1897 N°. 25.
Zaterdag 27 Februari.
84stc jaargang.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
De uitga7e dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en VFydagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiön voor dit blad
aangenomen bjj de hoeren Nijgh Va.n DiTMi.it te Botterdam ea verder
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaar dora.
tmendtnc van advertentlên op den das der nlt*»ve.
De prjjs der gewone advertentiön is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjka- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 t
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
GOESUHE
COURANT.
GOES, den 26 Februari 1896.
Alphabetische volgorde. Het is by het opmaken van
officiëale naamlijsten vaak voorgekomen, dat er ver-
Bchil van opvatting bestaat omtrent de alphabetische
volgorde van personen met wat men noemt dub
bele namen.
In eene provincie o. a. werd, by het vaststellen
der ljjst van lotelingen voor de nationale militie,
de alphabetische plaatsing van zulke namen ter pro
vinciale griffie anders geregeld dan door het gemeen
tebestuur was gedaan. Werd b. v. door dit laatste,
ook in verband met den naam, waarby dergelijke
personen meestal genoemd worden, de tweede naam
als regel voor de alphabetische plaatsing aangenomen,
ter provinciale griffie oordeelde men er anders over
en bracht men bedoelde lotelingen op de ljjst over
in de volgorde van den eersten naam, niettegenstaande
op de lijst der hoogstaangeslagenen de naam van
des loteliogs vader weder in de andere alphabetische
volgorde voorkwam
Nu de artt. 54 en 72 van de nieuwe kieswet be
palen, dat d^ eventueels candidaten in alphabetische
volgorde door de burgemeesters op ljjsten en stem
biljetten moeten gebracht worden, ware het o. i.
wenscheljjk, dat in dezen een althans voor de ver
kiezingen algemeen geldend voorschrift werd gegeven.
Bjj sommige namen schjjnt de zaak als aangewe
zen. De namen b. v. van Godin de Beaufort en
Schimmelpanninck v. d. Oye zullen wel op de G
en de S worden geplaatst. Daarentegen wordt in den
regel de in geljjken geest samengestelde naam Fran
sen van de Putte op de P geplaatst. Zal de naam
van den heer De Savornin Lohman op de S of op
de L, die van den heer Goeman Borgesius op de G
of op de B worden geplaatst
Volgens de hierboven bedoelde wijzigingen op de
ljjst van lotelingen zou het gemeentebestuur iu
quaestie de tweede namen, de Provinciale Griffie de
eerste als de alphab. rangorde aannemen.
Schynbaar is deze zaak van weinig gewicht, maar
het is wel mear voorgekomen, dat eene verkiezing
vernietigd werd om een gebrek in den vorm en in
ieder geval is het noodig, dat de burgemeesters niet
staan voor de vraagop welke letter moet ik den
candidaat plaatsen
Het was zeker een lofwaardig plan van de
rederjjkersvereeniging >Oefening en
Uitspanning" alhier, toen zy besloot niet al
leen werkzaam ta zjjn tot eigen genoegen, maar ook
in het stoffeljjk belang onzer behoeftige stadgenootea.
Met het meeste succjs volvoerde zij gisterenavond
dat plan door het geven van een liefdadig-
heids-soiróe in >het Slot Ostende" ten bate
dar CEjonomische Spjjsuitdealing alhiar. De zaal
wa3 geheel bezet, zoodat het doel der soiróa bereikt
zal zjjn en aan deze liefdadigheidsinstelling een niet
onbalangryke som zal kunnen worden afgedragen.
Bjj den aanvang der uitvoering heette dhr. S. Mz.
den aanwezigen welkom en dankte hen voor den
steun, dien de vereeniging zoo zeer ondervond, bljj-
kende uit de talrjjke opkomst.
Het programma was er naar gekozen om de op-
gekomenon in een vrooljjke stemming te brengen en
te houden. Allereerst droegen daartoe bij de beide
tooneelstukkenBaron Johan, of de edelman van één
dag en De dwaze Jansen, twee blyspelen, die zoowel
om de flinke wjjze, waarop zjj werden gespeeld als
om den grappigen inhoud er van hun doel niet
misten. Niet minder by val verwierf de voordracht
van De bedelaar, een kluohtige solo-scène, die door
dhr. S. Pi. zoo correct werd gegeven/ dat couplet
zangers van professie het hem niet kunnen verbeteren.
Een tableau-vivant, voorstellende de Bots der eeuwen,
vertoond onder het licht van verschillend gekleurd
Bengaalsch vuur, mocht eveneens een welverdiende
gunstigo beoordeeling verwerven. Een komisch quar
tet, getiteld Deftige Lui, sloot dezï alleszins goed
geslaagde uitvoering.
»Oafening en Uitspanning" mag met zelfvoldoa-
ning op deze soita terugzien; zjj heeft er een dubbel
doel mede bereikthet talrjjk opgekomen publiek
een recht genoegeljjken avond verschaft en hulp
verleend aan hulpbehoevenden.
Ilorael*. Dinsdagavond overleed alhier een der
oudste ingezetenen van de gemeente, de heer A.
Mol C z. Den 5 Februari 11. genoot hg het voorrecht
zjja 88en jaardag te mogen vieren. Eene korte ooge-
steldheid maakte een einde aan zjjn werkzaam leven.
Als wethouder en lid van den raad diende hg de
gemeente vroeger vele jaren en eveneens den polder
Borsele als gezworene en vertegenwoordiger in den
Djjkraad. Behalve genoemde betrekkingen bekleedde
hij langen tijd het lidmaatschap van het Burgerljjk
Armbestuur en het Ooilege van Zetters.
By Kon. besluit zjjn benoemd tot ontvanger
der directe belastingen, invoerrechten en accjjnzen
te Middelburg G. W. van Sandick te Zaandam;
te'b-Gravenpolder M. van der Linde te Ooslbnrg.
In verband met de uitgifte op 1 Maart van
500-kilometQrboekjeB met een geldigheid
van zes maanden, ingaande op den dag van afgifte,
is het personeel der betrokken spoorwegmaatschap
pijen geïnstrueerd dat o. a. de overbrenging van
een overschot aan ongebruikte kilometers in een
kilometerboekje van een andere klasse als het afge-
loopen boekje, niet geoorloofd is, doch daarentegen
wèl de ovei brenging van een overschot aan onge
bruikte kilometers in een kilometerboekje van de
zelfde klasse, doch geldig voor een ander aantal
kilometers als het afgeloopen boekje (dus voor een
boekje le klasse voor 1000 kilometers in een boekje
voor 5000 kilometers of omgekeerd, of van een boekje
3e klasse voor 1000 kilometers in een boekje voor
500 kilometers of omgekeerd). Indien bjj de inleve
ring van een kilometerboekje van 1000 kilometers
tegelijkertijd een nieuw boekje, doch van 500 kilo
meter wordt uitgereikt, wordt slechts f 2,50 van
van de waarborgsom terugbetaald, daar het nieuwe
boekje aanspraak geeft op terugontvangst der overige
f 2,50, terwjjl, indien by de inlevering van een kilo
meterboekje van 500 kilometers tegelijkertijd een
nieuw boekje, doch van 1000 kilometers wordt uit
gereikt, dan f 2,50 als waarborgsom moet worden
bjjgestort, daar het nieuwe boekje aanspraak geeft
op terugontvangst eener waarborgsom van f 5.
Voorts is bepaald dat onder de benaming van
huisgezin (zie sub 7°, 8U en 9° van het tarief voor
kilometerboekjes) worden begrepen
a. onderscheidenlijk te zamen wonende echtelieden
of weduwnaars en weduwen met hunne kinderen,
kleinkinderen, stief- en pleegkinderen, benevens in
wonende mannelijke en vrouweljjke dienstboden
b. te zamen wonende bloedverwanten, als broe
ders, znsters, neven, enz., benevens inwonende man
nelijke en vrouweljjke dienstboden.
Andere te zamen wonende personen worden voor
de toepassing van bet tarief niet beschouwd een
huisgezin te vormen.
Tot een huisgezin behooren niet personen, die tjj-
delyk in het gezin vertoeven, als logé3 en dergelijke.
Kinderen, tot het bezoek van scholen of andere
opvoedingsinriehtingen tjjdeljjk buiten het ouierlyk
huis wonende, worden niettemin gerekend tot het
huisgezin van hunne ouders (resp. van degenen, die
daarmede gelyk te stellen zjjn) te behooren.
Vrjj algemeen is de meening verbreid, dat de
Atjehoorlog ons door Engeland op den hals
werd geschoven door een behendig diplomatiek be
leid, dat ons de kust van Guinea ontfutselde in ruil
voor »vrjjheid van handelen" op geheel Sumatra.
Dat is een onjuiste meening.
In een bonk van den oud-Minister De Waal, over
»de Indische fiaanciöa" wordt de historische waar
heid hersteld, 7 egt de Haagscke Courant. Daarin
deelt die oud-Minister mede, dat het Siaktraktaat
(Sumatra) in 1868 tot stand kwam, en de onder
handelingen, daarover gevoerd, geheel onafhankelijk
waren van die betreffende de kust van Guinea.
Dit bljjkt èa uit da data èa uit het feit, dat niet
van Britsche, maar van onze zjjde het eerst (den
30n September 1869) het denkbeeld van de over
dracht dier Afrikaanscbe bezittingen aan Engeland
werd ter sprake gebracht.
De Minister De Waal meende, dat er geen beter
middel was om, zoo mogelijk, aan den barbaarschen
kryg onder de volksstammen aan de Afrikaansche
kust langzamerhand een eind te maken, dan het
brengen van de Europeesche vestigingen aldaar in
ééa hand. Zoolang Engeland en Nederland er beide
waren, zouden de twee vlaggen de vijandschap tus-
schen de stammen, die haar voerden, aankweeken
voor Nederland zag hij aan de kust van Guinea
geen staatsdoel.
De Engelsche Minister, lord ClarendoD, deelde in
die meening van den heer De Waal en verzocht,
als onze Regoering 't met dezen eens was, vonze
voorwaarden te vernemen."
Het antwoord werd gegeven den lin Juli 1870,
toen het Siak-traktaat reeds alle stadiën van be
handeling had doorloopen.
Van weerszijden werd de zaak »geheel beheerscht"
door het wèl overwogen belang van de negerbe
volking en van de beschaving.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
In de zitting van gisteren werd door den Minister
van Binnenl. Zaken de interpellatie van den heer
Lohmai over de ontslag-aanvrage van dr. Bredius
als directeur van het Mauritshuis te 's-Hage beant
woord. De Minister ontkende dat het zijne bedoeling
was geweest dezen te kwetsen, maar verklaarde het
feit dat hjj den door dr. Bredius niet aanbevolen
onderdirecteur benoemde, daardoor, dat hij (de Minis
ter) wilde een jongmensch, vatbaar voor opleiding,
en niet zooals dr. Bredius verlangde, een klerk.
De heer Lohman beweerde dat de Minister, al ware
het slechts voor den vorm, di. Bredius meer had
moeten ontzien. De Minister zeide dat hjj dr. Brsdius
na diens ontslag, doch zonder gevolg geschreven
had, en laakte scherp diens publiek optreden. Ging
dit zoo voort dan zou het ontslag wel eens niet-
eervol kunnen gegeven worden. Daarna werden de
debatten over de Arbeidskamers voortgezet.
Gronfngflche landbouwtoeitanden
door E. J. Wellema.n.
Vervolg.)
De veestapel.
Deze is over 't algemeen in Groningen meer uit
gebreid dan in Zeeland.
De paardenfokkerij staat op hooger trap
dan hier. Voornamelijk heeft men er op 't oog
handels-paarden te fokken, die tevens geschikt zjjn
voor de remonte. Bjjna elke boer heeft twee of
meer veulenmerries, die, hoewel niet geheel en al
van 't werk vrjj gehouden, toch zeer veel in acht
genomen worden. Hooge prjjzen durft de boer voor
eene goede veulenmerrie geven. Ook kan een hoog
dekgeld, dat varieert tusschen f10 en f25, den
fokker niet afschrikken om gebruik te maken van
een goeden hengst. Nu hieruit bljjkt, dat de land
bouwers ervan overtuigd zjjn, dat alleen door goed
fokmateriaal te gebruikeD, goede uitkomsten te ver-
krjjgen zijn, verwondert het my toch, dat er nog
zoo weioig waarde gehecht wordt aan een stam
boek. Het Groningsche paard wordt weinig meer
aangetroffen, in de meeste gevallen nog als koets
paard. Veel hengsten worden ingevoerd uit Duitsch-
land, terwjjl omgekeerd veel veulens uit Groningen
naar Duitschland verkocht worden. Aan de veulens
wordt veel zorg besteed. Reeds vroeg wordt er naar
den stand der boeven gekeken en deze, zoo noodig,
besneden. Steeds worden ze goed gereinigd, terwjjl
't draven hun spoedig geleerd wordt.
Niet zooveel waarde hecht men aan de werkpaar
den. Weinig kapitaal wordt daaraan besteed. Indien
deze slechts geschikt zjjn voor het werk, wordt er
op uiterlyken vorm minder gelet.
De paardenmarkten, die in de provincie Gronin
gen op tameljjk veel plaatsen gehouden worden, zjjn
meestal druk bezocht.
Het tuig dar paarden wjjkt veel af van het onze.
Het is zoo goedkoop en eenvoudig mogeljjk gemaakt.
Het gebit wordt mat een enkele touw om den kop
in den bek gehouden.
Gareelen zijn er onbekend. Steeds wordt er ge
bruik gemaakt van borsttuig. De inkoop van het
tuig vau een span paarden komt op f 4 te staan.
Minder werk dan yan de paardenfokkerij, wordt
er gemaakt van
de rundveeteelt.
Niet zooals hier treft men er zooveel verschillende
veeslagen aan, maar men vindt er algemeen een meer
gelyk ras. Weinig is er met vreemde stieren gekrnist
en men treft nog algemeen het inlandsche ras aan.
Het Groningsche vee is niet zoo groot en zwaar
gebouwd als het Noord-Hollandsche ras. Eene zwarte
kleur met witten kop (zoogenaamde blaarkoppen),
kenmerkt het echte inlandsche vee. Het heeft meer
aanleg tot vleesch- dan tot melkvorm. Toch ont
breken sommige melkteekens niet. Een fijne kop,
voorzien van fijne, doorschijnende horens, alsmede
een mooie melkspiegel munten daarin uit. Een goed
melkras was er dan ook wel uit te fokken, indien
men meer dan nu het geval is, zich erop toelegde,
tot dat doel te geraken. Op ruim éónjarigen leeftyd
worden de vaarzen reeds tot den stier toegelaten.
Wordt daar langer mede gewacht, dan komt het vee,
volgens de Groningsche landbouwers te duur te staan.
Evenwel is dit toch, geloof ik, een verkeerd begrip.
Velen, die met mjj zagen, hoe weinig melk zulke
vaarzen het eerste jaar geven, plos de gevallen van
moeiljjke verlossing bjj deze jonge dieren, zouden mis
schien dezelfde meening zjjn toegedaan. Gewoonljjk
laat men het le kalf by de moeder zuigen. Dit is ook
geen middel om de melkrjjkheid dezer dieren te bevor
deren. Ook groeit het vee door dit vroege drachtig
worden niet zoo goed uit, als anderB het geval zoude
zjjn. Op 3 —4 jarigen leeftyd, dus na het 2e en 3e kalf,
worden de beste koeien verkocht, vooral aan Holland
sche veekoopers. Vele daarvan gaan naar de markt te
Leiden. Wanneer nu steeds de beste eu mooiste
koeien van de baud worden gedaan, moet de vee
stapel natuurljjk achteruitgaan. Aan het bjjhoudeu
van melklysten wordt nog niets gedaan. Ook houdt
geen enkele fokker er een eigen stamboek op na. Aan
het N. R. S. wordt eveneens weieig waarde gehfeht.
In eene provincie als Groningen, waar ook tameljjk
veel fokvee naar het buitenland wordt uitgevoerd,
was dit, geloof ik, toch wel op zijne plaats. Vele
vreemde kooplieden toch laten het Groningsche vee,
vóór het de grenzen overgaat, inschrijven in hot N.
R. S. Deze zouden dit zeker ook niet doeD, als zjj
voor stamboekvee, geen hoogere prjjzen konden be
dingen.
Als een voornaam onderdeel van den veestapel,
wordt de schapenfokkerij beschouwd.
Men vindt in Groningen hoofdzakelijk twee soor
ten van schapen. Deze zjjn 't Leicester, gekruist met
Lincoln of Cotswolds en het Oxfordshire-downras,
de laatBte met naakten, zwarten kop, ooren en pooten.
In de wandeling worden deze zwartkoppen genoemd.
De eerBte worden naast vleesch- en wolproductie
ook voor de melkerjj gehouden, de laatste alleen
voor beide eerste doeleinden. Men beweert dat de
zwartkoppen teerder zjjn dan de eerste, dat ze min
der lammeren geven en deze ook moeilyker groot
brengen. Toch zjjn hare lammeren, die meest in
Maart of April geboren worden, meer gewild dan
die der eerste. De lammeren werden dit voorjaar
verkocht voor f 9—f 15, ja sommige voor f25 per
stuk. Elk schaap leverde gemiddeld 45 K G. wol en
bracht zoodoende dit voorjaar f 4 f 5 aan wol op.
Veel geld wordt er voor goede fokrammen besteed,
vooral door die fokkers, welke hunno rammen recht
streeks uit Engeland laten overkomen. Deze verkoopen
dan later de afstammelingen daarvan voor hooge
prjjzen aan andere boeren. De prjjs dezer jonge
rammen liep dezen zomer tusschen f 40 en f 70
per stuk.
De schapen worden meestal 3 - 4 jaar aangehouden,
om dan als vet te worden verkocht. Dat ze, vet
zynde, een hoog slachtgewicht kunnen hebben, bljjkt
hieruit, dat de heer Dykveld dezen zomer een schaap
slachtte, dat niet minder daa 181 halve kilo's netto
woog.
In het begin deelde ik mede, dat schapen ook
aangehouden worden voor de melkery. De melk
der schapen wordt op de boerderjj tot boter verwerkt.
Lang duurt het voordat men eene voldoende hoeveel
heid melk heeft om gekarnd te kunnen worden.
Gewoonljjk wordt er dan ook slechts éóae keer per
week gekarnd. De boter daarvan wordt door het
werkvolk gegeten.
Overigens wordt op de boerderjj aan de zuivel
bereiding weinig gedaan, daar de koemelk meestal
aan de daar menigvuldige roomboterfabrieken ge
leverd wordt.
Een bezwaar tegen het houden van schapen isj
dat ze in het voorjaar de weiden wat langer kaa
houden, zoodat het andere vee langer gestald moet
blijven.
Algemeen viodt men in de weiden zoogenaamde
loop8tallen, waarin het vee zich aan de wisselvallig
heden van het weder kan onttrekken.
Aan varkensfokkerij wordt weinig gedaan.
Weinig varkens worden er voor den handel gefokt
of gemest. Meest zyn zs bestemd voor eigen gebruik.
(Slot volgt.)
Ingezonden Stukken.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
Geachte Redactie l
Dat de voorwaarden en de prijzen, door de sui-
kerfabrikanten, zoowel Nederlandsche als Belgische,
aangeboden, onaannemelijk zyn en bjj aanvaarding
moeten leiden tot dan ondergang van den beeten-
verbouwer, daarover is men het algemeen eens.
Zulks bljjkt ten duidelykste uit de algemeene in
stemming in alle deelen van Zeeland en ook reeds
in enkele deelen van westelyk Noord-Brabant en
van de Zuid-Hollaudsche eilanden, aan mijne voor
stellen geschonken.
Op het oogenblik Woensdagavond is mjj be
kend, dat de eigenaars en bebouwers van ruim
2500 hectareD, welke anders dit jaar voor beeten-
bouw zouden bestemd zjjn, zich reeds verbonden
hebben deze aan dien bouw te outtrekken, indien
de nieuwe voorwaarden gehandhaafd bljjven en de
prjjs bij de oude voorwaarden niet minstens negen
gulden bedraagt.
Dat aantal H.A. is nog wel niet groot genoeg
voor eene afdoende regeling, maar uit verschillende
streken moet ik nog bericht ontvangen en ook in
die streken, waar reeds velen toegetreden zyn, hoop
ik nog op grootere deelneming, wanneer daar maar
algemeen bekend wordt en om dat bekend te
doen worden, reken ik op uwe hulp dat men zich
ri't verbindt om voor f9 beeten te verbouwen, marr
uitsluitend om ze beneden dien prijs niet te telen.
Contracteeren op suikergehalte staat overigens iede-
rrn deelnemer vrjj.
Ook de oude voorwaarden worden gehandhaafd.
Weging op de groote bascule, zóó en waar dit tot
rog toe g-b-uikeljjk was; *a woging en lossing da
