1897 N°. 30.
Donderdag 25 Maart.
84*" jaargang.
On oifcg&.ve dezer Courtuit geschiedt Maandag-, Woensdag- en *7rjjdagavoud,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlgke nommers 5 cent; mot bjjblad 10 cent.
Behalve aan onti Bureau worden Abonnementen en Advfirtontiën voor dit blad
uaageaoraen bp de hoeren Nijgk Van Ditmir te Rotter dr. r? ea v-jrdov
b§ alle Böekvftrkoopers e» Brievengaarders,
COURANT.
De prjjs der ge wone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzolfde advertentie wordt de prijs
alechtö tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjkg- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende,
dankbstuigiiigen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
van adverteaift&n S «les* d*g ilcv otijc&v®.
VOORBEREIDING.
II.
Het is z^ker geen toeval geweest, dat als eerste
punt op het programma van urgentie der Liberale
Unie Wrjrl geplaatst de regeling van het arbeidscontract.
Het b3stuur en de vergadering hadden zich tot d'.'ze
eonvouiigo formule kunnen b?pilen, b.H aan anderen
overlatende boe ra< n zich die regeling van het arbeids
contract wille denken; maar er werd bijgevoegd tot
betere verzekering van de wederzjjdscfce rechten en
verplichtingvu, beperking van overmatigen arbeidsduur,
ook voor volwassen mannelijke arbeiders en verzeke
ring van een wek lijkschen rustdag, zooveel mogelijk
den Zondag."
Door nu eerst, in zake sociale wetgeving, de rege
ling van het arbeidscontract op den voorgrond te
stellen, erkennen zjj, die met het program van urgentie
der L. U. willen meegaan, dat in de eerste plaats
de verhouding tussohen werkgever en werknemer
moet worden geregeld.
De wetgever heeft zich tot nutoe van die regeling al
zeer gemakkelyk afgemaakt. We vinden daaromtrent
niets meer, dan betgeen ons het Bnrgerljjk Wetboek
schenken kan, dat men maar altijd in zijn burger
lijke braafheid heeft laten voortbestaan, hoe ook de
tijdsomstandigheden veranderden en nieuwe sociale
denkbeelden zich baan braken.
Geheel de wetgeving op dit gebied is saamgevat
in de artfc. 1637 tob ea met 1639 en de meest krasse
bepaling vinden we in de eerste al. van art. 1638
luidende: »de meester wordt op zijn woord, desge-
rorderd met eade gesterkt, gelootd."
Dat de door bovengenoemde artikelen geschapen
to stand van willekeur aan da eeae en van volkomen
hulpeloosheid aan de andere zijde niet kon blijven
voortduren, is nagenoeg door iedereen erkend, die
slechts eenigszins er naar streefde het rechtvaardig
heidsbeginsel te betrachten. Toch is tot nutoo de
werkman geheel onderworpen aan de meerdere of
mindere goede trouw van zijn werkgever. Deze wordt
op zjjn woord geloofd.
Nu er in don laatsfcen tijd pogingen in het werk
zijn gesteld, om in de verschillende gemeenten van
ons vaderland particuliere arbeidsraden op te rich
ten, ia ook het denkbeeld op den voorgrond getreden
een schema te ontwerpen van een particulier arbeids
contractzelfs zjjn er reeds een paar in de dag
bladen gepubliceerd, maar wat helpt zulk een pla
tonisch stuk, indien noch de werkgever noch de
werknemer gehouden zjjn een dergelijk contract aan
te ga*n? Alleen een bij de wet vastgesteld arbeids
contract kan wederzijische rechten en verplichtingen
verzekeren.
De statistiek in tal van landen heeft reeds vol
doende aangetoond, dat beperking van arbeidsduur
een gunstijjen invloed heeft, niet alleen op den ar
beider, maar ook op zijn arbeid zelfm. a. w.
dat, wanneer dezen voldoende rust wordt geschon
ken, hij niet alleen pbysiek daarvan genist, maar
dat hij ook ten minste evenveel en zeer zeker beteren
arbeid levert.
De grooto vraag is echter hoe do wetgever den
arbeidsduur zal kuunon beperken, indien bij daaraan
niet tevens toevoegt een vaststelling van bet loon.
Behalve in tukele plaatsen, zooals in de hoofd
stad, waar het gemeentebestuur is voorgegaan, be
staat er nergens oen vastgestelde looBBtandaard, die
ook door de werkgeveis iB erkend. Bij den over
vloed van arbeidskrachten kunnen de werkgevers
nagenoeg tot elk loon laten werken, dat zjj maar
willen geven en wanneer nu aan den werkgever zou
worden gezegd g(j moogt uwen arbeider b.v. niet
langer laten werken dan tien uren per etinaal en
hij wordt dan niet tevens genoodzaakt dezen een
loon uit te betalen, waardoor er ten minste geljjkbeid
zou ontstaan met de thans uitbetaalde looüen per
dag, dan zou de beperking van den arbeidsduur
slechts vermindering van inkomsten voor deu ar
beider ten gevolge hebben. Wjj kunnen dan ook
niet begrjjpen dat de L. Uwaar deze in par.
3 van het hervorm ingsprogram verlangt dat do
overheid, wanneer zij rechtstreeks of middellijk als
werkgeefster optreedt, tegen misbruik van werkkrach
ten zal waken, o. a. door voorschriften omtront
arbeidstijd en loon, bjj het vaststellen van het eerste
punt van het urgentie-program die bepaling omtrent
het loon over het hoofd zag.
Men zou ons kunnen antwoorden, dat de bepaling
van het loon kan worden opgenomen in het arbeids
contract en wellicht is dit ook zoo bedoeldmaar
hetzelfde zou omtrent den arbeidsduur kunnen ge
schieden en in dat geval zou de vermelding daarvan
volkomen overbodig zjjn.
Nu gelooven wjj wel, dat de wetgever, zoodra
zou overgaan tot de beperking van overmatigen
arbeidsduur voor volwassen arbeiders, van zelf de
loonquaestie onder de oogen zou moeten zien, maar
daar in zekere conservatieve programma's, wél ge-
sproken wordt van beperking van arbeid, maar nht
over de daanrêo in verhouding staande vaststelling
van het loon, dient toch op dit gebied de vrijzinnige
kiezer een vaste overtuiging te hebben. Bepaling
van arbeidsduur sluit vaststelling van loon in zich,
en daardoor zal niet alleen de arbeider gebaat zjjn,
maar de bfhoorljjk betalende patroons zullen ster
ker worden tegenover onderkruipende concurrenten,
die ala parasieten leven ten koste van hun Bchraal
betaalde werklieden.
ei
Die vasfsfellir.g van hefc loon achten vrij ook zeer
zeker noodig nu wij komen tot bet tweede punt
van het urgentie-program invoering van een stelsel
van verplichte verzekering tegen de nadeelen, waaraan
de arbeid blootstaat tengevolge van ongevallen, ziekte,
invaliditeit en ouderdom, en zulks althans voor inva
liditeit en ouderdom, zoo noodig, ten deele op icosten
van den Staat."
Dit punt van het urgentie-program is reeds ge-
deelteljjk uitgevoerd door het tegenwoordige minis-
1 terie, tren het, met het oog op een belofte, in de
i troonrede van 1894 uitgesproken, in de Kamerzitting
j van 16 Februari jl. een wetsontwerp indiende be
treffende de verzekering van werklieden tegen de
ongevallen in bepaalde bedrjjven. De drie ministers,
die dit wetsvoorstel onderteekenóen, scheiden de
ongevallen bij den arbeid af van de zoogenaamde
pensioensverzekering en de nieuwe wet zal dan ook
voortaan in de wandeling de ongevallenwet" heeteD.
Wjj hopen op de wet zelve later terug te komen
het is ook hier voor het oogonblik de plaats niet
om de quaestie te bespreken, of deze Kamer, indien
zjj daarvoor nog den tjjd kan vinden, al of niet ge
rechtigd zou zjjn, dit stuk van sociale wetgeving bij
den tegenwoordigen staat van ontbinding, waarin
zjj verkeert, te behandelenwij willen hier alleen
opmerken, dat de Liberale Unie goed zag, toen zjj
de regeling van het arbeidscontract en dus ook
van loon en arbeidsduur vooropstelde aan alle andere
punten van sociale hervorming, in haar urgentie
program vermeld.
Nemrn wij b. v. do ongevallenwet zelve daarin
wordt bepaald dat de premie geheel zal worden ge
dragen door de werkgever?. Hoe moeten nu deze
den post van ontvang vinder, dien zjj tegenover
dezen post van uitgaaf zullen stellen
Zullen zij tevreden zjjn met minder winsten van
het bedrijf?
Zullen zij de prijzen van hetgeen vervaardigd, ge
leverd of verricht wordt, verhoogen
Zullen zij de Iconen der werklieden verminderen
Zjj kannen óf de drie methoden tegeljjk toepassen,
óf er een uit kiezen, indien geoDe nadere regelingen
worden getroffen.
Er zijn bedrijven, waarin het al zeer gemakkeljjk
is om de twer-de genoemde methode toe te pissen.
Wij hebben daarbij vooral het oog op de bouw
vakken. Wanneer een aannemer voor een werk
icBchrjjft, dan vindt hij nu reeds in den regel in
de bestekken, vooral in die, welke van de gemeenten
of van het rijk uitgaan, bepalingen omtrent het
verzekeren van zjja worklied-^n tegen ongelukken.
Hij verhoogt dan zjjn raming met het daarvoor
gevorderde bedrag, want hij kan zich beroepc-n op
den uit.drukkeljjken wil van zjja lastgever. Dit
bedrag te vinden op de loonen der werklieden gaat
niet gemakkeljjk, omlat, door de vrij flinke organi
satie der laatsten, er in vele gemeenten van ons
land reeds standaardloonen in de bouwvakken zijns
vastgesteld, waar de aannemer al zeer moeiljjk
beneden kan gaan.
Maar in vele andere bedrijven hangt het loon
geheel van de willekeur des werkgevers af on niets
verhindert hem om dit te verminderen met het
bedrag, dat hjj in de rijksverzekeringsbank moet
storten.
Het resultaat vau do ongevallenwet kan dus zijn
en dat zal, indien hot loon niet vooraf wordt
geregeld in velo gevallei ook voorkomen dat
de werkman, hoewel zijn volkomen recht op scha
deloosstelling door don wetgever is erkend, hoe
wel is toegegeven, dat de bestaande wetgeving op
dit punt niet deugt, toch zelf, zonder dat de wet
gever dit heeft bedoeld, da premie zal betalen voor
eene verzekering tegen ongevallen, waaraan hij door
den aard van zijn arbeid wordt blootgesteld.
Wat nu de zorg voor den ouden dag, de verze
kering tegen invaliditeit en ouderdom, betreft, het
verstrekken van pensioen aan werklieden, die door
ouderdom of gebreken niet meer in staat zjjn te
werken, deze heeft ook op de meer conservatieve
programma's een eereplaats verkregen.
De Liberale Unie wil de kosten ten deele door
den Staat doen dragen, de vrjjzinnige kiesvereni
gingen te Amsterdam vragen medewerking van
den Staat." De meer conservatieve kiezersvereeni-
ging De Grondwet aldaar acht bevordering van de
verzekering teg°n de fioauciëele gevolgen van over
lijden, invaliditeit en ouderdom zeer gewenscht. De
Rotterdamsche kiesvereniging Vooruitgang wil op
het stuk der verzeke?iag nog voortzet'ing van het
onderzoek, maar p-msioons-veizekeriDg voor oude en
g-biekkige werklieden acht, zjj toch bet allereerst
voor onderzoTk in aarmerkh-g to moeten kooien.
Aangenomen nu, dat we hot in zoover eens zjjn
dat de Staat een deel d«r verzekersngs-premie zal
dragen iets dat o. a. niet wordt gewild door
den Christelijk Historischen Kiezersbond, die aan
moediging wan het particulier initiatief op deD voor
grond stelt dan zal de vraag yzen, wie het
tweede deel zil betalen.
Er zijn er, die dit weer geheel op den hals van
den werkgever willen schuiver, maar, en dit komt
ons het billgkste voor, anderen willen dat èo werk
gever èa werknemer beiden de overige kosten zullen
dragen.
Maar in dat geval dient daa ook weer de regeling
van het arbeidscontract vooraf te gaan ön om te
waken dat de werkgever zijn deel niet verhaalt op
het loon zjjner werklieden èi cm te zorgen, dat de
werkman een voldoend loon beeft, dat hem in staat
stelt de kosten zjjner verzekering te dragen.
Het komt ons dus voor, dat, wil de wetgeving
op de zaken, welke in de eerste twee punten van
hot urgentie-program zijn genoemd, goed zijn, zjj
een harmonisch geheel moet vormen, waarvan de
dc-elen in elkander sluiten. Wanneer eerst de ver
houding tusschen patroon en werkman nauwkeurig
en zuiver is afgebakend, hunne wederzjjdscbe rechten
en verplichtingen zijn vastgesteld, de arbeidsduur
eu het loon zijn geregeld, dun eerst kan, opdat diza
volkomen goed werke, de verzekeringsquaestio aan
de orde worde i gesteld.
Men moge in de onderdeden verschillen, zelfs in
het beginsel dat de Staat wat bij de ongevallen
wet niet het geval is behal-e zyu administratieve
ook zijn financiërte medewerking geve; m. a. w. men
kan een meer of minder ruime opvatting hebban
van het begrip van staatshulp, het hoofddenkbeeld
behoore te bljjven, dat de wetgevende arbeid van
de toekomst zoo vruchtdragend mogeljjk moet wor
den voor hen, wien het aangaat in dezen de oeeo-
notnisch zwakkeren.
En nu kouit het ons voor dat de eerste twee
puuten van het urgentie-program der Liberale Unie
daartoe den weg kunnen aangeven en dat eene vrij
zinnige kiesvereeniging al of niet aan de Liberale
ÜDie aangesloten, wel het recht heeft om aan haren
candidaat te vragen volkomen instemming met de
beginselen daarin neergelegd.
GOES, 24 Maart 1897.
H. K. H. Prinses Sophie der Nedorlanden,
Groothertogin van Saksen-Weimar, is gisteravond
te Weimar aan eene beroerte overleden.
De N. R. Ct. schrijft omtrent haar
>Prinses Wilhelraina Maria Sophie Louise werd
den 83ten April 1824 te 's-Gravenhage geboren en
zou dus weldra haar 73ste jaar zjjn ingetreden. Den
8sten October 1842 huwde zij met den Groothertog
van Saksen-Weiraar da viering der gouden bruiloft
van het eerbiedwaardige paar in 1892 te Weimar,
welke ook door onze Koninginnen werd bijgewoond,
is met haar aandoonljjken eenvoud en algemeene
deelneming nog levendig in het geheugen van alle
vrienden van het Koninklijk Huis.
Met droefheid zal hot Nederlandscho volk den
plotselingen dood van de eenige zuster van wijlen
Koning Willem III vernemen. Deze vorstin was on
danks haar buitenlandsch huweljjk in den vollen zin
dos woords een Noderlandscho prinses gebleven en
de Groothertog heeft zjjnerzjjds alles gedaan om de
banden, welke hjj met ons land door zjjn huwelijk
had aangeknoopt, te bevestigen. Talloos zjjn de bljj-
ken van gehechtheid door baar en baar echtgenoot
gedurende de lange jaren van hun gelukkig huweljjk
aan ons land en ons volk bewezen. En zeldzaam was
ook de sympathie, welke de dochter van Koning
Willem II in alle Nederlandscbe kringen genoot.
Hoe lang zjj ook reeds in den vreemde vertoefd
heeft, haar overljjden zal ten onzent gevoeld worden
als een smarteljjk verlies."
Het gunstig oordeel over de Amerikaansche
Fisk-Jubilee-Singors, dat hunne komst
hier ter stede vooraf ging, was ten volle gerecht
vaardigd het zeer talrjjk opgekomen publiek heeft
zich gisteravond daarvan overtuigd bjj bun optreden
in de schouwburgzaal der sociëteit V. O. V. alhier.
Met recht mag dit een eigenaardig en interessant
concert genoemd worden, eerstens om de vreemde
verschijning, die deze negerzangers en zangeressen
vormen en ten andere om de waarljjk schoone wjjze,
waarop zjj hunne liederen ten gehoore brengen.
Twee dames en vier heeren vormden een ensemble,
dat eenig mag heetdnzjj beschikken 07er volkomen
zuiver en tot in de fijnste nuances geoefende stem
men hunne liederer, btstaande in negerzangen en
AinerikaanEche volkiliederen, zijn even eenvoudig
van vorm uls rijk aan melodie, dragen een eigen
aardig karakter en wekken daardoor in het bgzonder
de belangstelling der hoorders. Het koor bestaat
slechts uit zes stemmen, doch ontwikkelt een kracht,
die men van zulk een klein gezelschap niet zou
durven verwachten.
In het bijzonder muntte daarbij uit Mrs. Maggie
L. Porter Cole, sopraan en directrice, ofschoon van
dirigeeren niet veel te bespeuren was en het ook
niet noodig bleek. Aan een zeldzaam prachtig org ran
paart zjj een muzikale ontwikkeling, die eenig is
en die haar de grootste moeielijkheden met glans
doet overwinnendaarbjj gat zjj door haren gevoel-
vollen zang aan de voordracht niet weinig gloed
en leven. Eveneens treedt in dit koor op den voor
grond Mr. Jas. L. Williams, die met bewonderens
waardig gemak de diepste en zuiverste tonen aan
zjjn omvangrijke bas-stem weet te ontlokken.
Kregen we vóór de pauze hoofdzakeljjk godslien-
stige liederen te hooren, de nommers in het tweede
gedeelte van het programma bestonden meer uit
populaire liederen, waarvan sommigen een eigenaardig
effect maakten.
Eon langdurig en daverend applaus na elk nummer
getuigde van de tevredenheid der hoorders.
Hloetlnge. Het aantal kiezers bedraagt
voor de Tweede Kamer en d>3 Prjv. Staten 217;
voor den gemeenteraad 200. Vroeger was het aantal
150 a 160.
Oudelunde. Ook hier heeft zich eene commissie
gevormd voor het h u 1 d e b l jj k aan H. M. de
Koningin-Regentes. Zjj bestaat uit de hb. H. A.
Mol, burgemeester, voorzitter, Corn. Meeuwse, Jacob
de Jager, penningnioester en A. Lous, secretaris.
De Koninginnen zullen in de tweede
helft van April, na Paschen, het jaarljjksch bezoek
brengen aan Amsterdam.
Mr. A, P. de Lange, lid der Tweede Kamer
voor het kiesdistrict Alkmaar, is gisteren overleden.
De heer D. de Klerk van Rotterdam zal
ook optreden voor de liberale kiesvereeniging te
Kapelle. (N. R. Ct.)
In eene buitengewone fitting van den gemeen
teraad van Vlissingen werd eon voorloopig besluit
genomen, om met den heer W. Stok Jr., architect
te Dordrecht, handelende namens eeDe op te richten
bouwmaatschappij, een contract aan te gaan voor
den afstand van grond. Op voorstel van burgemeester
en wethouders werd besloten aan de te vestigen
maatschappij, wier eerste aandeelen reeds zjjn geplaatst,
gratis af te staan 2300 vierkante meter grond tot
bebouwen met tien villa's en een hotel.
Het voornemen bestaat om aan deze maatschappjj
voor tien jaren te verpachten da exploitatie van h: t
strand en de strandstoelen, een en ander voor oene
som, later te bepalen.
De voorloopige bepalingen zullen vervallen, waa
neer de overeenkomst niet vóór 31 December 1897
is tot Btand gebracht. (N. R. Ct.)
Vóór 23 dezer (gisteren) most door de ge
meentebesturen aan de aspirant-kiezers, die
voorloopig niet op de kiezersljjst zijn geplaatst, daar
van per aangeteekenden brief mededeling worden
gedaan.
De porto's komen ten laste der gemeente.
Men berekent dat daardoor ongeveer f 5000 uit
de gemeentekassen zal overgaan in 's rijks schatkist.
Volgens art. 3 der kieswet zijn van de uit
oefening van het kiesrecht uitgesloten
o. a. zij, die bij onherroepelijk geworden rechterljjke
uitspraak de beschikking of het beheer over hunne
goederen verloren hebben. Volgens art. 22 dier wet
doet de minister van justitie opgave van deze per
sonen aan de burgemeesters. De vraag is nu gedaan,
of ook zij, van wie het bekend is dat zjj in het
bovengenoemde geval verkeeren, doch niet door den
minister van justitie ais zoodanig zijn opgegeven,
mogen uitgesloten worden. Deze vraag is door dan
minister van binnenlandsche zaken bevestigend be
antwoord.
In verband met de invoering van de nieuw-
modei postbladen met zegelaflruk van 5 cent
is de aanmaak der oud-model postbladen gestaakt.
De aandacht van het publiek wordt er op goves-
tigd, dat deze laatste, voor zoover de voorraad strekt,
niet langer dan tot 1 Juli aanstaande zullen worden
uitgegeven. (St.-Ct.)
Blijkens eene mededeeling in de Zuid-Afrikaan-
sche bladen worden ook in de Z -A. Republiek geilen
