1897 N°. 3,
Donderdag 7 Januari.
84stc jaargang.
ummi
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prga per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afeonderljjko nommers 5 cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bp de hoeren Nijgh Va.n Ditmax te Rotterdam en verder
bjj alle Boekverkoopen en Brievengaarder*.
Incendlnt; van adveri«nÜSn vb«* area o» den dag der uitgave.
De prjjs dor gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10ot
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Het tweede «uppletoir kohier van den
Hoofdelijken Omslag
voor 1898, zooals het door den gemeenteraad in zijne verga
dering van 18 December 1896 werd vaatgeiteld, ia door Gede
puteerde Staten van Zeeland, hij hun besluit van SO December
no. 56, goedgekeurd, en 6 Januari 1897 d a. v. aan den ont
vanger ter invordering uitgereikt, welk kohier, in afschrift
gedurende vijf maanden, ter secretarie voor een ieder ter lezing
zal liggsn, kunnende binnen drie maanden na de dagteekeniog
der aanslagbiljetten bezwaran tegen den aanslag op ongezegeld
papier, bij den gemeenteraad worden ingebracht.
Goes, den 6 Januari 1897.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
Do Secretarie,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
GOES, den 6 Januari 1896.
De loop der bevolking in 1896 in de gemeente
G o e 3 was als volgt
M. V. Tot.
Zij bedroeg op 31 December 1895 8158 8664 6822
M. V. Tot.
Sinds geboren 99 106 205
In de gemeente
gevestigd 157 234 391
totaal 256 340 596
Overleden 43 60 108
Vertrokken 242 299 541
totaal 285 359 644
zoodat de bevolking verminderde
met 29 19 48
en dns op 31 Dec. 1896 bedroeg 3129 3645 6774
Er werden 51 huweljjken voltrokken, als tus-
sohenjongmans en jonge dochters 44, jongman en
gescheiden vrouw 1, weduwnaars met jonge dochters
5, weduwnaar met weduwe 1.
In geen enkel opzicht overdreven waren de
gunstige beoordeelingen, die in een paar Hollandsche
bladen voorkwamen omtrent het Elite Dames
orkest Willstedt-Poppelidorf en op
grond waarvan wij in eer onzer jongste nummeis
een bezoek durfden aanbevelen aan de uitvoe
ring, die- dit gezelschap gisteravond gaf in de
schouwburgzaal der sociëteit V. O. V. alhier.
De executanten, bestaande uit zeveu dames en
drie heeren, hebben hun eerenaam »Elite-orkest"
op waardige wjjz9 ook hier gehandhaafd. Maakten
reeds de ensemble-stukken een zeer goeden indruk
door de groote eenheid en de fijne nuanoeering in het
Bpel en door de zuiverheid van toon der verschillends
instrumenten, nog meer kwamen de talenten van
de leden van dit orkest te voorschjjo bij de Bolo's.
Als solisten verdienen genoemd te worden Frl Fischer,
die ook als dirigento fungeerde (viool), Frl. Moe
(fluit) en de heer M. Poppelsdorf (violoncel). De
weinige toehoorders (de zaal was nauweljjks half
bezet) hebben ongetwijfeld een avond van waar
kunstgenot op muzikaal gebied gesmaakt. Zg be
tuigden dan ook na elk nummer hunne tevredenheid
over het gehoorde door zulk een langdurig applaus,
dat meermalen een nummer werd gebisseerd of een
ander als tosgift werd gegeven.
Neemt men in aanmerking, dat de meeste num
mers fragmenten waren uit (tukken van groote
meesters, dan moet men tot de overtuiging komen,
dat dit gezelschap bestaat uit degeljjke artisten,
waaronder zelfs musici van niet alledaagsche ver
diensten.
Bjj Kon. besluit is J. G. van Nieuwen-
huyzen benoemd tot burgemeester der gemeente
Schore.
In de jong8tgehouden raadsvergadering dor
gemeente Kapelle zjjn herbenoemdde heer A.
N jj s 8 e n tot voorzitter, ea de heeren W. van
Eenenaam en Jan de JagerJz. als leden
van het Burgerlijk Armbestuur van Kapelle-Bieze-
linge en Eversdgk.
Krabbend ij ke. Benoemd tot havenmees
ter alhier voor het jaar 1897 dhr. M. Staal,
die reeds vroeger die betrekking heeft waargenomen
en gedurende de laatstverloopen dtie jaren pachter
van de invordering der havengelden was.
Naar wjj vernemen heeft de schutter J. K.
d. V. te Middelburg, door den schuttersraad ver
oordeeld tot vier geldboeten van f 15 elk, wegens
het niet voldoen aan de oproeping om zgn wapenB
af te halen, tegen die vonnissen hooger beroep
aangeteekend bjj Ged. Staten van Zeeland.
(M. Ct.)
(Heeft de heer v. d. V. dan nu het »ljjdeljjk"
verzet laten varen Red. O. Ct.)
H.H. M.M. de Koninginnen hebben
f 600 geschonken aan het >Nationaal Foads tot on
dersteuning van de nagelaten betrekkingen van in
Ned.-Iodië gevallen militairen", aan de vereenigirg
Armenzorg" in Den Haag f 200 en aan de Inrich
ting voor doofstommen-ooderwgs te Rotterdam, als
bljjk van belangstelling f 500.
Door den heer J. Bosch Bruist teNieuw-
leusen is aan de Eerste Kamer een adres ver
zonden, waarin kjj, naar aanleiding van de door de
Tweede Kamer aangenomen suiker vet, ver
klaart, dat de bij die wet gevolgde premie-regeling:
a. niet rechtvaardig isb. niet beantwoordt aan het
doel, waarmee zjj is gemaaktc. niet kan geacht
worden tot de competentie dezer Kamer te be-
hooren.
Zijn gevoelen rust op de volgende gronden
>1. Omdat het ontwerp is een eenzjjdige bescher
ming van een enkelen tak van industrie.
II. Omdat de premiën, die aan de suikerfabrikan-
ten worden geschonken en bestemd zgn om den
landbouw in zgn kwijnenden toestand te hulp te
komen, dat niet zullen doen.
III. Omdat de Tweede Kamer mot het oog op
de üieuwe kiezers niet geacht kan worden voor
acht jaren de bescherming der suikerfabrikanten te
mogen verlengen.
Om al die redenen verzoekt adressant den loden
der Eerste Kamer de snikerwet te willen verwerpen."
(Dat klinkt nu al heel mooi, zouden wij zeggen;
maar wanneer de Eerste Kamer de nieuwe wet
eenB verwierp, wat dan
De N. Amst. vraagt aan de nieuwe kiezers
of zjj weten wat zg willen Van het antwoord op
die vraag hangt veel af. Wjj znlleD, zoo zegt zg, nu
aansturen op sociale hervormingen, op gelijke rechts
bedoeling, op eerljjkheid in de toepassing der grond
wet. Dat beteekent nietontheffing van belastingen,
gemakkelgk leven zonder werken, omkeering van
de maatschappelijke orde van zaken. Dat beteekent
niets anders danevenredige verdeeling
van de 1 a 6 t e n opdat zg, die het meest kunnen
missen het zwaarst getroffen worden en elk op de
wjjze, die hem het best pasthet genieten van de
vruchten van den arbeid, dien men zelf verricht en
niet zich rijk maken ten koste van bet zweet van
anderen het toekennon vau elks rechtmatige plaats
in de maatschappelijke ordeerkenning van het
recht op gehoorzaamheid van de zjjda van het gezag
en erkenning van het recht op st9Un door het gezag
aan hen, die er zich vrjjwillig aaa onderworpen
hebben. Dat beteekent: erkenning van het recht
van elk individu op «en menschwaardig bestaan en
de handhaving van dat recht door de wet. Daar
moeten we heen en of we daar zullen komen, hangt
van ons zelf af. We moeten niet te veel eischen,
maar wat we vragen, moeten we zoo vragen, dat
er geen misverstand kan plaats hebben. Zullen de
nieuwe kiezers dat begrjjpen Zoo ja, dan zullen
ze goed uit hun oogen zien bij het kiezen hunner
afgevaardigden, dan zullen ze zich niet laten ver
strikken door de tegen elkaar opbiedende programma's,
maar zij zullen roeien met de riemen, die zij hebben
gezond verstand en welbegrepen eigenbelang."
De anti-rev. Nederlander noemde, geljjk wjj
mededeelden, een curiosum wat in de overgangsbe
paling van de op initiatief van mr. Hartogh tot
stand gekomen wet staat nl.»deze wet is niet van
toepassing op gedingen, ten aanzien waarvan bg hare
inwerkingtreding geen uiterlijk gewjjsde bestaat."
Deze wet kan dus alleen worden toegepast op ge
dingen, die bg het in werking treden reeds zgn
afgeloopenconcludeerde De Nederlander.
De Haarlemsche Courant schrgft naar aanleiding
daarvan het volgende:
Deze laatste opmerking komt ons niet juist voor.
Fraai is de redactie der overgangsbepaling zeker
niet, maar het feit dat de aangevallen woorden als
eene >overgangsbepaling" zgn geformuleerd, maakt
bet o. i. toch duideljjk genoeg, dat het hier eene
uitzondering geldt, zonder welke de wet van toe
passing zou zgn op alle gedingenook op de bij
het in werking treden der wet reeds hangende ge
dingen, die thans (maar ook alleen zg) door deze
overgangsbepalingen zgn buitengesloten."
Naar aanleiding van de in om vorig no. ver
melde operatiën in Atjeh schrgft de N. R. Ct.
>Waar de expeditie van 5 compagnieën infanterie
onder den overste Soeters, die, zooals voor een paar
dagen gemeld werd, naar het landschap Lohoogop
de westkust vertrok, geland ii, bleef tot nu toe on
bekend. Het landschap Lohong, waarin Toekoe Oemar
zich heeft teruggetrokken, ligt ten zuiden vau Lepong,
dat reeds vroeger getuchtigd werd, en is van het
laatste door tot in zee voortloopende rotsen en lage
bergruggen gescheiden. Eeu voetpad verbindt beide
staatje», Lehong bezit drie baaien. Aan de noorde
lijkste, Paroe genaamd, ligt de kampong Lajoen, aan
de middelste BlaDg R»ja gebeeten, de kampong Lo
hong, en aan de zuidelijkste, Poederoet, de kampong
Gapoei.
Bij de expeditie, die in April 1877 naar de West
kust vertrok, om de daar verzamelde kwaadwilligen,
die invallen deden in de IV Mo9kims van Groot-
Atjeh, en die op de reede van Kloewang een onder
Engelsche vlag varend schip met 5 prauwen hadden
aangevallen, te straffen, werd laatstgenoemde baai
als de meest geschikte voor een landing uitgekozen.
Het verzet, dat daar bjj ondervonden werd, was groot,
3000 strjjdere, waaronder 1000 met geweren bewa- i
pend, heetten toon de versterkingen te verdedigen,
die op ouderlingen afstand van 200 meter de naar
binnen ombuigende kustljjn bestreken. Het volgende
jaar werd het ons goed gezinde hcoid van Lohong
door 300 zjjner vganden in zgn kampong ingesloten.
De expeditie, die hem moest ontzetten, land ie weder
in de baai van Poederoet, passeet de de ondoorwaad
bare rivier Poeding en verbrandde kampongj Pasei.
Dat er nu krachtig tegan de westkuBt wordt op
getreden en er onmiddelljjk versterking gezonden
werd, nu het bleek, dat het verzet ernstig was, kan
niet anders dau gunstig werken op den toestand van
Noord-Sumatra. De partijgangers van Toekoe Oemar
zullen nu van da kust het binnenland worden inge
jaagd en genoodzaakt worden zich te verspreiden.
Het bendehoofd zelf val op nieuw de vlucht moeten
nemen en zjja invloed hoe langer hoe meer zien dalen.
De rustige bevolking in de IV, de VI en de IX
Moekims van Groot-Atjeh au waarschijnlijk voor ge-
ruimen tijd voor invallen van kwaadwilligen uit de
smalle westeljjke kuststrook big ven gespaard."
Over de plannen ter behandeling van
choleraljjders met c r e o 1 i n e is te Soera-
baya een vergadering gehouden van geneesheeren,
met dr. Ejjlerts de Haan en den chef van het hos
pitaal, waarvan de Soer. Ct. van 30 Nov. schrgft
In dio vergadering constateerde men vrjjwel een
stemmig, dat op dit tjjdstip althans het geschikte
moment niet aanwezig was voor da proef. Immers
in de laatste 24 uren waren geen ljjders in het
Stadsverband gebracht. Er was dus gebrek aan
onderzoekings-materieel.
Want het; spreekt vanzelf, dat van de 29 lijders,
die reeds onder bobandeling waren en waarvan zeer
velen aan de betere hand zjjn, niemand aau de
nieuwe methode kon worden onderworpen, daar dit,
afgescheiden van andere overwegingen, nimmer tot
eeoige gevolgtrekking zou kunnen leiden. Dr. Fischer
heeft bjj verscheiden dezer lijders creoline toegepast,
doch op andere wjjze dan door dr. Groneman wordt
aanbevolen.
Een eerste en moeiljjk te vervullen eisch van
dr. Groneman is, dat de zieke binnen de twee uren
aadat de eerste verschijnselen der ziekte zich hebben
vertoond de creoline heeft ingekregen.
Door don ass.-resident is zeer terecht van de proef
en van dezen eisch kennis gegeven aan d) inland-
sche ambtenaren, hoofden van vreemde oosterlingen,
schou'en etc., opdat vooral met de oveibrenging
der zieken ni*t worde getalmd.
Onmiddelljjk bjj de komst van den ljjdor iu het
Stadsverband zullen zgn excrementen worden on
derzocht. Op den eersten zieke zal het systeem
Groneman worden toegepast, de tweede zal als con-
traproef dienen en volgons de oude methode worden
behandeld enz.
Eenparig was men echter van opinie, dat het
epidemisch karakter van de ziekte, zoo het al be
staan had, voor het cogenblik althans niet aanwezig
was, zoodat de uitkomsten van de proefneming
slechts ten deele waarde kunnen hebben.
Uit Bandoeng is aan de Loc. o. m. geschreven
»In de laatste vergadering der Soekaboemi sche
Landbouwvereeniging werd besloten dat de leden
onderling zich bg den verkoop hunner koffie
zullen houden aan een minimum-prgs, tel
kens naar gelang van den stand der markt in ge
meen overleg te bepalen.
>De invloid van de daling in de kinabastprjjz9n,
te Amsterdam in openbare veiling besteed, doet zich
terdege gevoelen en de administrateurs van eenige
kinalanden in de buurt {hebben last gekregen alles
te rooien om de ondernemingen er vervolgens maar
aan te geven. Het is evenwel te hopen dat het
meerendeel der geldschieters, waar het deze cultuur
aanbelangt, den moed niet zullen opgeven, vooral
nu de Bandoengsche kinafabriek binnenkort aan bet
werk zal gaan.
»In Januari zal de fabriek geopend kunnen wor
den en zg heeft met volle kracht te werken om te
kunnen voldoen aan alle aanvragen naar haar pro
duct dat., volgens de monsters, de kinine door de
Europeesche fabrieken afgeleverd, iu zuiverheid niet
alleen evenaart, maar verre overtreft."
Zondag hebben in Frankrjjk de verkie
zingen plaats gehad, waardoor de Senaat voor
een derde gedeelte is vernieuwd. De uitslag van
dezen verkiezingsstrijd Iaat zich reeds vrjjwel over
zien, al iB hij nog niet geheel bskc-nd. Van de 92
senatoren, die ditmaal in de periodieke aftreding
vielen, waren 51 gematigde republikeinen, 21 radi
calen en 20 conservatieven. Verder moesten nog vjjf
plaatsen worden bezet, die door overigden o. a. van
Challemel-Lacour, den vroogeren president van den
Senaat en Van Spuller, een vriend van Gambetta,
waren opengevallen.
Door de resultaten, die tot op dit oogenblik be
kend zgn, hebben de gematigden eeu voordeel
behaald. De Senaat zal dus voortaan meer nog
dan vroeger een bolwerk zgn van de gematigde
richting, die thans met het ministerie—Méline aan
het roer is, en de campagne tot verzwakking van
het gezag van dit staatslichaam is door het land,
althans door het derde gedeelte, dat ditmaal gelegen
heid had zich er over uit te spreken, veroordeeld.
De conservatieven moeten geheel het gelag beta
len van de 20 plaatsen, die zg bezet bielden, heb
ban zg 8 verloren.
Partieele overwinningen leveren aan beide zjjden
stof tot polemiek en hunne boteekenis wordt, naar
mate van hnt partijstandpunt, meer of minder ge
roemd. De gematigde hebben in het departement
Gironde met groote meerderheid de heeren Monis
en Trarienx, die in den strjjd tegen het ministerie-
Bourgeois zich bjjzonder hebben geroerd, herkozen
en in de Loire een bnnner leiders, Waldeck-Rons-
seau. In de Marne, het departement van Bourgeois
zelf, hebben zg den aanval van de radicalen mat
gemak weerstaan.
De radicalen zgn er zeer mee ingenomen, dat zij
de plaatsen hebben kunnen bezetten, die door het
overigden van Challemel-Lacour en Spuller waren
opengevallen. Maar vooral zgn zjj er mede in hun
schik, dat zij Constans, den oud-minister, die negen
jaren geleden met krachtige hand aan het bedrjjf van
Boulanger en Rochefort een einde heeft gemaakt,
in de Haute-Garonne hebben doen vallen. Trouwens
alleen.
Mac Kinley's politiek programma
wordt door de New-Yorkeche Evening Post op grond
van verklaringen, uit den mond van den toekomsti-
gen president opgeteekend, in de volgende punten
omschrevenOnverwjjlde herziening van de tarie
ven op den grondslag van eene matige protectie,
herstel van de reciprociteitsverdragen, bevordering
der pogingen tot invoering van een internationaal
bimetallisme, spaarzaamheid in de staatsuitgaven.
Kerknieuws.
Ned. Hervormde kerk.
Bjj een eerste stemming voor 14 leden van
het kiescollege te liilland-Bath zgn gekozen de
hh. J. J. vau Gorsel, J. de Witte, L. Lambrechtie,
M. N. v. d. Linde, A. Oele, B. Rooze en A. Vette.
Onderwijs.
Naar wjj vernemen, zullen ook dit jaar weder
dames optreden als deskundigen bg examens voor
de akte als hoofdonderwijzer of hoofdonderwijzeres.
{N. R. Ct)
Rechtszaken.
In de bekende zaak der kunstmeststoffen trad
Maandag jl. voor het kantongorecht te Hulst als
gemachtigde voor den gedaagde O. uit Koewacht op
mr. Hartog, advocaat 'te Bergen-op-Zoom, die voorat
aantoonde hoe iu de laatste jaren menig landbou
wer bier te lande met het koopen van kunstmest
stoffen door z. g. n. Pargsche firma's is beetgeno
men. Daar hij menigmaal als raadsman voor de
landbouwers, o. a. ook onlangs voor een dertiental,
die door de bekende firma Nivette uit Parjjs voor
het kantongereoht te Zevenbergen zgn godagvaard,
is opgetreden, kon hjj interessante staaltjes medt-
deelen van de bedriegelyke manier, waarop die firma's,
welke bg onderzoek bljjken niets dan een klein kan
toortje op een der Boulevards te Parjjs te bezitten,
te werk zjjn grgaan.
Na doze schets geleverd te hebben van de mora
liteit der z. g. n. Pargsche firma's in kunstmest
stoffen, waaronder hij ook de eischeres rekende,
(want al hebben die firma's nu hier dan daar eea
andereu naam, ze hebben allen dezelfde wjjze van
werken) kwam de heer Hartog op juridisch gebied.
Na te hebben opgeworpen de exceptie van onbe
voegdheid van den kantonrechter te Holst, vermits
bg het tusschen eischeres en gedaagde gesloten cci-
tract was bedongen En cas de contestationles tribu-
naux de la Seine seront seul» compétents, bestreed bg
de hoofdzaak, welke bestrjjding hierop neerkwam,
