoelen te kennen, dat risico moet
bljjven ten laste van den pachter, dat de eigenaar
niet mag treden in diens rechten, dat de verbete
ringen, die do pachter heeft toegebracht aan het
eigendom, hem bjj het verlaten van het gepachte
moeten worden gerestitueerd en dat geen grond- of
polderlasten mogen komen ten laste van den paohter,
opdat deze niet in ongunstiger condities komt, indien
die lasten tusschentjjds worden verhoogd.
Spreker verklaarde zich tegen het invoeren van
beschermende rechten(laar deze alleen aan eigenaren
en grootere graanboeren zouden ten goede komen en
daarentegen voor ieder ander een tastbaar nadeel
zouden opleveren; iedereen zou duurder brood eten
en cok andere leveosbenoodigdheden zouden in prjjs
sty gen, want met hetzelfde recht als de boer zouden
alle andere industriëelen en neringdoenden om be
schermende rechten vragen voor hun waren, getuigen
de bïei brouwers en meelfabrikanten. Op hooger loon
of meer arbeid zou de workman weinig kars hebben,
want dan ging de winst voor den boer weer verloren.
Graanrechten zonden onmiddellijke verhooging van
pachtsom ten gevolge hebben, zooals reeds gebleken is
uit pachtcontractfn, waarin de bepaling voorkomt,
dat de pacht verhoogd zal worden, indien graan
rechten worden ingevoerd. Spreker achtte het onbil
lijk een klein deel van het Nederlandsche volk te
bevooi dealen ten koste van een groote massa en
noemde daarom beschermende rechten een onbillgke
belasting, die te zwaarder zou drukken, naarmate
zy door minder sterken zou gedragen worden.
Da landbouwers zullen meer gebaat worden door
uitbreiding van het landbouw-onderwijsniet gelyk
dat gegeven wordt aan de landbouwschool te Wage-
ningen, maar op een meer bescheiden schaal, nl.
door hot geven van herhalings- en landbouwonder
wijs aan cursussen door gewone onderwgzers, die
zich in den landbouw hebben bekwaamd. Nog wenschte
spreker alle lan bouwbelatgen in handen van één
bestuur.
Ook verklaarde hjj zich voor verplichte verzekering
van den arbeider tegen ongevallen, ziekteinvaliditeit
en ouderdom. De Staat moet echter in dezen niet
alles doen. De bydragen moeten geleverd worden
door hen, die van deze verzektring willen genieten
zgn die bgdrageu niet voldoende, dan eerst moet
de Staat te hulp kom9n. Ook wonschte hjj in dezen
samenwerking met armbesturen.
Een nieuw militair strafwetboek, zooveel mogelgk
in overeenstemming met het wetboek van strafrecht,
achtti' Jhg noodig, evenals de hervorming der levende
strijdkrachten met invoering v&n persoonlij hen dienst
plicht.
Verbetering van den rechtstoestand der vrouw en
beperking van de ouderlijke macht is eea dringende
noodzakelykheid. Aan het recht van dm man om
het loon en de bezittingen van zya vrouw te ver
panden of te verkwisten moet eea eiad gemaakt
worden. De vrouw moet Btem hebbea ia elke han
deling van haar man omtrent zaken, die hua beider
huiselijk belang betreffen. In dezen moeten de rech
ten der vrouw gelyk staan mot di9 van den man.
Beperking der ouderlijke macht door den Staat
is noodig, waar de ouders blykbaar de belangen
van hunne kinderen verwaarloozen. Ten slotte ver
klaarde dhr. Van Deinse zich voorstander van leer
plicht, voortgeest en herhalingsonderwijs, oprichting 8n
reorganisatie van voorbereidend onderwijs (bewaar
scholen) en het vaststellen van bepalingen tot ver
betering van woningtoestanden.
Na deze eenigszins uitvoerige beschouwing van
de hoofdpunten van het program der Liberale Unie
verklaarde hy zich aan te slniten by het bervor-
mingsprogram, doch niet met alle onderdeelen daar
van in te stemmen. Hg meende, dat er voor den
afgevaardigde vrijheid moet bestaan om, na de wets
voorstellen te hebben bestudeerd, naar overtuiging
te stemmen en do rechtvaardigheid te betrachten
als uitvloeisel van het ware Christend >m
Spreker eindigde zgao boeiende rede met den
wensch, dat zgne candidatuur moge gevolgd worden
door zgne verkiezing en verzekerde, dat hij alsdan
als lid der Tweede Kamer in vrgzinnigen, liberalen
geest zal bljjven medewerken aan de geestelijke en
stoffelijke ontwikkeling van het geheele Neder
landsche volk.
Van de gelegenheid tot debat of het verkrjjgen
van nadere inlichtingen werd geen gebruik gemaakt.
Na dankbetuiging aan don spreker en de aan
wezigen spoorde de voorzitter de tegenwoordig zijnde
kiezers aan hunne stem uit te brengen op den heer
Van Deinse, die zich een beslist voorstander heeft
getoond van het urgentie-program der L. U.
Na gewezen te hebben op het wensehelgke, dat
afgevaardigde en kiezers met elkaar in aanraking
komen, sloot de voorzitter deze byeenkomst.
Ierseke. In de gisteren gehouden raadsver
gadering, die door 7 van de 11 leden werd bjj-
gewoond en door den burgemeester werd gepresi
deerd, werd 0. a. mededeeling gedaan van de vol
gende ingekomen stukken
kennisgeving van het Kon. besluit waarbjj tot 1
Mei 1900 het maximum vergunningen volgens de
drankwet verminderd wordt tot 12
kennisgeving van den Minister van W., H. en N.
dat de loop van den avondsneltrein naar VlissiDgen
onveranderd bljjft en dus aan station Krui-
ningen-Ierseke blijft stoppen
kennisgeving dat de Minister van Binn. Zaken,
overeenkomstig het advies van Ged. Staten, de toe
kenning van een rykssubsidie ad f 2600 voor de
vergrooting van school 2 zal bevorderen.
(De mogelgk hoogere kosten nam de raad voor
rekeniDg der gemeente).
Antwoord van Ged. Staten op het verzoek om
dispensatie voor 5 jaar van de invoering van het
onderwjjs in de vrjje en ordeoefeningen.
Dit verzoek werd van de hand gewezen, omdat er
aan beide scholen genoeg voor dat onderwgs be
voegde onderwgzers zgn en voldoende terreinen, die
van de openbare straat behoorlgk zya afgescheiden.
Tot benoeming van een lid van het Burg. Armbest.
werden aanbevolen de heeren Jacs. Sandee en J. J.
de Bruijn. De eerste, die verklaard had nu een be
noeming te zullen aannemen, werd andermaal be
noemd.
Tot onderwijzer aan school 2 werd benoemd met
ingang van 15 Mei de heer J. Ossewaarde te Kapelle.
Het kohier van de hondenbelasting werd vastge
steld, waarop 58 honden voorkomen, een getal dat
niet meevalt, en aanleiding geeft tot den wenk om
toe te zien of het na de vaststelling van het kohier
niet toeneemt.
Ten slotte kwam aan de orde de verlichting der
nieuwe haven. De quaestie liep vooral over het ge
bruik van petroleum- of van gasgloeilicht. Het laatste
is veel krachtiger, maar ook veel duurdei. Besloten
werd 6 petroleumlantaarns aan te schaffen en, voor
den ingang der haven, een gaslantaarn van 24 vlammen
met stormbrander, samen voor f 179.
Hansweerd. De Anti-revol. Kiesvereeniging
«Recht en Belgdenis" alhier Bteldq. gisteren met
haast algemeene stemmen tot caudidaat voor de
Tweede Kamer jhr. mr. J. J. Pompe van Meer-
dervoort.
In de gisteravond te Stavenlsse gehouden
vergadering der Lib. kiesvereenigiog is tot caudi
daat voor de ILe Kamer in het hoofdkiesdistrict
Goes gesteld de heer J. H. O. H e y s e.
Het onderzoek van verlofgangers
van de nat. mil. zal dit jaar plaats hebben:
te KortgeneZaterdag 12 Juni, v.m. 10 i/8 u. voor
Kats, Kolynsplaat, Kortgene en Wissekerke
to Kapelle, Dinsdag 15 Juni, v.m. 9 u. voor Ka
pelle, Wemeldioge, terseke, Krainingen, Krabbendyke,
Rilland-Bith, Schore on Waarde
te Goes, Maandag 21 Juni, v.m. 9 u. voor Baar
land, Borsele, Driewegen, Ellewoudsdyk, Goes, 's-Gra-
vonpolder, 's-Heer Abtskerke, 's-Heer Areodskerke,
VHeerenhoek, Heinkenszaad, Hoedekenskerke, Kat-
tendyke, Kloetinge, Nisse, OudeUnde, Ovezand en
Wolfertsdgk.
Krabbend ij ke. Met ingang van 1 Juni is tot
surnumerair by de Staatsspoorwegen aan het station
alhier benoemd ds heer J. J. M. S c h m i 11 vau
Bergen-op-Zoom.
De Standaard bespreekt den uitslag der
«Roomsche Deputaten vergaderin g",
onlangs te Utrecht gehouden, aldus:
«Het blykt dat door deze vergadering en haar
programma alle 011de veete vergeten en de eenheid
in het kamp hersteld is. Zóó hersteld, dat men
zonder oenige voorafgaande confabalatie nu reeds
midden op de markt, zgae verhouding tot dd overige
partyen meende te kunnen regelen. Ook dit is de
vracht van het stelsel der programma's van actie.
Dan heeft elke party over de hangende qaaesties
van staatsbeleid zich uitgasproken ea men behoeft
slechts de voorslagen ea wensch m te sorteeren, om
soort, zonder zoeken, soort te doen vinden f*
Men verkrjjgt bg het lezen dezer regelen den
indruk, of men zioh op een korenbeurs of veemarkt
bevindt, waar de graai monsters van dei eenen zak
met den anderea, volgens kleur m gewicht worden
vergeleken, of waar het vee aan de ljja gekoppeld
staat, om na loven eu bieden, ten slotte met haed-
slag en borrel, het Christelijk kiezersvolk aan den
meestbiedende te gunnen. Wie ziet niet in, dat op
dergelgke wgze de verkiezing tot «9n handel iu
koopwaren wordt verlaagd. (Arnh. Ctj
Gedeputeerde Staten vau Dreute hebban da
navolgende circulaire aan de gemeentebesturen in
die provincie uitgevaardigd
«Het bestuur eener gemeente in deze provincie
heeft zich tot ons gewend met de vraag of bg de
plaatselijke verordening, bedoeld in art. 65 der kies-
