1897 N°. 28.
Zaterdag 6 Maart.
84ste jaargang.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
i)ö uitgave dezer* Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommera 5 cent; met bjj blad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertenfciën voor dit. blad
aangenomen bjj de heeran Nijqk Van Bitkak te Botterdam *x verder
bg alle Boekverkoopers ex Brievengaarders.
t
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel ineer 20 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
zleehts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk*- en doodberichten en da daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald ZO t.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
£u««fluKtsifK vaas ffl<sïv«»rt«ssiM;Sini v«6>«»ir war©© «>$9 öeas oï©gr «tea0 aïSgHv**©.
int «uzr. misuv&mvsin. a
GOES, 5 Maart 1897.
Naar aanleiding van het bericht, dat H. M. de
Koningin-Regentes den minister van Bionanlandscho
Zaken beeft gemachtigd, den heer Bredius te be
richten, dat. zijn verzoek om ontslag buiten
beschikking blijft", schrijft de Haagsche correspondent
der Zaa.nl Ct
»Meu zal dit met vreugde in den lande vernemen.
Het is een feit zonder voorbeeld, meen ik, dat de
minister openlijk in de Kamer een »ambtenaar" met
niet-eervol ontfiag dreigt en dat hg daarna door de
Kroon wordt »gemachtigd" dien »ambtenaar" te
zeggen dat hij in functie moet bljjven.
Een scherper afkeuring van 's ministerg handel
wijze dan in deze machtiging" is gelegen, is bijna
niet denkbaar. Misschien trekt da heer Van Houten
zich er niets van aan naar den uiterlijken schijn
maar het zal hem toch wel hard zijn gevallen dat
briefje aan dr. Bredius te onderteekeuen. Zooals de
zaken nu staan kan en moet de heer Bredius aan-
bljjveD, op H. Ms. verlangen en a la barbe van den
minister. De satisfactie is voldoen-ie - vo>rloopig."
Ia Het Vaderland wordt echter do meenirig geuit,
dat de minister Van Houten, zelf aan H. M. de
Koningin-Regentes heeft ontraden, het ontslag aan
te nemen. Is dit zoo en het komt ons vrjj wat
waarschynljjker voor dan vervalt de gevolgtrek
king in de Zaanl. Ct. en kunnen alle partgen in
dezen tevreden zijn, niet het minst dr. Bredius zelf.
Intusschen verneemt het Handelsbl., dat dr. Bredius
bjj zjjn aanvraag om ontslag niet hoeft volhard en
dus directeur van het Mauritshuis blijft.
Aan den gabruikeljjken Vastenbrief, door den
Bisschop van Haarlem uitgevaardigd en Zondags
voor Assebe woensdag in de kerken afgelezen, is de
volgende aanmaning tot verdraagzaam
heid jegens on-katholieke landge
noot e u gericht
>Ten tweede en dit willen Wij u vooral op
het hart drukken het gebod der christelyke naas
tenliefde verplicht u, ook uw on-katholieke laod-
genooten liet te hebben. Bemint allen zonder uit
zondering en sluit niemand van uw liefde uit,
hoezeer by ook van u moge verschillen, hetzy op
godsdienstig, hetzy op maatschappelijk, het2y op
staatkundig gebied. Gy moogt zondar twyfol uw
beginselen handhaven en verdedigen tegen anderen,
ja, dit is zelfs uw plicht; doch bjj die verdediging,
by dien Btryd moet altyd de liefde volkomen be
waard worden. Alle harde en scherpe woorden moe
ten derhalve met zorg vermedan worden nooit neme
men zgn toevlucht tot spotternijen, die slechts ver
bitteren wat onze katholieke vaderen in vorige
eeuwen hebben geleden, brenge men zonder nood
zaak niet in herinneringen de strijd voor begin
selen worde nooit een strijd tegen personen.
»Houdt df'Ze waarschuwingen bijzonder in het oog,
wanneer gy zeiven op onaangename en bittere wjjze
wordt aangevallen door anderen. Voorzeker, wanneer
men u parsoonlyk in uw goeden naam of uw tjjde-
Ijjke belangen zou benadeelen, dan moogt gy u daar
tegen verdediger?, altyd met kalmte en bedaardheid.
Waaneer echter die aanvallen u niet in persoon
betreffen, bewaart dan liever het stilzwygen. Bedenkt
dat zulke aanvallen niet alleen door u, maar ook
door de meesten uwer tegenstanders worden afge
keurd dat zy meestal niet. aan haat of kwade trouw
moeien worden toegeschreven maar hst gevolg zijn
van vooroordeeleD, door overlevering of opvoeding
diep in den geest geworteld, en dat zy dikwerf m
lateren tjjd, wanneer zyn hartstochtelijkheid is voor
bijgegaan, door den aanvaller-zelven worden betreurd.
Inzonderheid zeggen wy dit tot alle schryvers, vooral
tot die der dagbladen laten zy nooit zonder de
uiterste noodzakelijkheid melding maken van derge
lijke hatelijkheden. Zy zouden daardoor hartstocht
en liefdeloosheid opwekken bjj hunne katholieke le
zers; zeiven zouden zy gevaar loopen bij die ver
melding in hartstocht en liefdeloosheid te vervallen,
terwijl zij gewooulyk dan tegenstander meer zouden
verbitteren."
De Arnli. Ct. schryft
Br is niet veel dringend werk voor do Tweede
Kamer en in zoover is er weinig bjj verloren, dat
zy zich lang bezighoudt met de Kamers van
Arbeid. De beraadslaging over het ontwerp le
zende, moet echter de vraag ryzen, of dit wel de
goede manier is om eene wet te maken Geen men-
schelijk werk is volmaakt en ook de ontworpen rege
ling betreffende de Kamers van Arbeid is dit niet;
maar 't is niet waarschjjnljjk, dat zy er beter op
worden zal, wanneer, bjj de bespreking er vaD, elk
lid daarin veranderingen kan voorstellen en de negen
en negentig andere leden daarover een beslissend
oordeel vellen.
Het geh««l moet. er wel ondc-r lijden. Als eene
I commissie van deskundige»1, ca rijp ondorliug over-
j leg mol den Minister, een ander stelsei in overwe
ging had gegeven en daarover bet oordeel der Kamer
had ingeroepen, deze de keuze latende tusschen het
stekel van de Regeeriug en dat der commissie, dan
zou dit tot een vruchtbaar resultaat kunnen leiden;
maar op de wijze als nu geschiedt ook met dit voor
stel, staat het te bezien of da wet, of liever zij die
ze zullen moeten toepassen en gehoorzamen, er beter
aan toe zullen zyn, wanneer zij wordt uitgevoerd.
Als het geoorloofd is groote dingen met kleine to
vergelijken zouden wjj willen herinneren aan het
volgende voorval.
Eene voreeniging van letterkundigen, waarvan de
uitnemendsten lid w^ren, zou een prospectus ont-
werp8u voor een nieuw tydscbrift. Een van hen ont
wierp een schema. Dit werd overwogen en bespro
ken en tal van wijzigingen werden er ia gebracht.
Toen het prospectus ia het licht verscheen was men
algemeen verbaasd, dat eene vereeniging van erkend
knappe menschen zóó iets in het licht kon geven.
Ook in de Kamer zelf schijnen vele leden van
oordeel, dat eene wet, gelijk die op de Kamers van
Arbeid, waarbij in allerlei onderdooien wordt afge
daald, r.iet moet gemaakt worden door honderd
menschen. Dit althans schijnt ons een verklaring
toe van hetgeen weder eergisteren werd waarge
nomen, dat de helft of een derde gedeelte bij de
stemmingen over de amendementen afwezig was.
Eon rentenier trekt den interest van zijn in
effecten belegd kapitaal tweemaal in 't jaar. Een
werkman ontvangt zyn loon elke week. Tusschen
die twee in staat de ambtenaar, wien hot om de
drie maanden wordt uitbataald. Dat een rentenier,
tpgen den tijd dat zijno coupons verschjjneu, slecht
bij kas is, hebben wij nooit hooren beweren. Dat
de werkman moeite heeft om zonder voorschotten
dm dag te halen dat hij zyn weekgeld krygt, bl«kt
uit de inkoopen en het afrekenen op Zaterdag
maar bekGnd is het ook, dat voor vele ambtenaren
de dag dat zy de betaalsrol teekenen eon feestdag is.
Als de tracte ra enten maandelijks wor
den uitgekeerd, zou meer geregeld en zonder voor
schotten het huishouden op gang kunnen worden
gehouden. De Minister Sprenger van Eyk heeft dit
zelf ingezien, en bjj de behandeling der jongste be-
grootirg verklaarde hij zich bereid om in maande-
ljjksche termijnen de tractemeuten te doen uitkeeren,
waarbjj de schatkist ook nog de zegelrechten zou
profiteers
Het schijnt echter dat aan deze wenschelijke re
geling onoverkomelijke bezwaren zyn verbonden.
Althans op de verzoeken der ambtenaren om in
twaalf termijnen hun salaris te mogen ontvangen is
tot hiertoe geen gunstige beschikking gevolgd.
Toch ware het zoo wensehelijk, want wel verre
dat die Unge termijnen de ambtenaren t.ot beper
king hunner uitgaven zouden leiden, hebben zij het
tegenovergesteld gevolg. De ambtenaren zyn ge
dwongen om op krediet te leven en de ondervinding
leert, dat wie schulden maakt, «aar al te geneigd
is die te vergrooten voor het oog9üblik voalt men
geen onderscheid tusschen een schuld van duizend
en eene Bchuld van tweeduizend gulden. Hij merkt
het eerst op den dag dat hij zijn tractement krijgt
eu zijne schulden wil afbetalen. Maar dan moet hij
zooveel daarvoor besteden, dat hij de drie volgende
maanden nog slechter kan rondkomen en hoe langer
zoo dieper in schuld raakt.
Als de heer Sprenger van Eyk dit inzag zou
hij h6t niet bij zjjue bereid verklaring hebban gelaten,
maar ook in overeenstemming daarmede handelen.
ArnhCt.)
Men schryft oeb
In een der groote bladen klaagde dezer dagen in
een ingezonden stuk een telegrafist over de lage
b e z o 1 d i g i n g die algemeen slechts tot 1700 a
1800 gld., in de gunstigste gevallen tot f 2400
opklimt.
In een bericht van dat zelfde blad werd gemeld,
dat van af 1 Maart het salaris der verificateurs bij
de belasfing zou zyn f 1380, f 1620 of f 1800,
hcofdverificateurs f 2580 of f 2780.
VergeJykt men hiermede het salaris van f 800
f 900, dat door vele hooiden van scholen, vooral
op 't platteland, genoten wordt, dan is 't niet te
verwonderen, dat voor doze ambtenaren met alle
gepaste middelen wordt gewerkt, om hun verbete
ring van positie te bezorgen.
Omtrent bezwaren, ingebracht tegen de
jongste raadsverkiezing te Schor e, meldt
j men aan de M. Ct.
Na de eerste stemming bleek er eene herstemming
j te moeten plaats hebben tusschen de heeren M. Stols
en W. in 't Anker.
Tevens waren toen verschillende stemmen uitge
bracht op den heer O. Gieru ai.
Nu doet het geval zich voor, dat er in die ge
meente twee personen zijn die deu r.aam dragen van
Wj,- in 't Auker, en verkiesbaar zijn voor lid van
den raad.
Al de sfermnen, op W. in 't Acker uitgebracht,
zijn aan één persoon toegekend, waardoor de heer
O. G. in do minderheid bleef om in herstemming
te komen, wat bij eona duidelgko onderscheiding
mogelyk andeis kou geweest zijn. De stembiljetten
zijn met bet oog daaiop door Gedeputeerde staten
opgevraagd.
In de raadsvergadering van Vrjidag is middeler
wijl do heer M. Stols als lid toegelaten.
Met ingang van 1 Mei a. s. is o. a. gepensi
oneerd de kommies le kl. bij 's rijksbelastingen N.
de Nooyer te Hanswoerd. (Al. Ct.)
Bij kon. besluit is het rijk verdeeld in tien
post - en telegraafinspectiün, waarvan
de inspecteurs gevestigd zullen zijn resp. t.e Amster
dam, Arnhem, 's-Gravenhage, Groningen, 's-Hertogen-
bosch, Leeuwarder, Middelburg, Utrecht, Venlo en
Zwolle.
Tevens is ééne inspectie ingesteld voor de 4 spoor
wegpostkantoren.
Dr. P. O. P 1 u g g e hoogleoraar aan de uni
versiteit te Groningen, vertrekt ia den loop dezer
maand naar Indië om gedurende eenige maanden
phartuacologische onderzoekingen te verrichten in
's Lands Plantentuin te Buitenzorg. Deze reis ge
schiedt op initiatief der Koninklijke Academie van
Wetenschapper, voor rekening van het Buitenzorg
fonds. Prof. Plugge staat bekend als een van de
meest begaafde beoefenaars der pbytochemie en phar-
macolngiein zijn laboratorium zijn reeds vele be-
largrjjke stufiëa over Indische planten verricht, en
vóór zijne benoeming tot hoogleeraar is hij jaren
lang in Japan met succes in diezelfde richting werk
zaam geweest.
Men mag dus verwachten, dat de reis van prof.
Plagge eeue belangrijke bijdrage zal leveren voor
de kennis der Indische plantaardige geneesmiddelen.
Het is niet alleon do badoeÜDg van den hoogleeraar,
plaatselijke onderzoekingen over de Indische planten
en medicijnen in te stellen maar vooral ook, om
voor zichzelf en zijne leerlingen een flinken voor
raad goed geconserveerd en met zorg gekozen on-
derzoekingsmateriaal te verzamelen.
Volgons het Engelsch9 tydscbriftThe Hospital
is de slapeloosheid, die dezen winter zoo
veelvuldig voorkomt onder hen, die met het hoofd
werken, vooral toe te schrijven aan het weinig
voorkomen van holder, vriezend weer en de vochtige
zoele atmosfeer.
Als geneesmiddel geeft het blad aan wat minder
t,e werken en een tijdlang in een frisch gezond
heidsoord te vertoeven.
Ooi dezen raad te geven behoeft men geen pro
fessor te zijn menigeen echter werkt niet uitslui
tend voor zijn ploizier met het hoofd en misschien
zijn er ook wel die heel gaarne een poos lang rust
zoulen neoien en in d9 frissche lucht zouden ver
toeven, als zy er de middelen maar toe hadden.
Daarvoor go=ft de Hospital geen recept.
Misschien is daarom het volgende nog wel zoo
doelmatig, dat, zegt men, io Zweden zeer gebrui
kelijk is: bij 't te bed gaan make men een hand
doek nat, wringe die losjes uit, zoodat hij nog goed
vochtig blijft, en legge hem over de oogon.
Prof. Moriz Benedikt to Woeuen verzekert dat
do berichten over de schad-dyke uitwerking van
Röntgenstralen op do menschelijke huid sterk
overdreven zyn. Men heeft, zegt hg, te veel ophef
gemaakt van enkele gevallen, waarin huidontsteking
optrad of het baar uitviel.
Met de nieuwere, vei beterde toestellen behoeft men
niet bang meer te wezen voor ontsteking en van het
uitvallen der haren zou slechts na zeer langen tfid
sprake kunnen zyn is dit in een enkel geval spoedig
yooigekomor, dan mag men aannemen d.jt er reeds
andere oorzaken aanwezig waren, waardoor het haar
toch uitgevallen zou zjjr, ook zonder de inwerking
van de Röntgenstralen. »Meer dan door mjj en mijn
zoons, zegt prof. Benedikt is wel nergens »ge)Önt-
gent" voor geneeskundige doeleinden, en nooit heb
ben wy er nadeelige gevolgens van ondervonden
Bij de behandeling van patiënten is aan deze methode
niet het minste gevaar verbonden."
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Gisteren liep het debat o ver de Kamers van arbeid
ten einde. Besloten is nog schadeloosstelling te geven
aan leden dier Kamers, doch niet voor de vergade
ringen, die des Zondags en op christelyke feestdagen
worden gehoulen. Nog werd besloten vrouwen als
scheidsrechters toe te laten. Donderdag wordt de
eindstemming gehoudeD. Verschillende ontwerpen als
de tydregeÜDg en betreffende de polytechnische school
zyu tegen de volgende week aan de orde gesteld.
Wrouinftsche laiidbouwtoestauden
door E. J. Wbllfman.
(Slot.)
Met een enkel woord over den maatschappeljjken
toestand in Groningen, wil ik mijn verslag eindi
gen. Op het landbouwgbbied zooveel mogelijk bly-
vende, wil ik daarbij spreken over de landbouwers,
de werkgevers dns, en over het arbeiders volk, de
werknemers. By na zouden we deze beide klassen
kunnen betitelen met den naam van licht- en scha
duwbeelden uit de 19e eeuw.
De landbouwers zyn over 't algemeen goed ont
wikkeld, dank zij het onderwijs, dat zij in hunne
jeugd genoten. Velen toch hebben, alvorens in de
praktyk te gaan, twee ol moor klassen eenor hoo-
gere burgerschool doorloopen, of ontvingen hunne
opleiding aan eene landbouwschool. De kennis daar
vorkregen, kan hun nooit anders dan ten goede
komen. Zij geeft hun in vele dingen een ruimer
inzicht. Allereerst valt dit in het oog bjj de coöpe
ratie. Meer dan hier zyo de landbouwers in Gro
ningen ervan overtuigd, dat door coöperatie of sa
menwerking veel tot stand kan komen.
Men richte slechts het oog op de daar xoo menig
vuldig voorkomende coöperatieve roomboterfabrieken.
Verder bestaat er eene, door landbouwers opgerichte,
coöperatieve vereeniging tot verkoop van granen.
Deze heoft een gunBtig, aan spoor en haven gelegen
pakhuis in de stad Groningen en concurreert tegen
alle andere graanhandelaren.
Niet minder zyn ze ons voor in 't bezit van doel
matige dorpsvereenigingen. Weinig gemeenten zyn
er, waar men niet zoo'n vereeniging aantreft. Hier
aan zouden wij, Zeeuwsche landbouwers, een voor
beeld kannen nem6n. Hoe getnakkeljjk kan zich
zoo'n vereeniging niet belasten met het aankoopen
van handelsmest, zaaigraan, fokvee enz. Op eene
vergadering komen de landbouwers bjj elkaar, be
spreken hunne belangen, terwyl allicht de eene of
andere bereidwillige spreker hnn eenige onmisbare
theorieën op landbouwgebied kan verklaren. In dezen
tjjd vooral kan op coöperatie, geloof ik, niet genoog
gewezen worden, vooral nu we in den bond der
suiker fabrikanten zoo'n kracht van samenwerking vóór
ons zien.
Verre beneden de landbouwers staan de arbeiders
in ontwikkeling. Ja, jammer is het, dat de Groning-
sche landbouwers zoo weinig van hunne beschaving
en kennis overdoen aan het arbeidersvolk. Dit laatste
staat dan ook op de trap van beschaving nog niet
heel hoog.
Maar hoe kan het anders Zelden komt het volk
met den boer en zyne familie in aanraking; met
den eerste meest alleen om de bevelen te ontvangen.
Landbouwers eu arbeiders leven gescheiden van
elkander. Gewoonlijk is het werkvolk bjj den boer
in den kost. Ia een vertrekje, zoogonanmdo eteus-
kamer, in de schuur, wordt hun het eten toegediend.
Hierin slijten ze ook de lange winteravonden. Prettig
ziet zoo'n vertrekje er niet uit. Geen kachel, een
steenen vloer, een paar banken en een tafel tocb,
brengen weinig gezelligheid aan.
De slaapplaatsen zyu achter de koeien, op de
zoogenaamde achterdeelzooals ik in 't begin reeds
meedeelde. Nimmer komt een van 't dienstdoend
personeel bij de familie in huis. Veel minder nog
komen ze in 't openbaar bij elkander.
Het volk kan dus van zjjn meerderen geene be
schaafde manieren overnemen, om de eenvoudige
reden, dat zij ze nooit te zien krijgen. Htt verschil
in stand loopt te veel in 't oog. Is het te verwon
deren, dat er een socialistische geest onder 't volk
heerscht
Gelukkig zyn er enkele families, die hierop een
gunstige uitzondering maken en bun best doea
den lageren stand op te heffen. Het is te hopen,
dat vele anderen hen spoedig hierin zullen navolgfn.
Hun taak is edel.
Wanneer we den blik eens terugslaan, zien we,
dat er in beide provinciën nog veel te verbeteren
valt. Als conclusie kunnen we daaruit trekken,
dat het omwisselen van boerenzoons daarom zeer
gewenscht is. Men leert verschillende inrichtingen
van 't bedryf, bouwstelsels enz. kennen. Groningen
en Zeeland zyn twee provinciëD, die op landbouw
gebied vooraan staan. Als nu deze door onderlinge
banden, zoo mogelijk vrendschapsbanden, verbonden
worden, zou men daardoor dan ook niet meer één
heid ea mier samenwerking tusschen beide provinciën
onderling krygen Een ieder neme daaromtrent zelf
eene beslissing.
Thans M. de Red. dank ik u voor d* '-e leeadö
plaatsruimte
