1897 N°. 0.
Donderdag 14 Januari.
84ste jaargang.
4) FEUILLETON.
De Armband.
De nitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Frjji per kwartaal, zoo binnen als bniten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nouuners 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bjj de beeren Nijsh 4 7i» DiTMi* te Botterdam a* verder
bg alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
Innendlnc vss advertentltn vier 3 area up den dag der altgave.
De prjjs dor gewone advertentiën ie van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10e;
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, bnweljjks- en doodberichten en de daarop botrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 i
iauvragei om en vermelding van liefdegaven 5 oent per regal.
G0ESCHE
COURANT.
Moeielijk te vatten
De Liberale Unie heeft eene brochure uitgegeven,
waarin zij zich verweert tegen hare bestryders.
»De aanvallen, waaraan de Liberzle Unie en haar
bestuur bloot Btaan, op grond van de besluiten, iu
de vergadering van 14 November jl. genomen, aan
vallen, die", zoo zegt zy, >maar al te zeer blijk
geven van volslagen miskenncing van beteekenis en
bedoeling dier beslniten, gaven het bestuur aanlei
ding op die wijze een nadere verklaring van het
ingenomen standpunt ter kennisse te brengen van
geestverwanten en b98trgders."
Wij juichen het toe, dat de Liberale Unie daartoe
overging en zouden het een voorrecht vinden, wan
neer misverstand, zoo daarvan in dezen sprake kan
zyn, werd opgelost.
Of dit gelukt is
Wy behoeven het kaast niet te herinneren, dat
de quaestie, die tot verdeeldheid in den boezem van
de liberalen aanleiding gat, daarin bestaat, dat in
de bewuBte vergadering werden vastgesteld: lo. een
groot algemeen program, dat grootendoels slechts in
de volgende eeuw tot uitvoering kan komen2o.
een urgentie-program voor de campagne, die in 1897
tot en mbt 1900 zal gemaakt worden en dat de
Unie aan hen, die in 1897 candidaat zullen gesteld
worden, instemming met beide programs wil ge
vraagd zien.
üet al of niet bestaan van een band voor dan
candidaat tusschen het eene en het andera program,
ziedaar het groote punt in quaestie.
En wat zegt nu het bestuur der Unie in zjjn
verweerschrift
Het schryft>de beslissing over de vraag hoe
ver de aangelegde band reikt, is een vraag tus
schen alke kiesvereeniging en haar candidaten per
soonlijk, die op loyale wyze tusschen hen moet
worden beslist. De algemeene vergadering, die be
sluiten uitvaardigt, is ten slotte niets anders dan de
gezamtnlgke vergadering der kiesvereenigingen zelve,
vertegenwoordigd door haar afgevaardigden, geen
lichaam buiten en boven die vereeniging, dat haar
zgn decreten oplegt. Het besluit der meerderheid
bindt natuurlgk de minderheid, in dien zin, dat
elke kiesvereeniging, behoorende tot het E7m#-ver-
band, bereid moet zyn op den grondslag van het
hervormingsprogram mede te werken, en van oor
deel moet zyn, dat de maatregelen, gebracht op het
program vau urgentie, een eerste plaats verdienen
in te nemen op een liberaal regeerings-program der
toekomst. Duidelpk is hst dan ook, dat geen can
didaat door een zoodanige kiesvereeniging kan wor
den gesteund, die principiëele bezwaren heeft tegen
de strekking van het hervormings-program, of die
de urgentie niet erkent der maatregelen, gebracht
op het program van urgentie.
Meent men nu echter, dat de Liberale Unie be
doeld heeft alle candidaten vast te Bnoeren aan olke
zinsnede der uitgevaardigde programma's, alle kies
vereenigingen te verplichten slechts candidaten te
kiezen, die onvoorwaardelijk zweren bg alles wat
daarin wordt verlangd
Dit ware een letterkoechterg, die nooit in de
bedoeling beeft gelegen."
Het bestuur der Liberale Unie houde het ons ten
goede, als wg beweren, dat de bedoeling dezer rede
neering moeielgk te vatten is.
Ben raadselachtige geschiedenis»
Naar het Duitsch van Robert Horn.
(Slot.)
»De kleine vrouw en de nachtvioolHoe zal ik
ze besebrg ven vroeg de Lord, als het ware aan
zich zei ven, terwgl hg de asch van zgn sigaar klopte.
Met droomerigen blik giog hg voort
♦Zg waren beiden schoon, wonderschoon. De
»kleine vrouw" in een licht rood toilet; in het
hoog gekapte haar een witte roos; het diep uitge
sneden atlas-kleed, dat ook de blanke armen bloot
liet en met talrgke rozenknoppen bezethet bruine
oog glanzend van opgewektheid; en nevens haar
de donkere naohtviool in een mat, wit kleed, met
geopende lotusbloemen versierd, waarin als dauw-
droppelen een menigte diamanten schitterden, en in i
bet zwarte haar een donkor roode roos, met een
diamanten speld vastgemaakt.
Met rustigen blik kleek Viola de zaal rond en
bemerkte mg eerst, toen ik dicht bg haar was
gskomen om haar mgn compliment te maken. De
heeren bestormden mg van alle zyden met het ver
soek hen aan »die dame in het wit" voor te stellen.
Op het eene oogenblik zegt het, dat geen candi
daat kan worden gesteund, die principiëele bezwaren
heeft tegen de strekking van het groote program
en op het andere oogenblik, dat het ♦letterknecht
terij" zou zijn de candidaten te wereD, die niet
onvoorwaardelijk zweren bg alles wat daarin wordt
verlangd."
Het komt ons voor, dat men iets aanneemt of
niet aanneemt. Een derde is niet mogelijk. En als
men in dezen zin iets aanneemt, dan zweert men er
ook bjj. En als de Liberale Unie zegt»de vrijheid
van den Afgevaardigde wordt daardoor in geenen
deelo aan banden gelogd hig legt zichzelf een zedelijken
band aan om de verklaringen gestand te doen",
dan is dit volkomen juist, maar daardoor wordt de
band niet weggenomen en dit is juist het eardinale
punt, dat tot verdeeldheid aanleiding geeft. Het is
in het oog der Unie niet voldoende, dat reen instemt
met wat voor het oogenblik als het meeBt dringende
geöischt wordt, men moet by voorbaat zich ook
reeds voor eene latere toekomst verbinden. Dat iB
het juist wat tal van bekwame liberale mannen,
die grootendeels hetzelfde willen als de Liber. Unie,
weerhouden zal om eene oandidatuur van haar aan
te nemen. Als eerlgke mannen kunnen zg zich
zulk een band niet aanleggen. Want wel zegt het
beBtuur, dat de op die wyze gebonden candidaat
later van opinie mag veranderen en eene stem
mag uitbrengen in anderen zin dan de kiezers
van hem meenden te moeten verwachtenmaar het
voegt er in één adem bg: of het dan niet voor den
afgevaardigde plicht wordt zjjn mandaat weder ter
beschikking der kiezers stellen
Ons dunkt, duidelijker, zg het wellicht zgns ondanks,
kon bet bestuur, dat toch zeker geene woordbrekers
als candidaten wenscht, niet doen uitkomen, dat men
geen letterknecht" behoeft te zjjn om te meenen, dat,
zelfs na dit verweerschrift, »zweren" bg het groote
program verlangd wordt. De verwerping, na be-
stryding door het bestuur, in de vergadering van
13 November van de motie-Go*s instemming >in
hoofdzaak" te betuigen, is trouwens daarvan mede
een bewgs.
Wg big ven dit om herhaaldelgk uiteengezette
redenen betreuren.
En zoolang de Liberale Unie zich op dit punt
niet duidelijker verklaart kunnen wg, en vermoedelijk
velen met ons, het ware begrip van den band, die
geen band zou zjjn, niet vatten. En als het bestuur
van de Libjrale Unie van oordeel is, dat die band
in het belang van het land niet losgemaakt kan of
mag worden, dan zou eene onbewimpelde verklaring
daaromtrent zinder uitleggingen, die aan zekere
losmaking doen denken zeker voor zgn prestige
niet nadeelig zgn en m«n zou juist weten, waar
men aan toe is. Anders heffe men den band geheel op.
Geen drijfjacht.
In ons vorig no. hebben wg gewezen op de ge
legenheid tot aangifte voor het kiesrecht voor hen,
die niet, als belastingkiezers, ambtshalve worden
ingesohreven. Zy, die dus uit anderen hoofde kiezer
kunnen worden en dit verlangen, hebben nu
zelf daartoe het middel aantewenden en zich naar
het gemeentehuis te begeven om hunne aangifte te
doen.
Onder het opschrift Handen uit de mouwwijst
de Residentie-bode, een Haagsch Katholiek blad, er
Onder welken naam ik haar voorstelde doet hier
niets ter zake en zg had zeker geen vermoeden, dat
ik door dezen naam een zekere aanspraak op haar
maakte, daar ieder der heeren wist, dat wij met de
familie, wier naam ik haar gegeven had, nauw ver
want waren.
Blgkbaar deed het Viola goed zoo bewonderd te
worden. Zg was de koningin van het balhoogstens
»de kleine vrouw" kon haar evenaren. Wie had ge
dacht .1 Doch ik wil de geschiedenis niet voor-
uitloopen. Slechts één episode, die eenig licht op de
raa iselachtige geschiedenis werpen kaD, wil ik bier
bg voegen. Zoo juist had ik met Viola een wals ge
daan en stond met haar wat uit te rusten, toen zg
mg plotseling vroeg
♦Gelooft gjj, dat men mg herkend heeft
♦Ik heb u zeker herkend, al waart gg bg het
binnenkomen in de balzaal gesluierd", antwoordde
ik lachend.
♦Ik spreek ook niet van u, mylord, maar er ston
den bg den ingang verscheidene Hindoes, die mg
met een in het oog vallend verdachten blik aan
keken. Ziet gg, die bediende daar doet het ook."
Zg wees daarbjj op een oppasser, die haar met vor-
schende oogen aanstaarde.
>0, was ik maar liever niet gekomen, en het is
hier toch zoo Bchoon", zuchtte zg.
Ik wees dien oppasser vrg onzacht terug, doch
toen ik weer bjj haar kwam, was zg vroolgk als
op, ♦dat wij niet alleen een gewichtig jaarmaar
ook een niet minder belangrgke maand zjjn inge
treden. De kiesvereenigingen zullen vooral in Ja
nuari hebben te zorgen, dat allen, die een der
vereisebten bezitten om kiezer te wordeD, op de
kiezerslijst komen.
Zg zullen in deze maand moeten opsporenzoo
wel in de steden als op het platteland, hen, die
in de eerste twee weken van Februari zich hebben
op te geven, want het gaat niet aan, daarmede tot
1 Februari te wachten.
Indien men dit doet, komt men zeker te laat en
vindt men geen tgd meer, om de geheele gemeente
af te loopen. Men zal dus de voorgeschreven mo
dellen voor het meerendeel van hen, die aanspraak
maken om kiezer te worden, vóór dien tgd moeten
invullenom die veertien dagen over te houden voor
nog een globaal overzicht, dat tot zelfs den laat sten
man de wapenen geeft voor den strgd, in Juni te
voeren." (Wg cursiveerden Red. G. Ct)
Natuurlgk, en het blad zegt dit ook zelf, wenscht
het dien jjver aangewend te zien ♦voor de Katho
lieke zaak" en wg zullen de laatsten zgn om het
daarom vau die aansporing een verwyt te maken.
Ieder gvert voor zgn eigen richting. Maar toch
zouden wjj aan zoo'n drjjtjacht om kiezer te doen
worden wie het niet wezen wil, niet wenschen mede
te doen.
Wg kenren het volstrekt niet af, dat men bg
verkiezingen tracht den laatsten kiezer van
zjjne eigen richting in bet vnnr te brengen en prgzen
gaarne allen in dezen toegepasten yver, van welke
zgde ook, mits op eerlgke wgze, toegepast. Kiesrec/.t
brengt kiesplicht mede. Maar het ♦dwingt ze om in
te komen," kenren wg af bg de nn aanhangige
kiezer wording. Het komt ons voor, dat uit eene
aansporing als die van de Residentie-bodeons meer
malen geuit gevoelen, dat de kiesrecht-agitatie niet
uitgaat van het volk zelf, niet onduideljjk bevestigd
wordt. Ook in Goes bleek het dezer dagen weer hoe
weinig onder de tevreden werklieden, die niet door
volksmenners worden aangehitst, opgewondenheid
voor de kiesbeweging bestaatde poging om eene
werkmaD8-kiesvereeniging op te richten leed schip
breuk door gebrek aan belangstelling bg een gedeelte
der belanghebbenden zeiven. Wjj blgven dan ook
van meening, dat de gansche beweging kunstmatig
is aangekweekt. Blgkbaar zal zg nu kunstmatig
worden voortgezet. Tal van menechen, die zioh
volstrekt niet om het kiesrecht bekommeren, zullen
nu als 't ware bjj overrompeling daartoe gedreven
worden.
En ware het nog, dat deze opzweeping plaats had
in het belang der aanstaande kiezers zelfMaar wg
weten daarvan immers alles af!
Men houde het ons ten goede als wg zeggeD, dat
van dergelgke kiezers weinig heil te verwachten
is. Dat zg handelen met volkomen bewustzya van
den plicht, dien zg m9t het kiesrecht op zich nemen,
betwgfelen wg. Licht de menschen voor, maar laat
hen zelj beslissen of zg het kiesrecht zullen aanvra
gen. Alleen van hen, die dit na eigen beraad uit
overtuiging doen, is voor da goede zaak, die elk
met zgne richting meent voor te staan, iets goeds
te verwachten.
Wie op de door de Residentie-bode aangegeven wgze
tot het kiesrecht gedreven worden, zullen slechts de
gemakkelyke werktuigen zijn in de handen van hen,
te voren en begon zg een dans met eon mgner
kennissen. Eerst wanneer ik baar aan de zgdo van
een ander zag, gevoelde ik hoeveel genegenheid ik
voor haar ko9Bterde. Waarom zou ik haar niet
trouwen Ik was rgk en volkomen onaf hankeljjk.
Haar raadselachtig verleden was zeker niet slecht
daartoe was zg te jong en te onschuldig. Dat zg
geen naam had was mg onverschillig, al zou dit
de aristocratie van Londen veel stof tot praten
geven ik kwam toch zoo zelden in Engeland. Wat
zou mg dos verhinderen? Weder kwam zg met
haar danser langs mg voorbjj, en de blik, dien zg
mg toewierp, deed mg een vast besluit nemen. Ik
gevoelde, dat ik haar lief had met al de kracht
myner ziel en ik verbeeldde mg zonder haar niet
te kunnen leven. Zoo spoedig mogelgk wilde ik
haar vragen of zij mg gelukkig wilde maken.
Na afloop van het bal keerden wy naar huis
terug en sliepen den volgenden morgen een gat in
den dag. Des avonds werd het bal nog eens opge
haald; we bleven gezellig bgeen, waardoor ik geen
gelegenheid had met de nacht-viool alleen te zgn.
Den volgenden dag was ik gelukkiger geluk
kiger Het was in den laten namiddag. De majoor
had nog eenige bezigheden in het Casino verricht
en de ♦kleine vrouw" had met ons een party Lawn-
tennis gespeeld, eon spel, dat Viola ook in den
kortst mogelyken tgd geleerd had.
Een bediende was mg komen zeggen, dat eenige
die meer de onverschillige massa dan de ware be
langstelling behoeven en zullen aanwenden, veelal
tot verheffing van zichzelven of tot het bevorderen
van party-oogmerken. Wjj zeggen dit niet speciaal
aan het adres van de Residentie-bodemaar in het
algemeen.
Wat wjj verlangen is, dat de nieuwe kiezers het
kiesrecht begeeren uit eigen overtuiging en uit be
langstelling in de algemeene zaak. Aan dezen zal
het kiesrecht goed besteed zgn en dezulken behoeven
niet yopgespoordof *afgeloopenu, voor hen behoeven
geene modellen ingevuld" te worden.
Of wg dan de zaak maar op haar beloop willen
laten
Volstrekt niet. Maar men bepale zich tot de een
voudige aanwgzing, zooals nu door de gemeente
besturen geschiedt, verklare zich bereid tot het
geven van inlichtingen en late het verder aan den
eigen wil der belanghebbenden over of zg het kies
recht wenBchen te verkrggen deor de zoo eenvoudige
daad van aangifte.
Het kiesrecht bg wgze van weldaad opdringen
Igkt ons uit den aard der zaak verdacht en mis
leidend tevens.
GOES, den 13 Januari 1896.
In de gisteravond gehouden vergadering
der vereeniging ♦IJ 8 v e r m a a k" werd de rekening
van het afgeloopen jaar goedgekeurd en het bestuur
in zgn geheel herkozen. Tevens werd besloten, ijs
en weer dienende, dit jaar weder een jjsfeest te ge
ven voor minvermogende kinderen, zooals dit vorige
jaren plaats had.
Bg Kon. besluit is benoemd tot gezworen voor
het waterschap St. Maartensdgk J. H age I. -C z
Zooals wy reeds mededeelden, hebben eenige
belangstellenden een ïyst opgemaakt van maatregelen,
in de naaste toekomst te nemen, in het belang
van deu landbouw. Die lgst wenschen zg niet
beschouwd te zien als een bepaald verkiezingspro
gram, niet als een credo, waaraan zieh de candida
ten voor het lidmaatschap der Tweede Kamer on-
voorwaardelyk zoude n hebben te onderwerpen, maar
meer als een leiddraad voor hen, die ook landbouw
belangen tot een punt van ernstige bespreking wen
schen te maken.
De lgst bevat, naar de N. R. Ct. verneemt, de
volgende punten
a. Instelling van een ministerie van landbouw,
handel en ngverheid.
b. Wettelgke regeling van het geven van gelde-
Igken steun voor landbouw-aangelegenheden.
c. Wettelgke regeling van de landbouw-vertegen
woordiging.
d. Verbetering en uitbreiding van de verkeers
wegen.
e. Herziening van het tarief van invoerrechten en
accgnzen.
f. Wgziging der boterwet.
g. Herziening van het veeartseng kundig staatstoe
zicht.
h. Nieuwe wet op de visscherjj, ter bevordering
der binnenlandsche vischteeltwgziging der jachtwet.
t. Bevordering van duinbeplanting en staatsbosch-
cultuur.
k. Bevordering van het aanleggen van be vloeiingen.
brieven voor mg waren gekomen en daarom liet ik
na het spel gestaakt te hebben, de dames alleen in,
de veranda en ging naar mgn kamer. Een zeer uit
voerige brief van een myner beste vrienden hield
mg langer bezig dan ik gedacht had. Ik bemerkte
niet, dat het reeds donker was geworden. Na mgn
brieven gelezen te hebben, begaf ik mg weder naar
beneden en ontmoette op de breede trap een be
diende, die een lamp naar de veranda bracht.
Willen de dames licht?" vroeg ik hem.
Zg hebben het mg niet gevraagd" antwoordde
hgmevrouw Brown is uitgegaan, maar juffrouw
Viola is nog in de veranda, ik zal haar vragen of
zg
NeeD, laat dat maar, als wg licht noodig hebben
zal ik schellen."
Eindelgk dan zou ik met haar alleen zgn. Slechts
met moeite kon ik mgn hartstocht bedwiDgen. Ik
trad binnen. Viola zat, in een wit kleed, dat zg
reeds vroeger had gedragen, in een gemakkelgken
bamboe-stoel. Bg de reeds ingetreden duisternis zag
ik niets dan haar wit gewaad. Ik zette mg dicht bg
haar in een stoel neder. Hare gelaatstrekken kon ik
niet onderscheiden, doch wel zag ik, dat zg achter
over met het hoofd tegen de sohuine leaning van
den stoel rustte. Om ons heen was alles stil. De be
dwelmende geur van de wilde jasmgn, die in den tnin
bloeide, beving mg. Zg verroerde zich niet, doch het
was hare gewoonte doodstil te liggen, als zy zich recht
