1897 N°. 45.
Donderdag 15 April.
848te jaargang.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjj» per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; mot by blad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiön voor dit blad
aangenomen bjj do hoeren Nijgh Sz Van Ditmab te Botterdam o» varder
bij alle Boekverkoop*** bh Brievengaarders.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, olken regel meer 10 ctB.
Bp directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfdo advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelpka- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct
Aanvragen oil en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
ïnoscftafliaiis; van «dvevt»»#??'® ©t» da® der uitgave*
VOORBEREIDING.
(Slot).
Regeling der levende strijdkrachten met invoering
van hst stelsel der persoonlijke vervulling van den
dienstplicht en mat opheffing der schutterijen in harm
tegenwoordige» vorm is de paragraaf van de L. U.,
welke ons rog tir toelichting overblijft.
Hoe gewichtig en uitgebreid dit onderwerp ook
is, onze ruimte gedoogt niet er sterk over uit te
weiden; persoonlijke dienstplicht komt wellicht reeds
meer dan 25 jaren op het program van liberaleD en
kwam ook niet lang geleden (nu schijnt het tjjdeljjk
opgeborgen) op dat der auti-rsvolutionairen voor.
De overtuiging, dat een goed leger slechts te ver-
krjjgen is wanneer ook de gegoeden in de geledoren
staan, wint meer en meer veld. Weder anderen noe
men alkooping van dienstplicht oen ongemotiveerd
voorrecht, d3t in onzen tijd niet meer thui3 hoort.
Er was can tjjd in ons land, dat men zoowat over
alles tevreden was, zelfsover ons leger en onze
schuttorjjDe klagers worden alarmisten en pessi
misten genoemd en Nic. Beets zong in 1867
»Wat wil men toch in Nederland?
Het zwaard bleef in de scheede,
De welvaart deelt naar eiken kant
Haar gaven rjjk'ljjk mode."
Vier versregels, welke hjj in deze dagen wellicht
niet zou laten drukken.
Maar toen kwam de oorlog van 1870 en we wre
ven on8 den slaap der welvoldaanheid 6en weinig
uit de oogen. Langzamerhand kwamen we tot de
overtuiging, dat die alarmisten wel oens geljjk kon
den hebben en dat wa eigenlijk slechts waren een
Uhlanenbiöjkchan", dat we niet voldoende weer
baar waren.
Toen ontstond, vooral nu men bemerkte dat de
>Duitscbe schoolmeester" veel tot de overwinning
hal bjjgedragen, de beweging tot regeling onzer
doode en levende strijdkrachten, en daar er bij de
laatstgenoemde allerlei personen en coterieën be
trokken waren, begon men al vast met de doode,
misschien hopendp, dat de levende van zelf wel
zouden terecht komer.
Vyt-on-twintig jaren lang heeft men hierover nu
geschreven en gesproken, maar de strijdkrachten
bleven zooals zij waren en invoering van algemee-
non of persoonlijken dienetplicht werd steeds ver
schoven.
En dan onze schutterij
>Eea schutter is iemand,
Die bang is voor niemand,"
zong eenmaal de Schoolmeester, maar al bezat de
schutter den grootst mog«lijkon moöd, het zou hem
weinig helpen indi<-n fay ziju geweer ooit zou moo-
ten gebruiken waar schietbanen ziju voor iets an
ders dan een weinig te leeron mikken, en waar geene
schietbanen zjjn voor iets anders dan om in den loop
zjjn eindje sigaar te bergen.
Hjj weet van het militaire niets en kan derhalve
op dat gebied niets.
En toch zullen onze schutterijen, wanneer er een
oorlog uitbreekt, mobiel worden verklaard om en
dit is de tragische kant van het schutter-zjjn
naar de slachtbank te worden geleid 1
Nu kan er omtrent ons leger tweeërlei denkbeeld
op den voorgrond treden öf we bepalen ons tot het
hebben van een krjjgstnacht, voldoende om de bin-
nenlaudsche rust te bewaren, parades te maken enz.,
öf we zorgen er voor een leger te bezitten, krachtig
genoeg om onze neutraliteit te handhaven en het
vaderland in de ure d68 gevaars te verdedigen.
Wanneer men tusschen deze beide denkbeelden
bljjffc hangen, vermorst mon millioenen, zonder dat
deze eenig nut afwerpen, dan eenigen officieren eene
positie te verschaffen. Wjj willen nu niet eens breed
voerig spreken van ons glorievol verleden, van den
adeldom onder de volkeren, die verplichtingen op
legt. Er ia eene periode in onze geschiedenis, waar
van eenmaal dr. Schaepman getuigde
»Voor ons, de jongeren on de kleineren, is de
glorie van dat tijdperk eer visioen dan historie
inderdaad het geschiedverhaal dier dagen klinkt
als een heldendicht. De Republiek der vereenigde
gewoston mat haar stadhouders, allen helden en
heirvoerdersmet haar Staten, die den Senaat
van Rome doen herlevenmet haar Raadpen
sionarissen, die den ^kleinsten staat van Europa
doen gelden als een wereldrjjk; met haar admi
ral* n, die de zee maken tot eene provincie der
gfüniëerde provinciën."
Met zulk eene historie op den achtergrond zou
men kunnen verwachten, dat een Nederlandsehe
staatsburger zijn hart wel iets hooger voelde klop
pen dan b.v. een onderdaan van den vorst van
Monaco.
En tochvaderlandsliefde, eerbied en geest
drift voor ons roemrgk verledeu, zgn voor sommige
Nederlandors-fin do siècle, die zich cosmopoliet
noemen, van die sentimentaliteiten, waarvoor zij zich
niat zeer warm maken.
De groote vraag is echter maar brengt ons be
lang mf d", dat wg ons, op een gegeven oog-nblik,
door welke natie ook, maar zullen laten annexeren,
of zullen we ons met da taaiheid, onze natie eigeD,
verdedigen tot in de uiterste verschansing?
Indien wjj tot het laatste besluiten en wg
gelooven, dat bjj eene volksstemming de groote
meerderheid der natie zich daarvóór zou verklaren
dan moeten we niets onbeproefd laten om or8
zoo sterk, zoo weerbaar mogelijk te maken. En op
de vraag: »z(jn wg sterk, zijn wjj weerbaar?" halen
do specialiteiten op dat gebied de schouders op,
terwijl dy natie terecht wijst op de millioenen, die
ons oorlogsbudget; verslindenMag dit contrast
blijven bestaan? In do zitting der lie Kamer van
26 April 1871 verklaarde de heer Moens, dat hjj
innig vorbeugd was over de mogelijkheden, waarop
eene afdoende verbetering van ocze weerbaarheid
afstuitte uit zuinigheid, en hot is nog zoo lang
niet geleden, dat man in ons pariamant meer rekende
op da bekwaamheid van onzo diplomatie dan op
militaire krachtsontwikkeling. Maar als ieder burger
kan goroapen worden voor het vaderland ten strjjda
to trekken, dan zal hjj het denkbeeld niet kunnen
verdragen, dat het land, dat hjj dient, alleen kan
voortbestaan bjj de gratie zjjnar machtige naburen
en de buigingen der diplomaten, zooals Thorbeeke
het noemde.
Er moet gekozen worden tusschen beide stelsels:
dat van ljjdelijko berusting met een zoo klein moge
lijk oorlogsbudget, of dat van eene goede regeling
der levende strijdkrachten als koloniale mogend
heid ook van de vloot mot de fiaanciëele ge
volgen daaraan verbonden.
De Lib. Unie wil het laatste. Vredebonden mogen
onder de leuze vrede op aarde" hunne vredesbymnen
doen weergalmen er is nu eenmaal geen vrede,
maar strjjd, strijd overal en het zou struisvogel
politiek zgn, om, nu iu het Oosten de brandstoffin
overvloedig zijn opgehoopt en éóa vonk een wereld
oorlog kan doen ontbranden, te bljjven roepen
»vrede, vrede, geen gevaar
Verbetering der levende strijdkrachten is dus
noodig.
De natie, die in de ure, waarin het land gevaar
dreigt, het zwaard niet weet te hanteereD, is zeker
ten ondergang gedoemd.
Aan het einde gekomen van onze beschouwingen
over de punten van het urgentie-program der Lib.
Unie, dat wij als voorbereiding van de aanst. ver
kiezing in ons distriet, op deze wjj ze meenden te
moeten toelichten, vragen wij ons zeiven af, of, du
er t3 midden der liberale partjj nog zooveel verdeeld
heid bestaat, het wel eenig nut heeft gehad die be
schouwingen neer te sehrjjveo.
De katholieke party, sterk door de oenheid, die
de Kerk gebiedt, trekt als één man af op het dool,
dat zjj zich voorstelt en zal de antirevolutionairen
steuneD, nu bij dezen neiging bestaat af te wijken
van hunne beginselen omtrent den vrijen handel.
En deze laatsten, hoewel de beeren Kuyper en
Lohman totnutoe elkander een havdnekkigen oorlog
aandoeD, verwachten veel van de Deputaten-verga-
dering. Aan dr. Kuyper zal het niet liggen hjj
heeft het duidelijk in de Standaard uitgesproken
wanneer bij de stembus de zoo zeer gewenschte
eendracht niet wordt hersteld. Dat op die Deputaten-
vergadering het gevoelon van dr. Kuyper zal zege
vieren, ljjdt zeker bjj weinigen twjjfel. Want al heeft
hij op zijn feest handig gezegd: >men beweert, dat
ik de luyden biologeer, maar probeer dat eens met
de Calvinisten", zoo schijnt ons juist een uitroep
als deze een uitermate geschikt middel om zoo
biologeeron begeerd wordt daarvoor dienst te doen.
In den Christ, historischen Kiezersbond is eene
nieuwe partjj verrezeü, die, hoewel zich schrap zet
tende tegenover de katholieke party, vaak ook tegen
over liberalen zal staan, die sturen in de richting
van het urgentie-program der L. U.
En de liberalen staan daar nog altjjd verdeeld,
gevaar loopende, dat alle clericalen zich tegen hen
vereonigen en dat de reactie op elk gebied de over
winning bohaalt.
Zou nu het voorbeeld, door de verschillende ker
kelijke partijen gegeven, ook niet de liberalen aan
sporen, om met terzijdestelling van persoonlijke
meoningen en programs van uitsluiting, zich te ver
eenigen met het door ons toegelichte urgentie-program
der L. U., waarop toch zooveel vraagstukken voor
komen, aan de oplossing waarvan alle liberalen wen-
schen mede te werken Voorzeker, er is een meer
en een minder ook tin opzichte van die vraagstuk
ken, en wat opoffering, zoowel van de zyde der
L. U.-mannon als van de niet aangesloten liberalen,
is noodig. Maar is dit nu een onoverkomelijk bezwaar
Nog is er niets verloren, nog wapperen de heldere
kleuren van den vooruitgang vrjj uit in den wind.
Wjj weten het, dat het gaat om het erfgoed, sinds
1848 door de liberalen veroverd, dat het gaat om
do toekomst van ons volk, en grievend zou het zelf-
verwjjt zijn, wanneer we, op alle liniën g«slag«n,
zouden moeten bekennen, dat we dit alle3 verloren
hadden, verloren door eigen sohuld, door eigen schuld
alleen
GOES, 14 April. 1897
Men verzoekt ons te melden, dat do naam
van den nieuwbenoemden verdeelmeesfcer der
gemeene tienden in Zuidbeveland niet is J. Kor-
stanje Cz., maar J. Korstanje Iu.
De heer C. S n jj d e r oud-leerling van de
wiuterlandbouwschool te Goes, is thans, na een
cursus van de Wiesenbauscbule te Suderburg te
hebben gevolgd, bjj de Noderlandsche Heide-maat-
schappjj in dienst gesteld als ambtenaar voor den
aanleg van bevloeiïngen.
Te 'A-CSraveiipolder zjjn de aanslagbiljetten
voor do personeels belasting bereids rond
gebracht. E*n der ingezetenen aldaar is aangeslagen
naar eene huurwaarde van duizend gulden, zjjnde
tweemaal de vroegsre huurwaarde. Naar zjjne mee
ning is dat voor een perceel in eene dorpsgemeente
veel te hoog, waarom hjj voornemens is eene uit
spraak van Gedep. Staten uittelokken.
Schore. De raad benoemde onlangs als oom
missie tot aanbieding van het Nationaal hul
de b 1 jj k de beeren J. G. van Nieuwenbujjzen,
voorzitter, H. C. Dominicus, secretaris, en K. de
Jonge, W. Rijn, D. C. Elsman, A. Rottier en Jan
Stevense als leden.
Sloedelteatskerke» In de Maandag jl. gehou
den zitting van den raad dozer gemeente, waarin
5 leden toganwoordig waren, werd met algemeene
st6inuien besloten het request der commissie voor
den stoombootdienst op de Westerschelde
aan Gedeputeerde Staten te ondersteunen. De raad,
uit den aard der zaak beter dan iemand anders op
de hoogte van den werkeljjken toestand, achtte het
m de bylag°n bjj het request vermelde volkomen
juist.
Ierseke. Het gerucht, dat het Dageljjksch Be
stuur der VIsschsrjjen op de Scheids en Zeeuwscbe
Stroomen niet genegen is uitstel van pachtbetaling
te verleenen zonder bybarekening van rente is
officiësl bevestigd. Het uitstel is verleend maar onder
voorwaarde dat 4 pet. rente zal worden by gepast.
Voorts heeft gemeld bestuur aan adressanten me
degedeeld, dat gunstige beschikking op verzoeken
om uitstel van pachtbetaling niet meer is te ver
wachten, althans dat zijnerzyds op dergelijke ver
zoeken voortaan ongunstig zal worden geadviseird
c. q. beschikt.
Alzoo: plus fiscal, que la fisc
Overigens zal het tweede besluit over 't algemeen
meer gebillykt worden dan het eerste.
De rijksmiddelen hebben in Maart jl. opge
bracht f 10.897.908,97 i/b tegen f 11.912.481,46 in
Maart 1896.
De opbrengt over de eerste drie maanden van
1897 bedroeg f 25.682 506,15 tegen f 28 972.094,03
over de eerste drie maanden van 1896.
Misstanden in Rechtszaken. Men
schryft aan de Telegraaf
Meermalen en zsker niet ten onrechte is
reeds de klacht geuit over het betrekkelijk geringe
bedrag dat door getuigen, die uit het eiland Tolcn
te Zieriksee voor de Arrondissoments-Rechtbank
moeten worden geboord, wordt ontvangen en vooral
is deze klacht gegrond voor hen, die op het Zuide-
lyk en Oostelijk deel van het eiland wonen. Wat
toch is het geval Van uit die plaatsen toch is naar
Stavenisse niet het geringste communicatiemiddel,
zoodat men genoodzaakt is öf te voet te gaan, óf
eon huurrjjtuig te nemen. In het eerste geval is het
voor zwakken en ouden van dagen op één dag heen
en terug haast onmogelyk, en in het laatste geval
wordt zelfs de enkele reis door het ontvangen ge-
tuigegeld niet gedekt.
Bovendien heeft reeds menig getuige al het on
aangename ondervonden bjj storm of ijsgang bjj de
overvaart van Stavenisse-Vianen. Voor hen, die het
Keeten d. i. h6t water hetwelk genoemde plaat
sen scheidt bjj zulk weder nimmer overtrokken,
valt het moeiljjk een juist baeld te geven van al de
ellende, die men moet doorstaan. Ook de heer amb-
I tonaar bjj het Openbaar Ministerie zal op zjjne reis
naar het Kantongerecht te Tolen meermalen al het
i prettige van zoo'n vaart en ritje hebban ondervonden.
Is hit te verwonderen dat men reeds vaak het ver"
langen heeft uitgesproken naar verandering, b.v. door
genoemd deel van het eiland te laten ressorteeren
onder Goes of Breda Is het ook te verwonderen
dat menig persoon uit vrees voor de Zierikseesche
reis, zwjjgt, waar eigenljjk plicht gebiedt te spreken
En is het niet mogeljjk dat het den Heeren reoh-
ter3 door to weinige gegevens, enkel door stilzwij
gendheid uit vrees voor de reis ontstaande, moeiljjker
valt juist te berechten Het zgn slechts vragen,
die door bevoegde autoriteit kunnen worden beant
woord, maar wier beantwoording ook het publiek
als belanghebbende de noodige belangstelling inboe
zemen. Eéa ding is zekeróf vermeerdering van het
getuigogeld, óf wjjziging van ressort zou voor hen,
die uit het eiland voor de rechtbank moeten ver
schijnen, een verbljjdend teeken zjjn. Weet iemand
iets beter
Bij kon. besluit is benoemd tot gezworen voor
den Gouweveer en Zeikepolder A. Bevelander.
Naar de M. Ct. verneemt zjjn door Gedepu
teerde Staten van Zeeland bezwaren geopperd tegen
de benoeming van jhr. L. Sehuurbeque Boe ij e
tot ontvanger-griffier van den Gouweveer-polder.
Het jaarlijksch bezoek der Koningin
nen aan Amsterdam zal plaats hebben van 2430
April.
Wegens den hofrouw zal door de Koninginnen
geene voorstelling worden bijgewoond in den Stads-
scbouwburg en er ook geen raout ten Hore plaats
hebben.
De centrale liberale kiesvereeniging ie Alk
maar stelde Zondag tot candidaat voor de Tweede
Kamer mr. W. van der Kaay, minister van
justitie, oud-afgevaardigde van dit district, met 13
van de 25 uitgebrachte stemmen. Jhr. mr. P. van
Foreest, te Heiioo, bekwam 8, mr. E. Fokker 3
stemmen, 1 stem blanco.
Werd eenerzjjds met klem aangedrongen op ver-
eeniging met andere vereenigingen om den heer
Fokker te stemmen, ten einde daardoor zjjne ver
kiezing te verzekeren, anderzijds was men van mee
ning, dat de heer Fokker beginselen waB toegedaan,
welke niet in ieder opzicht door deze kiesvereeni
ging werden gedeeld.
In aansluiting met vroegere beschouwingen
daarover heeft mr. G. Wittewaall, lid van de recht
bank te Arnhem, in een dezer dagen bij Gebr. Belin-
fante te 's-Gravenhage uitgegeven brochure opnieuw
de aandacht gevestigd op de burgerrechter-
Ijjke verhouding der Koningin tot
Haren aanstaanden gemaal, met betoog van
da wenachelykheid om bjj Bpeciale wet H. M. als
hoofd der echtvereeniging aan te wijzen.
Naar ïjjue meening bestaat er slechts éóne goede
oplossing van hot vraagstuk.
De Koningin wordt het hoofd der fchtverteniging
en de wettelijke verhouding ware dan omgekeerd.
De buitenlacdsche prins zou door zjjn huweljjk
Nederlander worden.
De Koningin houdt de gemeenschappelijke woon
plaats, zjj bezit het recht de hofdigoitarissen en hof
beambten te benoemen. Bij strjjdige bevelen beeft
het personeel haar te gehoorzamen. H. M. zal het
eigen en het gemeenschappelijk vermogen beheoren,
koopen, verkoopen en schenken naar Haar welgevallen.
De kinderen dragon Haren geslachtsnaam, zjj wor
den prinsen en prinsessen der Nederlanden uit het
stamhuis Or mje-Nassau.
De opvoeding der kinderen zjj in de eerste plaats
aan de Koningin toevertrouwd. Den gemaal kan ket
bestuur en de beschikking over zgn eigen vermogen
en de daarmede samenhangende bevoegdheid om
zonder bijstand der Koningen in rechten te ver
schijnen, gelaten worden.
Het vlugschrift treedt verder in eene verhandeling
der bezwaren van de verdedigers van de rechten des
mans en van de meenitgen der voorstanders van d«
rechten der vrouw.
Ten slotte meent schryver dat, nn de Koningin
den leeftjjd van 16 jaren heeft overschreden, het
onverantwoordelijk ware eene beslissing te nemen
zonder er Haar in te kennen.
De Prov. Gron. Ct. bevat een ingezonden stuk,
waarin de schryver meedeelt, dat een groot grond
eigenaar in de provincie Groningen aan een zjjner
huurboeren volgend briefje geschreven heeft
»Den heer
Daar wjj tengevolge van de nieuwe kieswet wel
licht protectie zullen krjjgeD, die dus van invloed
zal zjjn op de verhuringen der landerjjen, willen wjj
mot het verhuren der plaats nog eerst wachten en
zullen daarop nader terugkomen.
Groetend
De N. R. Ct. noemt dit een uitnemend antwoord