1896 N°. 143.
Donderdag 3 December.
83ste jaargang.
AANBESTEDING
BESTEDING
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afeonderljjke nommar» 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiön voor dit blad
aangenomen bjj do heeren Nijgh Van Dmutt te Rotterdam o* varder
bp alle Boekverkoopew ea Brievengaarder?,,
De prgs der gewone advei*tentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer ICeti
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertontie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjki- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 p.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Insendkiii; van advertonttön vaWw 9 «ir*n op den dnf de* «ttsave.
VAN HET
verbouwen van de voormalige Weverij
tot Gymnastieklokaal
op ZATERDAG DEN 19 DECEMBER aanstaaude, des na
middags te éiu uur, ten Raadhuize.
Het baetek ligt ter inzage op de secretarie, eiken werkdag
van des vocrmiddags 9 tot des namiddags 2 uren, terwijl di
bouwmeester de noodige inlichtingen verstrekt en op Woensdag
bevorens des namiddags te 1 uur aauwyzing zal doen.
Goes, den 2 December 1896.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS
OP ZATERDAG DEN 19 DECEMBER 1896, des namiddags
te 1 uur, in het Raadhuis van
gemeente-werken en leverantiën
voor 1897,
te weten:
le. het timmerwerk en de levering van touwwerk;
2e. metsel-, stukadoors en steenhouwwerk
3e. leidekkers-, lood-, zink- en pompmakerswerk
4e. smids-, kachel- en sloten makers werk
5e. schilder-, behang- en glazenmakerswerk
6e. stoffeerders werk
7e. de levering van grind en grindzand;
8e. borstel- en mandenwerk.
Alles volgens tarief
De levering der artt 19 en 23 van het tarief wordt niet
afzonderlijk aanbesteed maar aan verschillende aannemers op
gedragen.
Uet bestek ligt van Maandag den 7en December af op de
gewone urea in het Raadhuis ter inzage.
Niet ingevulde tarieven zyu aldaar verkrijgbaar a f 0,50 per
exemplaar.
Inlichtingen geeft de gemeente-bouwmeester.
Goes, 2 December 1896.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G d W. HAMER.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Werkverschaffing.
Hebben wjj in de vorige week trachten aan te
toonen, dat, zoolang er geen afdoende middelen zjjn
gevonden om armoede te voorkomen, de liefdadig
heid niet kan en niet mag worden nagelaten, het
zelfde geldt ten opzichte van werkverschaffing. Zoo
lang geene afdoende middelen zgn gevonden om
evenwicht te brengen in aanbod van en vraag naar
arbeid, zoolang moeten kunstmiddelen worden toe
gepast om validen personen, in plaats van hen te
bedeelen, eenig werk te verschaffen, zij het ook, dat
een zekere vorm van liefdadigheid daarbjj niet te
miskennen is, omdat veelal het product van dien
arbeid de kosten van het loon niet dekken kan.
Het vraagstuk is een der moeilijkste van onzen
tjjd. Tot op zekere hoogte doen wij allen aan werk
verschaffing het brood, dat wij etende jas, dis
wij dragenhet boek, dat wij lazen, zgn gemaakt
door werklieden aan wie wij het vervaardigen ervan
meer of minder direct hebben opgedragenwien
wjj dos werk verschaft hebben.
En wanneer wjj allen, de armsten niet uitgezonderd,
dat werk konden laten verriehten, waarvan de voort
brengselen door ons wel begeerd zouden worden of
aan de producten waarvan wij meer of minder,
soms zelfs dringend behoefte hebben, dan zou het
waarschijnlijk Bpoedig bljjken, dat er werk te veel
en werklieden te.' weinig waren. Maar de armoede
van den een heeft de werkloosheid van den ander
als onmiddellgk gevolg.
Voorzeker, wanneer elkeen zich het huis kon laten
bouwen, wij zeggen niet, dat hem beviel, maar
alleen dat hjj dringend noodig heeft om te ontkomen
aan zgn ellendig verbljjf in do holen en gaten onzer
groote steden, dan zouden timmerlieden ncch metse
laars, smeden noch meubelmakers klagen. Wanneer
elk zich de hoogst noodige kleeding en het onont
beerlijke schoeissi kon laten vervaardigen, dan waren
kleermakers en schoenmakers geholpen en als we
wat hooger op gaan en komen in de kringen, waar
men gewoon is zich e e n i g e weelde te veroorloven
in spijzen en dranken, in meubelen en vermaak,
dan zouden weer tal van andare werklieden en
leveranciers geholpen zgn, indien men ook in die
eenigszins hoogere kringen zich niet tot beperking
in uitgaven gedwongon zag door vermindering van
inkomsten. Doch daar zoo wat iedereen om do ge
zegde redenen meer of minder gedwongen is zgn taak
als werk verschaffer minder volledig te vervullen,
dan overeen zon komen met zgn eigen begeerten
en met het belang der werklieden, is het evenwicht
verbroken tusschen het opgedragen werk en de be
hoefte er aan.
Hoe daarin te voorzien
Er zgn er, clie zeggen>door de menschea ia de
gelegenheid to stellen aan hun wenschen en begeerten
te voldoendoor den armen de noodige middelen te
verschaffen om als werkgevers op te treden, door hun
geld te geven om zich het noodige te koopen, enz."
Zjj willen dus de armverzorging voor den een dienst
baar maken aan de werkverschaffing voor den ander.
Van beneden af beginnende, willen zij de welvaart
naar boven brengen.
Slecht gevondea is die redeneering nietallen
zouden er wel bij varen.
Geef den onbahuisde of den man, die een bjjua
onbewoonbaar krot tot zijn verblijf heeft, een goed9
woning en laat die woning bouwen door den werk-
Ioozen ambachtsman.
Geef dienzelfden man geld om brood, kleeren,
schoeisel te koopen en laat den werkloozen schoen
maker, kleermaker en bakker aan het werk gaan
om dat alles te leveren.
Die redeneering is zeker logisch alleen, wie moet
het geld voor dat alles geven
Natuurljjk de staat, de gemeenschap Maar waar
moet dat geld van daan komen Toch zeker van de
leden der gemeenschap, die blijkens de bestaande
werkloosheid zich over het algemeen nu reeds niet
die uitgaven kunnen veroorloven, welke zjj wel
noodig zouden achten.
Als da Staat al die uitgaven zou moeten doen,
welke voortvloeien uit het stelsel, dat de welvaart
van onder naar boven wil brengen, dan zal hij ge
noodzaakt zjjn zgn inkomsten te vermeerderen van
boven naar benede i, om zoo te zeggen dan zal hij
moeten aankloppen bij de wol-bezitters en zoo
doende vervalt de geheele schoonheid der theorie
en verdwalen wij in een zeer vicieus kringetje dat
ons wol zVi, maar niet uit de war helpt.
De fout der redeneeriug zit in de verkeerde mee
ning, dat de Staat een op zich zalf staande zaak
is, dat de schatkist een nooit uit to putten goud-
mjja en de landsregearing eea kapitalist is, die
met zgn geld geen weg woet; terwjjl inderdaad die
zelfde regeering vaak meer geljjkt op iemand, die
met de handen in het haar wanhopige pogingen
doet om dan toch eindelgk eens den steen der wjj-
zen te ontdekken en daarin bet middel te vinden
de samenstellende dealen van het groote lichaam
in harmonie te brengen.
Er zijn anderen geweest, die optraden als wel
doeners der menschheid en die maar vast begonnen
met te laten werken wjj denken hier aan bouw-
spcculanten in de eerste plaats en die het eindje
den last lieten dragen. Niemand zal dat echter, na
de vruchten ervan gezien te hebben, in de toekomst
aanbevelenevenmin als het aanbeveling verdient
werk te doen verrichten, dat overtollig is. Het zjjn
uit don aard der zaak geen gezonde middelen tot
oplossing eener natuurljjko, regelmatige ziekte.
Voor zoover de liefdadigheid als werkverschaffing
is opgetreden, voldoet zjj aan geen der eischen, aan
gezonde werkverschaffing te stellen en dat wel in
de eerste en voornaamste plaats, omdat zjj behalve
het werk ook nog de werklieden mist.
Wanneer men de opgenomenen in dergnljjke in
richtingen als b.v. die van het Leger des Heiis, dat
zich intusschon als Liefdadigheidsinstel
ling wel verdienstelijk maakt, wat nader beziet,
dan komt men tot de treurige ervaring, dat van de
tien personen, die er in opgenomen zgn, hoogstens
ééa een ambacht verstaat. Behalve dien eenen ïnser
of minder bekwamen werkman en een verdwaalden
heer, die vier talen spreekt en heeft leeren dubbel
boekhouden, vindt men er niet veel anders dan zich
noemende grondwerkers", ♦sjouwerlieden" en ♦losse
werkers", benevens één of meer zonder paspoort
weggezonden militairen, kermisreizigers en derge
lijke!) in 't algemeen, diegenen voor wie de work-
versehaffiog in beteren zin niets kan doen. Deze
overwegingen mogen er toe leiden de chefs van die
inrichtingen te bewonderen om hun tact met die
menschen om te gaan, hun vindingrijkheid om hen
meer of minder nuttig bezig te houden, maar
als middel tot opheffiog dor werkloosheid kunnen
deze weldadigheidsinstellingen, noch de weldadigheid
in algemeenen zin iets bijdragen.
m
Is het vraagstuk der werkloosheid dan niet op
te lossen
Niet door kracht en geweldde behoefte aan
werk laat zich niet dwingen. Niet door goedgoefsch-
heid of ziekoljjk medelgdeo, de behoefte aan werk
laat zich niet scheppen. Noch de staat, noch de par
ticuliere liefdadigheid vermogen iets ter opheffing
van het gebrek aan werk. De oenigen, die de werk
loosheid b8Strjjden kunnen, of lievor de gevolgen
ervan minder pjjnlijk maken, zjjn in zekeren zin de
werklieden zelf. Bezuiniging en spaarzaamheid in
goede tijden, het zich waardig maken en bedingen
van billijke loonen ten allen tjjde, het zich vereeni
gen met de bedo-ling elkander te steunen ea te
helpen in moeielijke tijden, trachten de grootst moge
lijke bekwaamheid, de meest mogeljjke productiviteit
to verkrijgen en het zich toeleggen op het vervaar
digen van de meest bruikbare voorwerpen tot de
minst hooge prijzen, dat zgn de middelen, die hun
ten dienste staan, de eenige middelen, die onder hun
bereik liggen en die, hoewel zjj geen plotselingen
ommekeer kunnen tewetg brengen, langzaam maar
1 zeker zullen werken.
Inderdaad het geldt ook voor den werkman, wat
voor ieder ander waar isWie goed geholpen wil
worden, helpe zich zelf.
Willen wjj nu hiermede zeggen, dat men de werk
loozen maar aan hun lot moet overlaten
Geenszins
Wat wij omtrent liefdadigheid zeiden geldt even
zeer en wellicht nog maar de werkverschaffing",
zooals die ook hier ter stede ter hand is genomen.
Al zijn wjj overtuigd, dat ook hier bij de ♦werk
verschaffing" dezelfde bezwaren bestaan wat het per
soneel betreft, als die wij hierboven omtrent de
werkinrichtingen van het Leger des Heils aanstipten
al begrjjpen wjj het ten volle, dat men hier met
een palliatief te doen heeft en dat het vraagstuk
zelf er in het miost niet door wordt opgelost, toch
roepen wjj ied-w toe: steun de werkverschaffing",
want er is op dit oogenblik nog geen beter middel om
werkloozen aan eenig werk te helpen.
Al erkennen wij, dat haar werk, als elke poging
van dien aard slechts een verzachtend middel ie, dat
de ziekte zolf, de werkloosheid, niet wegneemt, aoo
worden toch tal van personen op meer of minder
nuttige wjjze bezig gehouden en wordt hun, eenigs
zins althans, het grievende bespaard van geheel van
liefdegiften te moeten leven. Bovendien liior in deze
streken vooral worden de meeste werkloozen aan
getroffen onder de grondwerkers on sjouwerlieden.
Welk werk kan men dezen in den winter geven,
indien het niet geschiedt op de eenigszins kunst
matige wjjze der werkverschaffing"
Haar jaarverslsg iB dezer dagen weder verschenen.
Er bljjkt uit, dat zg er op uit is niet in concurren
tie te treden met winkeliers. Een gedeelte der ge
maakte voorwerpen wordt gedebiteerd aau heil, die
wel behoejte daaraan hebben, maar niet bij machte
zijn ze te koopenterwijl andere artikelen als de ge
maakte sigaren slechts aan winkeliers worden ge
leverd. Inderdaad, het komt ons voor, dat hier
armenzorg en werkverschaffing harmonisch werken
en dat de liefdadigheid in den gewonen zin op den
achtergrond treden kan, naarmate men de ♦werk
verschaffing" door flinke bjjdragen op den voorgrond
brengt. Daartoe op te wekken is het doel vau dit
artikel, dat geschreven was vóór wjj kennis kregen
van wat op de vergadering van Maandagavond be
handeld en besloten is, en waarvan het verslag in
dit no. voorkomt.
GOES, 2 December 1896.
Het groot aantal vergaderingen, openbare uit
voeringen enz., die hier ter stede in de laatste dagen
plaats hadden, gevoegd bij die, welke ons nog te
wachten staan, is ongetwijfeld een der oorzaken, dat
de opkomst meermalen zoo gering is. Dit bleek ook
weder gisteravond bjj de buitengewone voor
stelling, door het varióté-gezelsdSiap
onder directie van mevrouw Bakker, in ♦de
Prins van Oranje" alhier gegeven. Ofschoon hot
stuk, dat opgevoerd werd, gunstig is bekend, zag
men in de zaal tienmaal meer ledige dan bezette
zitplaatsen. Of was misschien de opkomst zoo gering,
omdat het gozelschap ♦onbekend" en daarom ♦on-
bamind" was? Zoo dit de ware reden was, zal bjj
een eventueel weder optreden van dit gezelschap die
reden niet meer kunnen geiden, want net heeft zich
gisteren niet ongunstig doen kennen. Het bekende
Btuk, Bittere pil of de werkstaking onder de dienst
boden door Justus vaa Maurik, werd gespeeld op
een wjjze, die de goedkeuring van bet ongeveer 40
tal hoorders mocht wegdragen. Dat de actrices in
haar spel het over het algemeen verre wonnen van
de acteurs, was geen beletsel voor een goed geheel.
Het tooneeitje in het tweede bedrijf, dat ons een
vergadering gaf te zien van dienstboden, die besloten
strike te maken", gaf een trouwe afbeelding vaa
wat men op zulk een vergadering te wachten heeft
de typen van dienstmeisjes, die ontevreden zgn over
haar ♦volk" en haar loon werden daarin onverbeter
lijk weergegeven.
Ook het nastukje, Een Soldat jn-familieviel wel
in den smaak. Niettegenstaande het gering aantal
hoorders, werd er met veel animo gespeeld en door
de vastheid in hun rol, waardoor een souffi°ur over
bodig bleek, was er gang in het spel. Meermalen
zjjn alhier tooneel-voorstellingen gegeven, zelfs door
gezelschappen van naam, die minder voldeden dan
die van gisteren.
Maandagavond werd in ♦de Prins van Oranje"
alhier vanwege den Christeljjken Volks
bond do jaarljjksche algemeen© vergade
ring gehouden, waartoe ook niet-leden toegang
hadden. Behalve alle leden van het bestuur en van
de commissie tot werkverschaffing waren slechts 10
gewone en 3 niet-leden tegenwoordig. Deze geringe
belangstelling gaf den vooizitter, dhr. J. M. Kake-
beeke, aanleiding in overweging to nemen deze alge-
meone vergadering, die belegd wordt om het publiek
bekend te maken met het doel der werkverschaffing,
te doen vervallen. Een verslag der werkzaamheden
gedurende het afgeloopen jaar werd niet uitgebracht,
aangezien dit in grooten getale bjj de burgerjj alhier
i8 rondgezonden. Naar aanleiding van dit verslag
werd door een der aanwezigen gevraagd of het sigaren-
maken, waarvan in het verslag sprake is, ook winst
afwerpt, waarop werd geantwoord, dat het nog geen
winst oplevert, omdat het veel kost van leergeld,
zoodat aan de jongens, die zich daarmede bïzig
houden, nog meer aan loon moet uitbetaald worden
dan zjj verdienen, terwijl ook de meester in dat vak
weinig kan producaeren, daar hjj zjjn tjjd meeBt
moet geven aan inlichtingen en hulp. Nog werd
bejammerd, dat niet meer gebruik wordt gemaakt
van land te laten spitten, daar toch in onze om
geving zoo veel eigenaars en pachters van land zgn.
Het bestuur antwoordde daarop, dat wel veel land
wordt gespit, maar door eigen werklieden, wien de
werkverschaffing het werk met nit de handen neemt.
Hierna werd de algemeene vergadering gesloten
en na een korte pauze, die der leden geopend, waar
van er, met het bestuar en de comm. tot werkver
schaffing, 21 tegenwoordig waren. De rekening van
het afgeloopen jaar werd door de vergadering onder
dankbetuiging aan den penningmeester, dhr. A.
Dekker Jz., goedgekeurd in ontvang op f 3410,41 */2,
in uitgaaf op f 5421,22 en dus sluitende met een
nadeelig saldo van f 2010,801;i. Dit geldeljjk tekort
wordt echter gedekt door uitstaande vorderingen en
voorraad grondstoffen. Daar het echter niet mogelijk
is zonder kasgeld in de loopende uitgaven te voor
zien en deze nog zullen worden uitgebreid door het
aanschaffen van grondstoffen en het aannemen van
nog meer werkloozen, stolde het bestuur voor een
fonds te vormen en daarvoor te sluiten een leening
vaa f 3000 tegen 3 pet. in aandeelen van f 50 en
van f 100, waarvan er, zoo mogelijk elk jaar 1 a 2
zullen worden afgelost. Voor deze leaning zal geen
hypothecair, maar slechts een zakeljjk verband worden
gegeven op de goederen, die zich in het gebouw der
werkverschaffing bevinden. Met warmte werd deze
leening aan de leden en het publiek aanbevolen en
men hoopte op een spoedige volteekoning als bewgs
van waardeering bij de burgerij van hetgeen voor
onze wsrklooze stadgenooten wordt gedaan. Bij
acclamatie werd het bestuurs-voorstel goedgekeurd.
Vervolgens kwam ter sprake de ♦Kamer van
Navraag." Daar hiervan tot hiertoe zoor weinig
gebruik werd gemaakt, werd in overweging gegeven
haar voorloopig te laten rusten tot de behoefte er
aan weer mocht bljjken.
Eenigo leden wenschten haar echter in stand te
houden, omdat meermalen is gebleken, dat zjj nu
on dan gunstig heeft gewerkt en vooral voor nieuwe
bewoners van dienst kan zijn. Dit er niet meer
gebruik van wordt gemaakt komt wel doordat men
hare werking minder keat en voor eeo ♦werkver-
schaffiag" als die hier terstede, de grootste in Ne
derland naar verhouding van het aantal inwoners,
mag een ♦Kamer van Navraag" niet ontbreken.
Er werd dan ook bostoton haar te bestendig n.
In de beide vacatures in het bestuur, ontstaan
door de periodieke aftrediag der h.h. A. Dekker Jz.
en J. Donaer, werd voorzien door de herbenoeming
dezer leden mot op 1 na algemeens stemmen. Zg
namen hunne benoeming aan.
Ten slotte word gewezen op de middelen, die er
toe leiden kunnen om den voorraad van 40,000
goede, van buitenlandschBn tabak en zindolyk ge
maakte sigaren aan winkeliers of grossiers van de
haud te doen.
Daarna sloot de voorzitter de vergadering ondor
dankbetuiging o. a. aan de leden der commissie tot
werkverschaffing, voor hunne groote en tjjdroovende
zorg, waarmede zjj die betrekking vervullen en kjj
hoopte, dat zjj nog lang met denzelfden lust en
jjver zullen werkzaam blijven.
In aansluiting met wat wij daarover in ons
vorig nomaaer mededeelden, vormeiden wij nog, dat
in de personeel® belasting geheel vrij
zgn de percoelen, waarvan de belastbare huur
waarde te Goes en Ierseke niet mier bedraagt daa
